Kulturkroniko

Lodzo, kiel unu el 64 urboj reprezentantaj 44 landojn ektroviĝis en la Reto de kreaj urboj de Unesko, akirinte la titolon Urbo de Filmo. Tiel ĝi aliĝis al la prestiĝa grupo de urboj jam havantaj tiun ĉi titolon, kiel Romo, Sidnejo aŭ Bradford. Samtempe kun Lodzo estis al ĝi kalkulitaj Bristolo, Yamagata, Qingdao, Terassa. Entute la Reto de kreaj Unesko-urbo enhavas jam 180 urbojn distingitaj en diversaj branĉoj,  kiel artmetio kaj popolarto, amaskomunikila arto, dizajno, gastronomio, literaturo, muziko kaj filmo. En la pola motivdokumento troviĝas informoj pri kvar lodzaj altlernejoj pretigantaj al la laboro en ĉiuj ŝlosilaj sferoj ligitaj kun la filmkreado, pri la organizataj tie filmfestivaloj, pri la lodzaj subjektoj okupiĝantaj pri la filmproduktado, pri dekoj da filminiciatoj kaj du tieaj filmmuzeoj. Por Unesko la ŝlosilan signofon havis evoluperspektivoj de la urbo baze de la filmkreado. Lodzo prezentiĝos kiel filmurbo meze de 2018 dum la unua renontiĝo de kreaj urboj en Krakovo kaj Katowice.

El la elsendo 03.11.2017. Legas  Maciek – 1’23”

Dank’ al la virtualaj ekskursoj eblas konatiĝi interrete kun 22 lignaj rom-katolikaj preĝejoj situantaj ĉe la pola kaj ĉeĥa flakoj de Cieszyn-Silezio. Dank’ al tio  ĉiu internaŭto povos rigardi iliajn internojn kaj informiĝi pri ili en la lingvoj pola, ĉeĥa kaj angla. Entute temas pri 360 paĝoj. La fotoj pri la internoj de la  lignaj sanktejoj de Cieszyn-Silezio  estas komuna entrepreno de la Muzeo de Cieszyn-Silezio kaj Muzeo en la ĉeĥa Cieszyn. La Muzeo de Cieszyn-Silezio estas  la plej malnova regiona muzea Centro en Pollando. Establis ĝin pastro Leopold Szersznik.

El la elsendo 03.11.2017. Legas  Maciek – 0’52”

„Mi legas kaj fariĝas libera”, tiu ĉi ĉitaĵo el la portugala verkisto Fernando Pessoi estas la moto de la 21-a Internacia Librofoiro en Krakovo komenciĝinta lastĵaude. Ĝia honora gasto estas Francio. Por la foiro venis 700 ekspoziciantoj el pli ol 20 landoj, inkluzive de Aŭstrio, Bulgario, Hispanio, Germanio, Rusio kaj Hungario. La 20-an fojon estos enmanigita la premio „Goncourt-listo: pola elekto” inaŭgurita de la krakova Franca Instituto, kiun atribuas studentoj de la franca filologio el la polaj universitatoj. Dum la foiro sian  prapremieron  havos la plej nova libro de Zygmunt Miłoszewski kaj tradukita en la polan populara en Kanado  libro de Arllette Cousture „Infanoj el aliaj landoj”, pri familio elmigrinta el Krakovo kaj instaliĝinta en Kanado. Ekde sabato sur la tereno Expo Kraków funkcios speciala Aŭtora Sfero, en kiu eblos ricevi aŭtografojn de popularaj kreantoj kaj fari kun ili memorfoton. La trian fojon al la foiro akompanas Bildstria Salono, funkcias Salono de la Infana kaj Junuara Libro kaj Infana Metisfero por plej junaj vizitantoj de la foiro. Siajn apartajn salonojn havas religiaj eldonantoj kaj eldonantoj de akademiaj kaj sciencaj libroj.

El la elsendo 27.10.2017. Legas  Milada – 1’46”

La Eŭropa Filmakademio prezentis liston de animaĵoj nomumitaj por la Eŭropa Filmpremio. Inter kvar titoloj troviĝas la pola filmo „Via Vincent”, la unua en la filmhistorio beletra filmo kreita laŭ pentrista tekniko, reĝisorita de Dotota Kobiela kaj Hugh Welchman. Por la filmo estis uzitaj 65 mil bildoj, pentritaj de 125 pentristoj – 65 el Pollando kaj 60 el eksterlando. La filmon kunkreis pentristoj de 15 naciecoj, kiuj neniam kune kunsidis. Dank’ al kunigo de la biloj kreiĝis vigla, beletra filmo prezetanta la pentroarton de van Gogh postmorte agnoskita patro de la moderna arto. La filmintrigo okazas unu jaron post la morto de la artisto. Ĝia ĉefmotivo estas letero de Vincent al la frato, Theo van Gogh neniam sendita. La tasko de la filo de la leterportisto amikiĝinta kun Vicent estas liveri ĝin al la frato de la pentristo. La nunjara 30-a eldono de la eŭropaj filmpremioj okazos la 9-an de decembro en Berlino. Krom „Via Vincent” en la kategorio de la animitaj filmoj nomumitaj estis  „Ethel and Ernest” de Roger Mainwood, „Louise by the Shore” de Jean-François Laguionie,  „Zombillenium” de Arthur de Pins kaj Alexis Ducord.

