Kulturkroniko

Pluŝaj ursetoj, pupoj, tabulludoj, sciencorientigaj ludiloj, aviadil­modeloj troviĝas inter la eksponaĵoj rigardeblaj en la Muzeo de Ludiloj kaj Ludoj en Kielce en la centra Pollando. La 35-jariĝo de la Muzeo estas la preteksto por rememoroj ligitaj ĉefe kun la kolektitaj tie ludiloj. En la junbilea ekzspozicio estas prezentataj krom diversaj kolektoj, eksponaĵoj antaŭnelonge aĉetitataj kaj neniam prezentataj.

Inter la plej malnovaj eksponaĵoj troviĝas pupoj el la limperiodo de la 19-a kaj 20-a jarcentoj. Eblas rigardi ankaŭ etajn meblojn, kuirejajn instrumentojn kaj lignajn popolajn ludilojn. Krome la ekspozici­ataj objektoj devenas el portempaj ekspozicioj prezentataj en la Muzeo i.a. pri pupoj de la mondo. Ŝatantoj de la animitaj filmoj povas rigardi la heroajn pupojn el tiaj filmoj, kiel  „Urseto kun klaporeleto”, „Aventuroj de la Urseto Coralgol” aŭ „Eta Pingveno Pik-Pok”.

Inter la eksponaĵoj estas objektoj aparte kortuŝaj pro ilia historio kiel pluŝa urseto transdonita de viro, kies korprema ludilo ĝi estis dum la 2-a mondmilito. Li priskribis aldone historion de kelkfojaj trudaj ­translokoj de lia  familio dum la 2-a modmilito. Lia tasko estis aparte gardi la urseton, kiu servis ankaŭ por kontraband­ado de presliteroj.

La ekspozicio daŭros dum la tuta jaro. Muzeo de Ludiloj kaj Ludoj en Kielce estas la plej malnova ĉi-speca institucio en Pollando. Ĝi kreiĝis en 1979. Ĝi disponas nun pri 26 mil eksponaĵoj, inter kiuj estas ludiloj historiaj, etnografiaj, artaj kaj nuntempaj. La muzeo pretigas ne sole ekspoziciojn, sed ankaŭ funkcias kiel loko de infanaj labor­renkontoj. Ĉiujare vizitas ĝin inter 30 kaj 40 mil personoj. De kelkaj jaroj ĉi tiu kultura centro organizas konkurson „Ludilo amika al infano”. En februaro 2015 estos anoncita la dua eldono de la konkurso „Libro amika al la infano”.

El la elsendo 02.01.2015. Legas Maciek

Valoraj polikromiaĵoj sur lignaj altaraj tabuloj estis malkovritaj en la 18-jarcenta preĝejo en Tokarnia (en la suda Pollando) sur la tereno de etnografia parko.  En 1996 la larika hospitala preĝejo  el Rogowo, kiel donaco de la Dioceza Kurio en Kielce,   estis translokita el sia origina loko. La ĉefaj konservistaj laboroj pri ĝi finiĝis en 2002. La historia konstruaĵo kreiĝinta en 1863 daŭre plenumas siajn originajn religiajn funkciojn. Oni celebras tie sanktajn mesojn kaj multaj junaj paroj elektas ĝin kiel lokon de sia geedziĝo. Dank’ al la lastaj konservistaj labroj oni sukcesis malkovri la originajn polikromiaĵojn ĉe du flankaj altaroj.  Antaŭ konservistaj laboroj ili estis nigraj, sed dank’ al la fiziakj-kemiaj esploroj  konsrvistoj sukcesis malkovri la originan koloron sub kvar surpentritaj tavoloj. Sur la plato  de altaro dediĉita al sankta Johano Nepomuceno estis malkovritaj i.a. kvin flavaj sesangulaj steloj, kiuj simbolas tiun sanktulon, bildon de hostio kaj de hostiujo kaj spurojn de pentraĵoj imitantaj marmoron kaj florfirlandojn. Sur la altaro de la Krucumo estis makorita la Kristogramo IHS ĉirkaŭita de florkrono.  La altaroj estis ne sole renovigitaj, sed ankaŭ protektitaj. Povas evidentiĝi, ke ankaŭ la ĉefaltaro estis iam alikolora, sed tion povas konfirmi nur pliaj laboroj. La Etnografia Parko en Tokarnia okupas la areon de ĉirkaŭ 65 hektaroj. Trovigas en ĝi kelkdek alilokitaj el la regiono de la Sanktakruca Montaro (la suda Pollando) i.a. biendomo el la lokoj Suĉedniów, sonorilo el Kazimierza Wielksa, ventmuelilo el Dębno, grenstaplejoj el Złota, forĝejo, pluraj ĥatoj. Ĉiuj objektoj, kiujn eblas viziti,  estas ekipitaj per karakterizaj por ili mebloj kaj instrumentoj de la ĉiutaga uzo.

