Pola RetRadio

nia komuna lingvomedio

Kulturkroniko

Portreto de Junulo aŭtorita de Ticiano en la Reĝa Kastelo

Ekde la 7-a de oktobro ĝis la komenco de 2024 en la varsovia Reĝa Kastelo estas prezentata „Portreto de junulo” pentrita de Ticiano, unu el la plej famaj kaj elstaraj italaj pentristoj de la 16-a jarcento. La lanĉon de la publika prezento antaŭis speciala sesio de la Internacia Ticiana Komitato dediĉita al la pentrista tekniko de Ticiano en la frua periodo de lia kreado. Ĉi tiu originala tolaĵo de Ticiano – kion konfirmis la komitato – estis pentrita en la komenco de la kariero de Ticiano inter la jaroj 1515 kaj 1530. Ĝi prezentas junan viron en blanka ĉemizo, malhela vesto kun bireto surkape. La pentraĵo estas tre spektakleca kaj emfazas la ticianan manieron kaj stilon pentri. Ĝi estis pruntita de la Reĝa Kastelo baze de ĝia privata posedanto el Eŭropo. La pentrajoj de Ticiano malofte estas prezentataj en Pollando. En 1998 en Muzeo de Czartoryski-familio en Krakovo eblis rigardi lian „Venuson el Urbino”, kiu estis pruntita el la firenca Uffizi-galerio. En septembro 2011 la itala ambasado organizis specialan prezenton de la pentraĵo de Ticiano „Portreto de Tomasso Mosti”. Ekde 2022 en la kolektoj de la Reĝa Kastelo ĉe Wawel-altaĵo en Krakovo troviĝas „Amalegorio” de Ticiano, agnoskita varianto de la datumita por la jaroj 1530-1540 „Alegorio de la geedza amo” el Luvro.

El la elsendo 25.11.2023. Legas Pamela – 01′ 56″

Furora interesiĝo pri la filmo Kamparanoj

Dum la kvar unuaj semajnoj post la premiero de la kandidatigita por Oskar-premio filmo „Kamparanoj”, baze de la romano de Władysław Reymont, la filmon rigardis pli ol unu miliono da spektantoj. Tio ebligas konstati, ke la surekranigita la 13-an de oktobro filmo estas nunjare la plej bona pola kinobildo. La filmon „Kamparanoj” reĝisoritan de DK Welchman kaj Hugh Welchman akompanas la nova eldono de la romano, kiu estas ilustrita per filmscenoj. Aparte estis eldonita KD kun i.a. filma sontrako. La filmo „Kamparanoj” estis realigita baze de pentraĵoj el la periodo de Juna Pollando, kiuj fidele redonas la romanetoson. Sur la filma ekrano estas interpretitaj tolaĵoj de tiom renomaj polaj artistoj kiel Józef Chełmoński, Ferdynand Ruszczyc aŭ Leon Wyczółkowski.

El la elsendo 15.11.2023. Legas Maciek – 01′ 04″

Rekonstruita figuro el Boim-familia kapelo en Lvovo

Pli ol 400-jara figuro de Zorgoplena Kristo estas la ĉefobjekto de la ekspozicio „Tio, kio ne estas videbla” en la artgalerio de la pola kulturministerio, prilaborita de la Nacia Instituto pri la Pola Kultura Heredaĵo Eksterlande „Polonika”. Ĝis la 25-a de novembro dum unu monato ĝi prezentas kulisojn de la konservistaj laboroj pri la figuro, proksimigas specifecon de ĉiuetape disvolviĝintaj laboroj. La ĵus menciitan skulptaĵon la unuan fojon eblas rigardi deproksimie, ĉar ĝi kutime kronis la 30-metran kupolon de Boim-familia kapelo en Lvovo. En 2021 la pezanta 280 kilogramojn figuro estis demuntita kaj transportita al Pollando, kie ĝi estis subigita al la ĝisfundaj esploroj kaj konservado. La malfrurenesanca kapelo de Boim-familio situanta apud la katolika katedralo en Lvovo estas unu el la plej valoraj antikvaĵoj de la urbo. Neniam ĝi estis alikonstrata aŭ modifita, dank’ al kio ĝi estas aŭtenta ekzemplo de la 17-a arkitekturo kaj skulptarto. Ĝi estis konstruigita de lvova drapkomercisto, urbokonsilanto kaj sekretario de reĝo Stefan Batory kiel familia mauzoleo. Aktuale la kapelo estas la filio de la Lvova Nacia Artgalerio.

