Kulturkroniko

Unu el la plej renomaj aktorinoj, dufoja laŭreatino de Oskar-premio Cate Blanchett prezidos la ĵurion de la ĉefa konkurso dum la 32-a Internacia Artfestivalo de la Aŭtoroj de la Filmkadroj, Energa Camerimage. La aktorino gastos en Toruń – la norda Pollando – dum la tuta semajno, ne nur lige kun la festivalo mem, sed ankaŭ lige kun akompanaj eventoj. Cate Blanchett estas aŭstralia aktorino kaj filmproduktoro. Ok fojojn ŝi estis kantidatigita por Oskar-premio. Ĝiajn statuetojn ŝi ricevis en 2005 kaj 2014. Multaj filmoj kun ŝia partopreno estis prezentitaj kaj premiataj dum Energa Camerimage. Pasintjare en Toruno la ĉefpremion akiris la produktita de ŝi filmo „The New Boy” de Warwick Thornton. En 2018 Blanchett prezidis la ĵurion de la ĉefkonkurso en Cannes. Du jarojn poste ŝi gvidis la ĵurilaborojn dum la filmfestivalo en Venecio. Tiu ĉi festivalo honoris ŝin du fojojn kiel plej bonan aktorinon. En 2007 pro la filmo ”I’m Not There” (Mi estas aliloke) kaj en 2022 pro „Tar”. La 32-a Internacia Festivalo Energa Camerimage okazos en Toruno inter la 16-a kaj la 23-a de novembro.

El la elsendo 15.06.2024. Legas Maciek – 01′ 28″

La 4-an de junio en la Pola Instituto en Romo komenciĝis la 21-a festivalo de la pola kulturo Corso Polonia. Inaŭguris ĝin renkontiĝo kun Marek Krajewski, la aŭtoro de trideko da krimromanoj tradukitaj en 20 lingvojn. La Festivalo daŭros ĝis la 20-a de junio. En la festivala programo estas pliaj interesaj eventoj. En la Akademio de Sankta Luko estos prezentita pentristo Franciszek Smuglewicz (1745-1807), kiu dokumentis la arton de etruskoj. La prelego „La denova malkovro de etruskoj en la 18-a jarcento” kreiĝis kiel frukto de la scienca sesio pri la laboroj de la artisto el 2021. Oni memorigas la teatron de Jerzy Grotowski en lia 25-a mortodatreveno per prezento de la libro de Dariusz Kosiński kaj Wanda Świątkowska „Spektakloj en Teatro delle 13 File” (teatro de 13 vicoj). Polan kaj italan lirikan repertuaron prezenos polaj studentoj de la roma konservatorio de Sankta Cecilia. En Casa del Jazz prezentiĝos la pola-norvega kvarteto de Maciej Obara. La festivalon Corso Polonia finos la prezento de la libro „Kopernik kaj revolucio de la mondo” kaj la dokumenta filmo „Kopernik en Romo kaj Varmio”. Tiu ferma evento samtempe sumigas la romajn celebradojn ligitajn kun la 550-a naskiĝdatreveno de Nikolao Kopernik, en kies daŭro ĉe Forum Romanum estis prezentita granda multmedia ekspozicio dediĉita al la pola astronomo.

El la elsendo 05.06.2024. Legas Barbara – 02′ 04″

De jaroj Pollando serĉas tolaĵojn ŝtelitajn aŭ perdiĝintajn dum la dua mondmilito (1939-1945). Kelkcento da ili daŭre ne estas retrovitaj. En la urbokomplekso Gdynia kaj Gdańsk, en la norda Pollando, oni decidis ilin serĉi en originala maniero. Temas pri la projekto „Ekspozicio NE okazos”, kiu promocias kulturon kaj samtempe estas helponta retrovi tiajn bildojn kiel „Araba virĉevalo”, „Malgranda soldato”, „Malgranda dommastrineto”. La pola kulturministerio kunlabore kun la societo Traffic Design ekde la komenco de majo instalis en la urba spaco murpentraĵojn, kiuj proksimigas la artverkojn perditajn dum la 2-a mondmilito. La projektitaj murpentraĵoj memorigas eligaĵojn el plurmedia telefono aŭ gazeteltraĉaĵojn. Ili altiras la rigardon de la preterpasantoj samtempe proksimigante la historion de la periditaj artverkoj. Tiamaniere la arto gastas en la ĉiutaga vivo de Gdansko kaj Gdynia ĝis la fino de septembro nunjare.

