Kulturkroniko
En la mondo de radio kaj televido
Raportistaj magnetofonoj, mikrofonoj kaj televidaj kameraoj troviĝas inter la objektoj de interesa ekspozicio en la Muzeo de Tekniko kaj Komunikado en Szczecin (la nordokcidenta Pollando). La kreiĝinta lige kun la pasinta en 2020 75-jariĝo de la Pola Radio en la Okcidenta Pomerio ĝi estis prokrastita je unu jaro pro la pandemio.
„En la mondo de sono kaj bildo” proksimigas al la spektantoj la ĵurnalistan laboron laŭ la historia vidpunkto kaj unuopajn reprezentantoj de la regiona ĵurnalista medio. Krom profesiaj eksponaĵoj kiel studiaj kaj raportistaj magnetofonoj kaj mikrofonoj la spektantoj povas rigardi videokameraojn kaj videkasedojn, ĉemikrofonajn markajn nomojn de la unuopaj ŝtacioj. La ekspozicio prezentas malnovajn radioricevilojn kaj televidilojn.
Junaj spektantoj povas i.a. ekscii kiel funkciis malnova televidilo, kial ĝia bildo estis nigra-blanka, kiel rilatas la pozicio anteno al la televida neĝefika bildo. La daŭronta ĝis la 27-a de februaro 2022 ekspozicio estis kunorganzita de la Asocio de Ĵurnalistoj de Pola Respubliko.
El la elsendo 07.01.2021. Legas Maciek kaj Barbara – 1′ 30″
Flortapiŝoj el Spycimierz sur Unesko-listo
De jaroj la loko Spycimierz en la regiono de Lodzo, en la centra Pollando ĉiujare logas religiulojn kaj turistojn el la tuta Pollando kaj ankaŭ el eksterlando por rigardi kaj admiri la flortapiŝan vojon, laŭ kiu moviĝas la religia procesio dum la festo de la Dia Korpo. Antaŭ kelkaj tagoj tiu ĉi tradicio ektroviĝis sur la Monda Listo de la Kultura-heredaĵo de Unesko. Tio ĉi estas la tria registro ligita kun kulturaj tradicioj de Pollando post la tradicio de la krakovaj kristnaskaj kripetoj kaj arbara abelbredado.
La pli ol 300-persona loĝantaro de la vilaĝo Spycimierz de pli ol 200 jaroj aranĝas antaŭ la festo de la Dia Korpo flortapiŝon tra kiu paŝas la procesio. Ĉiu familio pretigas propran fragmenton de ĉirkaŭ unukliometra vojo troviĝanta antaŭ la propra domo. Oni uzas por tio petalojn de la ĝardenaj kaj kampaj floroj, foliojn de kaŝtanujoj, grenspikojn kaj herbojn, muskon kaj branĉetojn de arboj kaj arbustoj. Oni uzas ankaŭ sablon. Inter la grafikaj motivoj dominas floroj, koroj, religiaj kaj patriotaj simboloj.
La loĝantaro de Spycimierz solenis la registroeventon dum speciala ceremonio en la loka preĝejo. Krom komuna partopreno en la sankta meso oni aranĝis kun invititaj gastoj fragmenton de la kolora flortapiŝo. Inter la motivoj troviĝis la simbolo de Unesko, la pola blanka-ruĝa flago kaj la devizo „Nemateria kultura heredaĵo”.
El la elsendo 07.01.2021. Legas Maciek kaj Barbara – 1′ 51″
La Nacia Muzeo en Varsovio riĉiĝis per 14 verkoj de Marc Chagall
La Nacia Muzeo de Varsovio aĉetis por siaj kolektoj 14 kolorajn grafikaĵojn de Marc Chagall el la lasta periodo de lia kreado. En ili la artisto referencas al la biblia temaro, prezentas pejzaĝojn kaj senvivan naturon. Marc Chagal naskiĝinta en la familio de rusaj ĥasidoj estis avana reprezentanto de kubismo kaj internaciismo en la pentroarto. En siaj postaj laboraĵoj li plurfoje referencis al rememoroj el la infanaĝo kaj juneco pasigitaj en la randregionoj de Pollando, kie li naskiĝis en la loko Łoźna. Krom grafikaĵoj li projektis scenografion kaj kostumojn, okupiĝis pri la pentroarto, ceramiko, litografio.
