Kulturkroniko

Konforme al la plurjara tradcio ankaŭ nunjare okazis Konkurso por Kristnaskaj Kripetoj en Krakovo. La 2-an de decembro la konkurspartoprenintoj alportis siajn verkojn al la Ĉefa Foirplaco kaj la 5-an de decembro oni anoncis la laŭreatojn 2021. En la nunjara rivalado partoprenis kaj spertoplenaj kaj tute novaj konkursantoj per pli ol 100 verkoj. Kvankam tiu nombro ne esta s rekorda tamen temis pri 19 kripetoj pli ol pasintjare. La Kristnaska Kripeto de Krakovo estas arkitektura miniatura artverko enhavanta la karakterizajn detalojn de la urbo. Plej ofte ili imitas la krakovajn preĝejojn. Plej volonte oni rekreas la frontonon de la Bazilio de la Plej Sankta Maria Virgulino kaj kupolojn de Wawel-altaĵa katedralo. La tradiciaj ĉeffiguroj krom la S-ta Familio estas Lajkonik, la barbohava rajdanto kun tataraj vizaĝtrajtoj en pseŭdoorienta vesto moviĝanta per ligna ĉevaleto fiksita ĉe la talio, la Wawel-drako, la bazilika trumpetisto kaj loĝantoj de Krakovo. La tradicio de la Kristnskaj Kripetoj de Krakovo troviĝas en Unesko-listo de la nemateria heredaĵo de la homaro. La verkoj estas taksataj en diversaj kategorioj depende de la grandeco kaj aĝo de la kreintoj. Nunjare la ĵurio ne pritaksis tri kripetojn, ĉar ili ne plenumis la kriteriojn de la konkursregularo, sed ili troviĝis en la postkonkursa ekspozicio. Same ĝi, kiel la konkurso mem ricevis la honoran patronecon de la Pola Unesko-Komitato.

El la elsendo 17.12.2021. Legas Gabi – 1′ 51″

Antaŭnelonge en la urbo Siemianowice Śląskie en la suda Pollando kreiĝis Civitana Simfonia Orkestro, en kiu ludas 34 muzikistoj en la aĝo de 11 ĝis 71 vivojaroj. La iniciaton prezentis muzikdirektisto, manaĝero kaj pedagogo d-ro Bogusław Jan Bemben. Al la civitana muzika projekto estis inivitaj ĉiuj muzikistoj de la urbo sendepende de la aĝo kaj sceneja staĝo, tamen konantaj la muziknotojn kaj disponantaj pri propra instrumento; senkonsidere al la praktikata profesio pretaj partopreni la iniciaton kaj ekzerci kun la orkestro. La patronecon super la entepreno transprenis la urbprezidanto. Tiel ekzameniĝis la ideo de la demalsupra kunlabro de civitanoj kun la komunumaj aŭtoritatoj kaj kulturinstitucioj Por la 11-a de decembro 2021 estis planita la inaŭgura koncerto, en kies repertuaro aŭdiĝis komponaĵoj de Wolfgang Amadeus Mozart, Franz Schubert kaj la orkestrdirektisto.

El la elsendo 17.12.2021. Legas Gabi – 1′ 12″

Ĝis la 27-a de februaro 2022 la loĝantoj de la orienta pola urbo Lublin havas la unuan fojon unikan ŝancon en sia Nacia Muzeo rigardi la trezorojn de la krakova reĝa kortego el Wawel-kastelo. La Muzeo troviĝas en la kastelo de Lublin, kiu dum jarcentoj rolis kiel haltoloko kaj trapasa loĝloko de la polaj reĝoj moviĝantaj inter Wilno kaj Kraków. La ekspozicio „El Wawel-kastelo al Lublino. Trezoroj el la reĝa kortego” referencas al la brilo de la reĝa rezidejo en Lublino, ekde ĝia elkonstruo fare de reĝo Kazimierz la Granda ĝis la 17-jarcenta sveda invado. Inter la eksponaĵoj el Wawel-kastelo troviĝas juveloj, valoraj moneroj, paradaj pladoj, reĝaj memoraĵoj, objektoj privataj kaj donacoj, kiuj ĉiutage troviĝas en la kastelaj salonoj kaj en la Reĝa Trezorejo en Krakovo. La prunto de tioma amaso da reĝaj memoraĵoj el Wawel-kastelo estis ebla pro la renovigado de la krakovaj salonoj kaj trezoreja ekspozicio. Tial la ekspozicio en Lublino havas neripeteblan karakteron pro la amplekseco de la eksponaĵoj prezentataj ekster Wawel-kastelo. Krom unikaj objektoj el la krakova kastelo la ekspozicion riĉigis historiaj objektoj el la kolektoj de dudek aliaj institucioj, arkivejoj, bibliotekoj, muzeoj en Pollando. Ekzemple el la Nacia Muzeo en Gdansko estis pruntita gotika pupitro, ĉe kiu povis lerni la reĝaj filoj. En Pollando troviĝas krome nur unu plia simila ekzemplero; ĝi estas unu el la dek kvar en la mondo.

