Kulturkroniko

En la ĵusaj tagoj kadre de la 12-aj Tagoj de Japanio ĉe la Varsovia Univesitato en la Biblioteko de la varsovia Reĝa Kastelo funkciis ekspozicio de ikebano laŭ la tradicio de Ikenobō sub la titolo „Formo de libereco”. La unua en Pollando profesia ekspozicio de la ikebano Ikenobō sub la gvido de profesoro Katsuhito (kacuhito)Kurata referencis al la 100-a datrveno de la regajno de suvereneco fare de Pollando. Ĉiuj verkoj estis kreitaj en stiloj, kiuj permesis al la kreantoj plenan esprimliberecon (rikka – moderna, shōka – moderna, libera stilo). Inter aliaj eventoj akompanaj al la ekspozicio – sub la patroneco de la Japana Ambasado en Pollando – okazis laborrenkonto kun te-prepara  rito chanoyu kaj te-regalo kaj la spektaklo shimi kun dancoj de la teatro nō.

El la elsendo 26.10.2018. Legas Gabi – 1’08”

En la Artinstituto de la Pola Sciencakademio de Varsovio ĝis sabato daŭras la 47-a Muzikologia Konferenco de la Asocio de Polaj Komponistoj „Pasinteco en muziko, muziko fronte al la tradicio”. En la vendreda 6-a sesio gvidita de J. Katarzyna Dodak-Kozicka,  Arleta Nawrocka-Wysocka  proksimigis la repertuaron de polaj luteranaj kantlibroj laŭ kompara perspektivo; Michał Jaczyński prelegis pri la kolekto de  Salomon Sulzer „Schir Zion”,  kiel fundamento de nova tradicio de la juda muziko; Marek Nahajowski en la prelego riĉgita per sonfragmentoj proksimigis la signifon de la vortoj „Ni kunvenas kunkantante” reference al la muzikepokaj kantoj en la E-muzika kulturo.  Bożena Lewandowska prelegis pri la historiaj kaj milittemaj veftoj en la polaj urbfolkloraj kantoj. La altkvalita viedo-aŭda prelego de Marek Nahajowski en la prelego riĉgita per sonfragmentoj prolsimiginta la signifon de la vortoj „Ni kunvenas kunkantante” reference al la muzikepokaj kantoj en la E-muzika kulturo elvokis aparte viglan reagon de la publiko.

El la elsendo 26.10.2018. Legas Barbara – 1’36”

Dum la tuta semajno en la Ŝekspira Teatro de Gdansko (la norda Pollando) daŭris Ĉina Semajno, kiun partoprenis 80 artistoj el Ĉinio. En la programo estis prezentitaj kvar spektakloj, inkluzive de Kunqu, unu el la plej malnovaj formoj de ĉina opero, ekspozicioj kaj filmprezentoj. La Ĉina Semajno, kreiĝinta dank’ al la kunlaboro de la gdanska teatro kun la aŭtoritatoj de  Ŝanhajo,  por la unua fojo proksimigis al la gdanskanoj ĉinajn tradiciajn kaj modernajn artojn same adresitajn al plenkreskuloj kiel ankaŭ infanoj. Unu el la plej grandaj atrakciaĵoj estis la spektaklo de la opero Kunqu „Mi, Hamleto”,  en kiu artisto Zhang Jun – plenumis kvar rolojn de Hamleto, Ofelia, La Spirito de la Patro kaj Sepultanto. Zhang Jun estis en 2011 proklamita kiel Artisto por Paco de Unesko.  Se temas pri aliaj spektakloj de ŝanghajaj artistoj la tiea pupteatro prezentis la spektaklon „La magio de pupoj”. Centro de la Dramartoj enscenigis la spektaklon „Blanka serpento”, rakontantan en moderna maniero pri la tradicia legendo de la Dinastio Tang – dum Danclernejo pretigis la spektaklon „La Vespero de la Tri Reĝoj”.