El la elsendo 15.11.2023. Legas Maciek – 01′ 36″

La 2-a Internacia Chopin-konkurso per historiaj instrumentoj

En oktobro okazis la 2-a Internacia Chopin-konkurso per historiaj instrumentoj organizata de Nacia Instituto, Frederiko Chopin. La unuan premion akiris Eric Guo el Kanado, la duan polo Piotr Pawlak, la 3-an egalrangan lokon gajnis Angie Zhang el Usono kaj Yonghuan Zhong el Ĉiinio. La konkurson povis partopreni pianistoj naskiĝintaj en la jaroj 1988-2005 baze de alsenditaj registraĵoj. Estis elektitaj 35 pianistoj el 14 landoj. Inter ili plej multnombran 10-personan grupon formis japanoj, kiun sekvis poloj. La festivalon partoprenis krome reprezentantoj de Aŭstralio, Aŭstrio, Ĉinio, Francio, Kanado, Suda Koreio, Rusio, Usono, Hungario kaj Italio. Ilian virtuozecon taksis internacia ĵurio konsistanta el elstaraj muzikistoj specilistiĝantaj pri la historia muzikplenumo kiel Andreas Staier, Paolo Giacometti, Tobias Koch. La ludendan repertuaton konsistigis krom komponaĵoj de Chopin ankaŭ muzikverkoj de Johann Sebastian Bach, Wolfgang Amadeus Mozat, krome polonezoj de polaj komponistoj el la unua duono de la 19-a jarcento. La pianistoj disponis pri historiaj fotepianoj el la kolekto de la Nacia Chopin-instituto. Ili povis ludi ankaŭ uzante la kopiojn de epokinstrumentoj liveritajn el la amikiĝintaj eŭropaj kolektoj.

El la elsendo 05.11.2023. Legas Barbara – 01′ 52″

Ekspozicio pri Kopernik en la roma Curia Iulia

En la historia kontruaĵo Curia Iulia – la iama loko de la senatanaj debatoj en la antikva Romo ĉe Forum Romanum – funkcias ekspozicio „Kopernik kaj la mondrevolucio”. Temas pri granda itala-pola art-scienca iniciato okaze de la 550-a naskiĝdatreveno de la astronomo daŭronta ĝis la 29-a de januaro 2024. La ekspozicio prezentas la mondon de bildoj kaj imagoj spronitaj de Kopernik-revolucio, ĝiajn radikojn, ikonografion, polajn kaj italajn verkojn dediĉitajn al la astronomo kaj arkeologiajn objektojn. Realigita komune de la direkcio de Koloseo kun la Varsovia kaj Jagelona Universitatoj, kaj Astronomia-Kopernika Muzeo en Romo ĝi rakontas ankaŭ pri la estado de Mikołaj Kopernik en Romo en 1500, kie li faris gravajn esplorojn kaj gvidis lekciojn pri matematiko kaj astronomio. Krome ĝi memorigas la rolon, kiun en la scienca eduko de la pola astronomo ludis Italio, ĉar Kopernik studis en Bolonjo, Padovo kaj Ferrara. La triparta ekspozicio „Kopernik kaj la antikva mondo”, „Kopernik en Italio”, „La ŝatantoj de Kopernik kaj lia legendo” okazas sub la patroneco de la pola ambasado en Italio kaj La Pola Instituto.