El la elsendo 31.12.2021. Legas Maciek kaj Barbara – 0′ 53″
Komuna kalendaro de kristanoj, judoj kaj muzulmanoj
La kvinan fojon aperis kalendaro dediĉita al kristanoj, judoj kaj muzulmanoj financita de la urbo Poznań en la okcidenta Pollando. Prilaboris ĝin reprezentantoj de la tri religioj kaj ĝi celas reciprokan konatiĝon inter homoj de diversaj konfesioj kaj kulturoj. La kalendaro estas akirebla senpage en kelkaj lokoj de la urbo, kaj ankaŭ pere de la Interreto. La nunjara kalendaro estas titolita „Konstrui pacon. 5 jarojn kune”. La titolo referencas al la kvanto de la kalendaraj eldonoj kaj reliefigas ĝian gvidmotivon, la staton en kiu masamaj homoj povas vivi unuj apud la aliaj en la stato de interna harmonio. La paĝoj de la kalendaro estas dividitaj je tri partoj; ĉiu konsideras malsaman tempokalkuon. Sur ĉiuj paĝoj de la kalendaro riĉe ilustrita troviĝas fotoj ligitaj kun Poznano; oni klarigas tradiciojn, ritojn aŭ preĝojn de ĉiu el la religioj. Nunjare ĝi aperis la unuan fojon kun la angla lingva ekonduo en la eldonkanto de 5100 ekzempleroj.
El la elsendo 31.12.2021. Legas Maciek kaj Barbara – 0′ 16″
Unika Biblio de Gutenberg en Pelplin
La Biblio de Gutenberg, Leicester-kodo de Leonardo da Vinci kaj Evangliaro de Henriko Leono estas la plej multekostaj libroj de la mondo. En Pollando, en la Dioceza Pelpilin-muzeo troviĝas unu el la historiaj ekzempleroj de la Biblio de Gutenberg en la originala 15-jarcenta kovrilo de la majstro Henriko Coster el Lubeko. Ĉiu el la presitaj antaŭ centoj da jaroj librego estas orvalora. En 1985 unu el tiuj ekzempleroj – entute 48 en la tuta mondo – akiris la prezon de 5 milionoj da dolaroj.
Laŭ historiistoj la pola ekzemplero estas unika, ĉar plej verŝajne ĝi estas la plej malnova el la ekzistsnataj Biblioj de Guteberg. Ĝi distiĝigas per riĉa kaligrafio, librotioloj skribitaj ruĝkolore kaj unu aparta detalo. La unua en la historio preseraro sur la unua paĝo.
En du volumoj troviĝas 641 paĝoj presitaj ambaŭflane dukolumne. Ĝi enhavas la latinan tekston de la Sankta Skribo en la traduko de sankta Hieronimo kun komentoj kaj prologoj. Mankas en ĝi la lasta, 217-a paĝo en la 2-a volumo kun la teksto de Apokalipso. Ĝi estis aĉetita en 1496 por franciskonoj de Lubawa. Post la likvido de la klostro la Biblio ektroviĝis en la seminaria biblioteko de Pelpin.
