Novaĵoj

En Pollando ne malaperas tradicio. Inter diversaj kulturaj centroj ankaŭ en la nuna jaro, jam la 25-an fojon la Muzeo de Agrikulturo en Ciechanowiec – la nordorienta Pollando – organizis konkurson por la plej bela Paska Palmo. La konkursaĵoj estos prezentitaj al la publiko la plej proksiman dimanĉon dum la Palmdimanĉa procesio.
Ĉi tiu regiona konkurso estas la plej malnova en la podlaĥia regiono. Ĝi celas konservi la tradicion de la propramane farataj vertikalaj florbukedoj bunte ornamitaj, longaj de kelkdek centimetroj ĝis kelkaj metroj. Ili kreiĝas el propramane faritaj silkpaperaj kaj kreppapaj floroj, sekigitaj plantoj kaj branĉetoj, koloraj rubandoj. Por la nunjara konkurso venis eĉ 357 palmoj, kiuj kreiĝis en infanvartejoj, lernejoj, grandaĝulaj kluboj aŭ rondoj de vilaĝaninoj. La nunjara konkursrikolto superis tiun ĉi de la antaŭa jaro. Post la solena procesio ili estos daŭre rigardeblaj sur la tereno de la Agrikultura Muzeo en Ciechanowiec.
https://www.youtube.com/watch?v=ufmhTOJRk0U

El la elsendo 30.03.2023. Legas Krystyna kaj Milada – 01′ 30″

Nur 34 kilomtrojn for de la centro de Varsovio troviĝas la urbo Góra Kalwaria (Kalvaria Monto), origine 13-jarcenta kavalira vilaĝo, sed ekde duono de la 17-a jarcento urbo, en kiu estis realigita plano de la tiel nomataj kalvariaj vojetoj, adaptitaj al la Pasionaj Diservoj.
Post dujara paŭzo kaŭzita de la pandemio okazos tie denove la plej proksiman dimanĉon enscenigo de la Pasiona Mistero, en kies realigon estas engaĝitaj pli ol 100 personoj. Pere de parolo, muziko kaj roludado estos memorigitaj eventoj de antaŭ du mil jaroj, oni referencos al la tradicio de la 17-a Nova Jerusalemo, kiel iam Góra Kalwaria nomiĝis. Oni memorigos ĉion ĉi, kio ligiĝas kun la historio kaj identeco de tiu ĉi loka „malgranda patrujo”. La enscenigo nunjare ne plu havos la formon de kunirado, sed estos prezentita sur la altaĵa plano, kio ebligos al ĉiuj pli bone vidi kaj aŭdi detalojn de la spektaklo.

El la elsendo 30.03.2023. Legas Krystyna kaj Milada – 01′ 27″

Post la vizito en Pollando la prezidento de Ĉeĥio, Petr Pavel faris viziton en Germanio, kie li renkontiĝis kun kanceliero Olaf Scholz. Pere de sociaj komunikiloj la ĉeĥa prezidento petis la estron de la germana registaro transpreni la gvidan rolon en Eŭropo en la nova erao de interaciaj rilatoj. Petr Pavel certigis, ke Berlino povas kalkuli tiu ĉi kuntekste je Prago. La deklaro de la ĉeĥa prezideto koincidas kun la postulo de Berlino rezigni pri la unuanimeco en la Eŭropa Unio kaj transdoni laŭvicajn kompetentojn de la ŝtatoj-membroj al Bruselo.

El la elsendo 30.03.2023. Legas Maciek – 0′ 43″

La pola fiancministro, Teresa Czerwińska informis, ke la valoro de la pola helpo por ukrainanoj egalis en 2022 al 30 miliardoj da zlotoj. Tio signifas unu procenton de la Landa Produkto Brutte (malneta enlanda produkto). Temas pri rimedoj el la centra buĝeto, helpofonduso por Ukrainio kaj rimedoj de la komunuma administracio, temas parte pri militista helpo. Ŝiaopinie malfacilas taksi, ĉu ĉi tiu valoro kreskos en 2023, ĉar tio dependas ankaŭ de la skalo de militista helpo kaj de tio, kiom da ukrainaj rifuĝintoj troviĝos en Pollando.

El la elsendo 30.03.2023. Legas Maciek – 0′ 42″

Caritas Polska kolektis sume 11 milionojn da zlotoj por la viktimoj de la tragika tertremo, kiu la 6-an de fabruaro trafis Turkion kaj Sirion. La elementa plago konsumis 55 mil mortintojn kaj 129 mil personoj estis vunditaj. Laŭ pritaksoj la sekvojn de la tertremo suferis pli ol 20 milionoj da personoj. En Sirio mem preskaŭ unu miliono da viktimoj perdis siajn hejmojn. La kolektitaj 11 milionoj da zlotoj por Sirio kaj Turkio estas destintaj por la surloka helpo en kunlaboro kun la partneraj organizaĵoj el la reto Caritas.

