Kulturkroniko

Dank’ al kunlaboro de la Ŝtataj Arkivoj kaj la universitato de Opole kreiĝis speciala paĝo lige kun la 800-jariĝo de la Padova Universitato, solenota en 2022 (www.polskiearchiwa.eu). Ĝi enhavas i.a. informojn pri la studintaj tie poloj. La materialoj rilatas unuavice al historiaj objektoj en la Baziliko de s-ta Antonio. Polaj esploristoj memorigas pri la eksterordinara signifo de la itala altlernejo por la pola scienco. Studis en ĝi reprezentantoj de la polaj elitoj de la 16-a kaj el la komenco de la 17-a jarcentoj. Poloj laŭ sia nombro konsisitigas la duan nacian grupon inter la studentoj, kion konfirmas la konserviĝinta nacia registro, en kiu troviĝas la polaj nomoj ekde la fino de la 16-a ĝis la 18-a jarcento. La studoj en Padowo certigis al ili rafinitan kulturon, akiron de filologiaj aŭ medicinaj kompetentoj. Ne ĉiuj revenis al la lando. En la padova baziliko de s-ta Antonio troviĝas i.a. la tomboŝtono de Erazm Kretkowski kun la ĉizita epigramo aŭtorita de elstara pola renesanca poeto Jan Kochanowski. Ĝi konfirmas ne sole la studojn de Kochanowski tie, sed estas taksata kiel lia unua presita verko. Nome ĝi ektroviĝas en la kolekto de tekstoj kopiitaj de sur la padovaj monumentoj eldonita en Bazileo en 1560, do antaŭ ol aperis aliaj presitaj verkoj de la fama pola poeto. Jam ekde la 1607-a jaro en la baziliko troviĝas altaro de la pola nacio, en kies kripto estis sepultataj polaj studentoj. La padova sanktejo estis ankaŭ grava loko por la flegado de la pola nacia konscio, kiam Pollando estis forviŝita de sur la mapo de Eŭropo. Atestas pri tio la kreiĝinta tie fine de la 19-a jarcento  pola kapelo.

El la elsendo 28.05.2021. Legas Gabi – 2′ 14″

La loĝanta en Hungario pola pianistino Izabela Darska apartenas al la nunjaraj laŭreatoj de la premioj Pro Cultura Minoritatum Hungariae. La premioj estas atribataj pro la meritoj favore al la vivantaj en Hungario minoritatoj. Izabela Darska estis premiita rekone pro sia aktivado en la flegado de la muzika heredaĵo de Frederiko Chopin kaj pro sia laboro kiel muzika pedagogo. La establita de ŝi fondaĵo organizas en Hungario internaciajn Chopin-kokursojn por junularo en diversaj aĝgrupoj kaj ankaŭ koncertojn de konkurslaŭreatoj same en Hungario kiel ankaŭ en Pollando. Tiun agadon ŝi gvidas ekde 2004. Povas esti, ke la nunjara Chopin-konkurso por lernejanoj en novembro okazos fizike.

El la elsendo 28.05.2021. Legas Maciek – 0′ 52″

La Nacia Chopin-Instituto disponigis al publika rigardo muzeajn memoraĵojn, muzikajn manuskriptojn, korespondaĵojn kaj unuapresaĵojn de la verkoj de Frederiko Chopin, Chopin-ikonografion. Ekde nun preskaŭ 40 mil objektojn eblas rigardi kaj elŝuti senpage el la portalo „Chopin-heredaĵo malferme disponigta” (https://chopin.musicsources.pl/). Temas pri objektoj el la kolektoj de Chopin-Muzeo kaj de Chopin-Instituto ciferecigitaj/bitigitaj por la bezonoj de la projekto. Ĝi kreiĝis kadre de la Operaca Programo Pollando Ciferecigita.

El la elsendo 28.05.2021. Legas Maciek – 0′ 37″

Piotr Pielaszek el Pollando akiris du unuajn premiojn en la Internacia Liutfarista Konkurso en Poznano. La Konkurso – unu el la plej grandaj kvar en la mondo – kies patrono estas elstara pola violonisto Henryk Wieniawski okazis la 14-an fojon. Liutfaristoj el 14 landoj i.a. Italio, Francio, Japanio kaj Suda Koreio anoncis por la konkurso 88 violonojn, sed nur 72 atingis Pollandon. La konkurso estis anonima kaj la kvaliton de la instrumentoj taksis internacia ĵurio konsistanta el liutfaristoj kaj violonistoj sub la gvido de Roberto Regazzi. La unuajn du premiojn, t.e. la oran kaj arĝentan medalojn ricevis Piotr Pielaszek el Pollando pro la instrumentoj DALI kaj SELVA. La bronzan medalon akiris polo Jan Jakub Lipiński pro la instrumento FONS. La premion pro la plej altaj liutistaj valoroj de instrumento ricevis Gonzalo Bayolo el Hispanio pro la instrumento QUERCUS. Krom medaloj la laŭreatoj ricevis monpremiojn. La premiita per la unua premio instrumento eniros Kolekton de Liutinstrumentoj, dank’ al kiu same junaj kiel ankaŭ maturaj polaj violonistoj povas ludi per la plej altklasaj instrumentoj.

