Novaĵoj

La truda eksloĝigado de palestinaj familioj el la Orienta Jerusalemo estas nelegala laŭ la internacia humeneca leĝaro, deklaris sabate Peter Sano, la aferprezentanto de la alta reprezentanto de la Unio por la eksterlandaj aferoj Josep Borrell. Kanado kaj la tn. Madrida Kvarteto (UNo, Usono, Eŭropa Unio kaj Rusio) kondamnis la perfortoaktojn sur la Sankteja Altaĵo en Jerusalemo kaj alvokis Israelon ĉesigi planojn transloĝigi palestinajn familiojn el la regino de la troviĝanta en la orienta Jeruslemo loĝkolonio Asz-Szajch Dżarrah. Du israelaj tribunaloj agnoskis la judajn pretendoj al ĉi tiuj teritorioj. Kontraŭ la eksloĝiga kampanjo deklaris sin la Eŭropa Unio kaj Usono, Jordanio, Turkio, Kataro, Egiptio, Unuiĝintaj Emirlandoj kaj Bahrajno. Pollando estas profunde maltrankviligita pro la eskalo de perforto en la Orienta Jerusalemo. En la lunda deklaro de la pola ministerio por la eksterlandaj aferoj ni legas: „Ni alvokas ĉiujn flankojn de konflikto entrepreni tujajn agadojn por malaltigi la tension kaj sindeten de la konfronta retoriko. La kresko de la tensio inter Israelo kaj palestinanoj havas ligon ankaŭ kun Ramadano, la sankta monato de islamo. Okazis pluraj interbataloj de israela polico kontraŭ palestinanoj klopodantaj preĝi ĉe la Sankteja Altaĵo, Haram al-Szarif, unu el la tri plej sanktaj lokoj por islamanoj post Mekko kaj Medino.

El la elsendo 11.05.2021. Legas Milada – 2′ 02″

La Geoparko de la Sanktakurca Monatro ricevis en aprilo la ateston de la Monda Geoparko de Unesko. Ĝi ampleksas la teritorion de kvin komunumoj en la suda Pollando, en kiu troviĝas i.a. unikaj naturrezervejoj: Kaverno Raj, kaverna komplekso de Kadzielnia, Wietrznia kaj Góra Miedzianka. La geologia valoro de la regiono estas ligita kun valoroj historiaj kaj kulturaj, inkluzive de la historiaj ministaj tradicioj. La atesto firmigas la turisman markon de Kielce kaj de ligitaj kun ĝi najbaraj komunumoj. Aktuale en la Monda Listo de Geoparkoj de Unesko troviĝis 147 centroj el 41 landoj, inkluzive de unu el Pollando. Tio estas la Panorama Parko Łuk Mużakowa en la okcidenta Pollando.

El la elsendo 11.05.2021. Legas Przemek – 0′ 53″

Aktuale en Pollando loĝas 134 mil personoj, kies havaĵo superas la valoron de unu miliono da dolaroj. En la ĉi rilata rangolisto de analizataj eŭropaj landoj laŭ la raporto de KPMG Pollando preterpasis Portugalion, Greklandon kaj Finnlandon. En 2019 ĝis pli ol 265 mil kreskis la nombro de bonstataj poloj, kies enspezoj monate superis 20 mil zlotojn brutte, kaj ĝis pli ol 69 mil la nombro de personoj riĉaj, enspezantaj pli ol 50 mil zlotojn monate. Malgraŭ la pandemio fine de la unua jarduono de 2020 la plena valoro de la havaĵo kolektita de la hejmaj mastrumejoj en Pollando kreskis je 8,4 procentoj atinginte preskaŭ 2,4 bilionojn da zlotoj. Samtempe laŭ la donitaĵoj de la Ĉefa Statistika Ofiejo en Pollando loĝas pli ol 1 miliono 600 mil personoj vivantaj en ekstrema mizero, kiuj disponas pomonate pri malpli ol 600 zlotoj.

