Kulturkroniko

En la konservista laborejo de la krakova Wawel-kastela Muzeo al la restaŭraj labroj estas subigota pentraĵo probable de Lucas Cranach Aĝa. Specializaj analizoj klarigos, ĉu efektive la bildon aŭtoras la germana pentristo aŭ ĝi estis sole kreita en lia pentrista ateliero.
La prezentita neniam ĝis nun pentraĵo devenas el la kolektoj de la franciskana klostro en Krakovo kaj prezentas Madonon kun Jesu-Infaneto en la akompano de dancantaj, muzikantaj anĝeloj. Post la konservistaj labroj ĝi estos ekspoziciita publike. Antaŭ kelkaj jaroj la artkonservistoj sur la krakova Wawel-altaĵo restaŭris alian tolaĵon de Lucas Cranach Aĝa „Kristo benanta infanojn”, kiu en Wawel-kolektoj troviĝas ekde 1928. Dum la pasintjara decembro Wawel-konservistoj prezentis al la publiko post la restaŭraj laboron la pentraĵon „Madono en protektomatelo” el 1448, kiu estas unu la unuaj datumitaj verkoj de Giovanni da Gaeta.

El la elsendo 08.01.2021. Lagas Barbara kaj Maciek – 1′ 11″

„Brazila pejzaĝo” datumita je la jaroj 1650-1680 estas la unusola tolaĵo de nederlanda pejzaĝisto Frans Post troviĝanta en la polaj muzeoj. Ĝi estis ŝtelita postmilite el la Lublina Muzeo (la orienta Pollando). Nun ĝi denove fariĝis posedaĵo de la Nacia Muzeo en Lublino dume lasita depone por kelkaj jaroj en la Nacia Muzeo de Varsovio, kiu aĉetis ĝin en 1949.
Muzeaj specialistoj el Lublino identigis ĝin baze de la registro de militperdoj. Evidentiĝis tamen post tiu malkovro, ke la tolaĵo en Varsovio kompare kun la originalo estis post la ŝtelo pritondita, malaperis la aŭtografo de la pentristo kaj ĝia surfaco malgrandiĝis je ĉirkaŭ 45 procentoj. Frans Janszoon Post (1612 – 1680) estas agnoskita kiel la unua eŭropano, kiu pentris pejzaĝojn de la Suda Ameriko. En la jaroj 1637-1644 li partoprenis ekspedicion al Brazilo organizitan de la Okicdent-hinda Kompanio. En ĝia daŭro Post pentris kelkajn tolaĵojn kaj faris multajn detalajn desegnaĵojn kaj skizojn, servantajn por pli postaj bildoj. Li pentris unuavice brazilajn pejzaĝojn, la tiean faŭnon kaj flaŭron kaj scenojn kun la partopreno de indiĝenoj. Kolektoj de liaj verkoj troviĝas i.a. en Luvro, Irlanda Nacia Galerio kaj Ham House en Londono.

El la elsendo 08.01.2021. Lagas Barbara kaj Maciek – 1′ 47″

La 24-an de decembro la hunagara registaro decidis, ke unika objekto el la Nacia Muzeo en Budapeŝto, kiel parto de la pola historia heredaĵo, revenu al Pollando. Temas pr renesanca kiraso de reĝido Sigismundo Aŭgusto, estonta reĝo de Pollando. Ĝi estis farita en la 16-a jarcento kiel donaco de imperiestro Ferdinando okaze de la geedziĝo de la pola reĝido kun la imperiestra filino, Elizabata. Temos plej verŝajne pri la unusola, plene konservita kiraso de pola reĝo en la nunaj kolektoj de Pollando. En ĝia fronta parto estas gravurita la mongramo „E S” por difini la nomojn Elizabeta kaj Sigismundo.
Post la 1-a mondmilito kadre de interkonsento pri divido de vienaj imperiestraj kolektoj la kiraso trafis al Budapeŝto pro erara aserto, ke ĝi estis farita okaze de la gefianĉiĝo de la nepino de imperiestro Maksimiliano, Maria kun Ludoviko, la filo de la hungara reĝo Vladislao la 2-a. Jam en 1939 ekspertoj difinis ĝian apartenon al Sigismundo Aŭgusto. Baldaŭ ĝi revenos al Pollando.

