Kulturkroniko

La urbokonsilio de Bjalistoko decidis, ke la 2021-a jaro estos solenata en la urbo kiel la Jaro de Jan Klemens Branicki. Tiujare pasos la 250-a mortodatreveno de la homo, kiu enorme kontribuis al la evoluo de Bjalistoko kaj dank’ al li ĝi ricevis la urborajtojn komence de la 17-a jarcento.
Jan Klemens Branicki (1689-1771) estis la krakova kaŝtelestro granda reĝa hetmano kaj senatano de la Pola Reĝolando. Ĝenerale li estas opiniata la patrono de la urbo, kiu alportis siajn meritojn al la plej granda urboevoluo administrante la bjalistokan posedaĵon en la jaroj 1709-1771. En lia epoko la familia Branicki-palaco kaj la ĉirkaŭanta ĝin parka-ĝardena komplekso estis grava kulturcentro loganta elstarajn artistojn kaj sciencistojn. En ĝia kortega teatro prezentiĝis la plej famaj opersteluloj, baleto, ekzistis bestoĝareno. Branicki-palaco apartenas al la plej gravaj turismaj allogaĵoj de Bjalistoo.

El la elsendo 20.11.2020. Legas Maciek kaj Barbara – 1′ 28″

La aktivanta de 25 jaroj koruso Sonus Innumerabiles ricevis honoran distingon „Meritiĝinta por la pola kulturo”. En sia historio ĝi estis varsovia interparoĥa koruso, poste ligiĝinta kun la preĝejo de s-ta Barbara. Nun Sonus Innumerabiles funkcias ĉe la 14-a Ĝeneralkleriga Liceo de Stanisław Sztaszic en la pola ĉefurbo, kunlaborante kun la paroĥo de s-ta Klemento Hofbauer. Kantas en ĝi lernantoj, diplomitoj de la lernejo kaj personoj kun ĝi ne ligitaj. Sonus Innumerabiles prezentiĝis same en Pollando kiel ankaŭ eksterlande i.a. en Litovio, Latvio, Germanio, Ĉeĥio, Italio, Slovakio. Inter siaj premioj ĝi havas Arĝentan Strion de la Baltika Koruskonkurso „Pomerania Cantat”, kiun ĝi ricevis en la kategorio de lernejaj korusoj. Ĝi akiris la duan premion „Stribne Pasmo” de Internacia Konkurso de Peter Eben en Prago. Ĝi ricevis ankaŭ la premion por la plej bona junulara koruso dum la internacia konkurso „Te Deum de la loko Łapy”.

El la elsendo 20.11.2020. Legas Maciek – 1′ 11″

La 9-a eldono de Poland Film Festival en Japanio okazas sub la signo de „La Dekalogo” de Krzysztof Kieślowski. La festivala programo disvolviĝanta inter la 20-a kaj la 26-a de novembro 2020 enhavas la kompletan 9-segmentan ciklon de ĉi tiu filmserio. Krome en la festivala programo adresita al vasta publiko troviĝos mallongaj filmoj de renoma pola reĝisoro kaj dokumentfilmisto Macel Łoziński. Estos prezentita la nomumita por Oskar-premio – kiel la plej bona neanglalingva filmo – „Dia Korpo” de Jan Komasa kaj dokumenta filmo de Borys Lankosz „Autor Solaris”. La menciita laste filmo prezentas la silueton de la pola sciencfikcia verkisto Stanisław Lem, kies 100-a naskiĝdatreveno pasos en 2021. La festivalo okazas en Tokyo Photographic Art Museum.

El la elsendo 20.11.2020. Legas Maciek – 1′

Meze de oktobro 2020 en Tychy en la suda Pollando estis inaŭgurita muralo (murpentraĵo) bildiganta polan verkistinon Zofia Nałkowska sur la domo ĉe la strato portanta ŝian nomon. La pentraĵo kun la surfaco de 180 kvadrataj metroj – kiu kreiĝis laŭ la civitana inciato – estas unika pro la apliko de 750 ceramikaj ĉerrizfloroj kun entute 3730 petaloj de ĉerizujo, ĉe kiu troviĝas benko kun la sidanta verkistino. Zofia Nałkowska naskĝis la 10-an de novembro 1884 en Varsovio. En la gepatra hejmo ŝi alproprigis liberalan literaturan kulturon, konon de lingvoj, kontaktojn kun verkistoj kaj intelektuloj. Nałkowska frue komencis verki. Ekde 1928 ŝi estis vicprezidanto de la pola Pen-klubo. Al esperantistoj ŝi estas aparte konata pro sia libro „Medalionoj”, kiu estis frukto de ŝia laboro en la Ĉefa Komisiono por la Esplorado de la Hitleranaj Krimoj.

