Kulturkroniko

Vendrede komenciĝis en Ukrainio la reta trarigardo de la dokumentaj filmoj de Krzysztod Kieślowski „Kieślowski. Biografio dokumenta”. Tiel oni omaĝas la 80-an naskiĝdatrevenon de la elstara pola filmisto kadre de la nunjara DocuDays UA International Human Rights Documentary Film Festival. La dokumenta filmkreado de Kieślowski estas multe malpli konata al eksterlandaj filmspektantoj, do la evento celas popularigi liajn atingaĵojn ĉi-sfere aparte inter junaj spektantoj. Oni rigardos tiajn filmojn kiel i.a. „Babilantaj kapoj”, „Laŭ la vidpunkto de nokta gardisto”, „Biografio”, „Fabriko”, „7 virinoj diversaĝaj”. En la komenca periodo de sia kreado Kieślowski evitadis ĉian manipuladon, kaj kiel tian li taksis tro bizaran fimhistorion, videblan filmkonstruon, informan aŭ aŭtoran komenton, ĉar liaopinie filmoj ne devas pritaksi fenomenojn nek heroojn. La plej proksiman lundon kadre de la ciklo ‘Tete-a-tete’ pola reĝisorino Agnieszka Holland rakontos pri Kieślowski kiel reĝisoro kaj kolego. Adam Ślesicki el Doc Lab Poland kaj produktistino Anna Stylińska gvidos retajn prelegojn pri la produktado kaj disvatigado de dokumentaj filmoj. La nunjara eldono de DocuDays UA okazos nur rete en la platformo DOCU/SPACE”.

El la elsendo 26.03.2021. Legas Maciek – 1′ 32″

La spektaklon „Human”, inspiritan de koreaj mitoj kaj legendoj pretigis polaj artistoj el la Pantomima Teatro en Vroclavo kunlabore kun la korea muzika trupo Maytree kaj la pola bando Krzikopa. La spektaklo, kies premiero okazis en jutubo la 3-an de marto (https://www.youtube.com/watch?v=7fwTW4DsqBE) estas konsistero de internacia projekto Online Global Art Busking, kreiĝinta lige kun la 31-a datreveno de la starigo de la diplomatiaj rilatoj inter Suda Koreio kaj Pollando. Fundamentas ĝin enpensiĝo pri la situacio de artistoj kaj spektantoj dum la kronvirusa pandemio. La spektaklo rakontas historion de knabo loĝanta sur insulo kaj amikiĝinta kun tigroj. Kiam unu el liaj amataj animaloj estas mortigita de lia propra patro knabo fuĝas el la insulo al nekonata loko, en kiu li transformiĝas en birdon”. Tiel manifestiĝas la homa deziro de libereco kaj intimado kun la naturo. La laboroj de la artistoj estis ĝisdate dokumentataj kaj baze de ili kreiĝas dusegmenta filmo, kiu en aprilo havos sian premieron en la korea publika televido KBS.

El la elsendo 26.03.2021. Legas Pamela – 1′ 19″

La plej proksiman sabaton estas solenata Monda Tago de Frankofonio (franclingvaj landoj) memorindiganta la establon de la unua internacia frankofonia organizo, agentejo por la kultura-teknika kunlaboro nun konata kiel Internacia Organizaĵo de Frankofonio, OIF. Ĝi membrigas 57 landojn kaj registarojn kaj 20 observantajn landojn inkluzive de Pollando. En Pollando ekde hodiaŭ ĝis la 26-a de marto sur la platformo Ninateca daŭras festivalo de filmoj el la franclingvaj landoj, inter kiuj troviĝas la premiita en Cannes „Juna Ahmed” de fratoj Dardenne, animita fimo „Hirundoj el Kabulo” de Zabou Breitman kaj Eléi Gobbé-Mévellec kaj historio de la elstara figuro de la franca estrado Dalida. Kadre de la 9-a Festivalo de la Franclingvaj Landoj okazos krome i.a. la realtempa koncerto de Antoine Villoutreix, retaj renkontiĝoj kun verkistoj el la franclingva regiono, atrakciaĵoj por infanoj lernantaj la francan lingvon kaj iliaj instruistoj. La organizantoj de la eventoj estas ambasadoj de Belgio, Irlando, Kanado, Svislando kaj Luksemburgio. Krome Franca Instituto en Pollando, Rumana Kulturinstituto, Oficejo de Valonio-Bruselo, la Nacia Filmoteko–Aŭdovida Instituto kaj TV5 Monde.