El la elsendo 19.10.2018. Legas Maciek – 1’26”

Ĉi-somere la Muzeon de la Bierfarejo en Żywiec (la suda Pollando), kiu funkcias de 11 jaroj,  vizitis la unumiliona gasto. Ĉiujare venas tien ĉirkaŭ 90 mil vizitantoj. La Muzeo funkcias en la historiaj keloj de la bierfarejo, en kiuj iam oni ripozigis la drinkaĵon. La muzeaj salonoj plenas je eksponaĵoj bildigantaj pli ol la 160-jaran historion de la bierfarejo. Temas i.a. pri vitraj akcesoraĵoj kiel boteloj kaj drinkpokaloj kaj iamaj varbafiŝoj, reklamafiŝoj. En la muzeo estis rekreita ankaŭ la loka strateto el la epoko, kiam Żywiec troviĝis en la aŭstra aneksoparto. Eblas en ĉi tiu parto de la muzeo viziti la bierdrinkejon, en kiu multmedia bierservanto rakontas pri bierkvalitoj. Estas rekreita ankaŭ la interno de elita bierdrinkeja bufedo el la 30-aj jaroj de la 20-a jarcento.  La Muzeo troviĝas ĉe Eŭropa Itinero de la Historia Heredaĵo. La bierfarejo en Żywiec estis establita en la mezo de la 19-a jarcento fare de arkiprinco Albrecht Frederiko Habsburg, kiu kiel princo de Cieszyn (ekde 1947) estis pledanto por la industria evoluo de la regiono. La registro de la bierfarejo de Żywiec kaj la unuaj litroj de la ora drinkaĵo estis venditaj en 1856.

El la elsendo 12.10.2018. Legas Barbara kaj Gabi – 1’15”

Centojn da surrokaj pentraĵoj, inter kiuj la plej malnovaj povas estis dekkelkmiljaraj malkovris la pola arkeologo Maciej Grzelczyk sur la tereno de la rezervejo Swaga Swaga en Tanzanio. Inter la plej interesoj estas pentraĵoj prezentantaj meteoritojn kaj kometojn. La rezervejon Swaga Swaga en la regiono  de  Kondoa en la centra Tanzanio enloĝas i.a. leonoj, elefantoj kaj ĝirafoj.  Ĝi foras disde grandaj  urboj kaj ne estas eloĝata, ne atingas ĝin multaj eksterlandaj ekskursoj. Ĝuste tie inter rokrifuĝejoj  la arkeologo el la Instituto pri Religiografio de la Jagelona Univeristato en Krakovo malkovris amason da surrokaj pentraĵoj. Nur dum la nunjaraj esploroj estis identigitaj pli ol 50 lokoj,  kun dekoj kaj eĉ kelkfoje centoj da diversaĝaj surrokaj pentraĵoj. La malkovro estas des pli interesa, ĉar la rezervejo Swaga Swaga troviĝas apenaŭ kelkdek kilometrojn for de la loko riĉa je surrokaj pentraĵoj,  kiuj  en 2006 trafis sur la Liston de la Monda Kulturheredaĵo de Unesko. Ili estis faritaj per ruĝa aŭ blanka kolorigilo. Tiuj ruĝkoloraj estas taksataj de arkeologoj kiel multe pli malnovaj, povantaj havi eĉ dek kelkajn mil jarojn. Ili estas tre variaj. Krom bildoj de animaloj troviĝas tie ankaŭ menciitaj meteoritoj aŭ kometoj. En la laboro de la pola arkeologo, kiu planas reveni al Tanzanio, helpis teknologio. Nur apliko de taŭga fotoaparata filtrilo ebligis rimarki la pentraĵojn, kies koloroj ne plu estas akraj. Maciej Grzelczyk konstatis, ke de ĉiuj rokrifuĝejoj, en kiuj troviĝas la rokpentraĵoj etendiĝas bona panoramo al la regiono kaj la pado, kiu gvidis al rifuĝejoj.

El la elsendo 12.10.2018. Legas Barbara kaj Tomek – 1’56”

