Kulturkroniko

En la varsovia Palaco de Krasiński-familio la Nacia Biblioteko prezentas manuskriptojn de la kreiĝintaj en la 2-a duono de la 15-a jarcento unikaj mapoj de la mondo. Ĝis la 10-a de aŭgusto la vizitantoj povas konatiĝi kun la kolekto de 30 renesancaj mapoj baziĝantaj sur la traktato „Geografio” de Klaudio Ptolemeo el la 2-a jarcento. Ptolemeo, elstara matematikisto, astronomo kaj geografo el Aleksandrio en sia verko „Geographike hyphegesis” (Enkonduko al desegnado de mapoj) prezentis priskribon de la konataj tiam mondregionoj kaj la metodon de ilia kartografia bildigo.
Ĉeokaze oni memorigis, ke unu el la plej gravaj kreantoj de la Ptolemeaj mapoj en la 15-a jarcento estis Nicolaus Germanus aktivanta en Italio. Li estis aŭtoro de luksaj manuskriptoj kun kolorriĉe ornamitaj inicialliteroj, kiuj enhavas i.a. mapojn de la tuta konata tiam mondo kaj 29 detalajn mapojn de Eŭropo, Azio kaj Afriko. Unu el ĉi tiuj nepritakseble valoraj kopioj dediĉitaj al papo Paŭlo la 2-a trafis al Pollando, plej verŝajne kiel donaco por grafo Jan Zamoyski. Ĝi saviĝis dum la milittempesto kaj nun troviĝas en la kolekto de la Nacia Biblioteko kiel parto de la aĉetita Biblioteko de Zamoyski-familio.

El la elsendo 25.07.2025. Legas Gabi – 01′ 44″

Betona sulptaĵo de pola artistino Monika Sosnowska titolita „Muzeo” estis lanĉita de la sveda reĝa familio en parko sur la insulo Djurgarden, populara ripozloko de stokholmanoj.
La instalaĵo enhavas originalajn elementojn el la 19-jarcento, inkluzive de marmoraj kolonoj, por neniam realigita tie artmuzeo. Imponan konstruaĵon ekde 1830 planis konstruigi reĝo Karlo la 14-a Johano, la unua reprezentanto de la reganta ĝis hodiaŭ Bernadotte-dinastio.
Kiel reliefigis en sia porokaza alparolo princo Daniel dank’ al la skulptaĵo de Monika Sosnowska la nuntempo interplektiĝas kun la pasinteco. La laboroj pri la skulptinstalaĵo daŭrantaj tri jarojn ligiĝis i.a. kun penaj purigaj laboroj pri marmoraj ŝtoblokoj kaj kolumnoj el forgesita staplejo.
Monika Sosnowska apartenas al la plej talentaj artistinoj de juna generacio. En 2007 ŝi reprezentis Pollandon dum la venecia Artbienalo. Unu jaron pli frue ŝi havis individuan ekspozicion en la Muzeo de la Nuntempa Arto en Novjokro kaj en 2008 ŝia ekspozicio estis prezentita en la prestiĝa Schaulager en la svisa Bazielo.

El la elsendo 25.07.2025. Legas Maciek – 01′ 25″

Lime de julio kaj aŭgusto 2025, t.e. inter la 26-a de julio kaj la 3-a de aŭgusto okazos la 62-a Semajno de Beskidy-montara Kulturo en dek kelkaj lokoj de Beskidmontara regiono, en la sudo de Pollando. Ĉi tiun plej malnovan kaj plej grandan en la lando folkloran festivalon partoprenos ĉirkaŭ 100 ensembloj el Eŭropo, Suda Ameriko kaj Azio. Sur la estradoj de la Festivalo prezentiĝos ĉirkaŭ 4 mil dancistoj, muzikistoj, kantistoj, kulturkreantoj, metiistoj kaj individuaj fokloraj majstroj.
Krom koncertoj estis planitaj ekspozicioj, laborrenkontoj, prezento de diversloka kuirarto. Oni komune dancos, okazos folkloraj stratparadoj.
En la unua parto de la festvala semajno en Żywiec okazos unu el la plej prestiĝaj por polaj montaranoj konkurso dediĉita al Folkloro de Polaj Montaranoj kun la partopreno de pli ol 100 kapeloj, kantistaj trupoj kaj solartistoj, kiuj rivalos por akiri Orajn Żywiec-korojn. En la loko Wisła dancistoj kaj muzikistoj el diveraj mondpartoj rivalos por Grand Prix de la 34-aj Internaciaj Folkloraj Renkontiĝoj.
La Semajno de la Beskidmontara Kulturo ligas al la antaŭmilita Festo de Montoj. Post la milito la unuan fojon ĝi estis organizita en 1964 en la loko Wisła ĉefe kun la partopreno de polaj ensembloj el Beskidy-montaro.

