Novaĵoj

Ekde lundo en ĉiuj lernejoj de Nederlando validas la plena malpermeso uzi en la lernejaj klasoj la plurfunkciajn telefonojn. Informis pri tio la agentejo dpa. Ekde januaro la uzo de plurfunkciaj telefonoj kaj tabletoj estis malplermesita en nederlandaj mezgradaj lernejoj, nun la malpermeso koncernas ankaŭ la bazajn lernejojn. Tiu malpermeso estis en Nederlando objekto de publika debato inter gepatroj, instruistoj kaj politikistoj. Oni referencis al ĉiam pli da fontoj pri tio, ke la poŝtelefonoj en klasoj malebligas plenan koncentriĝon de lernantoj kaj kaŭzis, ke iliaj lernorezultoj malboniĝas. Kiel informis la nederlanda NOS en lernejoj, en kiuj estis mapermesita la uzo de poŝtelefonoj ankaŭ dum la interlecionaj paŭzoj pliboniĝas la komunikatmosfero. La escepto rilate la uzon de la purfunkciaj poŝtelefonoj en klasoj koncernas medicinajn konsiderojn aŭ handikapon de lernanto. La malpermeso uzi la plurfunkciajn poŝtelefonojn en klasoj validas jam en Grekio, Italio, Hispanio, Francio kaj Svedio. En Pollando jam ekzistas lernejoj, en kiuj la uzo de poŝtelefonoj en la klasoj kaj dum la interlecjonaj paŭzoj estas malpermesita. Iuj polaj lernejoj registras tion en siaj statutoj.

El la elsendo 05.09.2024. Legas Maciek – 01′ 31″

Ekde la jarkomenco signife kreskis sur la mondaj merkatoj la prezo de arĝento. En februaro necesis pagi preskaŭ 23 dolarojn por unu unco (℥), en majo la prezo kreskis ĝis 27,9 dolaroj por la sama kvanto. La prezoj akcelis en julio kaj rekorda estis la 11-a de ĉi tiu monato, kiam por unu unco necesis pagi 31,5 dolarojn. Laŭ ekspertoj de la Pola Ekonomika Instiituto altaj prezoj de arĝento konserviĝos sur la historie alta nivelo i.a. pro kreskanta aĉetateco de elektraj aŭtomobiloj kaj juvelaro. La prezokreskon influis krome limigita vendateco kaj geopolitikaj streĉitecoj. La pola kompanio KGHM, kiu estas la dua en la mondo plej granda produktanto de arĝento akiris en 2023 45 milionojn 900 mil uncojn da arĝento.

El la elsendo 05.09.2024. Legas Milada – 01′ 15″

Malkreskanta konsumado de vino en la tuta mondo devigis multajn eŭropajn vitejojn fini la produktadon. Pasintjare la vinproduktado estis la plej malalta ekde 1961 pro ekstremaj veterkondiĉoj kaj fungaj malsanoj, kiuj plagis vitejojn. Ekde 2018 la vinkonsumado malkreskas ankaŭ pro la malgrandiĝo de vinaĉetemo en Ĉinio kaj alta inflacio, kiu frapas la poŝojn de la konsumantoj. Ĉiam pli da personoj preferas bieron aŭ fortajn alkohoaĵojn aŭ rezignas pri alkoholaj drinkaĵoj pro sankonsideroj. La franca firmao Pernod Ricard decidis vendi siajn sep vitejojn en Aŭstralio, Novzelando kaj Hispanio. Per tiu ĝi decido la grupo intencas koncentriĝi ĉirkaŭ investaĵoj rilataj al altklasaj alkoholaĵoj kaj ĉampanoj, kiuj stimulas la evoluon de la firmao. Samtempe Pernod Ricard grandigas la vendatecon de la usona viskio.