El la elsendo 20.03.2023. Legas Maciek 0′ 42″

En la nunjara januaro la trafiko ĉe la varsovia flughaveno atinigis la 95-procentan nivelon kompare kun la rekorda jaro 2019. Simile estis kun transitaj pasaĝeroj. La flughaveno Chopin notas ilian kreskon kaj proksimiĝas al la nivelo el 2019. Samtempe en la daŭro de tri lastaj jaroj ŝanĝiĝis la karaktero de la pasaĝeroj utiligantaj la varsovian flughavenon. De merkatista al turista. Tiujn donitaĵojn prezentis antaŭ kelkaj tagoj dum la gazetara konferenco prezidanto de la Ŝtata Entrepreno Aerhavenoj. Oni informis krome i.a., ke ekde somero 2023 en Chopin-flughaveno aperos novaj transportaj aviadkompanioj proponante novajn celokojn. Ryanair priservos flugojn al Bruselo Charleroi, Majorko, Bilbao, Alicante, Pafos. Play priservos la flugojn al Rejkjaviko kaj Wizz Air al Sevilo. En tiu kunteksto aldonendas, ke en 2022 la duono de turistoj partoprenintaj la organizitan turisman ripozon (preskaŭ 3,1 milionoj da personoj) forveveturis eksterlanden utiligante ĉartan transporton.

El la elsendo 20.03.2023. Legas Milada – 1′ 40″

La rapide kreskanta importo de kortbirda viando kaj ovoj el Ukrainio al la Eŭropa Unio surprizas la kortbirdan produktobranĉon. La portalo wiadomościhandlowe.pl bildigas tiujn informojn per la rilataj statistikaĵoj. Ili baziĝas sur la donitaĵoj de AVEC pro la unuaj ok semajnoj de la nuna jaro. La importo de la kortbirda viando el Ukrainio, kreskis je 94 procentoj kompare al la sama periodo de la 2022 kaj egalis al 32 306 tunoj. Tio koncernas same viandon frostigitan kiel ankaŭ freŝan. La importo de ovoj el Ukrainio al la Eŭropa Unio egalis al 4457 tunoj, kio signifas kreskon je 1370 procentoj kompare al la unuaj ok semajnoj de 2022. Ĉi-rilate temis unuavice pri importo de ovoj freŝaj.

El la elsendo 10.03.2023. Legas Maciek – 01′ 03″

La kompanio KGHM Polska Miedź S.A. (KGHM pola kupro, akcia kompanio) konsideras la eblon vendi oron al individuaj investantoj. Oro kun la enhavo de pli ol 99,95 procentoj estas reakirita el la orporta ŝlimo produktita en la procezo de arĝenta elektrorafinado en la formo de stangoj pezaj de la duona ĝis dek du kilogramoj. La kompanio en la unuaj tri kvaronoj de 2022 produktis preskaŭ du tunojn da oro. La tuta metalproduktado de KGHM estas vendata al komercaj kaj instituciaj klientoj, sed la oraj staboj estas tro grandaj por la bezonoj de individuaj investantoj. KGHM okupiĝas pri la minado kaj prilaborado de metalaj ercoj, ĉefe kupro, kaj estas unu el la ĉefaj produktantoj de ĉi tiu metalo kaj arĝento en la mondo. Ĝi ankaŭ produktas kelkajn aliajn metalojn troviĝantajn en kupraj ercoj, kiel molibdeno, renio kaj nikelo.

El la elsendo 10.03.2023. Legas Milada 01′ 27″

Pola Ekonomia Instituo baze de donitaĵoj de Eurostat informis, ke aktuale en Pollando la misproporcio ĉe la estraj postenoj inter virinoj kaj viroj ne estas signifa kaj egalas al 43 procentoj. Samtempe ĉi-rilata mezumo en la uniaj landoj egalas al 35 procentoj. Pli bonaj donitaĵoj rilatas nur al Latvio, kie virinoj okupas 46 procentojn de la estraj postenoj. En Svedio, same kiel en Pollando temas pri 43 procentoj, en Estonio – pri 41 procentoj. Po 38 procentoj de virinoj laborantaj ĉe la estraj postenoj troviĝas en Bulgario, Irlando, Portugalio, Francio kaj Islando. Plej malmultaj virinoj ĉe la estraj postenoj laboras sur Kipro (21 procentoj), en Luksemburgio – 22 procentoj kaj Nederlando – 26 procentoj. Virinoj dominas ĉe la estraj postenoj en komerco, publika administracio kaj industrio. En Pollando en 2021 la estrajn postenojn okupis 459 mil virinoj. Ĉiu tria laboris en komerco (126 mil personoj).