El la elsendo 21.05.2021. Legas Maciek – 1′ 25”

Kiel ni jam kelkfoje informis nunjare pasas la 100-a naskiĝdatreveno de Stanisław Lem, unu el la plej famaj polaj sciencfikciaj verkistoj. Liaj libroj tradukitaj en 57 lingvojn vendiĝis en la kvanto de pli ol 45 milionoj da ekzempleroj. En la tuta mondo okazas multaj eventoj memorigantaj la polan aŭtoron. Al la memorsolenaĵoj aliĝis ankaŭ la Pola Instituto en Vieno organizante konkurson por bildkarto ligita kun la daŭranta Jaro de Lem. Gajnonta projekto akompanos la kultureventojn, kiujn organizos la Instituto. La konkurso estas adresita al ĉiuj interesiĝantoj, sed unu persono povas alsendi maksimume tri grafikajn projektojn. Oni atendas ilin ĝis la 30-a de majo. Detaloj pri la partoprenkondiĉoj troviĝas en la retaj paĝoj de la Pola Instituto en Vieno. Por la plej bonaj projektoj estas antaŭviditaj tri premioj en la alteco de 400, 300 kaj 200 eŭroj.
(https://instytutpolski.pl/wien/pl/2021/04/29/zaprojektuj-pocztowke-z-okazji-roku-stanislawa-lema/)

El la elsendo 21.05.2021. Legas Przemek – 1′ 06”

Muzeo de Memoro pri Deportadoj al Siberio troviĝanta en Bjalistoko estas tutlanda insitucio dediĉta al la deportado de poloj orienten. Ĝi estis establita en 2017 kaj konstruita fine de la 2019-a jaro. Nun daŭras preparoj al ĝia inaŭguro la 17-an de septembro 2021. Pretas jam konstata ekspozicio, kies parto estas dediĉita al la antaŭmilita Bjalistoko kaj al la polaj orientaj randregionoj. Pretas ankaŭ la ĉefa arta instalaĵo kaj ankaŭ aŭdogvidilo. La muzeo prilaboris krome elŝuteblan por ĉiuj multmedian apon. Ĝi enhavas filmojn, animaĵojn, miniludojn kaj kvizojn proksimigantaj la deportadon de poloj Orienten kaj ligas al konstanta muzea ekspozicio. Dank’ al tio eblas detale rigardi la aspekton de eksponaĵoj troviĝantaj en la vitoŝranko. La apo enhavas ankaŭ parton destinitan al edukceloj de diversaĝaj grupoj uzeblan nur pere de la muzeaj tabletoj. Pere de animaĵoj, filmoj kaj telefilmetoj oni konatiĝas kun la flaŭro kaj faŭno de Siberio, kun la historio de la tiea setliĝado kaj ankaŭ kun materialoj rekte rilataj al la 20-jarcentaj truddeportadoj.

El la elsendo 21.05.2021. Legas Przemek – 1′ 22”

Kolekton de antikva arto kun pli ol mil diversaj objektoj el Greklando, Italio, Egiptio kaj Proksima Oriento eblas ekde nun rigardi en la krakova Arsenalo. La trunko de la nova artgalerio de la Nacia Muzeo „Fotoj” devenas el la kolekto de princo Władysław Czartoryski. Temas pri objektoj akiritaj en la 2-a duono de la 19-a jarcento dum parizaj aŭkcioj, de la italaj antikvaĵistoj kaj artperantoj en Egiptio. Kompletigas ĝin eksponaĵoj el la krakova Nacia Muzeo kaj kolekto de grafo Artur Potocki, i.a. romiaj skulptaĵoj kaj basreliefoj. La plej interesa objekto inter la egiptaj arkeologiaĵoj estas la sarkofago kun la mumio de Tachenemti, kiu venis al Krakovo en 1884. Ĝi estis subigita al radiologiaj ekzamenadoj kaj komputila tomografio en la 90-a jaroj de la 20-a jarcento. En la sarkofago troviĝas ĉirkaŭ 20-jaraĝa virino, kies sepulto ne estis tro pompa. Inter la bandaĝoj estis retrovita nur unu amuleto. Al la egiptaj eksponaĵoj apartenas ankaŭ i.a. la mumioj de kato kaj turfalko. Inter aliaj menciindaj eksponaĵoj troviĝas valoraj elfaraĵoj de la etruska arto, korpocindrujoj el la suda Italio kun figurformaj teniloj. Al la eksponaĵoj el la romia epoko kalkulĝas vitraj ujoj, fragmentoj de skulptaĵoj, de sarkofagoj ornamitaj per batalscenoj. Objektoj de la greka arto estas grupigitaj kronologie kaj konsisitas el nigrafiguraj kaj ruĝfiguraj vazoj. La nomo de la galerio „Fontoj” referencas al la signifo de la antikva epoko en la historio de la eŭropa civilizacio.