El la elsendo 19.03.2021. Legas Maciek -1′ 28″

En la okcidenta Londono en la Bunkro de Defendbatalo por Britio estos malfermita konstanta publika ekspozicio dediĉita al partopreno de polaj aviadistoj en la defendbataloj por Britio dum la 2-a mondmilito. Solena inaŭguro okazos post mildigo de la kronvirusaj restriktoj. Jam nun tamen en la interreta paĝo de la muzeo kaj en la sociaj forumoj aperis la rilataj al ĝi informoj. Notindas, ke alia kontanta ekspozicio dediĉita al la polaj pilotoj troviĝas en la proksima bazo de RAF Northolt, sed pro tio, ke temas pri militista objekto ĝi ne estas vizitebla de la publiko. Kiel informas la muzeo en Uxbridge la baldaŭ disponigita ekspozicio prezentas la riskoplenajn vojojn tra kiuj Okcidenton atingis membroj de la Polaj Aviadfortoj post la germana kaj sovetunia invadoj kontraŭ Pollandon en 1939. La eksponataj objektoj kaj dokumentoj liveras informojn pri iliaj kromaj batalmisioj dum la 2-a mondmilito. La eksponaĵoj reliefigas ankaŭ diversajn rolojn de la Polaj Aviadfortoj, kiuj koncernas pilotojn, observantojn, surteran personalon kaj Helpan Aviadan Virinan Servantaron. Multaj estas prezentataj la unuan fojon. La decido pri la establo de ekspozicio omaĝanta polajn pilotojn estis alprenita okaze de la 80-jariĝo de la defendbatalo por Britio en 2020 fare de la komunumo Hillingdon, Protektokomitato pri Monumento de Polaj Aviadistoj. La iniciaton subtenis la pola ambasadoro en Londono. En la nuna Bunkro de Batalo por Britio dummilte troviĝis la operaca centro 11 de RAF. En la bataloj por la aerspaco de Brito polaj aviadistoj formis la duan plej grandan nacian grupon flanke de aliancanoj. Konsistigante ne plenajn 5 procentoj de pilotoj ili sukcesis pafkraŝi 10 procentojn de atakantaj germanaj aviadiloj.

El la elsendo 19.03.2021. Legas Maciek -2′ 07″

Sub la devizo Muzikaj Pontoj kvar muzikaj institucioj decidis pri kunlaboro. Temas pri la Filharmonio de Krakovo kaj la krakova Muzika Akademio, Capella Cracoviensis kaj Societo de Ludwig van Beethowen. Kadre de la kunlaboro estos realigata cikloj da koncertoj kaj okazos edukaj eventoj por studentoj en Krakovo kaj ĝia regiono, en Pollando kaj en la mondo. La ideo kreiĝis dum la pandemio, kiam homoj estis administracie distancigitaj de la arto kaj de la kulturinstitucioj devis serĉi novajn agadeblojn. Por la lastaj tagoj de marto estis planitaj kadre de la kunlaboro tri realtempaj koncertoj. Oni premisis, ke pro la pandemiaj rigoroj, la koncertoj povos esti registritaj kaj aperos en sociaj medioj aŭ sur la platformo playkrakow. Estas planite, ke dum la septembra Festivalo Szymanowski-Pollando-la Mondo la kunlaboro de la institucioj akiros internacian dimension dank’ al reala partoprno de eksterlandaj gastoj. Kvankam la kunlaboron kadre de Muzikaj Pontoj inaŭguris kvar krakovaj institucioj la iniciato estas malfermita por ĉiuj aliaj interesitaj kunaborantoj.

El la elsendo 19.03.2021. Legas Maciek -1′ 15″

La nederlanda registaro deklaris establon de speciala komisiono, kiu decidos pri redono de artverkoj forrabitaj de la iamaj koloniigitaj landoj. Laŭ pritakso temas pri centoj da miloj da tiuj objektoj.
Redonante objektojn de la kultura heredaĵo al la devenlandoj la nederlanda registaro volas ripari, forigi la historian majustaĵon – oni deklaris en speciala komuniko. Tio estas respondo al la raporto de Konsilio por la aferoj de kulturo publigita en oktobro 2020. La konsilio celis ellabori politikon pri tio, kiel Nederlando reagu, se la iamaj kolonioj postulos redonon de la artverkoj kaj historiaj objektoj. La dokumento enhavas la konstaton, ke en nederlandaj muzeoj troviĝas kelkcent mil objektoj el la eksaj kolonioj. Speciala komisiono okupiĝos pri la pritakso de redonendaj objektoj. Laŭ nedelandaj aŭtoritatoj estas necesa „sendependa, fakula kaj klara pritakso” de petpostuloj pri tiuj havaĵoj, kaj se koncerna objekto estis efektive ŝtelita el la eksa nederlanda kolonio ĝi estos senkondiĉe redonita.

El la elsendo 14.03.2021. Legas Maciek kaj Barbara – 0′ 17″

Laŭ iniciato de la Muzulmana Religia Asocio en Pola Respubliko aperis publikaĵo dediĉita al muzulmanaj tombejoj en Pollando. Ĝi enhavas informojn pri historiaj kaj nuntempaj nekropoloj de la polaj islamanoj. Aktuale sur la tereno de Pollando troviĝas sep iliaj tombejoj, inkluzive de du daŭre funkciantaj kaj agnoskitaj kiel Historimonumentoj en la lokoj Bohoniki kaj Kruszyniany (en la nordorienta Pollando). Tie vivas plej multnombraj grupoj de polaj tatardevenaj muzulmanoj. La tombejo en Kruszyniany estis establita plej verŝajne fine de la 17-a jarcento, ĝia plej malnova tomboŝtono devenas el 1696. La alia muzulmana nekropolo en Bohoniki estas taksata kiel la plej granda kaj devenas el la 2-a duono de la 18-a jarcento. Ĝia plej malnova tombo devenas el 1796. Malmultaj scias, ke ankaŭ en Varsovio troviĝas funkcianta muzulmana nekropolo. Ĝi konsistas el du elementoj – Muzulmana Tatara Tombejo kaj Muzulmana Kaŭkaza Tombejo. La libro estas eldonita en la pola lingvo kun la tradukoj en la anglan kaj araban lingvojn. Ĝi entenas informojn pri validaj regularoj en la tombejoj, pri entombigo, pri la viziteblecoj kaj kontaktoeblecoj. La publikaĵo estas konsultebla elektronike en la kolekto de Tatara Biblioteko, www.bibliotekatatarska.pl.