El la elsendo 13.11.2020. Legas Maciek – 1′ 04″

La krakova Muzeo de Czartoryski-princoj proponis polan kaj anglan apojn por sistemoj Android kaj IOS, kiuj ebligas pli amplekse konatiĝi kun la objektoj troviĝantaj en la muzeo. Ili estas helpaj ankaŭ por personoj malbone vidantaj kaj blindaj kaj por personoj surdaj. Por ili klarigoj okazas en la pola gesta lingvo. La Muzeo de Czartoryski-princoj kiel filio de la Nacia Muzeo prezentas memoraĵojn ligitajn kun la polaj regantoj kaj naciaj herooj kaj unikajn artverkojn, inkluzive de la plej valora eksponaĵo en la polaj kolektoj. Temas pri „Damo kun ermeno de Leonardo da Vinci”. Ĉiu vizitanto de la muzeo povas foti interesantajn lin/ŝin ekspozisalonojn kaj ricevos interesajn krominformojn pri elektitaj eksponaĵoj. La artekspertoj elektis el la riĉa kolekto de Czartoryski-familio la plej valorajn objektojn same bone konatajn, kiel ankaŭ malpli ofte prezentatajn. Ĉiu priskribo estas komplektigita per klarigoj el koncerna arthistoria branĉo.

El la elsendo 13.11.2020. Legas Maciek – 1′ 14″

La Nacia Ossoliński-Instituto en Vroclavo pretigis lige kun la 500-a naskiĝdatreveno de la reĝo Sigismundo Aŭgusto virtualan ekspozicion „La ora epoko de Jagelonoj”. La titolo referencas al la populara difino „la ora epoko de la pola kulturo” kaj la ekspozicio mem koncentriĝas pri la jaroj de la regado de la du lastaj reĝoj de ĉi tiu dinastio. Por la ekspozicio estis utiligitaj ĉefe la eksponaĵoj de Ossolineum mem.
La prezentoehavo koncentriĝas pri la temoj – dinastio kaj la ŝtato de Jagelonoj, socio, kulturo kaj scienco. En la paĝo eblas ankaŭ konatiĝi kun la muziko el la epoko de la dinastio. La ornammotivo de la ekspozicio estas unu el la dekoraj elementoj aperanta sur la librokovriloj el la reĝa biblioteko de Sigismundo Aŭgusto. Temas pri la ekslibriso de la reĝo kiel la reganto de Pollando kaj Litovio. Ĝi prezentas la blazonon de la Pola Reĝolando kaj de Granda Litova Princolando. (https://zlotaepoka.ossolineum.pl).

El la elsendo 06.11.2020. Legas Maciek kaj Barbara – 1′ 18″

Fine de oktobro en la pola ambasado en Kairo Oficirajn Krucojn de la Mertiordeno de Pola Respubliko ricevis la nuna kaj eksa egiptaj ministroj por turismo kaj antiveca epoko Khaled El-Enany kaj Zahi Hawass. La Meritordeno estas atribuata al eksterlandanoj kaj polaj civitanoj loĝantaj eksterlande rekone por iliaj elstaraj kontribuoj al la internacia kunlaboro kaj al kunlaboro liganta Pollandon kun aliaj ŝtatoj kaj nacioj. La distingoj al la egiptaj altranguloj estis atribuitaj pro ilia kontribuo al la pola-egipta kunlaboro pri arkeologiaj esploroj.
Ĉi tiu kunlaboro daŭras pli ol 80 jarojn. Inaŭguris ĝin profesoro Kazimierz Michałowski partopreninte la foslaborojn en Edfu (1937) kaj en 1957 inaŭgurinte la esplorlaborojn en Tell Atrib en la Delto de Nilo, baldaŭ poste en Aleksandrio kaj Deir el-Bahari. Ekde tiam polaj ekspedicioj partoprenis foslaborojn ĉe pli ol 30 arkeologiaj esplorpostenoj. Dank’ al profesoro Kazimierz Michałowski en 1959 en Kairo kreiĝis stacio de la Meditereanea Arkeologio de la Varsovia Universitato. Ĝi funkcias en la servo de polaj arkeologoj, konservistoj kaj aliaj esploristoj laborantaj apud Nilo.