El la elsendo 25.08.2024. Legas Gabi – 01′ 11″

La fandistaj tradicioj same kiel Tago de Fandisto estis registritaj lastatempe en la pola listo de nemateria kulturheredaĵo. Tio sekvis el plurmonata kunlaboro de diversaj institucioj, subjektoj kaj individuoj el kvin polaj vojevodioj. En la landa skalo la preparlaborojn kunordigis Muzeo de Fandindustrio en la urbo Chorzów kunlabore kun la fandista, sindikata kaj akademia medioj. La registro koncernas tradiciojn ligitajn kun la festado de la Tago de Fandisto. Temas pri solenaj tramarŝoj, sanktaj mesoj favore al la fandista fratularo, fandista inico, fandistaj tavernoj kaj bakedado. Temas krome pri fandista eduko formala kaj neformala, profesia lingvaĵo – sociolekto, muzika kulturo inkluzivanta blovorkestrojn kaj kanttradiciojn, kulto de s-ta Floriano, la religia patrono de la fandistoj, fandistaj uniformoj, fandista flago aŭ blazono. La registro celas protekti kaj popularigi la fandistajn tradiciojn kiel gravan identecoelementon de lokoj kaj regionoj ligitaj kun la fandindustrio.

El la elsendo 25.08.2024. Legas Maciek – 01′ 19″

En Pollando ne ekzistas ŝancoj trovi bonan laboron en internacia firmao sen kono de la angla lingvo almenaŭ sur la nivelo B2. Sed la kono de ĉiu alia lingvo, ĉefe eŭropa estas bonvena, ofte postulata. Temas unuavice pri la germana, franca, itala, hispana aŭ nederlanda lingvoj. Labormerkatan signifon akiras la korea, ĉina kaj japana lingvoj, kvankam ankoraŭ ne multas postenoj, kiuj postulus tiun konon. Laŭ la Salajra Raporto 2024 de la dungofirmo Grafton Recruitment la kono de „niĉaj” fremdaj lingvoj ne nur influas la salajronivelon, sed aldone malfermas novajn evoluperspektivojn. Se oni regas krom la angla la germanan lingvon, la salajrokresko egalas al 10-20 procentoj, rilate la italan aŭ hispanan la salajro kreskas je 10-15 procentoj, sed la kono de skandinaviaj lingvoj ne malofte kreskigas la salajron je 25 procentoj. Laŭ la donitaĵoj de la portalo pracuj.pl (laboru.pl) sep je dek procentoj de laborantaj poloj deklaras konon de almenaŭ unu fremda lingvo, kiu ebligas bazan komunikadon. Plej ofte temas pri la angla lingvo, kies konon deklaras 88 procentoj de la laborantaj poloj, inkluzive de 60 procentoj kiuj konas ĝin sur la nivelo B2. 21 procentoj de la laborantaj poloj uzas la rusan lingvon – plej ofte personoj en la aĝgrupo 45-65 jaroj. Nur 15 procentoj de la laborantaj poloj uzas en sia laboro la germanan. Plej malofte estas menciita la kono de la itala, ĉina, nederlanda kaj araba lingvoj.

El la elsendo 25.08.2024. Legas Maciek – 02′ 01″

Hodiaŭ Pollando solenas ŝtatan feston lige kun la 104-a datreveno de la venka Varsovia Batalo el la 15-a de aŭgusto 1920, nomata kiel Miraklo apud Vistulo. Okaze de la datreveno la pola prezidento Andrzej Duda adresis al poloj leteron memorigante pri unu el la plej gravaj bataloj en la historio de Pollando kaj Eŭropo. Li emfazis, ke la reagajninta suvereneon Respubliko dank’ al la venko refutis la malamikon, devigis sovetunianojn al pactraktado kaj firmigis la limon kaj seuverenecon de Pollando. La 15-a de aŭgusto estas solenata kiel festo de la Polaj Militistaj Fortoj. En Varsovio okazis militista parado kaj pluraj solenaĵoj kun patriota karaktero. Tiuj solenaĵoj, festenoj, piknikoj kaj kulturaj eventoj okazas en la tuta lando. I.a. koncertoj kadre de la tutlanda Festivalo de Militistaj Orkestroj. La saman tagon ĉe la Hela Monto en Ĉenstoĥovo okazas la solenaĵoj ligitaj kun la festo de la Ĉielpreno de Dipatrino, por kiu de multaj tagoj pilgrimis fideluloj el multaj lokoj en Pollando kaj ankaŭ el eksterlando.