La argentina kaj vjetnama pianistoj  Nelson Goerner kaj Dang Thai Son ricevis en septembro la polajn Orajn Medalojn „Meritiĝinta por la Kulturo Gloria Artis”. Dum la solenaĵo – kiun partoprenis la reprezentantoj de la pola kulturministerio, de la argentina kaj vjetnama ambasadoj – la direktoro de la Nacia Instituto de Frederiko Chopin – reliefigis la profundan interesiĝon de ambaŭ distingitoj pri la pola kulturo. Tio,  lige kun ilia brila talento, eksterordinara impresiĝemo kaj elstara arta interpreto ebligas difini ilin la plej bonaj ambasadoroj de la pola muziko kaj de poleco en la plej bona signifo de la vorto. Nelson Goerner apartenas al la plej elstaraj pianistoj de sia generacio. Li studis en konservatorioj en Buenos Aires  kaj en Ĝenevo. Li estas venkinto de la Piankonkurso de Ferenc Liszt en Buenos Aires (1986) kaj de la piankonkurso en Ĝenevo en 1990. Nelson Goerner regule ludas kun renomaj orkestroj en la plej grandaj koncertaj salonegoj de Eŭropo, Japanio kaj ambaŭ Amerikoj. Ekde 1995 li ĉiujare vizitas Pollandon kaj estas konstanta gasto de la Festivalo „Chopin kaj lia Eŭropo”. Por la Nacia Chopin-instituto Nelson Goerner faris multajn surbendigojn, i.a. per epokaj instrumentoj en la serio „The Real Chopin”,  akirinte pro tio „Diapason d’Or”. En la jaroj 2014-2017 li estis membro de la Programa Konsilio de la Nacia Chopin-instituto.

Dang Thai Son estas la unua azia pianisto, kiu en 1980 akiris la 1-an premion en la Internacia Konkurso de Frederiko Chopin en Varsovio kaj unu el la plej elstaraj nuntempaj muzikistoj. Komence li lernis fortepianludon sub la gvido de sia patrino daŭriginte sekve la muzikajn studojn en la moskva konservatorio.  Li ludas kun la plej renomaj orkestroj kaj direktistoj en la plej famaj koncertejoj de la mondo. Ankaŭ Dang Thai Son estas konstanta gasto de la festivalo „Chopin kaj lia Eŭropo”. La Nacia Chopin-instituto eldonis kelkajn albumojn kun liaj surbendigoj de Chopin-muziko kaj diskon dediĉitan al la kreado de Ignacy Jan Paderewski. Dang Thai Son gastlekcias en la montreala universitato kaj ekde nuna jaro gvidas okupojn en Oberlin Conservatory of Music en Usono. Dang Thai Son estas ĵuriano de multaj prestiĝaj piankonkursoj.

El la elsendo 28.09.2018. Legas Tomek – 3’32”

Ĝis la jarfino en la centro de Romo funkcias ekspozicio dediĉita al memoraĵoj ligitaj kun la papoj el la lastaj ducent jaroj kaj iliaj personaj objektoj. La ekspozicion ĉe Borgo Vittorio proksime al Vatikano organizis privata kolektanto kaj aŭtoro de libro pri Johano Paŭlo la 1-a, Ivan Marsura. Inter la objektoj troviĝas tabakujo de Leono la 13-a, pantofloj de Pio la 7-a, plumoj, dokumentoj, aŭtografoj. Inter ĉi lastaj estas folio kun la aŭtografo de Pio la 7-a, kiu erare subskribis ĝin kiel Pio la 6-a.  Inter objektoj ligitaj kun Pollando estas gazo kun sango de sankta Johano Paŭlo la 2-a kaj la itala-pola vortaro de Paŭlo la 6-a. La beata Paŭlo la 6-a kiel juna sacerdoto laboris en la 20-aj jaroj de la pasinta jarcento en la apostola nunciejo en Varsovio. Dum sia tuta pontifikado siajn bondezirojn li ĉiam direktis ankaŭ en la pola lingvo. En 1966 li planis veni por la Miljariĝo de la Bapto en Pollando al Częstochowa, kion ne ebligis komunistaj aŭtoritatoj. La memoraĵoj en la roma ekspozicio estas parto de pli ol 400-objekta kolekto, el kiu Ivan Marsura planas krei Muzeon de Papoj en Padovo.

