Novaĵoj

La estro de la polaj studoj en Cambridge-Universitato, d-ro Stanley Bill deklaris, ke evoluigo de Cambridge Polish Studies altigos la kononivelon pri Pollando en Britio. La specialistiĝanta pri la 20-jarcenta pola literaturo aŭstraliano gvidis la projekton en la enkonduka fazo. La studprogramo celas unuavice britajn studentojn, kiuj lernos la historion de la pola kulturo kaj krome lernas la polan lingvon. La lingvolernado estas traktata kiel bazo, ĉar laŭ d-ro Bill,  ne eblas kompreni Pollandon aŭ la polan historion sen la kono de la pola lingvo. La destinita tiucele kvoto de 15 milionoj da zlotoj garantias, ke la polaj studoj firme radikiĝos en la programo de Cambridge. En la enkonduka fazo studojn partoprenis ĉirkaŭ 150 britaj studentoj el inter kiuj nur ĉirkau 10 havis rilatojn kun Pollando. Laŭ doktoro Bill la konoj pri Pollando en Britio estas malaltnivelaj. Kadre de la programo estas kaj estos gvidataj ankaŭ sciencaj esploroj kaj ciklo da eventoj por vasta publiko dediĉitaj i.a. al la pola kulturo, politiko kaj historio. En la pasintaj jaroj Cambridge Polish Studies gastigis i.a. konferencojn  pri pola politika penso, pri la polaj-ukrainaj rilatoj, pri la pola socio en Britio. Plia evoluo de la polaj studoj en Cambridge estas ebla dank’ al speciala subvencio de la pola ministerio por la scienco kaj supera edukado kaj estos realigata kunlabore kun la Varsovia Universitato.

El la elsendo  19.09.2017. Legas Tomek – 1’42”

En Varsovio lastlunde estis enmanigitaj distingoj de Antonina kaj Jan Żabiński, atribuataj al poloj savantaj judojn dum la 2-a mondmilito. Ricevis ilin personoj, kiuj pro formalaj motivoj ne estis honoritaj de la israela Yad Vashem. La solenaĵo jam laŭvican jaron okazis en la varsovia ZOO-ĝardeno, en kiu Jan Żabiński, ĝia direktoro, kune kun la edzino en la jaroj 1943-45 kaŝis kaj savis pli ol 300 judojn el la varsovia getto. La distingojn atribuas fondaĵo From the Depths, kies celo estas konstruado de komuna estonteco inter poloj kaj judoj. La distingitaj monakinoj-franciskaninoj el Maria-klostro savis vivon de pli ol 750 judoj. Senĉese anocas sin la saviĝintaj personoj aŭ iliaj familioj. Sekve distingita estis Natalia Jakoniuk kun familio, kiu riskante la vivon kune kun aliaj familioj en la vilaĝo Przeradz Mały, estis kaŝanta judojn dum la milito. Postmorte la distingo estis enmanigita al la familio de Daniel Kawczyński, membro de la brita parlamento. La frato de lia avo kune kun la edzino kaj 10-jara filino estis murditaj de germanoj pro helpo al judoj.

El la elsendo  19.09.2017. Legas Barbara – 1’40”

Pjongjang, malgraŭ la lastlunde proklamitaj laŭvicaj sankcioj, 12 tagojn post la sesa nuklea provo efektivigis vendrede matene laŭvican rakedprovon. La obuso falis en Pacifikon, post kiam ĝi transflugis la distancon de 3700 kilometroj sur la malksimuma alto de 770 kilometroj. Informis pri tio armeaj fortoj de la Suda Koreio kaj Usono. La registaro en Tokio akre kondamnis la vendredan rakedprovon de la Norda Koreio akuzante Pjongjan pri provoko. Lige kun ĉi tiu incidento por la vendreda posttagmezo laŭ la loka tempo estis kunvokita urĝmaniere kunsido de la Sekureckonsilantaro de UNo. Planitaj por la 14-a/20-a de septembro rusaj-belorusaj militekzercoj Zapad 2017 okazas en Beloruso, sur la Balta Maro, en la okcidenta Rusio kaj en la kaliningrada regiono. Ili elvokas maltrankvilon en NATO malgraŭ certigoj de Moskvo, ke la scenaro havas sole defendan karakteron. Laŭ ekspertoj temas pri ekzercoj laŭe de tuta okcidenta fronto (laŭ la moskva perspektivo) etendiĝanta de Finnlando kaj norvegaj akvoj ĝis la sudo de la Nigra Maro. Sur la tuta teritorio temas pri ekzercoj de rusaj trupoj, kies nombro superas 100 mil soldatojn kaj ne limiĝas al 12,7 mil kiel asertas la belosrua flanko. La dana defendministro Claus Hjort Fredriksen lige kun ĉi tiu fakto difinis Zapad-2017 provoko. La gvidanto de Alternativo por Germanio (AfD) en la balotoj al Bundestag asertas, ke Germanio povas esti fieraj pri atingaĵoj de siaj soldatoj en ambaŭ mondmilitoj (ni aldonu ambaŭ provikitaj de germanoj) kaj ne plu devas toleri la referencadon al la krimoj el la periodo de la Tria Regno. Liaj vortoj „se francoj estas prave fieraj pri sia imperiestro, kaj britoj pri Nelson kaj Churchill, ni rajtas fieri pri la atingaĵoj de germanaj soldatoj en ambaŭ mondmilitoj” el la parolado la 2-an de septembro en Turingio dum la renkontiĝo de la dekstrula-naciista platfomo de AfD ricevis kelkminutan aplaŭdon.