El la elsendo 19.12.2014. Legas Maciek

Ĉiu el la glaciskulptistoj, kiuj semajnfine frontas la skulptartan rivaladon en Poznano (la okcidenta Pollando) disponas pri laborinstrumenoj kun la pezo de 40 kilogramoj. Verkojn de artistoj el Japanio, Kanado, Usono, Finnlando aŭ Ma­le­zio eblos rigardi sur la pozanana Foirplaco kadre de la konkurso Stihl Po­znań Ice Fe­sti­wal. Ĝi okazos jam la 9-an fojon. En la daŭro de du tagoj eblos rigardsekvi kiel kreiĝas la neripeteblasj flaciartaĵoj por kiu la glaciskulptistj utiligos 160 glacibulojn kun lq pezode pli ol 20 tunoj. En la daŭro de kelkdek minutoj la rivalanaj skulptistoj devos dum kelkdek minutoj rekrei en la glacibulo la konkursan modelon. La jurianojn konsistigos i.a. eksaj ĉampinooj kaj ankaŭ prorektoro de la Arta Universitato en Poznano. La sekvan tagon la rivalantoj frontos malsaman taskon pretigonte glacikulptaĵon laŭ elektita temo. Kadre de la nunjara Stihl Po­znań Ice Fe­sti­val okazos ankaŭ Win­ter Camp kadre de kiu sur la Placo de Libreco kreiĝos vintra urbeto, en kiu eblos elprovi i.a. siajn vortojn en la gripado laŭ glacimuro. Win­ter Camp donas bonegan okazon partopeni instrukciadojn, filmrezentojn kaj renkontiĝi kun speciaaj gastoj. Dum la tuta semajnfin sur la poznana Placo de Liberecodo eblos gustumi manĝaĵojn, kiujn himalaistoj kunprenas por la montogrimpado.

El la elsendo 12.12.2014. Legas Milada

La emisiita nunsemajne de la itala RAI filmo pri sankta Francisko de Liliana Cavani, en kiu la figuron de la sanktulo rolas Mateusz Kościukiewicz kolektis antaŭ la televidiloj amason da spektantoj. La duparta filmo de la itala reĝisorino estis prezentita en la plej bona antena tempo. Lunde rigardis ĝin 4, 3 milionoj da spektantoj, marde 3,8 milionoj. Ambaŭkaze temis pri la plej granda televida aŭditorio.

La filma rakonto pri la Patrono de Italio estis unu el la plej grandaj eventoj de la itala televido en 2014. Cavani, kiu longe serĉis la aktoron, kiu plenumus la ĉefan rolon asertas, ke Mateusz Kościukiewicz elstare personigas la aktualecon de la sanktulo. La reĝisorino koncentriĝis pri momento, en kiu eksplodas la ribelemo de la juna Francisko, kiu kontraŭas la volon de riĉa patro por helpi almizeruloj. Temas pri la tria filmo de Liliana Cavani pri la itala Patrono. La unuan ŝi kamerais en 1966, en kiu ĉefrolis Lou Castel. En sia dua filmo el 1989 ŝi konfidis la ĉerolon al Mickey Rourke. Por sia lasta filmo ŝi elektis polan aktoron.

El la elsendo 12.12.2014. Legas Milada

La Kastelo en Książ [ksjonĵ] (en la sudokcidenta Pollando) apartenas al la plej belaj kasteloj de la Malsupra Silezio. Eblas ĝin viziti dum la tuta jaro, sed aparta atrakciaĵo en la vintra sezono estas la nokta vizitado, dum kiu eblas malkaŝi ĉiujn misterojn de la kastelo konstruita fine de la 13-a jarcento. Dank’ al sia pitoreska situo ĝi plurfoje rolis kiel filma scenografio. De la kastelturo etendiĝas belega panoramo al Sudety-montaro kajal la tuta regiono. En la kastelo mem estas vizitindaj keloj, panorama teraso, palmejo kun pli ol 100 ekzotikaj plantoj venigitaj el la tuta mondo.

Turistojn logas ne sole la panoramoj, sed ankaŭ misteroplena historio de la kastelo. Onidire vizitis ĝin princino Daisy, kiu en la historion eniris kiel bona spirito de la loko. Ŝi amis juvelaron, florojn kaj okupiĝis pri la karitata agado. Kvankam ŝi famis pro sia ĉarmo ŝi spertis multajn malfeliĉajn tagojn en sia vivo. Onidire la princino vizitas la kastelon ĝis nun, pri kio povas konvinkiĝi la noktaj vizitantoj de la kastelo imunaj je fortaj emocioj. La vizitadoj komenciĝas je la 20-a/21-a horoj kaj daŭras 90 minutojn.

