Kulturkroniko

En la varsovia artgalerio Królikarnia daŭras la retrospekta ekspozico de la pentroarto de Uszula Broll, forpasinta en februaro nunjare. La ekspozicio „Atman signifas spiron” prezentas preskaŭ 300 ŝiajn bildojn. Uszula Broll studis en la filio de la krakova Akademio de la Belartoj en Katowice kaj la komenco de ŝia kreado ligiĝas kun la unuaj postmilitaj jaroj. La nuna ekspozicio prezentas ŝiajn tolaĵojn el la Silezia Muzeo kaj el la Historia Muzeo de Katowice el la unua etapo de ŝia kreado, kiam ŝi pentris diversstile sileziajn virinojn. En sia plia artista kariero  ŝi ekiris propran vojon konforman al la spiritaj, filozofiaj intetresiĝoj, i.a.  ligitaj kun la filozofio de Oriento. La titolo Atman, sanskrite – spirito aperis en la kreado en Broll en 1967. Poste ŝi malkovris misticismom de la Hinda Unio, taoismon, filozofion zen kaj tantron, fine ŝi ligiĝis kun budismo. Ŝi pentris montarajn pejzaĝon konceptitajn kiel emociajn statojn. La ekspozicion organizis pola kulturministerio kun la partnero, kiu estas la fondaĵo de Katarzyna Kobro subtenanta la aktivecon de virinoj sur la kultura kaj arta kampoj.

El la elsendo 17.07.2020. Legas Maciek – 1’29”

Ekde la plej proksima sabato eblas finfine viziti la Domon de Józef Mehoffer en Krakovo por rigardi liajn 9 krokizojn kaj portretojn donacitajn de lia baptofilo. Ili estis donacitaj al la Nacia Muzeo en ĉi tiu urbo okaze de la 150-a naskiĝdatreveno de Józef Mehoffer. La prezento pro la pandemio okazas kun prokrasto. Inter 6 desegnaĵoj la centran lokon havas krokizo por la oleobildo „Aŭtoportreto de la  artisto” el 1937. Józef Mehoffer estis disĉiplo de la renoma pola pentristo, Jan Matejko kaj samaĝulo de Stanisław Wyspiański, unu el la plej elstaraj artistoj de la stilo Juna Pollando. Mehoffer studis en Krakovvo kaj Parizo. Li estis artisto ĉiuflanka, la kreinto de monumentecaj dekoraĵoj por religiaj internoj, de vitraloj kaj polikromiaĵoj, de granddimensiaj tolaĵoj kaj de scenografiaj projektoj kaj aplikata arto.

El la elsendo 10.07.2020. Legas Maciek – 1’08”

En la Internacia Kulturcentro de Krakovo estas prezentataj 16 plej popularaj teatraj afiŝoj de la kroata artisto Boris Bućan. Devenenataj el la 70-aj kaj 80-aj jaroj de la 20-a jarcento ili devenas el la Muzeo de la Nuntempa Arto en Zagrebio. Bućan estas klasikulo de la kroata arto, traktanta  afiŝojn kiel apartan artan formon. En Krakovo estas rigardeblaj liaj afiŝoj projektitaj por la spektakloj en la Nacia Teatro en Split kaj la Nacia Teatro en Zagrebo. Mondan famon Bućan akiris pro sia afiŝo por la baleto de Igor Strawiński „La fajra birdo”. La verkoj de la kroata artisto distingiĝas per granda formato kaj intensaj koloroj. La informa enhavo de liaj afiŝoj formas kadron por la grafika motivo.  La ekspozicio estas vizitebla libere ĝis la 16-a de aŭgusto.

El la elsendo 10.07.2020. Legas Maciek – 1’02”

La Benediktanina Abatejo en Staniątki (la suda Pollando) la plej malnova benediktanina klostro en Pollando en aprilo 2020 estis agnoskita Historimonumento. Ĝi estis fondita en 1228 fare de Klemens el Brześnica, de la grifita gento kaj lia edzino Racława. Ilia filino Wisenna fariĝis la unua abatino de la klostro. La origine lignaj kaj ŝtona konstruaĵoj, inkluzive de la biblioteko estis en plimulto konsumitaj de incendio en 1520. La rekonstruita en la unua duono de la 17-a jarcento klostro grave suferis dum la sveda invado kaj sekve dum la norda miliro. En la 18-a jarcento ĝi estis alikonstruita en la baoka stilo. En la 18-a jarcento benediktaninoj gvidis tie lernejon por knabinoj. Laŭ la postulo de imperiestro Jozefo la 2-a kreiĝis la registara lernejo por knabinoj kaj lernejeto por vilaĝaj infanoj. Ilia disfloro okazis en la 19-a jarcento kaj en 1923 aldonigis 5-jara gimnazio. Post la milito en 1953 ili estis fermitaj de la komunistaj aŭtoritatoj. Nun en la historia benediktanina klostra komplekso en Staniątki, kiu antaŭ 4 jaroj solnis sian 800-jariĝon daŭras restaŭristaj laboroj.