El la elsendo 05.06.2024. Legas Maciek – 01′ 19″

Jam de kelka tempo la Reĝaj Ĝardenoj en Krakovo en la somera sezono prezentas en sia spaco 20-, 21-jarcentajn skulptaĵojn de renomaj polaj artistoj. Ĝis nun oni povis admiri artverkojn de Józef Wilkoń, Bronisław Chromy kaj Zdzisław Beksiński. Por la inaŭguro de la nunjara sezono estas pretigita ekspozicio, titolita „Kontrastoj” prezentanta la skulptarton de Paweł Orłowski. La menciitaj en la titolo kontrastoj rilatas i.a. al malsameco de la malnova kaj nuntempa artoj. Nome, Orłowski en siaj verkoj referencas al malnovaj majstroj, ĉerpante inspiron el antikva epoko, sed subigas siajn laboraĵojn al la komputila modelado. En la fina rezulto liaj verkoj spegulas realon kaj abstrakton, tradicion kaj modernecon. Kiel materialo por siaj verkoj la artisto uzas metalon kaj bronzon. Paweł Ostrowski estas laŭreato de polaj kaj internaciaj premioj kaj distingoj. Li partoprenis en pli ol 60 artaj projektoj en la tuta mondo. Liaj skulptaĵoj estis prezentitaj dum internaciaj artfoiroj Art Basel Week en Miami kaj Art Position en Berlino. La Reĝaj Ĝardenoj en Krakovo estas malfermitaj por la publiko ĝis la 29-a de septembro 2024.

El la elsendo 05.06.2024. Legas Maciek – 01′ 30″

Morgaŭ, la 26-an de majo finiĝas en Varsovio la nunjara eldono de Internacia Librofoiro, kiun partoprenas preskaŭ 600 ekspoziciantoj el Pollando kaj 14 aliaj landoj. Dum la 4-taga evento estis planiaj ĉirkaŭ 700 eventoj kaj renkontiĝoj. La nunjara honora gasto de la Foiro estas Italio, kiu planis pli ol 20 eventojn en la formo de prelegoj, diskutoj, rondtablaj debatoj, ekspozicio. Pollando estas la tria lando en la mondo konsiderante la kvanton de akirataj aŭtoraj rajtoj por la tradukado de italaj literaturaĵoj. La moto de la itala prezento dum la Foiro devenas el la fama poeziaĵo de Gianni Rodari „Ci vuole unu fiore” (bezona estas floro) kaj spegulas profundan kaj nedisigeblan ligon inter homo, la natura medio kaj la planedo. La novaĵo de la nunjara Internacia Librofoiro en Varsovio estas eventoj kaj ekspozicioj sub la titolo „Renkontiĝoj kun la Scienco” kun oferto de akademiaj kaj sciencaj eldonejoj.