El la elsendo 05.11.2023. Legas Maciek – 01′ 28″

Oraj numismataĵoj en la Muzeo de Emeryk Hutten-Czapski

Antaŭ 120 jaroj la Nacia Muzeo en Krakovo riĉiĝis per kolekto de eksterordinaj numismataĵoj de grafo Emeryk Hutten-Czapski, kiu enhavas entute 11 mil objektojn. Tiu ĉi elstara sciencisto, kolektisto kaj bibliofilo postlasis krome interesajn kolektojn de grafikaĵoj, armeaj memoraĵoj, teksaĵoj, distingoj, ceramikaĵoj, vitraĵoj kaj riĉan librokolekton. Ekde la 20-a de oktobro 2023 en la Nacia Muzeo en Krakovo eblas viziti eksterordinatran ekspozicion dediĉitan al liaj numismataĵoj „Brilo de oro. El la kolekto de la Numismata Kabineto”. Ĝi prezentas 600 orajn numismataĵojn, normale ne ekspoziciatajn. La ekspozicio „Brilo de oro” omaĝas ne sole lian memoron kaj tiun de aliaj donacintoj, sed ankaŭ prezentas la magion de oro en la formo de ravaj artverkoj. Al la plej malnovaj ĉi-specaj numismataj objektoj apartenas moneroj, krome temas pri oraj medaloj. En la krakova ekspozicio troviĝas ankaŭ apartaj numismataĵoj, la t.n. omaĝmoneroj ligantaj la karakteron de moneroj kaj medaloj. Karakterizas ilin manko de nominalo. En Eŭropo, en la Pola Reĝolando ili aperis en la 16-a jarcento, omaĝe al regantoj aŭ honore al batalvenkintoj. La Nacia Muzeo en Krakovo posedas la plej multnombrajn ĉi-specajn omaĝmonerojn en Pollando. Ĉiuj oraj omaĝmoneroj, entute 66 estas rigardeblaj en la nuna ekspozicio daŭronta ĝis la 7-a de julio 2024.

El la elsendo 05.11.2023. Legas Maciek – 01′ 54″

La 30-jariĝo de la Pola Instituto en Duseldorfo

En la urbodomo de Duseldorfo, Nordrejn-Vestfalio ĝis la fino de novembro nunjare daŭras jubilea ekspozicio lige kun la 30-jariĝo de la Pola Instituto en ĉi tiu urbo. La dulingva ekspozicio per 24 inform- kaj bildtabuloj gvidas tra temoj, kiuj difinas la ĉefpunktojn de la ĝisnuna laboro de la Instituto. Temas i.a. pri Arto kaj Dezajno, Pentroarto, Filmo, Muziko, Grafiko, Fotografio, Teatro, Artinstalaĵoj, Literaturo, inkluzive de la porinfana, Skulptarto kaj Plurmedioj, Podkastoj kaj Sonlibroj, Historio, Politiko, Pola Kuirarta Tradicio kaj Pola Kristnaska Tradicio. La ekspozicion kompetigas i.a. arkivaj fotoj pri la unuaj tagoj de la funkciado de la Instituto. Nordrejn-Vestfalio estas la regiono kun granda signifo por la pola-germana kunlaboro same pro historiaj konsideroj, kiel ankaŭ aktualaj ligoj kulturaj, ekonomiaj kaj sciencaj. Loĝas tie la plej multnomba poldevenularo en Germanio. Duseldorfo mem havas preskaŭ 32 mil poldevenajn loĝantojn. Siajn reprezentantojn en la urbo havas polaj firmaoj, same kiel multaj gravaj firmaoj de Duseldorfo havas ligojn kun Pollando.

El la elsendo 25.10.2023. Legas Maciek – 01′ 35″

La legejoj de la Nacia Biblioteko por prestiĝa premio

Inter 326 proponoj el 38 landoj kandidatigitaj por la plej grava eŭropa arkitektura premio, European Union Prize for Contemporary Architecture – Mies van der Rohe Awards, troviĝas modernigo de la legejoj de la Pola Nacia Biblioteko. Jam la kandidatigo mem estas granda distingo, ĉar en ĉiu lando krom la landaj arkitekturaj institucioj kaj organizoj okupiĝas pri tio ekspertoj speciale nomumitaj de la fondaĵo Fundació Mies van der Rohe. La ĵurio elektos el inter ĉiuj proponoj 40 projektojn, kiuj estos prezentitaj en januaro 2024, la venkintoj estos anoncitaj en aprilo. La plej grava premio por la nuntempa arkitekturo en Eŭropo estis inaŭgurita en 1987. 14 jarojn poste laŭ propono de la Eŭropa Komisiono ĝi fariĝis la oficiala premio de la Eŭropa Unio.