El la elsendo 10.03.2023. Legas Milada 01′ 41″

Kiel informis komence de februaro 2023 Radio Z, baze de opinisodado komisiista de ĝi al la laborejo IBRIS pli ol 80 procentoj de la enketitoj kontraŭas la forigon de la kontantaj pagendecoj. Temas pri la opinio same de la plej aĝa kiel ankaŭ la plej juna generacioj. Nur ne plenaj 16 procentoj de la enketitoj dezirus, ke pagendeco per karto, telefono aŭ poŝhorloĝo plene anstataŭigu kontantan monon. Decide por forigo de la kontanta mono deklaras sin 3,4 procentoj de la enketitoj, 12, 4 procentoj de la repondintoj „preferus” tiun solvon.

El la elsendo 25.02.2023. Legas Maciek – 0′ 47″

Ekde la 1-a de januaro 2023 la patronoj de la varsovia bestoĝardeno fariĝis Antonina kaj Jan Żabiński, legendecaj figuroj konstante ligitaj kun ĝia historio.
La geedza paro eniris la historion de Varsovio kiel arkitektoj kaj kreintoj de la moderna bestoĝardeno, kiel elstaraj herooj, kiuj dum la 2-a mondmilito estis savantaj judojn el la Varsovia Getto kaj soldatojn de la konspira Landa Armeo (AK) donante al ili rifuĝejon sur la tereno de la bestoĝardeno.
Jan Żabiński estis la organizinto de la varsovia ZOO-ĝardeno kaj ĝia unua direktoro. Tiun ĉi funkcion li plenumis ekde 1929 ĝis marto 1951, kiam li estis demisiigita pro sia dummilita konspira agado en AK. La 11-an de marto 2023 oni solenos la 95-an datrevenon de la establo de la varsovia Bestoĝardeno.

El la elsendo 25.02.2023. Legas Milada kaj Maciek – 01′ 07″

Ĉiujare lige kun la Monda Tago de Homoj Labordependaj, do Labormaniuloj aperas raporto de ADP, “Homoj en Laboro 2022: La globskala alrigardo al la laborforto”. Ĝi koncernas problemon kiam estas perturbita en la homa vivo la ekvilibro inter laboro kaj aliaj vivsferoj. Evidentiĝas, ke poloj ĉiam pli ofte laboras kromhore. Sekve laŭ esploroj dum unu semajno ili laboras averaĝe 5 horojn 48 minutojn senpage. Pli ol 25% laboras senpage de 6 ĝis 10 horoj semajne; Laŭ la antaŭa esploro, poloj laboris averaĝe 5 horoj 30 minutojn senpage. Ĉi-jare tiu mezumo altiĝis ĝis 5 horoj 48 minutoj. Pli ol 34 procentoj da poloj deklaras, ke ili pretas labori pli da horoj kaj tagoj semajne, se tio ligiĝus kun krompago. Laŭ la sama raporto de ADP en la monda skalo ĉiusemajne dungitoj laboras averaĝe je 8 horoj kaj 30 minutoj pli ol antaŭvidas laborkontrakto, en Eŭropo je 7 horoj kaj 45 minutoj. Kvankam post du pandemijaroj ŝajnis, ke laborantoj kutimiĝis al la distanca kaj hibrida laboro, kaj ke estis ellaboritaj normoj ebligantaj konservi ekvilibron inter la profesia kaj privata vivo, tamen tiel ne estas. La opinisonda firmo CBOS informis, ke en 2011 eĉ 11 procentoj da poloj luktis kun labordependiĝo. Psikologoj avertas, ke por nefronti sanproblemojn oni ne superu la 40-horan laborsemajnon kaj fiksu klarajn limojn, kiuj apartigas la privatan kaj profesian vivon.