El la elsendo 04.05.2021. Legas Maciek – 1′ 07″

Ryanair fiere anocis, ke ĝiaj flugbiletoj restos favorpezaj. La kompanio planas novajn, entute 23 flugonektojn el la polaj Modlin, Krakovo, Gdansko kaj Vrovlavo. Michał Kaczmarzyk, la direktoro de Ryanair en Pollando kaj la prezidanto de la fluglino Buzz en la intervjuo por la portalo money.pl, deklaris, ke eblis tion atingi dank’ al la malltigo de enspezoj de laborantoj. Kiel certigis Kaczmarzyk Ryanair planas konservi la konkurencajn prezojn en Eŭropo. Li samtempe deklaris, ke Ryanair en siaj flugoj ne postulos konfirmajn dokumentojn pri vakcinado observante tamen principojn de la Unio kaj de ĝiaj membrolandoj, kiujn la flugkompano celos. Li esprimis la opinion, ke la vakcinpasportoj ne estas bezonoj ene de la uniaj flugoj se la eŭropanoj daŭre povas uzi la voj- kaj reltransporton sen limkontroloj kaj aliaj limigoj. Sed Ryanair samtempe plene akceptis la devon ekzameni pasaĝerajn dokumentojn, inkluzive kovimrilatajn, konforme al la postuloj de la landoj, al kiuj koncerna pasaĝero veturas. Ryanair sukcesis supervenki krizon, funkciigi nun novajn flugkonektojn kaj revenigi sian konektoreton malaltigante la enspezojn de la laborantoj. En Pollando oni maldungis ĉirkaŭ 8 procentojn de pilotoj kaj 15 procentojn de la ferdeka personalo. La enspezoj de polaj pilotoj malkresis de 10 ĝis 20 procentoj. La publikan helpon por aviadtransportistoj la reprezentanto de Ryanair taksis kiel neefkan kaj majustan.

El la elsendo 04.05.2021. Legas Maciek – 1′ 46″

En la 230-a datreveno de la proklamo de la 3-Maja Konstitucio en la Reĝa Kastelo en Varsovio la prezidentoj de Pollando, Litovio, Estonio, Latvio kaj Ukrainio subskribis komunan deklaron substrekante la historian signifon de la Konstitucio el 1791 kaj la signifon de plia solidareco de la nacioj fronte al la hodiaŭaj endanĝerigoj. Ili deklaris i.a.: „Ni esprimas la konvinkon, ke la prospero de nia komuna heredaĵo kaj komuna domo radikanta en la eŭropa civilizacio postulas, ke ĝuste same kiel domo ankaŭ Eŭropo estu konstruata sur la fundamento de la bazaj valoroj kaj principoj. Tio estas libereco, suvereneco, teritoria integreco, demokratio, la leĝobserva regado, egaleco kaj solidareco”.

El la elsendo 04.05.2021. Legas Milada – 1′ 11″

Post la eksplodo de la kronvirusa pandemio al Pollando venis 100 mil eksterlandanoj, aktuale temas entute pri pli 766 mil personoj. En decembro 2020 laŭ la Oficejo de Sociaj Asekuroj estis registritaj pli ol 723 mil eksterlandanoj, kio signifas kreskon je 11,3 procentoj kompare al la analoga periodo de 2019. Iom pli ol 59 procentoj estis laboristoj, 3 procentoj gvidis ekonomian aktivadon, la ceteraj laboris kiel kontraktaj aŭ portempaj laboristoj. Eĉ 73,4 procentojn de eksterlandanoj en Pollando konsisitigas ukrainanoj, kies nombro inter decembbro 2019 kaj 2020 kreskis je 11,1 procentoj kaj egalis en la lasta decembro al 532 503 personoj. Ekde decembro 2020 estis notita plia hasta kresko de alvenantaj al Pollando fremdlandanoj. Dum la unuaj tri monatoj de 2021 la nombro de legale laborantaj en Pollando eksterlandoj kreskis je 40 mil personoj.

El la elsendo 27.04.2021. Legas Maciek – 1′ 11″

La Eŭropa Komisiono publikigis agadplanon pri evoluigo de la ekologia produktado. Ĝia ĝenerala celo estas grandigi la produktadon kaj konsumadon de ekologiaj varoj. Oni planas ĝis la 2030-a jaro por la ekologia kultivado destingi 25 procentojn de la agrikulturaj grundoj. Aktuale en la uniaj landoj meze por la ekologia kultivado estas destinitaj 8,5 procentoj de la agrikulturaj grundoj. Tiu situacio en la unuopaj uniaj landoj varias de duona ĝis pli ol 25 procentoj. La celon oni intencas akceli ĉefe per de la konsumado de la ekologiaj produktoj. Tion oni planas atingi pere de informkampanjoj, instigado al uzo de ekologiaj produktoj en organizitaj manĝejoj, voje de publikaj mendoj, kreskigo de la distribuado de tiuj produktoj kadre de la unia programo por lernejoj. Aktuale por subteni ekologian agrikulturon oni destinas 7 kaj duona miliardojn da eŭroj kadre de la Komunua Agrikultuta Politiko. En la jaroj 2023-2027 en Komunuma Agrikultura Politiko la ekologia agrikulturo disponos pri la buĝeto de 38 ĝis 58 miliardoj da eŭroj.