El la elsendo 25.05.2024. Legas Barbara – 01′ 19″

Ĝis la 12-a de junio en la Stacio-Muzeo ĉe la ne plu funkcianta stacidomo la „Ĉefstacio Varsovio” estis inaŭgurita fotoekspozicio „Virinoj de la fervojo”. Ĝi prezentas diversperiodajn fotojn de virinoj laborantaj en la fervojo. La unuan fojon ili komencis sian karieron en ĉi tiu sektoro dum la 1-a mondmilito, kiam pro amasa rekrutigo de viroj, multaj postenoj en la fervojo fariĝis vakaj. Virinoj komencis labori ĉe tiuj, kiuj ne estis rekte ligitaj kun la fervoja trafiko kiel kasistinoj kaj telegrafistininoj. La fenomeno akcelis post la fino de la 2-a mondmilito. Manko de viroj sekve de ĉi tiu milito kaŭzis, ke al virinoj estis konfiditaj postenoj ligitaj kun la reguligado de trafiko ĉe kruĉiĝoj de la fervojaj linioj kun aŭtovojoj. Ili estis dungataj kiel biletkontrolistoj, stacidomaj trajngvidantoj. Virinoj plenumis ankaŭ diversajn pezajn laborojn ĉe la relmetado aŭ purigado de vagonoj. La fotoj devenas el la kolektoj de la Stacidomo-muzeo kaj krome prezentas fervojlaborantinojn de la aktualaj polaj fervojkompanioj.

El la elsendo 25.05.2024. Legas Maciek – 01′ 16″

La 19-an de majo en la Reĝa Łazienki-parko komenciĝis la 65-a sezono de la subĉielaj Chopin-koncertoj. La tradicio radikas en 1959, ekde kiam la recitaloj okazas senintrrompe kaj estas unu el la plej gravaj kulturaj atrakciaĵoj de la pola ĉefurbo. La senapagaj ĉiudimanĉaj koncertoj en la parka spaco apud Chopin-monumento, kiujn vizitas eĉ 120-mila publiko, daŭros nunjare ĝis la 29-a de septembro. Samtempe la Nacia Instituto de Frederiko Chopin publikigis jam la programon de la nunjara eldono de la 20-a Internacia Muzika Festivalo „Chopin kaj lia Eŭropo”, kiu okazos inter la 7-a de aŭgusto kaj la 8-a septembro. En ĝia daŭro okazos 40 koncertoj en la Nacia Filharmonio, Teatro la Granda, Koncerta Studio de la Pola Radio, Bazililo de la Sankta Kruco (kie troviĝas la koro de Chopin) kaj en la Reĝa Kastelo. La programo apogos sin sur la konfronto de Chopin-kreado kun la eŭropa muziko kaj estos la okazo por prezenti eksterordinaran mozaikon de muzikplenumo fare de artistoj el ĉiuj kontinentoj. Aŭdiĝos komponaĵoj konataj, popularaj, sed krome verkoj remalkovrataj, forestantaj en la nuntempa muzika vivo.

El la elsendo 25.05.2024. Legas Maciek – 01′ 27″

Meze de aprilo la Krakova Operteatro subskribis interkonsenton kun Fondazione Lirico – Sinfonica Petruzeli el Teatri di Bari, kies frukto estos nova opero dediĉita al la reĝino Bona Sforza. La interkonsento estis subskribita en Bari, el kiu devenis la reĝino en la 506-a datreveno de ŝia edzinĝo al reĝo Sigismundo la Maljuna kaj proklamo de ŝi la reĝino de Pollando. La muzikon por la nova verko komponas Zygmunt Krauze por la libreto de Vincenzo de Vivo. Bona Sfroza d’Aragona estis princino de Bari kaj Rosano, reĝino de Pollando kaj Granda Litova Dukino. Post la morto de la edzo, kvereliĝinte kun la filo Sigismunto Augusto, ŝi forlasis Krakovon kaj post kelka estado en Mazovio revenis al Bari, kie ŝi mortis veninta de iu el siaj korteganoj. Ŝiaj teraj restaĵoj troviĝas en unu ela plej belaj preĝejoj de la urbo, baziliko de S-ta Nikolao. Ŝia sarkofago, fondita de la filino, la pola reĝino Anna Jagelonidino prezentas ŝin kiel genuantan virinon en la akompano de sanktaj Nikolao kaj Stanislao. Du virinaj siluetoj ĉe iliaj piedoj simblas la Polan Reĝolandon kaj Princolandon Bari. Bona Sfroza multe meritigsi por la pola historio kaj kulturo, kaj la memorspuro pri ŝi speguliĝas en la nomo de legombukedo necesa por la ĉiutaga kuirarto „włoszczyzna”. Tiel gravuriĝis la memoro pri ŝi, kiu en la polan menuon enkondukis tiajn legomojn kiel florbrasikon, faz eolon, tomatojn, artiŝokojn, asparagojn kaj brokolojn. Al la dramecaj sortoj de la pola reĝino el Ialio estis ĝis nun dediĉitaj du operoj kaj unu beletra filmo. La nova opero de Zygmunt Krauze kaj Vincenzo de Vivo post kelkaj monatoj estos prezentita en Krakovo kaj en Bari.