El la elsendo 25.02.2023. Legas Milada – 2′ 25″

Laŭ esploroj de la Migroplatformo EWL, Studumo de la Orienta Eŭropo de la Varsovia Universitato kaj la fondaĵo EWL rezultas, ke preskaŭ ĉiuj ukrainaj emigrantoj en la produkta aĝo, kiuj esprimis tian deziron trovis laboron en Pollando kaj jam estas dungitaj. Tiu raporto estis prezentita dum la konferenco dediĉita al la helpo de Pollando al Ukrainio. Ekde la rusa invado kontraŭ Ukrainion ĉirkaŭ 900 mil enmigrintoj estis enlaborigitaj en Pollando laŭ simpligita formo. Laŭ la aferprezentanto de la Ĉefkomandanto de la Limgardistaro inter la 24-a de februaro kaj la 7-a de junio 2022 temis i.a. pri 432 mil ukrainaj civitanoj en la aĝo inter la 18-a kaj la 60-a vivojaroj. Laŭ oficialaj donitaĵoj en tiu ĉi periodo 1,5 milionoj da ukrainanoj ricevis la statuson de portempa helpo, kiu ebligas laboron en Pollando. Laŭ polaj ekspertoj ĉe la plia helpoetapo necesas cerigi al enmigrantoj eblon de la profesia avanco pere de instruado de la pola lingvo kaj profesia klerigo. La aŭtoroj de la raporto atentigas, ke preskaŭ sesoble pli da ukrainaj enmigrantoj estis enlaborigitaj en Pollando ol en Germanio.

El la elsendo 15.02.2023. Legas Maciek – 01′ 28″

La unua en Pollando monumento omaĝanta medicinistojn laborantojn dum la pandemio kaj la viktimojn de kovim-19 esti estis senvualigita sur la tereno de la Universitata Hospitalo en Kraków-Prokocim en la suda Pollando. Ĝiajn monumentajn ŝtalelementojn prilaboris la najbara metalurgia entrepreno Mariupol. La moumento „La Arbo de la vivo” aŭtorita de profesoro Karol Gąsienica-Szostak estis starigita sur la intera korto de la hopitalo. Ĝi ne nur omaĝas tiel la medicinistan personalon pro ĝia malfaciala laboro dum la pandemio, se ankaŭ ĝiajn mortoviktimojn. La simbolaro de la Arbo de la Vivo referencas al la Paradiza Arbo, kies fruktoj estis certigontaj la senmortecon. Tio estas samtempe verko memoriganta la mortorikolton de kovim-19, kiel la simbolon de la homa vivo, la homa solidareco kaj la espero pri pli bona morgaŭo. Laŭ la urbovojevdo la skulptaĵo firmigas kredofidon de ĉiuj malsanuloj, kiuj tra la hospitalaj fenestroj ĝin rigardas.

El la elsendo 15.02.2023. Legas Milada – 01′ 31″

En Pollando troviĝas la plej grandaj orprovizoj en la Centra-Orienta Eŭropo. Laŭ ĉi tiu vidpunkto ĝi okupas la 22-an lokon en Eŭropo ne kalkultante apartajn donitaĵojn, kiuj koncernas Internacian Valutfonduson kaj Eŭropan Centran Bankon. Laŭ la informoj de la Monda Orkonsilio en novembro 2022 en la pola trezorejo troviĝis 228,7 tunoj da oro. Ĝia valoro egalis al 12,94 miliardoj da dolaroj, kaj laŭ la januaraj deklaroj de la prezidanto de la Nacia Pola Banko oni ŝatas grandigi la provizojn. Malpli da orprovizoj ol Pollando havas hungaroj (94,5 tunoj), slovakoj (31,7 tunoj) kaj ĉeĥoj (12 tuoj). Pollando okupas la okan lokon en la Eŭropa Unio kaj la 12-an sur la Malnova Kontinento. Tamen konsiderante aliajn eŭropajn landojn Pollando treniĝas en la vosto. Germanoj okupas la duan lokon en la mondo, se temas pri la orprovozoj, temas pri 3355,1 tunoj da oro. Sekvas Italio disponanta pri 2814 mil tunoj da oro, Francio pri 2436,8 kaj Rusio pri 2298,5 tunoj da oro. La plej grandajn orprovizojn en la mondo havas Usono, temas pri 8133,5 tunoj. Laŭ informoj de la Monda Orkonsilio en la tria jarkvarono de 2022 la aĉetateco je oro inter la centraj bankoj revenis al la antaŭpandemia nivelo.