El la elsendo 02.01.2021. Legas Maciek kaj Barbara – 1′ 21″

La Pola Poŝto akiris la unuan premion en la filatela konkurso EUROPA Stamp 2020. Ĝia temo estis la iamaj poŝtaj itineroj. La poŝtmarko aŭtorita de Maciej Jędrysiak prezentas skeme la mapon de Pollando kun la plej gravaj poŝtaj itineroj en la 16-a jarcento kune kun desegnaĵoj de marŝantaj kaj ĉevalrajdantaj kurieroj. En la centra parto de la poŝtmarko bilidigita estas la riverfluo de Vistulo kun la siluetoj de situantaj ĉe ĝiaj bordoj reĝaj urboj – Kraków, Sandomierz, Warszawa, Toruń, Elbląg, Gdańsk.
La premion atribuis ĵurio de internaciaj ekspertoj de PostEurop el diversaj medioj inkluzive de artistoj, kolektantoj kaj blogistoj. Ĝi konfirmas la brilajn talentojn de polaj artistoj kaj estas rekonesprimo por la filatelista medio de la Pola Poŝto. La duan premion egalvalore gajnis Postverk Foroya (Ferooj), Swiss Post (Svislando) kaj SC Ukrposhta (Ukrainio). La trian lokon okupis Deutsche Post DHL Group. Aldonendas, ke la Pola Poscto enlaborigas pli ol 80 mil personojn. Siajn klientojn ĝi priservas en 7600 poŝtoficejoj, filioj kaj poŝtistaj agentejoj.

El la elsendo 02.01.2021. Legas Maciek kaj Barbara – 1′ 32″

La funkcianta de 75 jaroj Pola Muzikeldonejo malfermas siajn unikajn kolektojn interrete. Ĝi estas la plej granda eldonanto de muziknotoj kaj muziktemaj libroj en Pollando. Inter pli ol 10 mil konsulteblaj bitaj objektoj troviĝas notmuzikaj materialoj de solistaj, ĉambraj kaj orkestraj komponaĵoj, verkoj ekde la mezepoko ĝis nuntempo, kiuj reprezentas diversajn stilojn kaj ĝenrojn destinitajn same por la plej junaj muzikadeptoj kiel ankaŭ por profesiuloj.
Inter komponistoj, kies komponaĵoj troviĝas en la reta Pola Muzika Bilbioteko plej multnombre estas reprezentitaj Grażyna Bacewicz, Tadeusz Baird, Fryderyk Chopin, Wojciech Kilar, Janina Garścia, Marta Ptaszyńska, Witold Szalonek kaj Romuald Twardowski. La ikonografiaj kolektoj ampleksas fotografaĵojn kaj grafikaĵojn pri i.a. ĉiutaga vivo de tiaj komponistoj kiel Ignacy Jan Paderewski, Fryderyk Chopin, Stanisław Moniuszko, Karol Szymanowski, iliaj kuzoj kaj proksimuloj. La uzantoj de la Pola Muzika Biblioteko povos utiligi fragmentojn de la komponaĵoj por sia scienca kaj didakta laboro. (www.polskabibliotekamuzyczna.pl)

El la elsendo 02.01.2021. Legas Maciek kaj Barbara – 1′ 21″

Pollando estas la honora gasto de la nunjara eldono de la festivalo „Ni renkontiĝu dum Kristnasko”. Organizis ĝin la aŭtoritatoj de Madrido kunlabore kun la ambasado de la Pola Respubliko. En la riĉa kultur-distra programo troviĝas i.a. spektakloj, aŭdovidaj prezentaĵoj, filmoj, dancprezentoj, cirkspektakloj, laborrenkontiĝoj, muziko kaj stratteatro. Ili estas realigataj ĝis la 30-a de decembro en la madrida centro de kulturo kaj arta kreado. La inaŭguro de la speklaklo estis specifa dialogo inter la pola kaj hispana kulturoj en kiu rolis polaj popolaj ensemloj kaj la hispana flamenko, du polaj korusoj plenumis kristnaskajn kantojn kaj la pola ambasadoro en Marido proksimigis nian tradicion de la sanktvespera kundividado de blanka oblato, en kiu momento oni reciproke interŝanĝas bondezirojn. Apartan lokon en la festivala programo havas la aŭdovida spektaklo omaĝe al Frederiko Chopin, kaj ankaŭ la originala „Tablao Chopin” liganta la muzikon de Chopin kun flamenko. Alia atrakciaĵo estas la pola-hispana mikso en kiu polaj mazurkoj, nokturnoj kaj preludoj kaj valsoj alternos kun la tradicia flamenko-kanto la tiel nomata “cante jondo” kaj hispana gitaro. Alia tmbloko estas dediĉita al la pola literaturo, inkluzive la majstrojn de la fantasto Stanisław Lem kaj Andrzej Sapkowski. Ĉiuj planitaj eventoj – rakontoj por infanoj kaj por plenkreskuloj, pupteatro, filmoj, literaturaj laborrenkontoj celas proksimigi la madridan publikon al la pola kulturo. La festivalo pro la pandemio okazas kun observado de la principoj de la sanitara sekureco.