El la elsendo 25.07.2025. Legas Maciek – 01′ 44″

Ĝis la mezo de la 2029-a jaro en la loko Gietrzwałd – la norda Pollando – kreiĝos Centro de la Historia kaj Kultura Heredaĵo de Varmio. Ĝi estas planata kiel turisma atrakciaĵo, diskonigonta la historion kaj kulturon de la regiono, kiun jam nun vizitas ĉirkaŭ unu miliono da turistoj jare.
Dank’ al ĝi vizitontoj konatiĝos aldone kun gravaj figuroj de la regiono, historiaj eventoj, kulturo, kutimoj, folkloro, lingvaĵo kaj kuriarto. Mulmedia ekspozicio kaj spektaklejo estos adaptitaj por organizitaj grupoj, inkluzive lernejanaj, kiuj povos havi tie lecjonojn kaj laborrenkontojn. En la Centro okazos koncertoj, festivaloj, konferencoj kaj filmprezentoj.
Gietrzwałd estas konata unuavice kiel Sanketejo, la unusola loko en Pollando en kiu inter junio kaj septembro 1877 okazis Maria-revelacioj oficiale agnoskitaj de Vatikano.
Laŭ historiistoj Maria-revelacioj en Gietrzwałd signife influis la religian vivon de la regiono refreŝiginte la nacian konsion de la pola loĝantaro de Varmio, subigata tiam al forta germanigo. Ili firmigis la polan identecokonscion kaj unuecosenton de Varmi-loĝantoj kun poloj sur aliaj polaj teritorioj dispartigitaj inter Prusio, Rusio kaj Aŭstrio.

El la elsendo 25.06.2025. Legas Gabi – 01′ 44″

Lime de aprilo kaj majo en Barcelono kaj Lloret de Mar, la ĉefa urbo de Costa Brava, okazis laŭvica Internacia Festivalo kaj Konkurso Gaudate Barcelona 2025. La konkurso estas destinita por amatoraj korusoj – mikistaj, virinaj kaj viraj. Se temas pri aĝgrupoj ĝi celas ankaŭ korusojn infanajn, lernejanajn, junularajn, korusojn por plenkreskuloj kaj korusojn senjorajn. La kantistoj rivalas en kvar kategorioj: muziko religia, la kreado de Piotr Janczak (renoma korusa komponisto kaj membro de la ĵurio), folkloro- kaj POP-muziko. La korusoj partoprenas ankaŭ en korusaj koncertoj en la Katedralo de Barcelono kaj en aliaj preĝejoje la urbo.
En 2025 la oran medalon en la kategorio: religia muziko kaj arĝentan medalon en la kategorio: popola muziko akiris Chorus Polonicus Gothoburgensis el Gotenburgo.
Chorus Polonicus Gothoburgensis kreiĝis en 1999 kiel koruso miksita kaj nun funkcias kiel koruso virina. Ekde sia komenco ĝia celo estas flegado de la pola muzika tradicio en la sveda poldevenula medio, popularigado kaj interpretado de la sveda kaj eŭropa muziko.

El la elsendo 25.06.2025. Legas Gabi – 01′ 37″

La Muzeo de Ceramikaĵoj en Bolesławiec ricevis la prestiĝan premion Sybilla 2024 en la 45-a konkurseldono por la plej gravaj kaj novumaj entreprenoj ligitaj kun la muzea aktivado en Pollando. La premio en la kategrio investaĵoj rilatis al la projekto „Palaco, parko, potfarado – protekto, prezento kaj popularigado de Bolesławiec-ceramikaĵoj”.
Ĝiaj karakterizaj ceramikaĵoj de jaroj ĝuas popularecon en la mondo. Ili famis ekster la limoj de Pollando jam en la 18-a jarcento. Nun Bolesławiec-ceramikaĵoj estas eksportataj al 15 landoj de la tuta mondo.
La premiita muzeo estas viva organizmo, kiu ne sole prezentas ceramikajn kolektojn, sed ankaŭ organizas laborrenkontojn, artajn kaj edukajn eventojn. Ekde 2021 la ceramiko el Bolesławiec troviĝas ĉe la Eŭropa Ceramikitinero, en kiu troviĝas i.a. la nederlanda Delft, la aŭstra Gmunden, la franca Limoges aŭ la itala Faenza.

El la elsendo 25.06.2025. Legas Maciek – 01′ 06″

Laŭ la plej nova raporto de Eurostat en 2024 en la Unio pli ol 39,1 procentoj de infanoj el familioj kun malpli alta edukiteco suferis materialan nesufiĉon kaj nur 5,6 procentoj de infanoj en familioj kun supera edukiteco. Rilate Pollandon temis pri 38,3 kaj respektive 1,6 procentoj.
Eurostat difinas la materialan nesufiĉon kiel mankon de ebloj kontentigi – pro financaj konsideroj – bezonojn kiuj en la eŭropaj kondiĉoj estas agnoskitaj kiel bazaj. Temas pri regula nutrado, novaj vestoj aŭ lernejaj ekskursoj.
La nivelo de la materiala nesufiĉo, kiu trafas infanojn malsamas en la unuopaj eŭropaj landoj. La plej alta estas en Greklando – 33,6 procentoj kaj en Rumanio – 31,8 procentoj. Tio signifas ke tiun situacion laŭ la statistika vidpunkto spertis tie ĉiu tria infano. La plej malaltajn donitaĵojn rilate ĉi tiun fenomenon oni notis en Kroatio – 2,7 procentoj, Slovenio – 3,8 procentoj kaj en Svedio – 5,6 procentoj. En Pollando ĉi tiu indico egalis al 6,3 procentoj. La unia mezumo egalis al 5,8 procentoj.