El la elsendo 15.02.2023. Legas Milada – 2′ 19″

En Pollando funkcias pli ol 4800 diversspecaj pasejoj por animaloj, pli ol pliaj mil estas realigataj. Dank’ al ili je kelkdek procentoj malkreskas risko de akcidentoj kun la partopreno de bestoj kaj aŭtomobilistoj. Dum la konstruado de la vojoj de rapida trafiko aŭ aŭtovojoj ofte oni frontas ilian kruciĝon kun la bestaj migrovojoj. La ekologiaj pontoj povas kaj solvas kelkajn problemojn samtempe. Unuflanke pasante super kaj sub la aŭtovojoj ili sekvas la migrovojojn de sovaĝaj bestoj. Ili povas ankaŭ savi la vivon de homoj. Laŭ la Laborejo favore al Ĉiuj Vivaj Estaĵoj la ŝlosila tasko estas certigi konforman videblecon al la animaloj de sur la aŭtovoja nivelo kaj ĝia ĉirkaŭaĵo kaj rezigni pri la konstruado de vojbariloj, kiuj malfacilas al la bestoj transpaŝi la vojon. Videblecon al animaloj malfacilas laŭvojaj fosaĵoj, same kiel terŝutaĵoj. Pri tiuj taskoj respondecas la Ĝenerala Direktoraro de Landaj Aŭtovojoj. Ĝi konfirmas, ke la migropasejoj sendepende de sia speco plenumas sian rolon, ke utiligas ĝin rampuloj, grandaj kaj mezgrandaj mamuloj, grandaj cervoj, kapreoloj, linkoj. Ili estas konstruataj post la analizo de realaj bezonoj en difinitaj lokoj. Nun Pollando disponas pri unu el la plej evoluintaj retoj de la bestaj migropasejoj en Eŭropo. Favoris tion prokrasta plukonstruo de la voja trafikinfrastrukturo, ĉar aktuale multaj aŭtovojoj jam en la projektofazo konsideris la elkonstruon de ekologiaj pontoj. Utiligas ili ne sole animaloj, sed ankaŭ farmistoj veturantaj per traktoroj aŭ promenantoj.

El la elsendo 05.02.2023. Legas Gabi – 2′ 08″

En Pollando estas pli ol 400 mil formoj de la familiaj nomoj. La kreata ekde 2014-a jaro Interreta Leksikono de la Nomoj en Pollando enhavas informojn pri ĉirkaŭ 30 mil plej popularaj polaj nomoj. Eblas el ĝi ekscii kiom da personoj uzas konkretan nomon kaj en kiu landoparto ĝi estas populara. La leksikono kolektas informojn i.a. pri la ebla origino de la nomo, ĝiaj variantoj kaj historiaj fontoj. Dume en la leksikono nur 75-80 procentoj de la polaj civitanoj trovas informojn pri sia nomo. Katalogitaj estis nome tiuj nomoj, kiujn uzas almenaŭ 200 civitanoj. Preskaŭ 170 mil nomoj estas uzataj nur de kelkaj personoj – de du ĝis sep. La plej popularaj polaj nomoj estas Nowak, kiun havas pli ol 200 mil personoj, Kowalski/Kowalska – pli ol 130 mil uzantoj kaj Wiśniewski/Wiśniewska – pli ol 100 mil personoj. Po pli ol 80 mil uzantoj portas la nomon Wójcik, Kowalczyk, Kamiński/Kamińska, Lewandowski/Lewandowska, Zieliński/Zielińska, Szymański/Szymańska kaj Woźniak. La laboroj pri la leksikono ekde 2021 daŭras en la Instituto de la Pola Lingvo de la Pola Sciencakademio.

El la elsendo 05.02.2023. Legas Maciek – 1′ 29″

La 2022-a jaro estis la plia jaro dum kiu al Pollando venis signifa nombro de islamana loĝantaro. Laŭ la donitaĵoj de la departemento pri labormerkato de la ministerio por familio kaj socia politiko temis pri 136 mil, kio signifas ke ĉiutage temis mezume pri 372 islamanoj. Plej multaj, ne plenaj 34 mil venis el Uzbekio, pli ol 25 mil el Turkio kaj pli ol 13,5 mil el Bangladeŝo. Krome islamanoj venis el tiaj landoj kiel Turkmenio, Indonezio, Kirgizio, Azerbejĝano, Tagikio, Pakistano. Ĉefa Statistika Oficejo prezentis la plej novajn donitaĵojn pri la loĝantaro en Pollando, kies nombro fine de la jaro egalis al 37 milionoj 767 mil personoj. Tio kompare al 2021 signifis malkreskon je 141 mil. Pasintjare en Pollando naskiĝis 305 mil infanoj, inkluzive de ĉirkaŭ 15 mil infanoj de eksterlandanoj. Unu jaron pli frue la nombro de la infanoj de eskterlandanoj egalis al 8,9 mil. Temas do pri pli ol 60-procenta kresko kaj kiel oni atentigas, tio ligiĝas kun ukrainaj enmigrantoj. Ne estas sciate kiom da ukrainaj infanoj troviĝas inter la menciitaj 15 mil eksterlandaj infanoj, sed inter januaro kaj aŭgusto 2022 en Pollando naskiĝis 8 mil ukrainaj infanoj. Tio estis duoble pli ol en 2021, kiam la elcento de ukrainaj infanoj egalis al 1,5 procentoj, en 2021 ne multe pli ol unu procento. Kiel informis kompare la ĵurnalo „Dziennik Gazeta Prawna” en 2015 ukrainaninoj en Pollando naskis 704 infanojn.

