Kulturkroniko
La fama Sigismunda Kapelo vizitebla dum unu monato
Por omaĝi la 500-an naskiĝdatrevenon de reĝo Sigismundo Aŭgusto la tn. Sigismunda Kapelo ĉe Wawel-kastelo en Krakovo ekde la lasta sabato (la 1-an de aŭgusto 2020) dum unu monato estas vizitebla de la publiko. Normale ĝi estas rigardebla sole tra fermita krado. Malgraŭ la taga lumo, kiu enpenetras ĝin ne eblas admiri ĝian belon en pleno. La kapelo estas difinata kiel perlo de renesanco norde for de Alpoj. Ĝi estis projektita de la itala arkitekto kaj skulptisto Bartholomeo Berrecci. La Reĝo Sigidmuno la Maljuna fondis ĝin post la morto de sia unua edzino Barbara Zapolyi kaj estis fariĝonta la genta mauzoleo de Jagelonoj. Ĝi estis konstruita en la jaroj 1517-1533. Turistoj vizitantaj Wawel-kastelon senpene starante sur la korto rekonas la silueton de la kapelo, ĉar ĝia tegmento laŭ la ordono de la reĝina Anna Jagelonidino en 1591 estis orumita. En la kapelo troviĝas reĝaj marmoraj sarkofagoj de Sigismundo la Maljuna projektita de Berecci kaj de lia filo Sigismundo Aŭgusto, kiun aŭtoris Santi Gucci. Ankoraŭ dum la vivo de la reĝino Anna en la kapelo estis starigita ŝia monumento, skulptita de Gucci.La kopulo interne estas dividita je kelkdek kadroj kun malsimilaj plantrozetoj kaj ĉe la supro troviĝas alta lanterno, tra kiu la internenon enpenetras lumo. La eniron en la kapelon fermas la 16-jarcenta bronza krado kun blazonoj de Pollando, Litovio kaj de Sforza-familio. Ĝis nun el la origina ekipaĵaro konserviĝis i.a du kandelingoj. La restaŭritaj reĝaj sarkofagoj aktule troviĝas ne en la kapelo, sed en la katedrala kripto.
El la elsendo 07.08.2020. Legas Barbara kaj Maciek – 2’17”
Libroj pri malmulte konataj atingaĵoj de poloj
„Poloj al la mondo. Konataj nekonataj” kaj „Polaj arkitektoj en la mondo” estas la unuaj libroj el la serio „Poloj al la mondo” pri atingaĵoj de poloj nekonataj al la vasta publika opinio. La unua el la libro akompana al la ekspozicio „Konataj nekonataj – Poloj de la mondo” estis prilaborita de la pola ministerio por la eksterlandaj aferoj kunlabore kun la Arkivejo de la Pola Sciencakademio. Ĝi proksimigas la siluetojn de tiaj poloj kiel Wacław Sieroszewski – la esploristo de Jakucio, Antoni Patek – pioniro de horloĝproduktado aŭ Stefan Drzewieki – pioniro de la aviado kaj subakva navigado. La alia publikaĵo „Polaj arkitektoj en la mondo” en la formo de historia raportaĵo rakontas pri la plej meritiĝintaj polaj arkitektoj kreantaj konstruaĵojn de Peterburgo, Kijevo tra Siberio ĝis Azio kaj la Suda Ameriko. Temas pri elstaraj poloj, kiuj malgraŭ distanco disde la patrolando kore estis kun ĝi ligitaj, kvankam per sia menso kaj talentoj servis al aliaj nacioj.
El la elsendo 31.07.2020. Legas Barbara kaj Maciek – 1’19”
Donaco por la Centra Muzeo de Teksado
Ĝis la 26-a de julio en Lodzo daŭris la 16-a Internacia Trienalo de Teksaĵo en la Centra Muzeo de Teksado en Lodzo (la centra Pollando). Partoprenas ĝin i.a. japana artistino, Hiroko Watanabe, kiu donacis al la muzeo 100 mil dolarojn por la organizado de ekspozicioj dediĉitaj al la artteksado. Hiroko Watanabe estas profesoro de la tokia universitato Tama Art, ĵuriano de multaj ekspozicioj kaj internaciaj konkursoj.Internacia Trienalo de Teksaĵo okazanta jam 45 jarojn estas la plej malnova kaj la plej grava prezento de fenomenoj ligitaj kun la artteksaĵo en Pollando adresita al artistoj de la tuta mondo kaj la plej reprezenta ekspozicio dediĉita al la atteksaĵo. Laboraĵoj prezentataj el diversaj kulturregionoj dum la nunjara Trienalo koncentriĝas pri unusola vefto, la superado de limoj. Ili tuŝas multajn problemojn de la nuntempo redifinantaj la identecon de nia civilizacio, de la etnaj, sociaj grupoj kaj de individuoj. Ĉiuj prezentaĵoj alprenas apartan emfazon en la tempo de izoliĝo traktante universalajn facetojn de la homa komunikado – ligoj, kiujn nin unuigas kaj samtempe distanco, kiu nin dividas.