El la elsendo 15.08.2024. Legas Milada – 01′ 41″

„Ŝlosiloj de la mondo – Tajvano kaj Pollando inter ŝtatpotencoj” ĝi estas pli ol 600-paĝa libro de Wei-Yun Lin. La ĉinlingva verko eldonita de la prestiĝa tajvana eldonejo Avanguard Publishing priskribas la historion de la polaj-tajvanaj rilatoj ekde 1636, kiam la insulon vizitis la unua polo, jezuito Wojciech Męciński. La monografio notas fine la nuntempajn rilatojn. I.a. troviĝas en ĝi prikribo de la esploroj pri Tajvano gvidataj de doktoro Bogdan Zemanek el la Jagelona Universitato kaj de la jutubaj videoraportoj el Tajvano de Wojciech Siryk. La monografio enhavas la unuan studumon pri toponimoj Tajvano kaj Formozo en Pollando. Wei-Yun Lin-Górecka estas la tajvana verkistino, tradukistino kaj esploristino. Ŝi tradukis al la ĉina lingvo la eldonitajn en Tajvano librojn de Andrzej Sapkowski, Bruno Schulz, Janusz Korczak kaj de poeziaĵoj de Wisława Szymborska kaj Tadeusz Różewicz. En 2013 ŝi estis distingita per la titolo „Meritiĝinto por la Pola Kulturo” pro la popularigado de la pola literaturo kaj kulturo eksterlande.

El la elsendo 30.07.2024. Legas Gabi – 01′ 28″

La pola Sejmo per aklamo proklamis rezolucion okaze de la 80-a datreveno de la eksplodo de la Varsovia Insurekcio 1944. Ĝi esprimas la konvinkon, ke la memoro pri la herooj de la batalanta pola ĉefurbo – viroj, virinoj kaj infanoj – estas la devo de la nuna kaj estontaj generacioj. La Varsovia Insurekcio estis la plej granda armita kampanjo de la poloj batalantaj konspire en la okupaciata de germanoj Eŭropo. La eksplodinta la 1-an de aŭgusto insurekcio planita por kelkaj tagoj daŭris pli ol du monatojn. En la batalon engaĝiĝis 40-50 mil insuregentoj, pereis ĉirkaŭ 18 mil, 25 mil estis vunditaj. La perdoj de la civila loĝantaro superis 180 mil viktimojn. La transvivintaj loĝantoj de Varsovio, ĉirkaŭ 500 mil personoj estis elpelitaj kaj la urbo mem post la falinta insurekcio estis preskaŭ tutece detruita de germanoj. La urboaŭtoritatoj de Varsovio, reprezentantoj de la kunbatalintaj asocioj kaj la vivantaj varsoviaj insurgentoj direktis alvokon pri digna omaĝo de la 80-a datreveno de la eksplodo de la Inurekcio, pri la memoro kaj dankemo al la batalintoj. La solenaĵoj la 1-an de aŭgusto tradicie komenciĝas je la horo W, tio estas la 17-a, kiu indikis la insurekcikomencon. Oni omaĝe renkontiĝas ĉe centoj da memorlokoj kaj solenadojn finas koncerto de insurgentaj kantoj en la plenumo de artistoj kaj varsovia publiko.

El la elsendo 30.07.2024. Legas Maciek – 01′ 47″

Ekde la 1-a de julio Krakovo disponigis al la loĝantoj kaj gastoj de la urbo novan turisman atrakciaĵon. Temas pri la panorama teraso establita ĉe la tegmento de la najbaranta kun la Reĝa Kastelo ĉe Wawel-altaĵo Malgranda Bastiono. De sur la altco de preskaŭ 30 metroj, kiun eblas atingi suprenirante 101 ŝtupojn, eblas rigardi ne nur la spektaklecan panoramon de la urbo, sed krome ankaŭ ĉiujn tegmentojn de Wawel-kastelo. Kiam regos bona videbleco eblos rimarki eĉ la pintojn de Tatry-montaro kaj la montoĉenon Babia Góra. La panorama teraso funkcias sezone ĉiutage ekde la 1-a de julio ĝis la 13-a de oktobro.