El la elsendo 05.02.2023. Legas Milada – 2′ 39″

La Paŝtado kiel praktiko de kultura ŝafpaŝtado en la pola parto de Karpatoj kaj la teksado de ĉaristaj gantoj, ambaŭ el la krakova regiono, aldoniĝis al la registro de la Nacia Listo de Nemateria Kulturheredaĵo. Entute en 2022 al tiu ĉi prestiĝa listo alodniĝis naŭ kulturaj fenomenoj. Paŝtado – en la pola lingvo >bacowanie<, la praktiko de ŝafpaŝtado, estas kultivata en la pola parto de Karpatoj kaj koncernas la terenojn de la Silezia Beskidsy-montaro tra Tatroj ĝis la montaro Bieszczady. Kune kun la tradicio de la produktado de specifa ŝaffromaĝo konata kiel >oscypek<, ĝi estas praktikata almenaŭ ekde la 16-a jarcento. Ĝi rilatas al la paŝtista migrado kaj la valaĥa setlado. La paŝtista tradicio estas heredata de patro al filo kaj ligiĝas kun flegado de malnovaj ritoj, muziko kaj konservado de tradiciaj kostumoj. Aldone al la paŝtista tradicio al la Pola Listo estis alskribita la tradicio teksi ĉaristajn gantojn, iam konata en la tuta Karpatio kaj konserviĝinta ĝis nun ĉe la montaranoj de Poprad-rivera regiono. Tiuj gantoj estis necesaj en farmlaboroj, aparte dum la vintra transportado de ligno en ĉaroj tirataj de ĉevaloj. En 2022 la pola listo riĉiĝis krome per registroj pri Kurpie-regiona sukcenproduktado, Kurpie-regiona brodado, „Snutka Golińska” – brodaĵo el la Poznana-provinco, Paskaj Palmokrucoj el Opole-regiono, Paskaj ĉevalprocesioj el la Supra Silezio, Barbórka de karboministroj en Wałbrzych – la festado ligita kun la tago de s-ta Barbara, patronino de ministoj; plumplukado de kortbirdoj en la regiono Opole-Silezio. Aktuale sur la Pola Listo de la Nemateria Kulturheredaĵo troviĝas 64 registroj, inkluzive de Esperanto kiel portanto de la E-kulturo.

El la elsendo 30.01.2023. Legas Maciek – 02′ 21″

Ĉiam pli da dungitoj akceptas, ke la fleksebla labormodelo – jen oficeja, jen distanca – estas unu el iliaj prioritatoj por fari dungodecidon. La esplorinstituto ADP pri la tutmondaj kadraj kaj salajraj servoj faris inter preskaŭ 33 mil dungitoj en 17 landoj la enketon “Homoj ĉe Laboro 2022: Tutmonda Laborista Alrigardo”. Pere de ĝi estis kontrolita la sinteno de dungatoj koncerne distancan laboroferton. Laŭ akiritaj informoj eĉ 6 el 10 de polaj enketitoj opinias, ke ili konsiderus ŝanĝi la firmaon, se ĝi devigus ilin reveni al plene oficeja laborreĝimo. Preskaŭ 60 procentoj de viroj kaj preskaŭ 55 procentoj de virinoj alprenus tian decidon. La epoko de la oficeja laborreĝimo finiĝis samtempe kun la eksplodo de la pendemio. Laborantoj ĉiam pli favoras la hibridan labormetodon. Eĉ unu triono de poloj konsentus pri salajroredukto favore al la ebleco uzi flekseblajn laborhorojn, dum ilia tempo dediĉita al profesiaj taskoj ne estus ŝanĝita. Tion deklaris iom pli ol 29 procentoj de la enketitoj. Krome preskaŭ 61 procentoj ŝatus havi pli grandan elastecon koncerne tion, en kiuj horoj ili laboras konservante la samajn laborhorojn dum la semajno. Jam en 1988 brita enketo elmontris, ke dum norma 8-hora labortago, laboranto estas produktiva nur dum 3 horoj kaj la ceteran temon li/ŝi dediĉas al eksterlaboraj aktivadoj. La laboraktiveco malrapidiĝas pro tio, ke la homa cerbo havas limigitan tempon por kreiva pensado kaj ne kapablas esti sammaniere kreiva en la daŭro superanta tri horojn.