El la elsendo 31.07.2020. Legas Barbara kaj Maciek – 1’35”
Verkoj reakiritaj de Pollando
La reakritaj de Pollando verkoj kune kun la historio de ilia sukcesa reakiro estas prezentitaj en la profilo de la pola kulturministerio ĉe Instagram. Antaŭnelonge revenis al la Nacia Muzeo en Varsovio la unua reakirita tolaĵo de la renoma pola pentristo Jacek Malczewski. Ĝi apartenas al unu el 500 militperdoj, kies reakiro sukcesis dum la lastaj 4 jaroj. Inter aliaj reakiritaj artverkoj troviĝas la bildo „Vintro en malgranda urbeto” de Maksymilian Gierymski el la Nacia Muzeo en Krakovo, kolekto de etnografiaj historiaj objektoj nun troviĝata en la Arkeologia kaj Etnografia Muzeo de Lodzo aŭ lekyt, la malnovgreka amforo por olivoleo aŭ likvaj parfumaĵoj el la 4-a jarcento antaŭ nia erao el la kolektoj de la Nacia Muzeo en Varsovio. En la lastaj tagoj eblis konatiĝi en la portalo kun la tolaĵo „Historio de Apolono kaj Dafna” de Abraham Bloemaert. Temis pri la unua en la historio artverko perdita de Pollando dum la 2-a mondmilito kaj reakirita sekve de la gajnita civila proceso.
El la elsendo 25.07.2020. Legas Maciek – 1’16”
Folklora Festivalo de Polaj Montaranoj
Rekorda nombro de aliĝoj, entute 150, venis por la nunjara Folklora Festivalo de Polaj Montaranoj, organizata kade de la 57-a Semajno de Beskidy-montara Kulturo. Partoprenos ĝin pli ol 20 muziktrupoj, 60 kantistaj grupoj, instrumentistoj kaj popolaj kantistoj. Entute la 51-an festivalon – nunjare pro pandemio okazonta rete – paroprenos pli ol 600 artistoj. La Semajno de Beskid-montara Kulturo daŭrigas la tradicion de la antaŭmilita Festo de la Montaro. Nunjare ĝi okazos inter la 25-a de julio kaj la 2-a de aŭgusto. Dum la lasta virtuala koncerto estos prezentitaj laŭreatoj de Oraj Żywiec-regionaj Koroj. Post retaj realtempaj prezentoj la organizantoj proponas rete ciklon da kocertoj el tri lastaj jaroj.
El la elsendo 25.07.2020. Legas Maciek – 0’57”
Urszula Broll kaj ŝia petroarto
En la varsovia artgalerio Królikarnia daŭras la retrospekta ekspozico de la pentroarto de Uszula Broll, forpasinta en februaro nunjare. La ekspozicio „Atman signifas spiron” prezentas preskaŭ 300 ŝiajn bildojn. Uszula Broll studis en la filio de la krakova Akademio de la Belartoj en Katowice kaj la komenco de ŝia kreado ligiĝas kun la unuaj postmilitaj jaroj. La nuna ekspozicio prezentas ŝiajn tolaĵojn el la Silezia Muzeo kaj el la Historia Muzeo de Katowice el la unua etapo de ŝia kreado, kiam ŝi pentris diversstile sileziajn virinojn. En sia plia artista kariero ŝi ekiris propran vojon konforman al la spiritaj, filozofiaj intetresiĝoj, i.a. ligitaj kun la filozofio de Oriento. La titolo Atman, sanskrite – spirito aperis en la kreado en Broll en 1967. Poste ŝi malkovris misticismom de la Hinda Unio, taoismon, filozofion zen kaj tantron, fine ŝi ligiĝis kun budismo. Ŝi pentris montarajn pejzaĝon konceptitajn kiel emociajn statojn. La ekspozicion organizis pola kulturministerio kun la partnero, kiu estas la fondaĵo de Katarzyna Kobro subtenanta la aktivecon de virinoj sur la kultura kaj arta kampoj.