El la elsendo 30.07.2024. Legas Maciek – 0′ 50″

La pola flugkompanio LOT ĵus raportis pri tre sukcesa por ĝi la 2023-a jaro. Ĝi ellaboris pli ol 10 miliardojn da zlotoj nete veturiginte pli ol 10 milionojn da pasaĝeroj. La rekorda monato estis julio 2023, kiam la flugojn de LOT uzis pli ol unu miliono da pasaĝeroj. En la raporta jaro LOT vastigis sian flugoferton el la regionaj flughavenoj, de kie pasaĝeroj povis atingi Seulon, Stambulon, Milanon, Parizon aŭ Romon. Kun granda interesiĝo estis akceptitaj novaj flugitineroj al Taŝkento en Uzbekio kaj Riado, la ĉefurbo de la Saŭda Arabio. LOT certigas krome la rektan flugkonekton al Usono, Kanado, Ĉinio, Japanio kaj la Suda Koreio ne kalkultante la eŭropajn ĉefurbojn. En la periodo 2024-2028 la pasaĝerojn atendas preskaŭ 20 novaj flugceloj laŭ la meza kaj fora distancoj. Ĝis 2028 LOT riĉiĝos je pli ol 30 aviadiloj ekpitaj per nova generacio de motoroj, dank’ al kio malgrandiĝas la emisiado de la kabordiooksido. La kompanio LOT estis establita en 1929 kaj aktuale ĝi estas la 12-a plej malnova flugkompanio en la mondo.

El la elsendo 20.07.2024. Legas Maciek – 01′ 29″

La opinisonda CBOS-centro inter la 8-a kaj la 11-a de julio okazigis telefonan fulmsondadon pri la sociaj agordoj de poloj. Oni komparis ĉiujn emociojn de la tago antaŭanta la sondadon unuflanke kaj aliflanke emociojn pri la aktuala situacio en Pollando. Eblis elekti inter 13 emocistatoj. Se enketitoj ne pensis konkrete pri situacio en la lando iliaj emocioj spegulis mikson de sentoj pozitivaj kaj negativaj kun la dominado de pozitivaj. La strukturo de la emocioj reage je la aktuala situacio en Pollando estas tute alia. Ĉiam pli da poloj sentas maltrankvilon kaj en ĉi tiu grupo multiĝas balotintoj de partioj formantaj la regantan koalicion, kiu ekoficis la 13-an de decembro 2023. Eĉ 45 procentoj de ĉiuj enketitoj deklaris senton de timo, maltrankvilo, senton de malcerteco. 44 procentoj deklaris nervoziĝon, iritiĝon kaj malpaciencon. Senton de senpvo deklaris 43 procentoj de la enketitoj. Pozitivajn sentojn: ĝojon, feliĉon kaj kontenton deklaris 18 procentoj de la enketitoj kaj nur 10 procentoj sentas entuziasmon kaj ekscitiĝon pri la nuna situacio en la lando.

El la elsendo 20.07.2024. Legas Barbara – 01′ 38″

Internacia Jutickortumo en Hago, la plej alta justicorgano de UN-o prezentis opinion pri la politiko de Israelo sur la okupaciataj palestinaj teritorioj. Ĝi verdiktis, ke la israela setlopolitiko kaj utiligado de la naturaj provizoj de ĉi tiuj teritorioj signifas la malobservadon de la Ĝeneva Konvencio kaj perturbas la internacian leĝaron. Temas pri la okupaciata de Israelo, ekde 57 jaroj, tertorio de la Okcidenta Bordo de Jordano, la Orienta Jerusalemo kaj Gazo-sfero, kie palestinanoj intencas estabi suverenan ŝtaton. La opinio de la Internacia Justickortumo akcentas la perturbadon de la internacia leĝaro flanke de Isrealo kaj alvokas ĝin respekti la rajton de palestinanoj al memdetermino.

El la elsendo 20.07.2024. Legas Barbara – 01′ 01″

Kiel informis la ĵurnalo „Puls Biznesu” Pollando fariĝis por ĉeĥoj la plej populara celoloko de la feriaj forveturoj. Antaŭ unu jaro, en julio 2023 la ĉeha turisma portalo Slevomat notis 50-procentan kreskon de turisma interesiĝo pri Pollando. En la periodo januaro-junio 2024 la rezervado de loĝlokoj pere de la portalo Dovolená.cz kreskis eĉ je 158 procentoj. Ĉeĥoj interesiĝas ĉefe pri rondveturoj tra Pollando kaj feriado ĉe Baltiko. Laŭ la plej novaj informoj de la Ĉeĥa Statistika Oficejo la populareco de mallongaj ripozveturoj al Pollando kreskis je 60 procentoj. Samtempe la asekurkompanio KB Pojišťovna sciigis, ke 11 procentoj de ĉehoj planantaj eksterlandan ripozon vizitos Pollandon.