El la elsendo 27.04.2021. Legas Milada – 1′ 42″

La nombro de belorusaj civitanoj disponantaj pri valida dokumento permesanta estadon en Pollando superis 30 mil. Dum la lastaj du jaroj ilia nombro duobliĝis. Plimulto de belorusoj referencas al sia pola deveno aŭ posedas Ĉarton de Polo. En plimulto temas pri junaj personoj. Ĉirkaŭ 64 procentoj havas 18-40 jarojn, infanoj kaj junularo konsisitgas iom pli ol 11 procentojn, personoj pli ol 40-jaraĝaj formas 25-procentan grupon. Dominas viroj, t.e. 16 900 personoj. 13,5 mil estas belorusinoj. Iom pli ol 20 mil belorusoj disponas pri permeso por konstanta loĝado en Pollando. Sisteme kreskas petpostuloj – plej ofte lige kun la klopodoj akiri laboron en Pollando – pri portempa estado. Tiajn dokumentojn havas preskaŭ 10 mil belorusoj. La donitaĵoj de la Oficejo por la aferoj de eksterlandanoj ne konsideris belorusojn, kiuj troviĝas portempe en Pollando baze vizoj.

El la elsendo 20.04.2021. Lagas Maciek – 1′ 07″

Ekde la 2-a de aŭgusto nunjare en Pollando validos novaj persondokumentoj, kiuj enhavos fingrospurojn kaj manan subskribon de la posedanto. La malnovaj persondokumentoj validos ĝis kiam senaktualiĝos ilia dato. Tio alkonformigas polajn regulojn al la decido de la Eŭropa Palamento kaj de la Konsilio de la Eŭropa Unio el 2019. La novajn dokumentojn ricevos personoj kies persondokumentoj perdas aktualecon post la 2-a de aŭgusto. Tio rilatas al 1 miliono 546 mil 700 poloj aŭ tiuj, kiuj finas la 18-an vivojaron. En la grupo de personoj klopodantaj pri la unua persondokumento estas pli ol 358 mil junaj poloj. La interŝaĝo de ĉies persondokumentoj daŭros 10 jarojn. Ĉiuj ŝtatoj-membroj devos meti en la persondokumentojn de siaj civitanoj ilian fingrospuron en la elektronika tavolo kaj manan subskribon de la posedanto de la dokumento en la tavolo grafika. La fingrospuroj same kiel la subskribo de la koncernatoj restos en la oficejo eldonanta la dokumenton. Unuflanke la nova persondokumento estos pli sekura, tamen ne eblos uzi ĝin rete.

El la elsendo 13.04.2021. Lagas Maciek – 1′ 20″

En la unua jarkvarono de 2021 aldoniĝis du mil retaj vendejoj, tio estas je 70 procentoj pli ol en la analoga periodo de la pasinta jaro. Aktuale temas entute pri 44,5 mil retaj vendejoj en Pollando, kio signifas grandiĝon de ilia kvanto je 21,5 procentoj. Laŭ la firmao ExpertSender ilia nombro povas atingi nunjare 55 mil. La firmao atentigis krome, ke jam 7 je 10 poloj butikumas rete kaj la duono de la retaj klientoj elspezas por la reta butikumado pli ol 300 zlotojn monate. Laŭ pritaksoj de antaŭ kelkaj jaroj la merkato de reta komerco en Pollando devintus atingi en 2020 la valoron de 70 miliardoj da dolaroj. Tamen pro la pandemio ĝia valoro jam superis 100 miliardojn. La estro de ExpertSender Krzysztof Jarecki prognozas, ke tiu ĉi kreskoritmo konserviĝos almenaŭ ĝis la fino de 2021.

El la elsendo 13.04.2021. Lagas Pamela – 1′ 05″