Kulturkroniko

Pasintjare 1,6 milionoj da personoj vizitis polajn muzeojn. Temas pri 9-procenta kresko kompare al 2018. Je mil loĝantoj kalkuliĝis 1082 vizitantoj. Sole dum la Nokto de Muzeoj oni notis 798, 7 mil vizitantojn. Laŭ statistikoj de la Ĉefa Statistika Oficejo en 2019 en Pollando funkciis 959 muzeoj kaj ties filioj, je unu kaj duona procentoj pli ol 2018. La polaj muzeoj prezentis en 2019 2700 konstatajn ekspoziciojn kaj organizis 5 mil portempajn en la lando, inkluzive de 100 eksterlande. Plej multo, pli ol 77 procentoj apartenis al la publika sektoro.

El la elsendo 22.05.2020. Legas Maciek – 0’54”

Sztynort, vilaĝo en la Mazuria Lagoregiono estas konata al miloj da navigantoj, kiel la plej granda lagohaveno en ĉi tiu regiono. Por historiŝatantoj temas pri loko grava ankaŭ pro tio, ke en la loka 17-jarcenta  palaco rezidis ĝis la fino de la 2-a mondmilito unu el la plej eminentaj prusaj gentoj, Lehndorff. El ĉi tiu familio deriviĝis i.a. unu el la varmiaj episkopoj, multaj ĝiaj membroj servis en la armeo kaj diplomataro same ĉe la pola kiel ankaŭ germana flankoj. De kelka tempo en la palaco kaj ĉirkaŭ ĝi daŭras renovigaj laboroj, pri kiuj zorgas Pola-Germana Fondaĵo Protektanta Kulturhavaĵojn.  La deziro de la fondaĵo estas loki en ĝi estonte  la muzeon de la orientprusa nobelaro. Parto de la hotelo estos transformita en hotelon. Nun daŭras renovigado de la tea pavilono, parka kapelo kaj iama grenejo. 

El la elsendo 22.05.2020. Legas Maciek – 1’01”

Tri tolaĵoj el la iama princa kolekto de la familio Hochberg von Pless post pli ol 80 jaroj revenis al la kastelo Książ en Wałbrzych (la sudokcidenta Pollando). Deponis ilin en la kastelo la nepo de la princino Daisy, Bolko von Pless. Ili revenos al la rekonstruataj apartamentoj de la princino.  Temas pri la portreto de grafo Bolko von Hochber kun blanka ŝafhundo kaj du pejzaĝoj de Wałbrzych-montoj. La kastelo Książ apartenas al la plej grandaj turismaj atrakciaĵoj de la Malsupra Silezio. Ĝia historio radikas en la 13-a jarcento, kiam laŭ iniciato de princo Bolko la 1-a Severa kreiĝis la unuaj konstruaĵoj de la fortreso. La kastelo apartenis al Piast-dinastiaj princoj ĝis la fino de la 14-a jarcento. Fine de la 15-a jarcento por mallonge ĝi fariĝis proporaĵo de Vladislavo Jagelonido. Poste ĝia posedanto estis la familio Hochberg, ĝis kiam la kastelon en 1941 konfiskis germanoj. En la kastelo de kelka tempo  daŭras diversetapaj restaŭristaj laboroj.

El la elsendo 15.05.2020. Legas Gabi – 1’17”

Preskaŭ du mil arĝentajn monerojn el la romia epko retrovis neatendite serĉanto de la bestkornaro en la sudorienta Pollando. Laŭ arkeologoj ĉirkaŭ 5,5-kilograma trezoro apartenas al la plej grandaj en nia lando, la plej granda en Lublin- regiono. Pri la trovaĵo informis la direktoro de Muzeo en Hrubieszów, al kiu la moneroj estis transdonitaj en marto. Pliaj  esploroj de arkeologoj kaj volontuloj sur la kultivata grundo, sur kiu la trezoro estis retrovita ebligis malkovri 137 pliajn monerojn. Laŭ la direktoro de la muzeo Bartłomiej Bartecki ĉiuj momenoj origine troviĝis en unu ujo – ligna kesto aŭ leda sako, kiuj dum jaroj putriĝis kaj la moneroj – pro la uzo de agrikultraj maŝinoj disŝutiĝis sur la surfaco de 100 metroj. La plej malnovaj denaroj prezentas la bildon de la cezaro Nerwa,  la malpli fruaj la cezaron Septimo Severo. La valoro de la trovaĵo eglas al pli-malpli sesjara soldatpago de romia legiano en tiu periodo meze enspezanta 300 denarojn jare. Nun la monerojn analizos ekspertoj el la Varsovia Universitato. Tio postulos ĉirkaŭ unu jaron. La muzeo en Hrubieszów deziras tamen baldaŭ, almenaŭ limigite, prezenti la trovaĵon publike. Pro la kronviirusa pandemio en la plej proksima periodo estos prilaborita virtuala ekspozicio.