El la elsendo 20.07.2024. Legas Maciek – 0′ 58″

Pasintsemajne la Ĉefa Statistiko Oficejo prezentis raporton kun donitaĵoj pri la supera edukado en la studenta jaro 2023/2024. En ĉi tiu periodo en Pollando funkciis 354 altlernejoj. Laŭ donitaĵoj de 342 el ili en la lasta akademia jaro en Pollando studis 1 miliono 245 mil studentoj, inter kiuj estis 107 mil eksterlandanoj. Temis pri 21,5 mil pli da gejunuloj ol en la antaŭa studenta jaro. Plimulto, ĉar 790,4 mil personoj studis firmloke kaj 454,7 mil eksterĉeeste. La plej ofte elektitaj studdirektoj ligiĝis kun merkatagado, administracio kaj juro. Plimulto de eksterlandanoj devenis el la eŭropaj landoj, inter kiuj preman plimulton konsistigis ukrainanoj, pli ol 43 procentojn. Sekvis laŭnombre studentoj el Belorusio kaj Turkio. La Ĉefa Statistika Oficejo informis ankaŭ pri diplomitoj de la studenta jaro 2022/2023. Inter 292,1 mil personoj eĉ 62,6 procentojn konsistigis virinoj. Pli ol 87 procentoj de ekstarlandoj diplomitiĝis pri merkatagado, administracio kaj juro.

El la elsendo 10.07.2024. Legas Maciek – 01′ 36″

Jam la 26-an fojon ĉe la batalkampo de Grunwald 1410, en kiu batalo polaj kavaliroj kaj alianciĝintaj trupoj venkis teŭonojn, oni rekreas la historiajn bildojn en epokkostumoj. La evento logas dekojn da miloj da historiŝatantoj el la tuta mondo. En la lastaj jaroj la lokaj aŭtoritatoj signife evoluigis la turisman bazon ĉirkaŭ la batalkampo, la gastojn logas Muzeo de Grunwald-batalo. Ene de la jaroj la evento superis la kadron de sole batalo. Nunjare, en ĝia 614-a datreveno, ĉio komenciĝas jam hodiaŭ per turniroj de kavaliraj interluktoj en rekta kontraŭpuŝiĝo aŭ kun la uzo de arkoj. La unuan fojon disvolviĝas merkrede la ĉampionado pri pilkoludo „palant” kaj la 10-a eldono de Tuniro de Mezepoka Pilkoludo Bruchenball, kiel „Grundial 2024”. Ĵaude daŭros la interluktoj, sed krome okazos konkurso por Hejmaj Herbdrinkaĵoj kaj ekzercoj de gregoriaj ĉantoj. Vendrede aldone oni spektos paradon de batalstandardoj kaj bonvenigon de regantoj. Vespere oni kantos Akatyst, solenan liturgian himnon honore al la Dipatrino, post kio la iama muziko akompanos dancojn kaj antaŭbatalajn ludojn. La rekonstruo de la batalsceno mem en historiaj kostumoj, okazos sabate. La plurtagan eventon finos dimanĉe latina sankta meso en la mezepoka kadro laŭ formularo el la 1410-a jaro.

El la elsendo 10.07.2024. Legas Maciek – 01′ 48″

Laŭ Eurostat Pollando en 2022 produktis pli ol unu milionon da bicikloj, kio konsistigas ĉirkaŭ 8 procentojn de ĉiuj bicikloj produktitaj en la Unio kaj donis al Pollando la 5-an lokon. La unuan lokon okupis Rumanio kun 2,55 milionoj da bicikloj. Entute en la Unio en 2022 oni produktis 13,2 milionojn da bicikloj. Pli ol 90 procentoj de la bicikloporduktado en Pollando direktiĝas al la apudlimaj merkatoj, ĉefe Germanio kaj Ĉeĥio. La valoro de la pola eksporto egalis al 175 milionoj da eŭroj. La gvidaj en la unia eksporto de bicikloj estis germanoj, nederlandanoj, portugaloj. Altajn poziciojn okupis Italio kaj Hispanio. La landoj de Benelukso preferas reeksporton de tajvanaj kaj ĉinaj produktoj sub la propra marko.