El la elsendo 27.10.2017. Legas  Milada – 1’44”

Ĝis la 5-a de novembro en la Muzeo de Sinjoro Tadeo en Vroclavo eblas rigardi la ekspozicion pri la historio de la fama manuskripto de Adam  Mickiewicz, sekvante ŝanĝojn faritajn en ĝi fare de la aŭtoro.  Krom la manuskripto el la Nacia Instituto de Ossoliński-familio en la ekspozicio troviĝas 18 unuopaj folioj el la laborkajero kaj prespreta teksto de la epopeo. Aparte estas ekspoziciita la manuskripto de Klarigoj. Kutime ili ĉiuj troviĝas en la Pola Biblioteko en Parizo, Literatura Muzeo de Adam Mickiewicz en Varsovio, Nacia Muzeo en Krakovo kaj la Centro de la Dokumentado kaj Studumo pri la papado de Johano Paŭlo la 2-a en Romo. La ekspozicio memorigas la rolon de la verko en la pola kulturo pentranta la panoramon de la pola socio lime de la 18-a kaj 19-a jarcentoj.

El la elsendo 20.10.2017. Legas  Tomek – 0’54”

Pli ol 400 objektoj tiaj kiel vestoj, mebloj kaj pentraĵoj, kiujn ŝatis la burĝaro en la unua duono de la 19-a jarcento troviĝas en la ekspozicio de la varsovia Nacia Muzeo, dediĉita al la stilo Biedermeier, difinata ankaŭ kiel la hejma romantiko. Ĝi proksimigas germanan, aŭstran arton kaj artverkojn kreiĝintajn sur la polaj teritorioj. La verkojn de Ferdinand Waldmuller, Carl Spitzweg kaj Moritz von Schwind akompanas tiujn de Jan Chrucki, Aleksander Gryglewski, Rafał Hadziewicz, Wincenty Kasprzycki kaj Marcin Zaleski. La ekspozicio konsistas el kvar partoj, kiujn dividas salonoj aranĝitaj en la stilo de la epoko. La unua parto prezentas „malgrandan stabiliĝon de solidaj burĝoj, familion, artiston, socion”, la alia estas dediĉita al la burĝaj infanoj, kiuj fariĝis grava konsumanto de kulturo kaj por kiuj estis kreataj specialaj etaj mebloj kaj ludiloj. La ceteraj ligiĝas kun loka kaj nacia identeco, vojaĝoj, kuraccela turismo kaj ripozo. La plej granda parto ekspozicias meblojn, arĝentaĵojn, ceramikaĵojn, vitraĵojn, vestojn kaj akcesoraĵojn de modo. Tiun interesan ekspozicion akompanas specialaj gvidadoj, prelegoj kaj muzeaj lecjonoj destinitaj por ĉiuj vizitantoj – infanoj, junuloj, plenkreskuloj kaj neplenlertuloj.

El la elsendo 20.10.2017. Legas  Tomek – 1’29”

Meze de oktobro en Krakovo okazis la tria kongreso de la eksterlandaj esplorantoj de la historio de Pollando kiun partoprenis 250 prelegantoj el 37 ŝtatoj. La 4-taga evento riĉa je lekcioj kaj diskutoj organizita de la Krakova filio de la Pola Historia Societo, la Jagelona Universitato kaj Pedagogia Universitato formis spacon por eksterlandaj kaj polaj specialistoj por interŝanĝi ideojn kaj firmigi interesiĝon pri la historio de Pollando. Laŭ historiisto de la Jagelona Universitato, prof. Krzysztof Zamorski, la historio de Pollando ne estas ĝenerale konata kaj lekciiata sed eblas konstati kreskon de interesiĝo pri la pasinteco kaj pli nova historio de Pollando.  Pruvas tion kreskanta kvanto de fremdlingvaj publikaĵoj.  Pri la historio de la Pola Respubliko kreiĝas aparte multaj publikaĵoj en la germana kaj angla lingvoj. Pri la historio de Pollando interesiĝas ankaŭ nacioj kiuj kunloĝis sur la teritorio de la Respubliko de Ambaŭ Nacioj kies kreo ligiĝas kun la Unio de Lublin el la 1569-a jaro. La gvidtemo de la kongreso estis la iama respubliko – historio, memoro, heredaĵo. La gastoj en 24 podiaj diskutoj kaj sesioj interŝanĝis opiniojn pri la fenomeno de la iama respubliko, ĝia heredaĵo, plurkultureco kaj la nacimemoro de ĝiaj loĝantoj. La aranĝon akompanis salono de la historia libro enhavanta publikaĵojn de kelkdek eldonistoj.