El la elsendo 17.12.2021. Legas Maciek – 1′ 47″

Meze de novembro nunjare en la Silezia Universitato en Katowice okazis solenaĵo, dum kiu fama kataluna muzikisto kaj komponisto, Jordi Savall transprenis la titolon de la honorofica doktoro de ĉi tiu altlernejo. Savall estas virtuozo de gambovjolo, unu el la plej elstaraj interpretantoj de la malnova muziko, aparte el la periodo de renesanco kaj baroko. Li jam estas honorofica doktoro de i.a. universitatoj en  Barcelono kaj Bazelo. En 2008 li estis nomumita la ambasadoro de la Eŭropa Unio por la interkultura dialogo kaj ricevis la titolon „Unesko-artisto favore al paco”. Kiel i.a. diris Jordi Savall en Katowice „muziko estas la maniero de ligiteco kun aliaj, estas la maniero kompreni aliajn kulturojn kaj kelkfoje unusola komunikmaniero”. La solenaĵo estis ligita kun la koncerto de Savall al kiu akompanis David Mayoral kaj Enrique Solinis. Jordi Savall vastigis liston de la jamaj honoroficaj doktoroj de la Silezia Universitato inter kiuj troviĝas i.a. Eugene Ionesco, Sławomir Mrożek, Ryszard Kapuściński, Josif Brodski, Wojciech Kilar, Jacques Derrida, Józef Szajna i John Maxwell Coetzee.

El la elsendo 10.12.2021. Legas Maciek – 1′ 29″

Reprezentantoj de la Pola Nacia Fondaĵo partoprenis internacian konferencon en la Universitato de la itala Padovo dediĉitan al la temo „Klasikaj inspiroj kaj kulturaj aspiroj de popularigantoj de la pola kulturo en Padovo”. La konferenco kiel la scienca iniciato premisas establon en Italio de la reto da polaj institucioj i.a. sciencaj kaj kulturaj. Dum la konferenco la reprezentanto de la Pola Nacia Fondaĵo memorigis la eksterordinaran signifon de la Padova Univeritato por la pola scienco. Li informis kaj parolis pri la polaj elitoj de la 16-a kaj komenco de la 17-a jarcento, elstaraj kulturnivele kun altaj kompetentoj filologiaj aŭ medicinaj, kiuj peredukiĝis en Padovo. Dum la konferenco estis memorigitaj el la reta paĝo de la Padova Universitato donitaĵoj pri personoj, venintaj studi en Padovo dum la 800-jara historio de la universitato. La ideodonito de la konferenco estis profesoro Mirosław Lenart, la prezidanto de la pola ministeria kolektivo por iniciatoj lige kun la 800-jariĝo de la Padova Universitato. La scienc-kulturan eventon partoprenis sciencistoj el la roma kaj padova universitatoj, el la polaj universitatoj en Varsovio, Krakovo, Vroclavo, Lublin, Rzeszów kaj Bjalistoko.

El la elsendo 10.12.2021. Legas Maciek – 1′ 29″

Kelkdek verkojn de Tamara Łempicka kaj de artistoj el Ecole de Paris eblas ĝis la 9-a de januaro 2022 rigardi en la filio de la Artgalerio en Wałbrzych, t.e. „Kastelo Książ”. Ecole de Paris estas termino difinanta internacian grupon de plastkistoj venintaj al Parizo ankoraŭ antaŭ la 1-a mondimilto kaj setliĝantaj ĉe Montparnass. Inter ili estis reprezentantoj de diversaj dominantaj tiam stiloj. Ĉiuj prezentataj en Wałbrzych-artgalerio verkoj devenas el la kolektoj de la privata muzeo Villa la Fleur, kreiĝinta dank’ al la artverka kolektisto Mark Roefler. La ekspozicio prezentas tolaĵojn, desegnaĵojn, skulptaĵojn i.a. de Tamara Łempicka, Moïse Kisling, Mea Muter, Ludwik Markus, Eugeniusz Zak, Henri Hayden, Jean Lambert-Rucki kaj Nadia Leger. La oranizantoj de la ekspozicio „Parizo estis virino” atentigas pri Łempicka kiel la plej grava artistino de la stilo art deco, t.e. artdekora stilo. La ekspozicio estas prezentata en tri apartaj salonoj „Tamara – artistino triumfana” kun la desegnĵoj kaj tolaĵoj de Łempicka; la salono „Virino – portretoj kaj bildigado” enhavas virinajn portretojn; la tria salono „Majstrinoj – la arto de virinoj” prezentas verkojn de plej renomaj artistinoj. Vizitantoj de la Kastelo Książ povas rigardi la ekspozicion sen la neceso aĉeti kroman bileton.