El la elsendo 31.12.2021. Legas Maciek kaj Barbara – 1′ 38″
Narciso ĉe la fonto de Caravaggio en Varsovio
La tolaĵo de Caravaggio „Narciso ĉe la fonto” el la Palaco Barberini en Romo riĉigas la ekspozicion „Caravaggio kaj aliaj majstroj. Artverkoj el la kolekto de Robert Longhie” en la varsovia Reĝa Kastelo. Eblos ĝin admiri ĝis la 20-a de februaro 2022. La ekspoziciaranĝo de ĉi tiu bildo ebligas al la vizitantoj kontempli ĝin en apartigita spaco, en kiu ne konkurencas la aliaj artverkoj. Tiamaniere la varsovia Reĝa Kastelo inaŭguris serion da eventoj, kiu en ĉirkaŭ unumonata intervalo ebligos al spektantoj intimi kun unuopaj verkoj de elstaraj artistoj.
La prezentata tolaĵo de Caravaggio kreiĝis ĉirkaŭ la 1600-a jaro kaj estas unu el la pentraĵoj pri kies prunto plej ofte klopodas la muzeoj de la mondo. Sed la figuro mem de la pentristo vekas ankaŭ ĝeneralan interesiĝon ne sole pro la artverkoj. Tial la Reĝa Kastelo komence de decembro proponis al la vizitantojn tri famajn filmojn pri la artisto – „Caravaggio” el 1986, „La Potenco de la arto” de BBC kaj „Caravaggio – la animo kaj sango” el 2018.
El la elsendo 24.12.2021. Legas Barbara kaj Gabi – 1′ 32″
Krakovaj kristnaskaj kripetoj en Varsovio
En la varsovia palaco Sub la Lada Tegmento daŭras ekspozicio de la krakovaj kristnaskaj kripetoj. La unuan fojon la pola ĉefurbo prezentas al sia publiko 50 enorme fantaziajn kaj fajne faritajn tradiciajn konstruaĵojn el Krakovo, el inter kiuj preskaŭ ĉiuj estis premiitaj aŭ distingitaj. La kripetoj devenas el la kolektoj de la Krakova Muzeo kaj el kolektoj de privataj personoj. La tradicio de la krakovaj kristnaskaj kripetoj kreiĝinta en la 13-a jarcento estas perata de generacio al generacio. La unua oficiala konkurso estis organizita en 1937. Ĉiuj ĉi artverkoj de krakovaj artistoj profesiaj kaj amatoroj emfazas valorojn de la pola kulturo kaj emanas per la infanj revoj. Ekde 2018 la tradicio de la Kristnaskaj Kripetoj de Krakovo troviĝas en la Reprezenta Listo de la Nemateria Heredaĵo de Unesko. La ekspozio en la palaco Sub la Lada Tegmento daŭros ĝis la 2-a de februaro 2022.
El la elsendo 24.12.2021. Legas Maciek – 1′ 13″
La tradicio de la Kristnaskaj Kripetoj en Krakovo daŭras
Konforme al la plurjara tradcio ankaŭ nunjare okazis Konkurso por Kristnaskaj Kripetoj en Krakovo. La 2-an de decembro la konkurspartoprenintoj alportis siajn verkojn al la Ĉefa Foirplaco kaj la 5-an de decembro oni anoncis la laŭreatojn 2021. En la nunjara rivalado partoprenis kaj spertoplenaj kaj tute novaj konkursantoj per pli ol 100 verkoj. Kvankam tiu nombro ne esta s rekorda tamen temis pri 19 kripetoj pli ol pasintjare. La Kristnaska Kripeto de Krakovo estas arkitektura miniatura artverko enhavanta la karakterizajn detalojn de la urbo. Plej ofte ili imitas la krakovajn preĝejojn. Plej volonte oni rekreas la frontonon de la Bazilio de la Plej Sankta Maria Virgulino kaj kupolojn de Wawel-altaĵa katedralo. La tradiciaj ĉeffiguroj krom la S-ta Familio estas Lajkonik, la barbohava rajdanto kun tataraj vizaĝtrajtoj en pseŭdoorienta vesto moviĝanta per ligna ĉevaleto fiksita ĉe la talio, la Wawel-drako, la bazilika trumpetisto kaj loĝantoj de Krakovo. La tradicio de la Kristnskaj Kripetoj de Krakovo troviĝas en Unesko-listo de la nemateria heredaĵo de la homaro. La verkoj estas taksataj en diversaj kategorioj depende de la grandeco kaj aĝo de la kreintoj. Nunjare la ĵurio ne pritaksis tri kripetojn, ĉar ili ne plenumis la kriteriojn de la konkursregularo, sed ili troviĝis en la postkonkursa ekspozicio. Same ĝi, kiel la konkurso mem ricevis la honoran patronecon de la Pola Unesko-Komitato.