El la elsendo 17.07.2020. Legas Maciek – 1’29”
Desegnaĵoj de Józef Mehoffer fine prezentitaj
Ekde la plej proksima sabato eblas finfine viziti la Domon de Józef Mehoffer en Krakovo por rigardi liajn 9 krokizojn kaj portretojn donacitajn de lia baptofilo. Ili estis donacitaj al la Nacia Muzeo en ĉi tiu urbo okaze de la 150-a naskiĝdatreveno de Józef Mehoffer. La prezento pro la pandemio okazas kun prokrasto. Inter 6 desegnaĵoj la centran lokon havas krokizo por la oleobildo „Aŭtoportreto de la artisto” el 1937. Józef Mehoffer estis disĉiplo de la renoma pola pentristo, Jan Matejko kaj samaĝulo de Stanisław Wyspiański, unu el la plej elstaraj artistoj de la stilo Juna Pollando. Mehoffer studis en Krakovvo kaj Parizo. Li estis artisto ĉiuflanka, la kreinto de monumentecaj dekoraĵoj por religiaj internoj, de vitraloj kaj polikromiaĵoj, de granddimensiaj tolaĵoj kaj de scenografiaj projektoj kaj aplikata arto.
El la elsendo 10.07.2020. Legas Maciek – 1’08”
Afiŝoj de Boris Bućan
En la Internacia Kulturcentro de Krakovo estas prezentataj 16 plej popularaj teatraj afiŝoj de la kroata artisto Boris Bućan. Devenenataj el la 70-aj kaj 80-aj jaroj de la 20-a jarcento ili devenas el la Muzeo de la Nuntempa Arto en Zagrebio. Bućan estas klasikulo de la kroata arto, traktanta afiŝojn kiel apartan artan formon. En Krakovo estas rigardeblaj liaj afiŝoj projektitaj por la spektakloj en la Nacia Teatro en Split kaj la Nacia Teatro en Zagrebo. Mondan famon Bućan akiris pro sia afiŝo por la baleto de Igor Strawiński „La fajra birdo”. La verkoj de la kroata artisto distingiĝas per granda formato kaj intensaj koloroj. La informa enhavo de liaj afiŝoj formas kadron por la grafika motivo. La ekspozicio estas vizitebla libere ĝis la 16-a de aŭgusto.
El la elsendo 10.07.2020. Legas Maciek – 1’02”
La historia klostro en Staniątki, historimonumento
La Benediktanina Abatejo en Staniątki (la suda Pollando) la plej malnova benediktanina klostro en Pollando en aprilo 2020 estis agnoskita Historimonumento. Ĝi estis fondita en 1228 fare de Klemens el Brześnica, de la grifita gento kaj lia edzino Racława. Ilia filino Wisenna fariĝis la unua abatino de la klostro. La origine lignaj kaj ŝtona konstruaĵoj, inkluzive de la biblioteko estis en plimulto konsumitaj de incendio en 1520. La rekonstruita en la unua duono de la 17-a jarcento klostro grave suferis dum la sveda invado kaj sekve dum la norda miliro. En la 18-a jarcento ĝi estis alikonstruita en la baoka stilo. En la 18-a jarcento benediktaninoj gvidis tie lernejon por knabinoj. Laŭ la postulo de imperiestro Jozefo la 2-a kreiĝis la registara lernejo por knabinoj kaj lernejeto por vilaĝaj infanoj. Ilia disfloro okazis en la 19-a jarcento kaj en 1923 aldonigis 5-jara gimnazio. Post la milito en 1953 ili estis fermitaj de la komunistaj aŭtoritatoj. Nun en la historia benediktanina klostra komplekso en Staniątki, kiu antaŭ 4 jaroj solnis sian 800-jariĝon daŭras restaŭristaj laboroj.
El la elsendo 03.07.2020. Legas Maciek – 1’27”
La varsovia Kultura Korto
Ĉiam pli da kulturaj eventoj revenas al la tradicia formo. Unu el ili estas la varsovia Kultura Korto. La tegmenta titolo rilatas al ciklo de la someraj kulturaj eventoj. Jam laŭvican fojon ĝi disvolviĝos sur la korto de la pola Kulturministerio en Varsovio malantaŭ la artgalerio Kordegarda ĉe Krakowskie Przedmieście-strato. Dum la someraj vendredaj posttagmezoj kaj vesperoj, ekde la 12-a de julio okazos 8 tiaj eventoj. Inaŭguros ilin prezento de la kortegaj dancoj en la epokaj kostumoj kaj vespere koncerto de la historia muziko Canor Anticus. Ĉiu vendredo proponas programon konforme al la tegmenta titolo en ĝia etimologiaj signifo, kiel kortego, foriplaco, domkorto, areno, gastejo, de Oriento al Okcidento, ek’ en la mondon.
El la elsendo 03.07.2020. Legas Maciek – 0’59”