El la elsendo 13.10.2017. Legas Maciek – 1′ 41″

La kolektoj de la bita Nacia Biblioteko riĉiĝis en oktobro 2017 per dumiliona objekto. Temas pri urno kun cindroj de nepritakseble valoraj manuskriptoj kaj malnovpreaĵoj de la Nacia Bilioteko bruligitaj de germanoj en oktobro 1944 post la falo de la Varsovia Insurekcio. Polona intertepe riĉiĝis je novaj funkcioj ebligante al la legantoj trarigardi gazetojn laŭ kalendaro kaj konsulti panelon, en kiu kulturinstitucioj prezentas siajn provizojn utiligante la infrastrukturon de la bita biblioteko. Polona disponigas al la publiko librojn, manovpresaĵojn, manuskriptojn, grafikaĵojn, mapojn, muziknotojn, fotografaĵojn, flugfoliojn kaj poŝtkartojn bitigitajn helpe de la plej modernaj teknologioj. Ĉiuj ĉi objektoj apartenas al la publika domeno kaj eblas ilin utiligi ankaŭ komerce.

El la elsendo 13.10.2017. Legas  Milada – 1’54”

En la vroclava Nacia Muzeo (la sudokcidenta Pollando) unu el la ekspozicisalonoj estis lastatempe aparte destinita por la relikvujo de sankta Dorotea. Ĝi troviĝas kadre de la konstanta galerio dediĉita al la regiona arto el la 14-a kaj 16-a jarcentoj, iam utiligata por prezenti la malfrumezepokajn objektojn  de la metiarto. Speciale aranĝita salono akcentas la rangon de la eksponaĵo, kiu estas brila verko de la oraĵumista arto el la 15-a jarcento. La unua mencio pri la relikvujo de sankta Dorotea aperis en la financa libro de la vroclava urbodomo el 1445. Ĝi konsistas el malnovaj kaj novaj elementoj. Al la malnovaj kalkuliĝas la busto de la sanktulino farita probable en Vroclavo. Al la novaj – bazo kun riĉornama bordaĵo kaj krono el la limo de la 15-a kaj 16-a jarcentoj, kiujn oni ligas kun la hungara oraĵumista arto. Laŭ tradicio sankta Dorotea estis kristana martirino el la 4-a jarcento. En ikonografio ŝi estas prezentata kiel juna virino en reĝaj vestoj kun diademo aŭ krono surkape, kun tiaj atributoj kiel rozo, florbukedo, florkrono, arbusto kreskanta ĉe ŝiaj piedoj kaj kun korbeto da fruktoj kaj floroj. Ŝia bildo troviĝas en la blazono de Vroclavo.

El la elsendo 13.10.2017. Legas  Tomek – 1’27”

La inaŭguro de la ekspozicio ABC de la pola dizajno en la Historia Muzeo en Budapeŝto inaŭguris ciklon Pollando Cent realigatan de Adam-Mickiewicz-Instituto lige kun la 100-jariĝo de la reakiro de suvereneco fare de Pollando en 2018. En la salonoj de la muzeo en unu el la aŭloj de la Reĝa Kastelo en Buda estas prezentaj cent verkoj bildigantaj la historion de la pola dizajno ekde 1918. Tiun ĉi jaron reprezentas la ludilo Wawel-drako de Zofia Stryjeńska. Krome 25 nuntempaj polaj artistoj prezentas siajn artajn variaĵojn pri aliaj historiaj projektoj. La dizajno bildigas ne sole interesiĝemon de pola artistoj kaj iliajn kreajn viziojn sed ankaŭ projektojn rekte ligiĝanajn kun industria dizajno. Estas planata krome kumuna ekspozicio dediĉita al la pola kaj hungara koncepto de dizajno kiun la instituto prezentos ne sole en Pollando kaj Hungario sed ankaŭ en aliaj eŭropaj landoj. Dum la plej proksimaj kvar jaroj Adam-Mickiewicz-Instituto realigos kunlabore kun aliaj eksterlandaj partneroj multajn diversajn projektojn dediĉitajn al la atingaĵoj de la pola kulturo dum la lastaj cent jaroj. Krom dizajno estos prezentataj videoartoj, muziko, arkiteturo, ekspozicioj kaj prelegoj. La ekspozicio pri la pola dizajno inaŭgurita dum la Budapeŝta semajno de dizajno funkcios ĝis la 15-a de oktobro.

El la elsendo 06.10.2017. Legas Maciek 1′ 35″