El la elsendo 15.05.2024. Legas Barbara – 02′ 28″

Ĝis la 22-a de majo en la Granda Teatro de Lodzo daŭras la 27-aj Baletaj Renkontiĝoj. Por la nunjara eldono estis invititaj tri eksterlandaj ensembloj – Balet de L’Opera de Lyon (Francio), Aterbaletto (Italio) kaj L-E-V Dance Company (Francio). La ĉefa festivala evento estis planita por 11-a de majo, la baleta premiero de „Romo kaj Julietta” por la muziko de Hektor Berlioz, kiun la Granda Teatro prezentis laŭ koreografio de Sasha Waltz kaj sub la muzika gvido de Rafał Janiak. La Baletaj Renontiĝoj de Lodzo komenciĝis en 1968. Dum la okazanta ĉiun duan jaron festivalo estas prezentataj la plej grandaj kaj plej aktualaj atingaĵoj de la dancarto, unuavice diversaj fluoj de la danco nuntempa. Ĝis nun en la Granda Teatro de Lodzo sian arton prezentis tiaj koreografoj kiel Jiří Kylian, Wayne McGregor, Maurice Béjart, Conrad Drzewiecki, Teresa Kujawa, Emil Wesołowski kaj Ewa Wycichowska.

El la elsendo 15.05.2024. Legas Maciek – 01′ 12″

De anonima sendinto el Kanado la Muzeo de la varsovia Reĝa Łazienki-Komplekso ricevis leteron kaj 12-a originalajn nederlandajn ceramikajn kahelojn, kiuj en 17-a jarcento ornamis la magnatan pavilon, kiu rolis kiel Banejo. Nun ili estas – ĝis la 1-a de septembro – prezentataj en ekspozicio dediĉita al la fondinto de la Banejo Stanisław Herakliusz Lubomirski „La arto de bona pensado”. La reakirtaj kaheloj – perdiĝintaj dum la 2-a mondmilito – devenas el la periodo inter la jaroj 1690-1700 kaj estis produktitaj plej verŝajne en Utrecht. Ili ligiĝas kun la plej frua historiperiodo de la Reĝa Komplekso Łazienki. Ili ornamis la ĉambron de Bakĥo kaj Banĉambron en la iama Banejo, tio estas banpavilono konstruigita de Stanisław Herakliusz Lubomirski en la 17-a jarcento. Ĝia stilo tiom plaĉis al la sekva posedanto, reĝo Stanisław August, ke li decidis konservi la Banejon kaj plukonstrui ĝin kiel privatan palacon por konservi la plimulton de la dekoraĵoj. La kaheloj protektis la murojn de la pavilono kontraŭ humideco kaj havis estetitan rolon pro la ornamantaj ilin desegnaĵoj de arboj kaj paŝtistoj. Tiaj kaheloj atestis siatempe pri la materiala pozicio de la mastro, kio komenciĝis en la franca Versajlo. Stanisław Herakliusz Lubomirski daŭrigis tiun tradicion en sia Banejo, kien estis invitataj influpovaj gastoj por gvidi kun la invitanta mastro interesajn disutojn. La reakiritaj kehloj kaj aliaj eksponaĵoj estas prezentataj en la Bakĥa Ĉambro de la Palaco sur Insulo en Łazienki-parko.

El la elsendo 15.05.2024. Legas Maciek – 02′ 02″