El la elsendo 14.03.2021. Legas Maciek – 1′ 28″

La du fojojn prokrastata – pro la kronvirusa pandemio – ekspozico en la londona The National Gallery, kies ĉefheroo estos la tolaĵo de Jan Matejko „Astronomo Kopernik, alivorte interparolo kun Dio” okazos inter la 21-a de majo kaj la 22-a aŭgusto 2021. La unuan fojon pentraĵo de Matejko estos prezentita en la plej grava brita artgalerio. La devenanta el 1873 tolaĵo kun la dimensio de 225 je 315 centimetroj omaĝanta la 400-an naskiĝdatrevenon de Mikołaj Kopernik ĉiutage estas ekspoziciata en la aŭlo de Collegium Novum ĉe la Jagelona Universitato en Krakovo. La ekspozicion kompletigos ekzemplero de la plej grava verko de Kopernik “De revolutionibus orbium coelestium” el la Nacia Mara Universitato en Greenwich, Londono, astronomiaj instrumentoj el la kolektoj de la Muzeo de la krakova Jagelona Universitato kaj ankaŭ aŭtoportreto de Matejko kaj studaĵo „Kopernik. Interparoloj kun Dio” el la Nacia Muzeo en Krakovo. La situanta ĉe Trafalgar Square The National Gallery estas la plej grava en Britio pentroarta galerio kaj unu el la plej multnombre vizitataj muzeoj de la mondo.

El la elsendo 14.03.2021. Legas Maciek – 1′ 19″

Dum la nuna semajnfino la Reĝa Kastelo en Varsovio prezentas apartajn artverkojn kaj eksterordinarajn virinojn el la historipaĝoj daŭre vivaj en la memoro de la posteuloj. La evento ligita kun la Tago de Virinoj pasonta la 8-an de marto prosimigas la figurojn de i.a. sankta Jadwiga, la reĝinoj Bona kaj Anna Jagiellonka. La vizitado estas senpaga kaj la kastelo funkcias pli longe. La tolaĵo de la unua virino fariĝinta la reĝo de Pollando s-ta Jadwiga, memorigas la figuron de la virino, kiu dank’ al edziniĝo al Vladislavo Jegiello alportis al Litovio bapton kaj en Pollando fundamentis la strukturon, kiu estis la Respubliko de Ambaŭ Nacioj. La reĝino Bona Sforza, la edzino de Sigismundo Aŭgusto en la ĝenerala memoro estas la virino, dank’ al kiu intimiĝis la rilatoj inter Pollando kaj la renesanca Italio kaj la pola kuirarto riĉiĝis per legoma menuo. La alia memorigita reĝino estas Anna Jagelonidino, kiun kiel reĝon elektis la pola nobelaro. Stefan Batory, dank’ al geedziĝo fariĝis reĝo de Pollando „iure uxoris”, sed post lia morto dank’ al ŝiaj klopodoj ŝia nevo Sigismundo la 3-a Vasa transprenis la tronon. La kastelo ĉeokaze inaŭguras novan lekciciklon „Virinoj de la arta mondo” . Ĉiujn sinjorinojn vizitantajn semajnfine la kasteon atendas en la kastela butiko rabato je „reĝaj” koltukoj.

El la elsendo 06.03.2021. Lagas Barbara – 2′ 04″

Daŭras en Varsovio la komenciĝinta dum la Cindra Merkredo 12-a Interbranĉa Karesma Festivalo. Kadre de ĝi ĝis la Palma Dimanĉo okazas 9 teatraj premieroj, ciklo da koncertoj kun malnova muziko, laborrenkontoj kaj kuirartaj eventoj, renkontiĝoj. La temo de la nunjara eldono estas Apokalipso. Ĉiuj 20 eventoj estas konsulteblaj ankaŭ rete. Novaj Epifanioj disponigas spacon por diskutoj pri aferoj gravaj por varsovianoj. La baza celo de la Festivalo estas iniciatado de krea dialogo de artistoj kun tradicia religia arto konforme al la spirito de „Letero al artistoj” de Johano Paŭlo la 2-a. Al kunlaboro estas invitataj kreantoj kun malsama impresiĝemo, sperto kaj arta matureco. Komuna por ili estas la kuraĝo de teatraj kaj muzikaj serĉadoj.

El la elsendo 06.03.2021. Lagas Maciek – 0′ 54″