El la elsendo 25.12.2020. Legas Maciek – 1′ 45″

Metropolitan Museum of Art En Novjorko transdonis donace al la Reĝa Wawel-kastelo la portreton de la reĝido Vladislao Sigismundo, kiel signon de amikeco kaj kunlaboro ne nur inter ambaŭ muzeoj, sed ankaŭ inter ambaŭ ŝtatoj. La tolaĵo kreiĝinta en la laborejo de Peter Paul Rubens ekde 1977 estis tie prunte ekspoziciata. Ekde nun provizos ĝin informo kiel pri la tolaĵo donacita de la novjorka muzeo. La portereto de la reĝido Vladislao Sigismundo, pli posta reĝo de Pollando kreiĝis en la artlaborejo de Rubens. Plej verŝajne temas pri la ripetetita portreto pentrita en 1624-a jaro, kiam dum sia vojaĝo tra Eŭropo la pola reĝido pozis al Rubens en lia antverpena ateliero. La originala tolaĵo forbrulis dum incendio en la palaco Coudenberg (kjudenberg – sprawdź wymowę w gogle-translater) en Bruselo en 1731. Dum la reta ĉi-jare kampanjo „Senpaga novembro en la reĝaj rezidejoj” la Reĝan Kastelon en la krakova Wawel, kie troviĝas la tolaĵo vizitis preskaŭ 190 mil personoj.

El la elsendo 25.12.2020. Legas Gabi – 1′ 10″

La filmo „Batalo por la laborrajto” de la Pola Nacia Fondaĵo memorigas la vojon de polaj virinoj por akiro de la balotrajtoj, kion ili atingis tuj post la regajnita sendependeco de Pollando en 1918. La dokumenta filmo referencanta al la vivovojo de multaj polinoj, i.a. Emilia Plater, Helena Modrzejewska, Maria Rodziewiczówna, Anna Henryka Pustowojtówna, Eugenia Kierbedź ligas ne tiom al ilia sendependiga agado kiom al iliaj pioniraj agadoj sociaj, edukaj kaj leĝdonaj. La atuton de la filmo konsistigas unikaj arkivaj materialoj kaj fotoj realigitaj i.a. en Usono, Francio kaj Italio, moderna grafiko kaj originala animado. Jam la 28-an de novembro 1918 Józef Piłsudzki subskibis dekreton pri la la balotregularo al la Leĝdona Sejmo, laŭ kiu la balotonto povis esti ĉiu pola civitano sendepene de sia seksa diferenco. Sekve de la balotoj al la Sejmo el la 26-a de januaro 1919 por la 4-jara periodo estis elektitaj ok deputitinoj.

El la elsendo 25.12.2020. Legas Milada – 1′ 30″

Preskaŭ unu miliono 500 mil vizitantoj partoprenis en la retaj seminarioj, historia debato kaj virtualaj promenoj en kvin polaj reĝaj rezidejoj kadre de la kampanjo „Senpage viziteblaj en novembro”. Pro la pandemio la tradicia evento populariganta la rezidejojn de la polaj reĝoj, historiajn objektojn kaj muzeajn kolektojn kiuj logas infanojn, junularon kaj senjorojn okazis rete. Samperiode pli ol 15 mil lernantoj de la bazaj kaj mezgradaj lernejoj partoprenis virtualajn lecionojn pri la pola historio kaj kulturo. La plej grandan interesiĝon vekis la retaj seminarioj „Ĉi tie okazas historio” kaj virtualaj promenoj sub la gvido de ekspertoj en la Reĝaj Kasteloj en Varsovio kaj la krakova Wawel, en la varsovia Muzeo la Reĝa Łazienki, en la Kastela Muzeo en Malbork kaj en la Regiona Muzeo ĉe la Reĝa Kastelo en Sandomierz. Ĉiuj ĉi eventoj ĝis la fino de decembro estas respekteblaj en la interretaj paĝoj kaj fejsbukaj profiloj de la unuopaj rezidejoj.

El la elsendo 19.12.2020. Legas Gabi – 1′ 32″

La Mazovia Muzeo en Płock, en la centra Pollando, disponigis en la reto parton de la porokaza ekspozicio kun la bibliografiaj arkivaĵoj de la muzeo ekde la 9-a ĝis la 18-a jarcentoj. Troviĝas inter ili manuskriptoj kaj malnovpresaĵoj de la Scienca Societo de Płock, solenanta nunjare sian 200-jariĝon. Inter ili temas pri pergamena paĝo el la biblia Libro de la Saĝo, „Expositio super toto Psalterio” de Joannes de Turrecremata, la plej malnova pola reliefa presaĵo el 1471, „La Dia Komedio” de Dante Alighieri el 1478 kaj ankaŭ la unua eldono de „De revolutionibus orbium coelestium” de Mikołaj Kopernik el 1543. La interreta ekspozicio enhavas krome la unuan presitan en la mondo libron pri raketoj „Artis magnae artilleriae pars prima” de Kazimierz Siemienowicz el 1650 kaj la unuan eldonon de grafikaĵoj „Los Caprichos” de Francisco Goia el 1799. La ekspozicio „200 arkivaĵoj por 200-jariĝo de la Scienca Societo de Płock” inaŭgurita en oktobro estis planita ĝis decembro, sed pro la fermo de la muzeoj ĝi estas plidaŭrigota ĝis la 17-a de januaro 2021. La elektronika versio prezentas 50 el 200 eksponaĵoj en speciala interreta paĝo (dwiescienadwiescie.pl.).

El la elsendo 19.12.2020. Legas Maciek – 1′ 34″