El la elsendo 14.09.2018. Legas Maciek – 1’25”

La 6-a eldono de la Festivalo de Nuntempa Muziko de Wojech Kilar organizata de la Filhamonio de Gorzów (la okcidenta Pollando) okazos inter la 13-a kaj 20-a de oktobro. Ĝia gvidtemo estas „Klasiko de la nuntempo” kaj dum la festivalaj simfoniaj koncertoj aŭdiĝos komponaĵoj de Karol Szymanowski, Grażyna Bacewicz kaj Igor Strawiński. La gasto de la inaŭgura koncerto estos elstara pola pianisto Piotr Paleczny kiu kun filharmoniistoj de Gorzów plenumos la „4-an konĉertanatan Simfonion” de Szymanowski. En la festivala programo aŭdiĝos ankaŭ filmmuziko de Hans Zimmer, John Williams kaj James Horner ligita kun la usonaj superfilmoj. Ne mankos muziko el la filmo „Drakula” komponita de Kilar mem. La tria el la festivalaj eventoj estas projekto „Drums-2-Dance” dediĉita al la perkuta muziko.

El la elsendo 14.09.2018. Legas Maciek – 0’59”

Inter la 31-a de aŭgusto kaj la 19-a de septembro en Varsovio okazas la 4-a Festivalo de Barokoperoj „Dramma per Musica”. La festivalon inaŭguris koncerto kun plej belaj barokaj arioj kaj duetoj en la Reĝa Kastelo. La riĉa programo enhavis operojn en la spektaklo kaj en la koncerta versioj. Temis pri la ripetita premiero el la 3-a Festivalo „Farnace” de Antonio Vivaldi kaj la plej granda evento de la nunjara eldono „Alcina” de Georg Friedrich Händel. Konforme al la festivala tradicio en la programo troviĝis oratoria koncerto, kadre de kiu en la Franciskana Preĝejo en la Novurba Kvartalo aŭdiĝis komponaĵoj de Damian Stachowicz kaj Grzegorz Gerwazy Gorczycki. Aldone dum la ĉambraj koncertoj la muzikŝatantoj ĝuis barokan muzikon francan kaj italan, la plej proksiman dimanĉon okazos koncerto kun la germana baroka muziko.  La festivalaj koncertoj kaj spektakloj estis prezentitaj ne sole en la Reĝa Kastelo, sed ankaŭ en la Reĝa Teatro en la Malnova Oranĝerio de Łazienki-Parko, en la malnovurba Domo de la Pola Kolonio, la postindustria kultur/konferenca spaco Malgranda Varsovio ĉe la dekstra bordo de Vistulo kajen  la koncerta studio de la Pola Radio. Altan artan nivelon de la Festivalo garantias renomaj muzikistoj specialistĝantaj pri barokstilaj komponaĵoj kaj kantistoj  prezentiĝantaj sur multaj mondaj scenejoj.  Laŭplane ĉiuj spektaklaj verkoj dum la koncertoj estis registritaj kaj eldonotaj.

 El la elsendo 14.09.2018. Legas Barbara – 1’53”

120 artistoj anoncis sian partoprenon en la unua Internacia Muzika Konkurso de Karol Szymanowski okazonta inter la 10-a kaj la 23-a de septembro 2018 en Katowice. Oni alsendis por ĝi ĉirkaŭ 100 komponaĵojn. La konkurso celas firmigi en la publika konscio la figuron de la pola komponisto kaj lia kreado. La anonciĝinaj artistoj rivalas en kvin kategorioj: fortepiano, violono, kanto, arĉkvarteto kaj komponaĵo. La konkurson organizas la Nacia Simfonia Orkestro de la Pola Radio en Katowice kun la subteno de la pola Kulturministerio, laŭ kiu tiu nova konkurso sur la pola muzika mapo fariĝos aldona  prestiĝa evento. Inter la subtenantoj de la nova konkurso troviĝas ankaŭ Pola Radio, Muzika Akademio de Karol Szymanowski en Katowice, Muzika Societo de Karol Szumanowski en Zakopane kaj Katowice, kiu ekde 2015 apartenas al la Kreaj Muzikurboj de Unesko. Szymanowski (1882-1937) estis komponisto, pianisto kaj muzika kritikisto, reprezentanto de Juna Pollando. Li komponis kelkdek komponaĵojn solistajn, ĉambrajn, simfoniajn, voĉ-instrumentajn. Lia verkoj eniris la mondan muzikrepertuaron,  estas plenumataj kaj surbendigataj de la plej bonaj mondfamaj artistoj.  Karol Szymanowski estas taksata apud Frederiko Chopin kiel plej elstara pola komponisto.

El la elsendo 07.09.2018. Legas Tomek – 1’33”