El la elsendo 25.10.2023. Legas Maciek – 01′ 03″

Riĉa memoraĵarkivo estos ciferecigita

En la ĉefdomo de la Resurektista Kongregacio en Romo troviĝas riĉa arkivo kun korespondaĵoj kaj notoj de tiom renomaj polaj poetoj, kiel i.a. Adam Mickiewicz, Zygmunt Krasiński kaj Cyprian Kamil Norwid. La historio de la kongregacio, kies sidejo troviĝas proksime al la Hispana Placo, ligiĝas kun la historio de la tn. Granda Elmigrado el la unua duono de la 1831-a jaro. Tiam post la falo de la kontraŭcara Novembra Insurekcio multaj elstaraj figuroj de la pola i.a. kultura vivo devis forlasi la landon. Plej multaj memoraĵoj ligiĝas kun la Adam Mickiewicz – temas pri leteroj, notoj kaj aliaj dokumentoj. Multas memoraĵoj ligitaj kun Cyprian Kamil Norwid. Troviĝas krome memoraĵoj ligitaj kun mondfama geologo kaj esploristo Ignacy Domeyko, rememoroj de monakoj ligitaj kun Frederiko Chopin. La plej gravaj dokumentoj estis jam trarigarditaj, sed nun dank’ al la subvencio de la pola kulturministerio komenciĝas kelkajara cifereciga programo. Post tiu etapo la dokumentoj estos disponigiaj rete en la informa sistemo de polaj arkivoj ZoSIA.

El la elsendo 15.10.2023. Legas Maciek – 01′ 23″

La nigra robo – plia omaĝo al la Januara Insurekcio 1863

Nur komence de septembro pasis la Tago de la Nacia Legado, por kiu estis elektita la romano de Eliza Orzeszkowa „Apud Niemen-rivero”. Tio estis nur iu el la omaĝeventoj dum la Jaro de la Januara Insurekcio 2023, en ĝia 160-a datreveno. Meze de septembro en la Muzeo de Sinjoro Tadeo en Vroclavo – la sudorienta Pollando – estis lanĉita, daŭronta ĝis januaro 2024, ekspozicio „La nigra robo. Patriotinoj en la batalo por libereco”.
Ĝi konsistas el du partoj. La unua rakontas pri la partopreno de polinoj en la Januara Isurekcio, la alia referencas al epoko pli proksima kaj al engagiĝo de polinoj en la tempo de Solidareco. Ambaŭ partoj memorigas pri la engagiĝo de polinoj, kiuj amase kaj kun plena engaĝiteco batalis por libereco. Malgraŭ malsameco de la epokoj inter la jaroj 1863-1981 la sinteno de polinoj en la batalo por la suvereneco de la lando estis la samaj. Ĉiupreze, ofte endanĝrigante sian vivon kaj sanon ili prenis opozician sintenon rilate al la truditaj regantoj.
La ekspozicio bildigas polinojn el la epoko de la Januara Insurekcio, kiuj kadre de la amasa, politika protesto portis funebrajn vestojn kaj uzis la t.n.-an nigran juvelaron, tio estas nigrakolorajn ornamaĵojn: nigrajn broĉojn, kolĉenojn, braceletojn, orelringojn. La nigra juvelaro eniris poste la kanonon de la patriota simbolaro dum la 1-a kaj 2-a mondmilitoj, ankaŭ en Solidareca tempo. La ekspozicio proksimigas krome biografiojn kaj atingaĵojn de patriotaj polinoj el ĉiuj menciitaj epokoj. Inter la akompanaj al la ekspozicio publikaj eventoj troviĝas ekzercoj pri la patriotkaraktera brodado, laborhoroj por infanoj kaj junuloj, dum kiuj oni faras ekzemplerojn de la patriotemfazaj virinaj ornamaĵoj, filmprezentoj kaj sesio dediĉita al polinoj-patriotoj.

El la elsendo 15.10.2023. Legas Maciek kaj Barbara – 02′ 29″