El la elsendo 03.12.2021. Legas Maciek – 1′ 29″

European Festivals Association, Asocio de la Eŭropaj Festivaloj membrigas la plej grandajn festivalojn, distingiĝantajn ne nur per la plej alta arta nivelo, sed ĝi ankaŭ lobias por la kunlaboro sur la loka kaj internacia ŝtupo, unuavice prezentante la kulturan riĉecon de Eŭropo. La Asocio funkcias ĉe la Eŭropa Komisiono kaj Eŭropa Parlamento. Dum la antaŭnelonga evento Arts Festivals Summit en Galway (Irlando) al la asocio estis akceptita la Ŝekspira Festivalo en Gdansko. La gdanska Festivalo estas organizata ekde 1997, kvankam ĝia historio estas je 4 jaroj pli longa, kiam la fondaĵo Theatrum Gedanense organizis la Unuajn Ŝekspirajn Tagojn de Gdansko. Okaze de la 1000-jariĝo de Gdansko la Tagoj transformiĝis en Festivalon. Ekde tiam Ŝekspirfestivaloj estas organizataj komunume de la fondaĵo kaj la festivalo. En ilia daŭro okazis jam pli ol 800 eventoj, prezetitaj de 225 diversaj teatraj trupoj el pli ol 40 landoj. Asocio de la Eŭropaj Festivaloj kreiĝis en 1952 kaj reprezentas pli ol 100 diversspecajn festivalojn – muzikajn, ĥoreografiajn, teatrajn kaj interbranĉajn. Ekde 2015 ĝi atribuas EFFE Award Europe for Festivals, Festivals for Europe. Tiun distingon krom la Gdanska Ŝekspirfestivalo ricevis ankaŭ alia pola festivalo, Festivalo Malta el Poznano. EFFE Award estas atribuata pro eksterodinara engaĝiĝo de la festivaloj por la evoluo de kulturo kaj socio, pro artaj serĉadoj kaj indikado de artaj tendencoj.

El la elsendo 03.12.2021. Legas Maciek – 1′ 55″

La loĝantoj de Krakovo kaj la gastoj de la urbo havas la okazon eĉ ĝis la 5-a de marto 2022 rigardi en la artgalerio Zderzak tolaĵon de unu el la plej renomaj veneciaj pentristoj Vittore Carpaccio „Miraklo de s-ta Trifono”. La bildo prezentas ne nur konkretan eventon, sed estas samtempe eksterordinara kolektiva portreto. Ĝi estis aĉetita pasintjare en Francio kaj post venigo al Krakovo ĝi estis subigita al konservistaj laboroj. Unuavice temis pri forigo de malheliĝinta verniso kaj pli postaj alipentraĵoj. Dank’ al tio la tolaĵo reaperis en realaj, vivaj koloroj karakterizaj por la venecia pentroarto. La bildo prezentas la miraklon de s-ta Trifono, kiu en Nico elpelas demonon el la filino de la romia imperiestro Gordiano la 3-a. Kvankam temas pri konkreta sceno kun kristana vefto, envere temas pri kolektitva porterto. Sur la bildo apud tiutempuloj aperas historiaj figuroj. La tolaĵo prezentas tiel la historian komunumon ligitan kun dalmata fratularo, kun Venecio kiel ŝtato kaj kun bataloj, kiujn tiu ĉi ŝtato gvidis kontraŭ la Otomana Imperio. Oni supozas, ke la bildo devenas el Scuola Dalmata di San Giorgio e Trifone, nomata Scuola degli Schiavoni, alivorte fratularo de slavoj. La bildo plej verŝajne estis forveturigita al Francio dum la napoleona okupacio kaj amasa prirabado de veneciaj artverkoj en la jaroj 1806-07.