El la elsendo 20.06.2025. Legas Maciek –  01′ 24″

En la Regiona Sciencentro Cogiteon en Krakovo ĝis la fino de aŭgusto eblas rigardi ĉirkaŭ 100 laboraĵojn de Andy Warhol. En plimulto ili devenas el la biografia muzeo de la artito en la slovaka Miedzialborace.
La ekspozicio „Andy Warhol. Dialogo kun Poparto” krom pentraĵoj prezentas skizojn, librojn, vestaĵojn kaj aliajn objektojn apartenantajn al la artisto neniam en Pollando prezentitajn. Krom eksponaĵoj el la slovaka muzeo en Krakovo troviĝas ankaŭ objektoj el privataj kolektoj, kiel ĉirkaŭ 30 kovriloj por vinilaj diskoj projektitaj de Warhol.
Ĉar la ekpozicio havas lokon en la Sciencentro Cogiteon oni planas proksimigi ankaŭ kiujn teknikojn Warhol uzis en sia arto, kiel lia kreado influis la nuntempan kulturon kaj sciencon. La ekspozicon akompaas filmoj aŭtoritaj de la artisto, okazas plastikistaj laborrenkontoj inspiritaj de Warhl-kreado, en la plano estas radioelsendoj kaj koncertoj.

El la elsendo 15.06.2025. Legas Maciek – 01′ 10″

Inter la 11-a de junio kaj la 21-a de septembro 2025 en la Kapitolaj Muzeoj en Romo funicias ekspozicio dediĉita al la ĉeesto de la reĝino Maria Kasimira Sobieski kaj la pola kortego en Romo lime de la 17-a kaj 18-a jarcentoj. La patronecon super la ekspozicio transprenis la Naca Instituto de la Pola Kulturheredaĵo Esketralnde, Polonika. Ĝi aktive partoprenis la ekspozicipreparojn restaŭrante kvin ekspoziciobjektojn ligitajn kun la historio de Pollando kaj Italio.
Lige kun la inaŭguro de la ekspozicio estis planita vico da kultureventoj. I.a. temas pri ekspozicio titolita „Inter mito kaj ravdekoraĵeto”, lanĉo de la libro „La pola reĝino sur Kapitolo. Maria Kasimiera kaj la reĝa familio en Romo”, eseo de la estro de Polonika „Sobieski-familio en Romo. La roma itinero laŭ la spuroj de la pola reĝa familio”.
La ekspozicion organizis Kultura Fako de Romo kaj Kapitolaj Muzeoj kunlabore kun la Arkeologia Fakultato de la Varsovia Universitato, Palaco de la Reĝo la 3-a Sobieski en la varsovia Wilanów kaj la Instituto Polonica. Patronecas al ĝi la pola ambasado en Romo, Pola Instituto en Romo kaj la Scienca Stacio de la Pola Sciencakdemio en Romo.

El la elsendo 15.06.2025. Legas Gabi – 01′ 49″

En la brusela Muzeo de Dezajno ĝis la 28-a de septembro 2025 funkcias ekspozicio “Rigardante tra objektoj: Virinoj en la nuntempa pola dezajno”. Ĉiun eksponaĵon akompanas portreto de la aŭtorino, fotoj el ŝia laborejo kaj citaĵoj el intervjuoj pri tio, kio estas persone esenca en la krea procezo.
La objektoj unuflanke estas plene originalaj samtempe formas koheran tuton. Ekzemple objektoj el la sama materialo apudas aliajn, kiuj estis faritaj en malsama maniero, objektoj kun la sama funkcio apudas aliajn faritajn en tute malsama stilo. La ekspozicio ne havas feminisman mesaĝon. Inspiris ĝin la fakto de grava rolo, kiun plenumas virinoj en la pola dezajno. Multaj polaj dezajnistinoj kreas por avanaj markoj en la tuta mondo, kiel Ikea, Duka, la dana Kvadrat, la franca La Ligne Roset.
La ekspozicion en la Muzeo de Dezajno organizis kunlabore kun ĝi la Pola Instituto en Bruselo. Partneras la sociologia Universitato SWPS en Varsovio, Reĝa Artkolegio en Londono kaj Nacia Muzeo en Gdansko.

El la elsendo 05.06.2025. Legas Gabi – 01′ 32″