El la elsendo 03.07.2020. Legas Maciek – 1’27”

Ĉiam pli da kulturaj eventoj revenas al la tradicia formo. Unu el ili estas la varsovia Kultura Korto. La tegmenta titolo rilatas al ciklo de la someraj kulturaj eventoj. Jam laŭvican fojon  ĝi disvolviĝos sur la korto de la pola Kulturministerio en Varsovio malantaŭ la artgalerio Kordegarda ĉe Krakowskie Przedmieście-strato. Dum la someraj vendredaj posttagmezoj kaj vesperoj, ekde la 12-a de julio okazos 8 tiaj eventoj. Inaŭguros ilin prezento de la kortegaj dancoj en la epokaj kostumoj kaj vespere koncerto de la historia muziko Canor Anticus. Ĉiu vendredo proponas programon konforme al la tegmenta titolo en ĝia etimologiaj signifo, kiel kortego, foriplaco, domkorto, areno, gastejo,  de Oriento al Okcidento, ek’ en la mondon.

El la elsendo 03.07.2020. Legas Maciek – 0’59”

Ĝis la 25-a de oktobro en la Vilao Caro, kie sian sidejojn havas la Muzeo de Gliwice (la suda Pollando) daŭras ekspozicio prezentanta porcelanaĵojn de la fama Rosenthal-fabriko. Temas pri apartaj eksponaĵoj prezentantaj ceramikon kiel artbranĉon, kiun praktikis tiaj artistoj kiel Salvador Dali aŭ Andy Warhol. La produktejo en la jaroj 2017-2019 donacis al la muzeo 400 porcelanajn elfaraĵojn. La oferdoninto estas kolektisto naskiĝinta en la urbo en 1940 kaj de preskaŭ 50 jaroj loĝanta en Germanio, Wolfgang Domogalla. En sia donacmesaĝo Domagalla substrekis, ke la donaco por la muzeo estas lia dankesprimo kiel la glivicano pro ĉio, kion li ricevis de Pollando dum 25 jaroj, vivinte en Gliwice dum la grava por li  vivperiodo de la infanaĝo kaj frua juneco. Preskaŭ ĉiuj porcelanaj elfaraĵoj kreiĝis kiel rezulto de la laboro de Studio Line de Rosenthal, kiu realigas la ideon de sia fondinto Philipp Rosenth igi la artmetion egala al aliaj artbranĉoj. Inter la eksponaĵoj troviĝas fragmentoj de pladaroj, kafo- kaj teoservicoj, ekzemploj el limigitaj kvante produktoeldonoj. Estas prezentitaj i.a. kelkaj ceramikaj ornamaĵoj, vitraj karafoj kaj glasoj.

El la elsendo 03.07.2020. Legas Gabi – 1’44”

La unua ekspozicio en la varsovia Reĝa Kastelo post la pandemia interrompo prezentas unikajn sultanajn servicelementojn produktitajn en la Reĝa Fajenca Manufakturo en Belvedero en la jaroj 1770-1780.  La eksterordinaran pladaron reĝo Aŭgusto Stanislao Poniatowski donacis al la turka sultano Abdul Hamid la 1-a pere de la vizitanta Varsovion turka diplomato Numan-bey. La unuopaj elmentoj de la reprezenta pladaro  enhavas oran dediĉsurskribon. La dua ekzemplero de la pompa pladaro, sen la dediĉaj vortoj estis uzata en la varsovia  Reĝa Kastelo.  La pladaro estis dekorita per pentristaj bildoj en la stilo de la japana porcelano Imari. Temas pri stilizitaj krizantemoj, papilioj kaj birdoj kun la florvazo en la centro de la teleroj kaj pladoj. La ovalaj pladoj estas kadritaj per reliefaj lacertaj formoj kaj la vazteniloj havas formon de tritonoj. El inter 280 pladoj al la palaco Topkapi en Istabulo estis venigitaj 160. Ĝis nun, inkluzive tiujn, kiuj apartenis al la reĝo, konserviĝis ĉirkaŭ 90  en diversaj privataj kaj muzeaj objetoj en Eŭropo kaj Usono. Plej multaj konserviĝis en Topkapi. En Pollando temas pri nur 19 servicelementoj, inkluzive de 8 en la varsovia Reĝa Kastelo.