El la elsendo 03.12.2021. Legas Gabi – 1′ 54″

Meze de novembro nunjare en Egiptio okazis la 7-a Chopin-konkurso por Junuloj. La organizata ĉiun duan jaron evento origine planita por 2020 estis prokrastita je unu jaro pro la kovimvirusa pandemio. La priaŭskultoj malfermaj por la publiko okazis inter la 13-a kaj la 15-a de novembro. Junaj pianistoj rivalis en tri aĝgrupoj – ĝis la 12-a vivojaro, inter la 13-a kaj la 15-a vivojaroj kaj inter la 15-a kaj la 19 vivojaroj. La junaj pianistoj de la unua kategorio devis prezenti du verkojn de Chopin kaj unu verkon de egipta komponisto, la aliaj devis elekti tri verkojn de Chopin, inkluzive mazurkon aŭ valson, kaj unu verkon de egipta komponisto. Ilian talenton taksis tripersona ĵurio en la konsisto – profesorino Mariola Cieniawa-Puchała el Pollando, muzikmajstro Ahmed el Sayedi el Egiptio kaj profesorino Helgeheide Schmidt el Germanio. Estis premitaj 4 junaj artistoj. En la plej juna aĝkategorio la ĵurio ne atribuis premion. En la dua aĝkategorio la duan premion ricevis Mostafa Hassan. En la tria aĝkategorio la tria premio venis al deksesjara Andrew Milad; la dua premio estis agnoskita al pianistino Shahd Magdy Said kaj la venkinto de la 7-a Chopin-Konkurso por Junuloj fariĝis la dekokjara Mahmoud Elbatran. Li gajnis la ŝancon partopreni en pianista majstraklaso, kiu okazos venontjare en julio en Żelazowa Wola, la naskiĝloko de Chopin. Dum la finala koncerto, la 16-an de novembro ĉiuj premiitaj prezentis sian majstrecon ludante mallogajn komponaĵojn de Chopin, kaj profesorino Cieniawa-Puchała kun la arĉa kvarteto de la Kaira Operejo plenumis la konĉerton fa-minora numero 21. La konkurso okazas dank’ al kunlaboro de la Pola Ambasado en Kairo, Eŭropa Fondaĵo por Edukado kaj Kulturo de la loko Zielona Góra kaj la Kaira Operejo.

El la elsendo 26.11.2021. Legas Barbara – 2′ 46″

En la unuaj tagoj de oktobro en la londona William Morris Gallery estis inaŭgurita ekspozicio „Juna Pollando: La Rekonstrumovado de Artoj kaj Metioj (1890-1918)”. Ĝi kreiĝis kiel komuna projekto de la londona artgalerio, la Nacia Muzeo en Krakovo kaj la londona Instituto de la Pola Kulturo. La ekspozicio prezentas pli ol 150 verkojn el la periodo de Juna Pollando el la kolektoj de la plej gradaj polaj muzeoj kaj el kolektoj privataj. La ĉefa celo estas prezenti tion, kiamaniere la arta agado de kreintoj el la periodo Juna Pollando konformas al la internacia movado Arts & Crafts. Tiucele la organizantoj ne koncentriĝis sole pri pentroverkoj, sed donis la atenton ankaŭ al la artmetio kaj aplikata arto. Apud tolaĵoj de renomaj artistoj, kiel Stanisław Wyspiański, Józef Mehoffer, Zofia Stryjeńska la spektanto konatiĝas kun la tiuepokaj puntaĵoj, mebloj, vitraloj, arkitekturaj projektoj, lignogravurado, ceramiko. Laŭ la kreantoj de la londona artgalerio malgraŭ malsama historio kaj geopolitika situacio en Pollando kaj Britio lime de la 19-a kaj 20-a jarcentoj la mondkoncepto de artistoj el malsamaj kulture partoj de Eŭropo havas multajn konektajn trajtojn. Tio rilatas same al la formo kiel ankaŭ artfilozofio. Tiukuntekste William Morris kaj Stanisław Wyspiański estas prezentitaj kiel avangardaj figuroj en la arto de ĉi tiu periodo. Ambaŭ estis ĉiuflankaj, ambaŭ ĉerpis el vasta gamo de artaj esprimmanieroj. La ekspozicio daŭros ĝis la 30-a de januaro 2022 kaj estas agnoskita kiel elemento de pli vasta projekto prezentanta la polan arton en Britio kiel nedisigeblan elementon de la arthistorio kaj eŭropa kulturo.

El la elsendo 26.11.2021. Legas Gabi – 1′ 56″