El la elsendo 28.11.2014. Legas Maciek

Pollando fieras pri sia unusola pentraĵo de Leonardo da Vinci „Damo kun ermeno”. Sed origine la Damo tenis neniun beston kaj estis vestita nur per la ruĝa robo. Nur poste da Vinci alpentris ermenon kaj bluan senmanikan manteleton videblan sur ŝia maldekstra ŝultro. Tion malkovris Pascal Cotte, franca inĝeniero specialistiĝanta pri optiko kaj samtempe fotisto okupiĝanta pri la signalprilaborado de bildoj. La teknologio, kiu ebligis al li retrogvati la mondfaman artiston estas identa kun tiu, kiun utiligas astronomoj por pritaksi la kemian konsiston de foraj ĉielobjektoj. La tiel nomata plurspektra analizo ebligas tiom detale analizi la kreiĝadon de pentraĵoj de malnovaj majstroj, ke ni kapablas deĉifri eĉ kiun direkton celis la artisto per sia peniko. Pentristoj perfeke regis la arton trompi la rigardkapablon de la spektanto uzante miksaĵon de pigmentoj, kiuj lasas iluziojn de lumo reflektiĝanta sur veraj objektoj. Sed ili apogis sin sur la popra vidkapablo, kiu nun povas subiĝi al plurspektra analizo. Ĝi konsistas en preciza ekzameno de tio,  kiuj lumfrekventecoj estas absorbataj kaj kiuj reflektataj en ĉiu punkto de la tolaĵo. Disponante pri tiaj informoj eblas izoli fragmentojn kovritajn nur per unu pigmento. Eblas ankaŭ precize difini, kiujn kolorigilojn uzis pentristo. Tio estas tre utila por artkonservistoj, ĉar ebligas elekti pigmenton  identan kun tiu, kiun uzis artisto – kaj ne nur similan laŭ la vidpunkto de optikaj konsideroj.

El la elsendo 28.11.2014. Legas Maciek

86 renovigitajn vitralojn eblas rigardi en la ekspozicio „Majstroj de la lumo – vitraloj kaj pentraĵoj pentritaj sub la vitro” en la Nacia Muzeo de Vroclavo (la sudokcidenta Pollando). Dum kelkdek jaroj tiuj ĉi verkoj pro sia malbona stato ne povis esti ekspoziciataj. Nun finiĝis la konservistaj laboroj, kiuj estis kronitaj per la unua premio en la konkurso pri muzea evento de la jaro Sybilla 2013. La Nacia Muzeo havas la plej grandan en Pollando kolekton de vitraloj, kiuj kreiĝis ekde la mezepoko ĝis la komencoj de la 20-a jarcento. Ili devenas el la vroclavaj preĝejoj i.a. de la Sankta Kristoforo, Sankta Elizabeta kaj Sankta Maria Magdalena. La ceteraj devenas el privataj koletoj de aristokratoj, kiuj donacis ilin al la Muzeo de Sileziaj Historiaj Objektoj. La ceteraj estis kolektitaj en la 60-aj jaroj el la malnoviĝantaj historiaj objektoj en la regiono de Vroclavo. La plej valoraj prezentas la blazonojn de la burĝaj gentoj el la 1586 kaj de la silezia nobelaro el 1615. La plej granda kun la blazono de drapista gildo devenas el 1551; ĝi altas preskaŭ unu metron kaj estas 60 centimetrojn vasta.  La plej valoraj el la arta vidpunko estas kabinetaj vitraloj el la kastelo en Domanice. La plej malnovaj estas la mezepokaj vitraloj el la Mezepoko prezentantaj sanktulojn kaj scenon pri la anonco de Arĥianĝelo Gabrielo al Maria. La vitralekspozicion funkciontan ĝis la 4-a de januaro akompanas ekspozicio de 18 verkoj faritaj laŭ la tekniko konsistanta en la subvitra pentrado kun utiligo de arĝenumado kaj orumado.