El la elsendo 06.11.2020. Legas Maciek kaj Barbara – 1′ 41″

Komplekso de historiaj minejoj de la ŝtona karbo en Zabrze (la suda Pollando) estis agnoskita kiel laŭvica Historimonumento. Tio estas la 109-a tia objekto en Pollando kaj 6-a en la silezia vojevodio. Temas pri la tri ligitaj kun si historiaj minejoj. La minejo Reĝino Luisa el la fino de la 18-a jarcento estas la plej malnova konserviĝinta minejo de la ŝtona karbo en la regiono kaj en la tuta lando. En ĝia subterejo funkcias la turisma itinero adaptita ankaŭ por infanoj, ebliganta konatiĝi kun la mineja realaĵo, kun la funkciantaj ministaj maŝinoj, kun la figuro de minista protektanto kaj gardanto Skarbek kaj fine ebliganta veturi per aŭtena minista vagonareto. La historia minejo Guido baziĝas sur minejo kreiĝinta en 1855. En 1967 estis establita tie eksperimenta minejo kaj en la jaroj 1982-96 funkciis la Minista Subĉila Muzeo. En 2007 la minejo Guido reenkondukis turisman programon. Interesiĝantoj povas viziti la plej malnovan, historian nivelon 170 metrojn sub la ternivelo kaj du pli nuntempajn en la profundo de 320 kaj 355 metroj sub la ternivelo. La trian elementon de la Historimonumento konsisitigas fragmento de akvoŝakto, nun difinata Ŝakto de Reĝino Luisa, en kiu la perpieda itinero longas 1,1 kilometrojn kaj la ceteron oni traveturas en boatoj. Ĝi i.a. bildigas kiel la naturo intervenas en la subterejon etendiĝantan sub la urbo.

El la elsendo 06.11.2020. Legas Milada – 2′ 11″

Ses monumentecaj skulptaĵoj de Igor Mitoraj, inter ili Dedalo, Ikaria kaj Ikaro Flugilhava, estas prezentataj sur la ŝtuparo antaŭ la Katedralo de s-ta Nikolao en la malfrubaroka urbocentro de Noto, Sicilio. Temas pri la komuna iniciato de Sicilio, de la urbo kalkulita al la monda Unesko-heredaĵo, de la diocezo de Noto kaj de la itala kulturministerio. La subĉiela ekspozicio estis organizita kadre de kultura iniciato populariganta sep lokojn de Sicilio troviĝantajn en Unesko-listo. Inter ili estas la Valo de Sanktejoj en Agrigento, kie antaŭ jaroj skuptaĵoj de la pola artisto estis prezentitaj inter la antikvaj ruinoj. La urbestro de Noto reference al la pandemio konstatis, ke „belo estas pli forta ol timo”. La inaŭguron de la ekspozicio akompanis koncerto de Andrea Bocelli.

El la elsendo 30.10.2020. Legas Maciek – 1′ 00″

La 23-an de oktobro en Artus-korto de Gdansko (la norda Pollando) okazis relajsita rete eksterordinara koncerto per la plej malnova en la urbo instrumento. La 190-jara fortepiano estas propraĵo de Gdanska Muzeo. La koncerto omaĝis ĝian 50-jariĝon kaj antaŭanoncis venontjaran koncertocilon. Kadre de ĝi ĉiumonate en Artus-korto okazos koncertoj, en kiuj partoprenos pianistoj el Pollando kaj el Eŭropo. La populara en la 19-a jarcento instrumento el ĉ. 1830 estis retrovita en Pomerio en kaduka stato. Dank’ al plurmonata restaŭrado la fortepiano, por kies produkto estis aplikitaj multaj lignospecioj kaj kiun ornamas ebura dekoraĵo, reakiris sian brilon. Aldonendas, ke Gdansko iam famis pro la produktado de fortepianoj. Plej grandan popularecon ĝuis instrumentoj de la reĝa koretega produktanto kaj liveranto de instrumentoj, Jacob Bernhardt Wiszniewski.

El la elsendo 30.10.2020. Legas Maciek – 1′ 06″