El la elsendo 26.06.2020. Legas Tomek – 1’31”

Ekde sabato, la 19-a de junio dum la tuta semajno daŭras la 16-a eldono de la Ladies’ Jazz Festival. Polaj ĵazkantistinoj i.a. Dorota Miśkiewicz, Iza Kowalewska, Urszula Dudziak, Hanna Banaszak, Irka Zapolska prezentiĝas en Gdynia fizike (la norda Pollando). La eksterlandaj partoprenantoj de la festivalo partoprenas la koncertojn rete. Temas pri la usona ĵazkantistino Stacey  Kent, la usona kanzonistino Wendy Lands, nederlanda saksofonistino Candy Dulfer, brazila kantistino Eliane Elias kaj usona ĵazkantistino kaj pianistino Beth Hart. La brita kanzonistino Tanita Tikaram  spite planojn prezentiĝos en la venontaja eldono de la festivalo.

El la elsendo 26.06.2020. Legas Gabi – 0’50”

Ekde la 10-a de junio eblas jam sin anonci por la partopreno en la Nacia Legado 2020, en kies 9-a eldono oni koncentriĝos pri la dramo de Juliusz Słowacki „Balladyna”. La finalo okazos sabate, la 5-an de septembro. Sian partoprenon povas anonci lernejoj, bibliotekoj, kulturcentroj kaj ĉiuj aliaj institucioj, kiuj deziras organizi la komunan legadon. La anoncoformularo troviĝas ĉe la reta paĝo de la pola prezidento. „Balladyna” estas elstara verko de la pola romantiko kreiĝinta en 1834 kaj 5 jarojn poste eldonita en Parizo dum diskutoj pri la kaŭzoj de la malvenko de la Novembra Insurekcio 1830 kaj debatoj pri la komuna historio kaj estonta sorto de la nacio. La historio de du fratinoj – Balladyna kaj Alina, fone de fabeleska historipriskribo, fariĝis siatempe tre populara inspirinte komponistojn, pentristojn, skulptistojn. Ĝiaj pluraj enscenigoj ĉiam ĝuis grandan interesiĝon. Verŝajne ankaŭ ĉi-jare inter la eksterlandaj partoprenantoj de la Nacia Legado ne mankos esperantistoj.

El la elsendo 20.06.2020. Legas Maciek – 1’17”

La pola arkitekto kaj akvarelisto Tytus Brzozowski kreas ciklon de 13 pentraĵoj bildigontaj la spurojn de poleco en famaj urboj de la mondo. La projekto kreiĝas kunlabore kun la Nacia Instituto POLONICA. La unua pentraĵo prezentas la panoramon de Ĉikago reliefigante la grandurban karakteron de la usona metropolo. La artisto lokis en ĝi la sidejon de la Pola Muzeo en Usono, Kopernik-centron, la kontrol-turon kiu portas la nomon de Roman Puciński, monumenton de Kościszko, la preĝejojn de la s-ta Mikaelo Arkianĝelo, de la s-ta Triuuno kaj de la s-ta Stanislao Kostka, krome instalaĵon de Magdalena Abakanowicz. Tytus Brzostowski estas diplomito de la arkitektura fakultato de la Varsovia Politekniko, kiu studis kaj praktikis en Finnlando. Li aŭtoras bildojn, fabeleskajn viziojn de urboj kaj urbajn murpentraĵojn. Li verkis krome libron, en kiu – simile kiel en siaj bildoj – li rakontas pri magia, plena de fantaziaj eventoj, urbo. Temas pri delonge ne ekzistanaj, riĉe dekoritaj brikdomoj kaj konstruaĵoj lokitaj en nekutima kadro. La artiston inspiras ĉefe Varsovio kaj ĝia eksterordinara historio.

El la elsendo 12.06.2020. Legas Maciek – 1’26”