El la elsendo  15.09.2017. Legas Barbara – 2’54”

La UN-oa Sekureckonsilantaro proklamis rezolucion pri kromaj sankcioj kontraŭ la Nordan Koreion. Ĝia projekto prilaborita de Usono celas instigi la reĝimon en Pjongjang rezigni pri nukleaj kaj rakadaj programoj.  La decido estis alprenita unuanime. La novaj sankcioj koncernas i.a. liveron de petrolo. Por akiri la subtenon de Ĉinio kaj Rusio oni voĉdonis pri ilia milda versio. Ekde la 1-a de oktobro ĝis la jarfino temos maksimume pri 500 mil bareloj. En la sekvaj jaroj pri maksimume 2 milionoj da bareloj jare.  Krome estis enkondukita plena embargo je liveroj de la tergaso al. la Norda Koreio. Estis malpermesita importo de teksaj elfaraĵoj.

El la elsendo  12.09.2017. Legas Barbara – 0’57”

Laŭ la esploro de la instituto Bertelsmann Stiftung nur malmulte pli ol unu triono de la civitanoj de la Eŭropa Unio estas kontentaj pri ĝia evoludirekto. Malgraŭ tio decida plimulto de ili volas en ĝi plumembri. 70 procentoj de la enketitoj konstatis, ke ili deklarus la decidon plumembri, se en ilia lando estus organizita referendumo pri la membreco. La plej grandan substenon favore al la plumembreco en la Unio deklaris poloj, tuj post hispanoj.

El la elsendo  12.09.2017. Legas Barbara – 0’40”

Antaŭneloge (junio 2017) la opinisonda centro CBOS okazigis interesan sociologian enketon pri la civila stato de poloj. Evidentiĝas laŭ ĝi, ke plimulto de plenkreskuloj civile liberaj ne superis la 24-an vivojaron. Temas pri 41 procentoj de la enketitoj. En la aĝogrupo 25-34 jaroj tiu elcento egalas al 39 procentoj. Civile libera estas ĉiu oka persono en la aĝogrupo inter la 35-a kaj 44-a vivojaroj. En tiu grupo temas pri 13 procentoj  de personoj. 7 procentoj de personoj civile liberaj havas 45 kaj eĉ pli da vivojaroj. Kompare al la situacio de antaŭ 12 jaroj malkreskis la nombro de homoj civile liberaj en la aĝogrupo de 18-24 vivojaroj kaj kreskis en la aĝogrupo inter la 25-a kaj 44-a vivojaroj.  56 procentoj de personoj civile liberaj ne havas vivpartneron, ĉiu kvara (24 procentoj) tenas neformalajn ligojn kaj preskaŭ ĉiu kvina en tiu grupo flegante neformalajn kontaktojn ne kunloĝas kun sia partnero. Plimulto de plenkreskuloj civile liberaj loĝas kun siaj geaptroj (58 procentoj), 42 procentoj loĝas memstare. Preskaŭ ĉiun kvaran personon eblas difini kiel tipan solulon. 19 procentoj loĝas sen la gepatroj, sed en la akompano de partnero aŭ aliaj kunloĝantoj. Samtempe kompare al 2005 malkreskis elcento de plenkreskuloj civile liberaj loĝantaj kun la geaptroj. Duobliĝis tiu de personoj loĝantaj solece aŭ kun personoj aliaj ol la geaptroj. Plimulto de personoj civile liberaj estas finance plene sendependaj disde la geaptroj kaj tiu elcento estas ĝenerala en la aĝogrupo ĉirkaŭprenanta personojn super la 45-a vivojaro.