El la elsendo 15.05.2020. Legas Maciek – 1’34”

Dank’ al la kampanjo „#kultura na wynos” – „Kulturo kunportebla” poznanaj kulturinstitucioj ebligas rigardi filmojn, aŭskulti koncertojn, viziti ekspoziciojn. Ekzemple en la Kulturcentro Zamek kadre de la virtula vizito eblas konatiĝi kun la ekspozicio, pri kiu ni jam informis en niaj elsendoj, „Nekonata impresionismo: Manet, Pissaro kaj iliaj nuntempuloj”. Alia disponigita ekspozicio estas titolita „Frida Kahlo kaj Diego Rivera. Pola kunteksto”. La jutuba kanalo de la Kulturcentro Zamek proponas  raportojn pri literaturaj renkontiĝoj aŭ aŭskulti recitatajn pooeziaĵojn en la plenumo de ties aŭtoroj el la festivalo „Poznano de Poetoj”. La Palaca Kinejo de la centro en sia socia portalo disponigis filmojn premiitajn dum la festivalo OFF CINEMA.

El la elsendo 15.05.2020. Legas Maciek – 0’54”

La lastan lundon per malfermo de la Horloĝa Pordo restarigis sian funkciadon la varsovia Reĝa Kastelo. En la unua etapo validas la nova vizititinero. Difinata, kiel la Reĝa Vizititinero ĝi ĉirkaŭprenas i.a. Salonon de Canaletto, la Iaman Audiencoĉambron, Dormo- kaj Vestoĉambrojn de la Reĝo, Kabineton de la Reĝo, la Tronan, Kavalian, Grandan Salonegojn kaj Salonegon de la Konsilio. La Kastela Muzeo funkcias ekde lundo ĝis vendredo, ekskluzive por individuaj vizitantoj. Dum ĝia malfermo la vizitantoj povas butikumi en nova muzea vendejo. Ekde la 4-a de majo eblas viziti ankaŭ la Katelajn Ĝardenojn.

El la elsendo 08.05.2020. Legas  Barbara – 0’56”

La polaj arkeologiaj esploroj iniciatitaj de profesoro Kazimierz Michałowski en Nea Pafos sur Cipro daŭras jam pli ol 50 jarojn. Ĝis nun polaj sciencistoj  el la krakova Jagelona Universitato kaj la Varsovia Universistato gvidis ilin aparte. Ekde nun la esploroj estos daŭrigitaj en reciproka kunlaboro. I.a. sciencistoj el la varsovia kaj krakova centroj alterne klopodos pri la financado de la estontaj esploroj. La laboroj klopodos rekrei la urban panormon de Nea Pafos kaj difini, kia estis en ĝi pozicio kaj signifo de la konstruaĵoj en la rezideja Malutena kaj en la publika spaco de agoro. La antikva Nea Pafos estas unu el la plej gravaj arkeologiaj esplorlokoj sur Kipro. Dank’ al registro sur Unesko-listo  kreiĝis tie arkeologia parko, loko kun speciala statuso. Dank’ al la ĝisnunaj esploroj de la polaj sciencistoj ŝanĝiĝis la ekzistanta en publikaĵoj bildo de la komenco kaj evoluo de la urbo kreiĝinta fine aŭ komence de la 3-a jarcento antaŭ nia erao.