El la elsendo 10.07.2024. Legas Milada – 01′ 18″

Laŭ esplorrezultoj aperintaj ĉe la Esplorplatformo Ariadna la someran ripozon nunjare planas 56 procentoj da poloj. Pli ofte familioj kun infanoj ĝis la 18-a vivojaro (65 procentoj) ol personoj seninfanaj (51 procentoj). Preskaŭ ĉiu deka polo planas prunti rimedojn por la feriado en banko aŭ ĉe la famlianoj. Dominas inter ili familioj kun infanoj (17 procentoj) kaj personoj en la aĝo inter la 25-a kaj 44-a vivojaroj (15 procentoj). Laŭ la esploroj aperintaj ĉe Ariadna rezultas, ke 39 procentoj da personoj, kiuj planas fericelan forveturon premisas elspezi pli ol en 2023, 37 procentoj antaŭvidas elspezojn sur la sama nivelo kiel en 2023. Unu kvarono deklaris, ke limigos siajn ferielspezojn. Samtempe je pli ol 9 procentoj da viroj ol la virinoj decidis, ke nunjare ili rezignos pri la somera feriado.

El la elsendo 30.06.2024. Legas Barbara – 01′ 21″

La 6-an de julio komenciĝas la 30-a Internacia Festivalo de la Orgena kaj Ĉambra Muziko en la cisterciana arkiabatejo en Jędrzejów en la suda Pollando. Ĝiajn senpagajn koncertojn eblos partopreni dum ĉiuj sabatoj kaj dimanĉoj de la someraj monatoj julio kaj aŭgusto. Temas pri la ĉiujara evento, kies celo estas kolekti rimedojn por la restaŭro de la 12-a cisterciana klostro, en kiu konserviĝis la unika 18-jarcenta orgeno, artverko en la eŭropa skalo. Baze de ĝi estis kreita fama orgeno en Oliwa – en la norda Pollando. Dum la koncertoj prezentiĝos artistoj el Pollando, Francio, ankaŭ el Ukrainio. Estos inter ili Krystyna Giżowska, Alicja Węgorzewska, Jean Marie Leroy, Georgij Agratina, Marianna Laba, kaj la urba koruso de Jędrzejów. La finalo okazos la 25-an de aŭgusto kadre de la religiaj solenaĵoj honore al la beata 12-jarcenta episkopo Wincenty Kadłubek, kronikisto de la Pola Historio, unu el la plej gravaj figuroj en la pola literaturo kaj historigrafio. En la cisterciana sanktejo en Jędrzejów troviĝas lia tombo en la arkitektura formo difinata >confessio<, do sepulta loko sub la ĉefaltarao kun altiĝanta super la baldakeno.

El la elsendo 30.06.2024. Legas Maciek – 01′ 32″

Post 25-jaraj klopodoj la pola lingvo en Litovio denove aperis dum la nunjaraj abiturientaj ekzamenoj. 778 liceodiplomitoj subiĝis al la ekzamenoj pri la pola lingvo kaj literaturo. Tiel la ekzameno pri la pola lingvo reakiris la rangon de la ŝtata ekzameno en Litovio kaj la akirota poentado estos konsiderita dum la studentigaj ekzamenoj pri la pola filologio en litovaj altlernejoj. Ekde 1998 laŭ decido de la tiama litova klerigministro la rango de la abiturienta ekzameno pri la gepatra lingvo estis malaltigita al la rango de nedeviga lerneja ekzameno. La rilata ekzamenpoentato ne estis do konsiderata, kiam gejunuloj celis studojn pri la pola filologio en la litovaj universitatoj. Malgraŭ la tiama akra reago de la pola socio kolektinta kelkdek mil subskribojn ĉe la peticio al la litova registaro pri nuligo de la decido kaj multmilmembra publika protesto la litova registaro ne ŝanĝis la situacion. Dum la sekvaj jaroj la problemo de abiturienta ekzameno pri la pola lingvo estis levata de la pola flanko dum ĉiuj renkontiĝoj pri klerigo en Litovio kaj en polaj-litovaj oficialaj interparoloj. Nur en 2019 la klerigministroj de Litovio kaj Pollando subskribis deklaracion, kiu premisis la reanalizon de la situacio kaj unu jaron poste estis subskribita horaro pri la envivigo de la projekto, ke denove la abirutienta ekzameno pri la pola lingvo en Litovio okazu sur la ŝtata nivelo kaj ĝiaj rezultoj estu konsideritaj dum la studentigaj ekzamenoj al la fakultatoj pri la pola filologio en Litovio. En Litovio estas ĉirkaŭ 70 lernejoj kun la pola instrulingvo, kiujn frekventas pli ol 12 mil lernantoj.