El la elsendo 17.12.2021. Legas Gabi – 1′ 51″
Civitana Simfonia Orkestro en Siemianowice Śląskie
Antaŭnelonge en la urbo Siemianowice Śląskie en la suda Pollando kreiĝis Civitana Simfonia Orkestro, en kiu ludas 34 muzikistoj en la aĝo de 11 ĝis 71 vivojaroj. La iniciaton prezentis muzikdirektisto, manaĝero kaj pedagogo d-ro Bogusław Jan Bemben. Al la civitana muzika projekto estis inivitaj ĉiuj muzikistoj de la urbo sendepende de la aĝo kaj sceneja staĝo, tamen konantaj la muziknotojn kaj disponantaj pri propra instrumento; senkonsidere al la praktikata profesio pretaj partopreni la iniciaton kaj ekzerci kun la orkestro. La patronecon super la entepreno transprenis la urbprezidanto. Tiel ekzameniĝis la ideo de la demalsupra kunlabro de civitanoj kun la komunumaj aŭtoritatoj kaj kulturinstitucioj Por la 11-a de decembro 2021 estis planita la inaŭgura koncerto, en kies repertuaro aŭdiĝis komponaĵoj de Wolfgang Amadeus Mozart, Franz Schubert kaj la orkestrdirektisto.
El la elsendo 17.12.2021. Legas Gabi – 1′ 12″
Trezoroj el Wawel-kastelo en Lublin
Ĝis la 27-a de februaro 2022 la loĝantoj de la orienta pola urbo Lublin havas la unuan fojon unikan ŝancon en sia Nacia Muzeo rigardi la trezorojn de la krakova reĝa kortego el Wawel-kastelo. La Muzeo troviĝas en la kastelo de Lublin, kiu dum jarcentoj rolis kiel haltoloko kaj trapasa loĝloko de la polaj reĝoj moviĝantaj inter Wilno kaj Kraków. La ekspozicio „El Wawel-kastelo al Lublino. Trezoroj el la reĝa kortego” referencas al la brilo de la reĝa rezidejo en Lublino, ekde ĝia elkonstruo fare de reĝo Kazimierz la Granda ĝis la 17-jarcenta sveda invado. Inter la eksponaĵoj el Wawel-kastelo troviĝas juveloj, valoraj moneroj, paradaj pladoj, reĝaj memoraĵoj, objektoj privataj kaj donacoj, kiuj ĉiutage troviĝas en la kastelaj salonoj kaj en la Reĝa Trezorejo en Krakovo. La prunto de tioma amaso da reĝaj memoraĵoj el Wawel-kastelo estis ebla pro la renovigado de la krakovaj salonoj kaj trezoreja ekspozicio. Tial la ekspozicio en Lublino havas neripeteblan karakteron pro la amplekseco de la eksponaĵoj prezentataj ekster Wawel-kastelo. Krom unikaj objektoj el la krakova kastelo la ekspozicion riĉigis historiaj objektoj el la kolektoj de dudek aliaj institucioj, arkivejoj, bibliotekoj, muzeoj en Pollando. Ekzemple el la Nacia Muzeo en Gdansko estis pruntita gotika pupitro, ĉe kiu povis lerni la reĝaj filoj. En Pollando troviĝas krome nur unu plia simila ekzemplero; ĝi estas unu el la dek kvar en la mondo.
El la elsendo 17.12.2021. Legas Maciek – 1′ 47″