El la elsendo 08.05.2020. Legas Gabi – 1’19”

La inaŭgurataj en majo subĉielaj recitaloj de Chopin-muziko en la varsovia Łazienki-parko piede de lia monumento estis organizataj ekde 1959. Nunjare la pianistoj ne aperos subĉiele, sed prezentiĝos al la publiko realtempe, kvankam eletronikavoje. Iliaj koncertoj okazos en la Malnova klasikstila parka Oranĝerio kreiĝinta en la 80-aj jaroj de la 18-a jarcento laŭ la projekto de Dominik Merlini.  La zorgeme kunmetitaj koncertaj programoj, la beleco de la internoj kaj eksterordinara akustiko estos la kromaj atutoj de la nunjaraj renkontiĝoj kun la muziko de Frederiko Chopin. La inaŭgura koncerto okazos dimanĉe la 17-an  majo tagmeze. Koncertos Karol Radzionowicz, elstara pola pianisto konata el la mondaj muzikscenejoj. Liaj surbendigoj de Chopin-komponaĵoj ektroviĝis en la orbita stacio en la Kosmo kaj estis aŭdigitaj dum la kosma misio „Endeavour” en februaro 2010, okaze de la 200-a naskiĝdatreveno de la genia komponisto. La transmision eblos sekvi pere de fejsbuko, jutubo kaj interreta paĝo de la arta agentejo Estrada. Jen retadresoj ne laŭtlegitaj: https://www.facebook.com/koncertychopinowskie / http://koncerty-chopinowskie.pl / http://estrada.com.pl

El la elsendo 08.05.2020. Legas Maciek – 1’17”

La nunjaraj laŭreatoj de la pola-germana literatura premio, kies patrono estas Samuel Bogumił Linde fariĝis Dorota Masłowska kaj Dea Loher. La premio estas atribuata de la partneraj urboj Toruno kaj Getingo ekde 1996. La premiataj de ĝi estas artistoj, kies mesaĝoj kreas idealojn kaj valorojn ligante homojn, sociojn kaj naciojn en la komuna konversacio. Dorota Masłowska estas verkistino, felietonistino kaj aktorino. Dea Loher estas konata unuavice kiel aŭtorino de multaj teatraj spektakloj. La patrono de la premio, naskiĝinta en Toruń Samuel Bogumił Linde (1771-1847) estis lingvisto, bibliografo kaj pedagogo. Lia plej konata vero estas la 6-voluma „Vortaro de la pola lingvo” eldonita en la jaroj 1807-1814. Ni dediĉis al li nian felietonon pri koninda polo en la E-elsendo el la 22-a de aprilo 2016.

El la elsendo 01.05.2020. Legas  Maciek – 1’11”

Pro la kronvirusa pandemio la Nacia Muzeo en Krakovo je aŭtuno ŝovas unu el la plej grandaj planitaj ekspozicioj, dediĉitaj al la kreado de la baroka pentristo Szymon Cechowicz.  Por ĝi estos pruntitaj pentraĵoj i.a el Italio, Usono, Litovio. Szymon Czechowicz naskiĝis en Krakovo en 1689. Lia arta mecenato estis Franciszek Maksymilian Ossoliński, kiu direktis lin studcele al Romo. Tie Czechowcz pasigis 20 jarojn. Kiel studento de la Akademio de sankta Luko en 1716 li akiris premion por studentoj. Jam kiel  matura pentristo li i.a. aŭtoris la tolaĵon „Sankta Jadwiga” por la preĝejo San Stanislao dei Polacchi. Li estis aktiva membro de pentristoj Virtuosi funkcianta ĉe la Panteono. Lia lasta pentraĵo realigita en Romo estis bildo de la Ĉielpreno de Maria por la  kolegia preĝejo en Kilece. Post la reveno al Varsosio Szymon Czechowicz realigis mendojn de la pola magnataro. Li estis ĉefe pentristo religia, prizorganta ankaŭ laŭ arta vidpunkto internojn de preĝejoj en multaj lokoj de la Pola Reĝolando. En la planata ekspozicio „Baroka genio – Szymon Czechowicz”  estos prezentitaj pli ol 200 liaj pentraĵoj i.a. el Pollando, Francio, Usono, Italio, Litovio.

El la elsendo 01.05.2020. Legas  Maciek – 1’33”