El la elsendo 30.06.2024. Legas Maciek – 02′ 05″

La ubo Wolin sur la plej granda pola insulo en la nord-okcidenta landoparto ricevis novan turisman atrakciaĵon. Ekde la 23-a de marto funkcias tie la 32-metra panorama observejo. La ligna konstruaĵo kun la elrigarda teraso ĉe la 26-a metro estas la plej alta panoramrigarda loko ĉe Szczecin-akvoreceptaklo. Videbliĝas de sur ĝi tre varia panoramo, eĉ klifa marbordo troviĝanta nordokcidente. Sur la platfomo povas estadi samtempe 50 personoj, kion reguligas la nombranta mekanismo. Ĉirkaŭ la panorama turo kreiĝis ankaŭ alloga por turistoj ripoziga infrastrukturo. Wolin en la 10-a jarcento fariĝis la unua pola haveno ĉe Baltiko. En sia disflora periodo ĝi estis unu el la plej grandaj urboj en Eŭropo. Nun ĝi estas urbeto kun 5 mil loĝanoj. Ĉiujare en aŭgusto okazis tie Festivalo de Slavoj kaj Vikingoj.

El la elsendo 20.06.2024. Legas Maciek – 01′ 08″

Fine de aprilo ni informis, ke kiel la nunjara Eŭropa Arbo de la Jaro estis elektita la 200-jara fago el Pollando. Nun, dum la tuta monato daŭras interreta voĉdonado por la tutlanda konkurso – la Arbo de la Jaro 2024: https://drzeworoku.pl/. Al la finalo kvalifikiĝis 16 arboj: kverkoj, fagoj, piceo kun la specia nomo Pinus peuce Griseb, kaŝtanarbo, platano, frakseno kaj pirarbo. Inter ili troviĝas ankaŭ arbo el Varsovio, el la kvartalo Białołęka. Temas pri pli ol 350-jara tigfrukta kverko. Iam la kvartalo estis la apudvarsovia vilaĝo, kiu post la militdetruoj estis rekonstruita de la bernardenoj kune kun la tiamaj loĝantoj. En 1717 la monakoj rekonstruis la lignan preĝejon, kiu nun estas la plej malnova ligna preĝejo de granda Varsovio kaj la kreskanta tie arbo, unu el la plej malnovaj kverkoj. La konkuso por la Arbo de la Jaro estas organizata de 14 jaroj fare de la societo Klubo Gaja (laŭ la nomo de la greka diino de la Tero). La ĉiujara rivalado atentigas pri interesaj arboj, kiuj de generacioj akompanas la lokan socion, estas parto de la polaj kulturo kaj historio.

El la elsendo 20.06.2024. Legas Milada – 01′ 50″

En 2026-a jaro en Muzeo de Treblinka estos malfermita la novkreiĝanta pavilono, troviĝonta 500 metrojn ekster la tereno de la koncentrejo. Sur la surfaco de 500 kvadrataj metroj troviĝos konstanta ekspozicio kaj ekspozicio portempa kaj krome salono kun skulptaĵoj de Samuel Willenberg, malliberigito partopreninta proteston el la 2-a de aŭgustro 1943. La koncentrejon Treblinka II germanoj elkonstruis en 1942. La unua transporto kun judoj el la varsovia getto direktiĝis tien la 22-an de julio 1942, en la tago de la likvido de la getto. La koncentrejon en Treblinka germanoj likvidis en novembro 1943. Tiam estis malkontruitaj ĉiuj konstruaĵoj, la tereno traplugita kaj sur ĝia tereno semita lupeno. Ne estas konata preciza nombro de la ekstermitoj, tamen oni taksas, ke inter somero 1942 kaj aŭtuno 1943 pereis tie ĉirkaŭ 900 mil personoj. Inter la viktimoj troviĝis Lidia kaj Zofia Zamenhof. La Muzeo en Treblinka per sia agado kaj zorgo okupiĝas pri la tereno de la koncentrejo Treblinka II kaj la loko ĉe eksa fervoja stacidomo en la vilaĝo Treblinka, ĉe kiu haltadis ĉiuj transportoj kun deportitoj, terenoj post la labortendaro Treblinka kaj la t.n. Ekstermoloko. Ekde la 1-a de julio la Muzeo komencis sian laboron kiel aparta memorloko kun la nomo „Muzeo Treblinka. Germana nazia koncentrejo kaj labortendaro (1941-1944)”.