El la elsendo  12.09.2017. Legas Milada – 2’37”

Laŭ la pola klerigministerio la lernadon en ĉiuj polaj lernejoj lastlunde komencis pli ol 4,9 milionoj da lernantoj. Inter ili troviĝis pli ol 370 mil lernantoj de la unuaj klasoj de la bazaj lernejoj. La nova lernojaro ligiĝas kun la nova strukturo de la klerigsistemo, kies celo estas 8-jara baza lernejo, 4-jara liceo, 5-jara teknikumo, 3-jara branĉa lernejo de la 1-a grado, 2-jara branĉa lernejo de la 2-a grado, 3-jara specializa lernejo preparanta al la profesia laboro kaj postlicea lernejo. Al la plej gravaj ŝanĝoj en la lernojaro 2017/2018 apartenas la unua jaralo de infanoj, kiuj lernos en la 7-a klaso de la bazaj lernejoj, forigo de pagendeco por 6-jaruloj frekventantaj antaŭlernejojn kaj la rajto, ke la 3-jaruloj povu frekventi antaŭlernejojn. Interesaj ŝanĝoj okazas en la reformita programo pri la pola lingvo, kiu baziĝos sur tri pilieroj: lingvaj kompetentoj, retoriko kaj mempritakso. La lingvaj kompetentoj akiris prioritaton rilate la komunikprioritatojn. La celo estas, ke lernenato komprenu kiel kreiĝas la teksto, kiujn funkciojn plenumas alineo, kiel elekti kaj apliki lingvajn aŭ retorikajn rimedojn, kiel efike oratori kaj argumenti. La mempritakso helpas al la lernanto komprenon, ke la programo kaj lernejo preparas al permanenta  lernado kaj ke krom scioj gravas kompetentoj. Alia grava ŝanĝo en la programo de la pola lingvo estas revenigo de la kanono de la lernejaj legolibroj,  al kiu revenas klasikaj titoloj reprezentantaj diversajn epokojn.

El la elsendo  06.09.2017. Legas Milada – 2’26”

Preskaŭ duono de poloj (49 procentoj) pozitive taksas la ekonomian staton de Pollando. Laŭ la opinisondado de CBOS laŭ poloj la nuna situacio estas la plej bona post 1989. La pritakso estas stabila kaj ne multe diferencas disde tiu  esprimita en julio. Tamen pliboniĝis pritaksoj rilate la ĝeneralan situacion en la lando. Pliboniĝis rilate al julio taksoj pri la politika situacio en Pollando. Je tri procentoj pli da enketitoj traktas ĝin kiel bonan. Je pli ol 5 procentoj kreskis la bona pritakso de la ekonomia situacio. Relative stabilaj estas pritaksoj pri la materialaj kondiĉoj de la hejmaj mastrumejoj. 59 procentoj taksas ilin kiel bonajn, 5 procentoj kiel malbonajn, 36 procentoj taksas ilin kiel mezajn. Kreskis aliflanke sento de maltrankvilo pro laborperdo, kiun esprimis unu kvarono de la enketitaj laborantoj.  En aŭgusto same kiel el julio pli ol unu kvarono de la enketitoj deklaris, ke en la daŭro de unu jaro la situacio en Pollando pliboniĝos. Plej multaj enketitoj prognozas ĉi-rilatan stabilecon. 

El la elsendo  06.09.2017. Legas Milada – 1’40”

En la tuta Pollando la 1-an de septembro en la 78-a datreveno de la eksplodo de la 2-a mondmilito kaj la germana agreso kontraŭ Pollandon okazas pluraj eventoj: sanktaj mesoj favore al la Patrolando kaj ĝiaj pereintaj defendantoj, historiaj rekonstruoj, ekspozicioj kaj florkronomaĝado ĉe la tomboj kaj monumentoj. Kiel ĉiujare la ĉefaj ŝtataj solenaĵoj okazis frumatene ĉe la promontoro Westerplatte en Gdansko kun la partopreno de la polaj ĉefministro Beata Szydło kaj defendministro Antoni Macierewicz. Nunjare prezidento Andrzej Duda posttagmeze venis al Wieluń, kie la 1-an de septembro 1939 Luftwaffe pribombis nefortikigitan urbon mortigante 1200 senkulpajn civilulojn. La germanaj trupoj senproklame frumatene la 1-an de septembro 1939 invadis la limojn de Pollando komencante la 2-an mondmiliton. La solecaj en batalo polaj armeaj fortoj ne povis efike kontraŭstari la agreson de Germanio kaj sovetunian invadon, kiu okazis la 17-an de septembro 1939.

El la elsendo  01.09.2017. Legas Barbara- 1’29”

Gvidlibro tra la historio de Pollando 966-2016, pretigita de la Instituto pri la Nacia Memoro kaj Ministerio por la Eksterlandaj Aferoj okaze de la Mondaj Tagoj de Junularo estas disponebla interrete. El la paĝo pamiec.pl eblas ĝin senpage elŝuti en naŭ lingvoj: pola, angla, hispana, franca, itala, germana, portugala, rusa kaj ukraina (