El la elsendo 25.01.2023. Legas Milada – 02′ 32″

Laŭ informoj de la Pola Ekonomia Instituto en Pollando funkcias 24,21 mil kompanioj kun la ukraina kapitalo, kio signifas eĉ 25 procentojn de ĉiuj kompanioj kun la eksterlanda kapitalo. Laŭ la raporto de la Instituto tio samtempe signifas 7 procentojn de ĉiuj kompanioj registritaj en Pollando, inkluzive de la polaj. En plimulto temas pri ukrainaj komercaj firmaoj – 22 procentoj, konstruaj – 19 procentoj kaj firmaoj okuiĝantaj pri transporto kaj staplado – 14 prcentoj. Inter ili dominas firmaoj unupersonaj. Inter januaro kaj septembro 2022 sume la nombro de ukrainaj unupersonaj firmoj kreskis lavange kaj egalis al 10 207. Laŭ 66 procentoj de la ukrainaj respondintoj tiu agado en Pollando estos daŭrigota sendepende de la situacio en Ukrainio. Nur 4 procentoj de la enketitaj ukrainaj firmaoj intencas fini sian agadon en Pollando kaj reveni al Ukraino, kiam nur ĉi tion ebligos situacio.

El la elsendo 25.01.2023. Legas Milada – 01′ 36″

Junaj poloj en la aĝo inter la 18-a kaj 35-a vivojaroj en pli signifa grado ol iliaj eŭropaj samaĝuloj taksas la valoron de proksimaj rilatoj inter homoj. Eĉ 51 procentoj de poloj deklaris nome, ke gravas por ili proksimaj interhomaj rilatoj, dum nur 34 procentoj de ceteraj junaj eŭropanoj esprimis la saman opinion. Tio rezultas el la internacia esplorado „Daŭripova evoluo aŭ nenio. La prirevita estonteco de eŭropanoj el la generacioj Y (1986-1996) kaj Z (1997-2012)”. Junaj poloj ligas ankaŭ grandan atenton al la fizika kaj emocia sano. Tion deklaris 63 procentoj de junaj poloj, dum malpli aliaj eŭropanoj, t.e. 57 procentoj. Junaj eŭropanoj en 55 procentoj inter la plej gravaj pilieroj de daŭripova socio plej ofte menciis la naturmedion, en 52 procentoj edukadon kaj talenton. Plej multaj junaj poloj menciis inter la plej gravaj pilieroj de la daŭripova socio sanon kaj medicinon, naturmedion kaj sciencon (44 procentoj). Nur postan lokon okupis edukado kaj talento, favore al kio voĉdonis 42 procentoj de la enketitaj poloj. Junaj poloj la estontecon en pli signifa grado ligas kun teknologio (40 procentoj) dum nur 27 procentoj de aliaj eŭropanoj havis tian opinion. Aliflanke por junaj poloj malpli esencaj estas problemoj de daŭripova evoluo. Se ceteraj eŭropanoj eĉ 23-procente voĉdonis por tio, inter poloj nur 12 procentoj. Aliflanke same por junaj poloj kiel ankaŭ por junaj eŭropanoj gravas la sciencteknologia evoluo kaj medicinaj esploroj. Tion deklaris 93 procentoj de ĉiuj enketitoj. Se temas pri la respekto por la natura medio eĉ 91 procenoj de junaj poloj konfirmis tion, kio estas je 6 procentoj pli ol la deklaroj de aliaj junaj eŭropanoj.