El la elsendo 20.06.2024. Legas Maciek – 01′ 58″

Laŭ la opinisonda centro CBOS farita fine de majo por PAP-agentejo eĉ 49 procentoj de la respondintoj deklaris sin kontraŭ eŭro. Laŭ 13 procentoj de la respondintoj enkonduko de eŭro devus okazi en la daŭro de la plej proksimaj tri jaroj. Laŭ 22 procentoj – tiu periodo devas esti pli longa kaj egali al 10 jaroj. Multe pli longan perspektivon por la nova valuto vidas 10 procentoj de la respondintoj. La maja enketado mendita de la PAP-agentejo referencis al la membriĝo en la Unio antaŭ 20 jaroj. Iom aliajn donitaĵojn prezentis la sondado de United Surveys por la platformo Wirtuala Polska en aprilo de la nuna jaro. Laŭ ĝiaj rezultoj 66,8 procentoj de la repondintoj preferas konservi la polan nacian valuton, dum por akcepto de eŭro deklaris sin 27,3 procentoj de la enketitoj. Skeptikecon pri eŭro en Pollando prezentis same reprezentantoj de la opozicio kiel ankaŭ de la reganta koalicio.

El la elsendo 10.06.2024. Legas Maciek – 01′ 08″

La Nacia Agentejo por la Akademia-altlerneja interŝanĝo ĝis la 31-a de julio nunjare akceptas anoncojn al la programo „Promociado de la pola lingvo”. Pri la partopreno povas klopodi polaj altlernejoj kaj sciencaj institucioj entreprenantaj agadojn favore al popularigo de la pola lingvo sur la supera nivelo. Kadre de la programo estas financataj projektoj, agadoj kaj iniciatoj realigataj en Pollando aŭ eksterlande, kiuj celas popularigi la polan lingvon kiel la fremdan kaj altigi ĝian instrukvaliton. La projekto povas estis realigata de unu institucio, sed estas preferataj projektoj premisantaj internacian kunlaboron kun eksterlandaj altlernejoj aŭ sciencaj institucioj. Dum la ĝisnunaj kvin programeldonoj de „Promociado de la pola lingvo” estis realigitaj 73 projektoj kun la partopreno de 103 eksterlandaj partneroj. Ili devenis el Aŭstrio, Belgio, Brazilo, Ĉinio, Ĉeĥio, Ekvadoro, Estonio, Finnando, Francio, Greklando, Irlando, Kazaĥio, la Suda Koreio, Litovio, Latvio, Nederlando, Germanio, Peruo, Rusio, Serbio, Slovakio, Slovenio, Usono, Turkio, Ukrainio, Uzbekio, Hungario, Britio kaj Italio.

El la elsendo 10.06.2024. Legas Maciek – 01′ 28″

Fine de aprilo ni informis, ke kiel la nunjara Eŭropa Arbo de la Jaro estis elektita la 200-jara fago el Pollando. Nun, dum la tuta monato daŭras interreta voĉdonado por la tutlanda konkurso – la Arbo de la Jaro 2024 Al la finalo kvalifikiĝis 16 arboj: kverkoj, fagoj, piceo kun la specia nomo Pinus peuce Griseb, kaŝtanarbo, platano, frakseno kaj pirarbo. Inter ili troviĝas ankaŭ arbo el Varsovio, el la kvartalo Białołęka. Temas pri pli ol 350-jara tigfrukta kverko. Iam la kvartalo estis la apudvarsovia vilaĝo, kiu post la militdetruoj estis rekonstruita de la bernardenoj kune kun la tiamaj loĝantoj. En 1717 la monakoj rekonstruis la lignan preĝejon, kiu nun estas la plej malnova ligna preĝejo de granda Varsovio kaj la kreskanta tie arbo, unu el la plej malnovaj kverkoj. La konkuso por la Arbo de la Jaro estas organizata de 14 jaroj fare de la societo Klubo Gaja – laŭ la nomo de la greka diino de la Tero. La ĉiujara rivalado atentigas pri interesaj arboj, kiuj de generacioj akompanas la lokan socion, estas parto de la pola kulturo kaj historio.

El la elsendo 10.06.2024. Legas Milada – 01′ 50″