El la elsendo 14.05.2021. Legas Barbara – 2′ 06″

Gniezno, la unua ĉefurbo de Pollando jam preparas sin al la okazonta post kvar jaroj jubileo de la miljara datreveno de la kroniĝo de Bolesław Chrobry (Boleslao la Brava) kiel la unua reĝo de Pollando. Li estis kronita en la loka katedralo en aprilo 1025. Gniezno entute famas kiel la loko de la kroniĝo de kvin reĝoj de Pollando. Krom Boleslao la Brava temas pri Mieszko la 2-a, Bolesław Śmiały (Boleslao la Kuraĝa), Przemysław la 2-a kaj Wacław la 2-a. Al aliaj atutoj de la unua ĉefurbo de Pollando aldoniĝas la fakto, ke en Gniezno troviĝas la dua (post Poznano) plej malnova katedralo en la lando. La urbo fieras, ke en ĝi loĝas la nuna Primaso de Pollando, kaj ke inter la primasoj loĝintaj en Gniezno troviĝis Stefan Wyszyński kaj Józef Glemp. Veran turisman disfloron Gniezno notis en 2016 kiel la kunorganizanto de la solenaĵoj ligitaj kun la 1050-jariĝo de la bapto de Pollando. Nun viglas jam preparoj por la evento en 1025, kiu estos plia okazo diskonigi la urbon kaj ĝian historian valoron.

El la elsendo 14.05.2021. Legas Maciek – 1′ 13″

Denove la vizitantoj de Varsovio povas konatiĝi kun la konstanta vizititinero en la Reĝa Kastelo. Ĝi permesas rigardi la Reĝan Apartamenton kaj Grandan Apartamenton, famajn tolaĵojn de Canaletto, Bacciarelli kaj Matejo kaj du pentraĵojn de Rembrandt „Knabino en la bildokadro” kaj „Sciencisto ĉe pupitro”. La gastojn de la Kastelo atendas krome kvar porokazaj ekspozicioj. En la Senatora Salonego estas prezentata la ekspozicio „Polaj elitoj kaj falo de la Respubliko. La 230- datreveno de la Triamaja Konstitucio”. Ĝuste en la Senatora Salonego estis subskribita la unua en Eŭropo kaj la dua en la mondo Principa Leĝo. Inter eksponaĵoj el pli ol 30 muzeoj, arkivoj kaj aliaj institucioj troviĝas en ĝi ankaŭ objektoj ĝenerale ne prezentataj al la publiko. Sep artverkoj – ĝis nun ne prezentitaj en Pollando prunte ricevitaj de la Vatikana Muzeo, inkluzive de la verkoj de Fra Angelico kaj Guido Reni – troviĝas en la ekspozicio „Artverkoj el Vatikano. La ekspozicio en la 100-a naskiĝdatreveno de Johano Paŭlo la 2-a”. Krome la unuan fojon la publiko povas konatiĝi kun la plej nova kaj plej valora aĉetaĵo por la kastela kolekto. Temas pri tolaĵo de Taddeo Gaddi, la plej konata disĉiplo kaj plurjara kunlaboranto de Giotto di Bondone, „Madono sur trono kun Jesuinfaneto ĉirkaŭita de sanktaj Johano Baptisto, Petro, Paŭlo kaj Zenobio, du anĝeloj kaj subvenciintoj”. La kvara ekspozicio „Riga-trakrato, reakirita heredaĵo” notas la artverkojn reakiritajn baze de Riga-traktato el 1921. Ĝi prezentas krome reproduktitajn fotojn, kiuj dokumentas la ŝanĝojn en la aspekto kaj ekipo de la kastelaj salonegoj en la periodo 1900-1939.

El la elsendo 14.05.2021. Legas Maciek – 1′ 57″

La 4-an de majo malfermiĝis por la vizitantoj i.a. la Nacia Muzeo en Varsovio. Oni denove disponigis al la publiko 6 konstantajn ekspoziciojn. Temas pri la Artgalerio de Antikva Arto, Faras-galerio, Galerio de la Meditereanea Arto, Galerio de la Malnova Arto, Galerio de la 19-jarcenta arto kaj Galerio de la Pola Dezajno. Krom riĉaj kolektoj de konstantaj ekspozicioj la artŝatantoj povas konatiĝi kun la 17-jarcentaj nederlandaj kaj flamandaj artistoj. La porokaza ekspozicio „Variaj alrigardoj” rakontas pri la naskiĝo kaj evoluo de la 17-jarenta nederlanda arto en la kunteksto de la evoluanta arto flamanda. La ekspoziciataj pentraĵoj devenas el la kolekto de la Asekursocieto ERGO Hestia. Temas pri la unusola korporacia kolekto de malnova arto la unuan fojon prezentata al la publiko. La ekspozicion kompletigas elektitaj verkoj el la muzeaj kolektoj.

En la elsendo 07.05.2021. Lagas Barbara kaj Maciek – 1′ 11″