El la elsendo 25.01.2023. Legas Pamela – 02′ 16″

Pollando estas la laŭvica eŭropa lando, al kiu venas ĉiam pli da loĝantoj el Afriko. Laŭ oficialaj donitaĵoj rezultas, ke la nombro de liverataj studentaj kaj laborulaj vizoj por afrikanoj en Pollando kreskis je 1200 procentoj. De 702 en 2017 ĝis 9106 en 2021. La sistemo RAD-on okupiĝanta pri la prilaborado de raportoj, analizoj kaj donitaĵoj pri supera edukado kaj scienco rezultas, ke en la polaj altlernejoj studas pli da personoj el tiaj landoj kiel Niĝerio (du mil), Zimbabvo (1200), Ĉeĥio (1400) kaj Rusio (1600). En Afriko estas organizataj invitkampanjoj al la polaj altlernejoj por afrikanoj. La laborcelajn enmigrantojn ne bremsis la pandemio. De kelkcent personoj jare ĝis dek kelkaj mil, kio sekvas el la raporto de la pola Ministerio por la Familio kaj Socia Politiko „Laboro por eksterlandano”. En la situacio, kiam de jaroj al Pollando venas miloj da azianoj kaj milionoj da ukrainanoj Pollando fariĝos post kelkaj jaroj lando plurkultura kiel Germanio, Francio aŭ Svedio. En septembro sur la paĝoj de la Registra Leĝdona Centro aperis projekto de nova leĝo pri enlaborigo de eksterlandoj kaj ĝi estis subigita al sociaj konsultoj. Kiel oni antaŭvidas baldaŭ la novaj preskriboj pri enlaborigo de eksterlandanoj estos akceptitaj.

El la elsendo 15.01.2023. Legas Milada – 2′ 09

La 2019-a jaro estis la rekorda laŭ la vidpunkto de la nombro de eksterlandaj turistoj en Pollando. Nian landon vizitis tiam 21,2 milionoj da ili. La pandemio ĉesigis ĉi tiun tendencon kaj en 2020 temis sole pri 8,4 milionoj de eksterlandaj vizitantoj. Do la malkresko egalis al 60,2 procentoj. En 2021 la nombro de eksterlandanoj viitantaj Pollandon denove kreskis, sed nur ĝis 9,7 milionoj da personoj. La raportoj de OECD (Organizaĵo por la Ekonomia Kunlaboro kaj Evoluo) notas samtempe, ke en 2021 en Pollando estis rimarkita turisma vigliĝo, sed nur kaze de landaj turistoj. En ĉi tiu jaro ilia nombro egalis al 46,3 milionoj da personoj, kio tamen signifis malkreson je 9,7 procentoj kompare al 2019. La perspektivoj ne estas tre optimismaj. Komence de la rusa-ukraina milito en Pollando estis notita malkresko de la tranoktaj rezervadoj. Multaj lokoj estis disponigitaj eĉ se portempe al ukrainaj enmigrantoj. Tial OECD notas, ke pro la konserviĝanta malcerteco ligita kun pluraj krizoj la ritmo de la refloro de turismo en Pollando estas malfacile prognozebla. Tamen ĝiaj raportoj aldonas, ke la nombro de la eksterlandaj turistoj en Pollando en 2024 povos proksimiĝi al la antaŭpandemia nivelo, kaj en 2025 superi ĝin. La negativan influon je revigliĝo de turismo en 2022 en la landoj ekzamenitaj de OECD havos tiaj faktoroj kiel inflacio kaj malkreskinta aĉetopovo de la hejmaj mastrumejoj. Por turisma revigliĝo estos necesa popularigado de la t.n. „verda turismo”, stabiligo de la turisma sektoro kaj vasta kunlaboro inter la registaroj kaj privataj entreprenistoj.

El la elsendo 15.01.2023. Legas Milada – 2′ 52″

La 2021-a jaro estis rekorda laŭ la vidpunkto de la valoro de la venditaj alkoholaĵoj. Poloj elspezis por ili preskaŭ 45 miliardojn da zlotoj, je 9,6 procentoj pli ol 2020. Pri tio skribis „Ĵurnalo – Jura Gazeto”. La lasta tiom signifa vendokresko estis notita en 2014. Tamen laŭ la ekspertoj tiu rezulto pasintjare same kiel antaŭ jaroj ligiĝas kun la prezokreskoj. En 2014 ili ligiĝis kun la 15-procenta kresko de akcizo por alkoholaĵoj, dum en 2021 ĝi estis kaŭzita de inflacio kaj kresko de produktokostoj. Alia kaŭzo de la vendokresko de alkoholaĵoj ligiĝis en 2021 kun la kreskinta aĉetemo de alkoholaĵoj multekostaj, aparte se temas pri fortaj alkoholaĵoj. Pasintjare oni notis nur ioman kreskon de la alkoholaĵkonsumado koncerne fortajn alkoholaĵojn, vinojn kaj medojn. La vendo de biero laŭvican fojon malkreskis. Laŭ ekspertoj tio ligiĝas kun pandemio, dum kiu estis revokitaj amasaj eventoj, estis limigita funkciado de gastronomia reto.

El la elsendo 05.01.2023. Legas Maciek – 01′ 15″