El la elsendo 21.11.2014. Legas Tomek

En la nuna jaro la Muzeo de la Jagelona Universitato en Krakovo solenas la 50-jariĝon. Lige kun tio en la subterejoj de Collegium Maius, kie ĝi havas sian sidejon, funkcias ĝis la jarfino foto­ekspozicio dediĉita al ĝia historio. Ĝi foto­dokumentas plurecon de iniciatoj kaj de homoj ligitaj kun ĝia funkciado. La muzeo kreiĝinta laŭ la iniciato de elstara arthistoriisto Karol Estreicher entenas iamajn universitatajn kolektojn – valorajn pentraĵojn, skulptaĵojn, sciencajn instru­mentojn, dokumentojn k.a. Collegium Maius estas la plej malnova universitata konstruaĵo de Pollando, kreiĝinta dank’ al la testamento de reĝino Jadwiga, kiu heredigis al la universitato en la 14-a jarcento siajn juvelojn. Ĝis hodiaŭ oni gardas tie ŝiajn perlojn. Dank’ al profesoro Esteicher Collegium Maius reakiris sian originan aspekton el 1400-a jaro post la alikonstruo meze de la 19-a jarcento en la novgotika stilo. La muzeaj kolektoj senĉese riĉiĝas dank’ al aĉetoj kaj donacoj.  Okaze de la jubileo la placo antaŭ Collegium Maius ricevis la nomon de profesoro Estreicher. Krom lia busto la placon ornamas la skulptaĵoj de reĝo Kazimiro la Granda, sankta Johano Paŭlo la 2-a, pastro Józef Tischner kaj profesoroj Julian Alksandrowicz kaj Antoni Kępiński.

El la elsendo 14.11.2014. Legas Tomek

La historia konstruaĵo en Szczecin (la nordkcidenta Pollando), en kiu troviĝas la  sidejo de la Belarta Akademio malfermas siajn pordojn al la publiko disponigante al ĝi 7 spacojn. Palaco sub la Terglobo ekde nun estos loko de malfermaj kulturaj eventoj, troviĝas  en ĝi artgalerioj, teatra kaj koncerta salonegoj. Modernigo de la konstruaĵo daŭros ĝis la fino de la 2014-a jaro. La Belarta Akademio komencis tie funkcii ekde la 1-a de septembro 2010 kiel la 19-a arta altlernejo en Pollando. Preskaŭ 500 studentoj lernas en kvar fakultatoj – de la Pentroarto kaj novaj esprimrimedoj, instrumenta, tiu pri la muzika edukado kaj vidartoj. La Palaco sub la Terglobo estis konstruita en la 3-a jardeko de la 18-a jarcento. Kiel interesaĵon valoras aldoni, ke en ĝi naskiĝis princino Zofia Dorota von Wuerttemberg, poste konata kiel carino de Rusio Maria Fiodorowna, la edzino de la caro Paŭlo la 1-a kaj samtempe la bofilino de Katarina la 2-a, kiu ankaŭ naskiĝis en Szczecin.

El la elsendo 14.11.2014. Legas Gabi

La renovigo de la historia, 18-jarcenta Malnova Oranĝerio kaj la nova ekspozicio pri la Reĝa Skulptaĵkolekto estas la plej novaj projektoj ligitaj kun tiu konata al varsovianoj rezidejo de la lasta pola reĝo en Łazienki-Parko. Interalie oni klopodas, ke la Malnova Oranĝerio aspektu kiel en la epoko de Stanislao Aŭgusto. Helpas en tio inventariaj listoj el 1795, projektoj de Christian Kamsetzer kaj malkovritaj antaŭ du jaroj pentraĵoj. Laŭplane en Łazienki okazos teatraj, movaj kaj plastikaj  labor­renkontoj kaj ankaŭ novspecaj okupoj por blinduloj. Al la publiko estos dispongita skulptista laborejo kaj salono, en kiu eblos rigardi filmojn pri la reĝa skulptaĵ­kolekto. La ŝanĝoj rilatas ankaŭ al aliaj aspektoj de la reĝa Łazienki. De sur ĝia tereno estos forigita la asfalta pavimo, la parko jam nun  riĉiĝis per ses kaj duona mil novaj rozujoj. La moderniga projekto valora pli ol dek kelkajn milionojn da zlotoj estas krom­financata de la pola kultur­ministerio. La ĝardenon de la Reĝa Łazienki-Parko ĉiujare vizitas pli ol 2 milionoj da homoj. Ĉirkaŭ 240 mil biletojn oni vendas por tiaj vizitindaj objektoj sur ĝia tereno kiel Palaco sur Insulo, Blanka Biendometo, Ĉasista Palaceto kaj la Malnova Oranĝerio. La reĝa Łazienki-komplekso en novembro 2014 jam la duan fojon malfermas al la publiko siajn pordojn senpage. En 2013 vizitis ĝin dum unu monato pli ol 280 mil personoj kaj krome okazis tie 800 senpagaj muzeaj lecionoj.

El la elsendo 07.11.2014. Legas Gabi