Novaĵoj

La Jagelona Universitato en Krakovo, kiel la unusola altlernejo el Pollando kaj el la centraorientaj eŭropaj landoj troviĝas en la rangolisto de la Plej Inventemaj Eŭropaj Universitatoj. La rangoliston jam la trian fojon pretigis la agentejo Thomson Reuters. La Jagelona Universitato konservis sian 90-an lokon.  La listo estas kreata baze de analizo de la sciencaj publikaĵoj kaj patentumaj donitaĵoj el la jaroj 2010-2016. La venkan pozicion denove akiris la belga Katolika Universitato en Loveno. Sekvajn lokojn okupis britaj altlernejoj, Imperial College London kaj Kembriĝa Universitato. Antaŭ la publikigo de la rangolisto oni analizis unuopajn altlernejojn laŭ indikoj difinantaj inventemon de koncerna institucio. Temis i.a. pri kvanto de patentoj registritaj en la Monda Organizo de Intelekta Propreco, pri rilato de anoncitaj patentoj al la subvencioj, pri procento de patentoj kun interacia signifo, pri kvanto da citaĵoj ligitaj kun patentoj. Gravan rolon ludas ankaŭ la suma kvanto de artikoloj pri inventaĵoj en rilataj revuoj,  aŭ de sciencaj artikoloj de koncerna altlernejo kreiĝintaj  kunlabore kun industrio.

El la elsendo 29.05.2018. Legas Tomek – 1’19”

En la rangolisto de City Costs Barometer publikigita en la paĝo  de Post Office Travel Money la pola Krakovo evidentiĝis la plej malmultekosta urbo inter atrakciaj, vizitindaj lokoj en Eŭropo. En la esplorado estis konsideritaj pritaksaj kostoj el vojaĝoficejoj kaj meza kosto de hotelrestado por du personoj. Sekve estis difinita kosto de la semajnfina ripozo en 36 eŭropaj urboj. En la finkalkulo estis prenitaj en konsideron ankaŭ prezoj de  i.a. triplada manĝo por du personoj, kafotaso, biero, dutaga trafikbileto, muzeaj biletoj. Konsiderante prezon kompare al la kvalito de la servoj la plej bona estis Krakovo. Sekvis Vilno kaj Rigo. La kvaran lokon okupis Varsovio,  post kiu laŭvicajn lokojn okupis Budapeŝto, Moskvo kaj Prago. Nur la 8-an lokon okupis Ateno antaŭante Lisbonon kaj Lilon. 

El la elsendo 29.05.2018. Legas Maciek – 1’01”

Dum du tagoj historiistoj kaj esploristoj el Pollando kaj diversaj eŭropaj landoj partoprenis la sciencan konferencon en Lodzo organizitan de la Instituto pri la Nacia Memoro. Ĝi estis dediĉita  al la temo „Germana kaj sovetunia leĝaro rilate polojn kaj polajn civitanojn 1939-1945”. La partoprenantoj interŝanĝis esplorrezultojn pri la eksterma leĝsistemo, precize difinanta la kadron de la funkciado de poloj kaj polaj civitanoj, en la kondiĉoj de la germana kaj sovetunia okupacio, elmontrante grandajn similecojn kaj celojn de „leĝmekanismoj” de ambaŭ ŝtatoj.  Ilia leĝsistemo unuavice celis ekstermon de la pola inteligentularo por superregi la tutan nacion. La honora gasto de la konferenco estis la germana esploristo de la germanaj militkrimoj, Dieter Schenk, kiu difinis la ekstermadon de la pola inteligentularo kiel hombuĉadon. Laŭ liaj donitaĵoj la germana okupaciinto elmurdis 28 procentojn de la pola sacerdotaro, 56,9 procentojn de advokatoj kaj notarioj, 45,2 procentojn de kuracistoj, 40 procentojn de akademiaj lekciantoj, 34 procentojn de teknikistoj kaj inĝenteroj. La rezultoj de la konferenco aperos kiel scienca publikaĵo venontjare.

El la elsendo 23.05.2018. Legas Barbara – 1’41”

La 14-an de majo 2018 la Monda Sanorganizo oficiale deklaris batalon kontraŭ la industridevenaj acidaj grasoj-trans en la nutraĵoj. Ĝi alvokis la registarojn en la tuta mondo rezigni pri ilia uzo. Ĝi anoncis ankaŭ 6-punktan planon de la eliminado de ĉi tiuj grasoj el la nutraĵoj kun la finrealiga dato 2023. Tiam ili devus malaperi de sur la vendejaj bretoj. La industridevenaj grasoj-trans troviĝas i.a. en kelkiuj margarinoj, dolĉaĵoj, frititaj legomflokoj, kukoj, pretaj nutraĵoj kiel pico, majonezo kaj eĉ pano. La produktantoj volonte aplikas ilin, ĉar la graso-trans fajnigas la guston kaj longigas la konsumeblecon de iliaj produktoj. La Monda Sanorganizo avertas, ke la grasoj-trans en ĉiu ajn kvanto grandigas riskon de obezeco, kormalsanoj, diabeto, ili ankaŭ povas kreskigi agreson. La unua lando, kiu jam en 2003 envivigis la malpermeson vendi alifaritajn nutroproduktojn kun la konsisto de la acidaj grasoj-trans estis Danlando.

El la elsendo 23.05.2018. Legas Maciek – 1’12”

Per la planto de „Kverko de Sendependeco” ĉe la Vojevodia Oficejo en Lublin (la orienta Pollando) komenciĝis la kampanjo planti en la vojevodio,  unuavice ĉe lernejoj pli ol 500 kverojn. Ili omaĝas la 100-an datrevenon de la reakiro de suvereneco fare de Pollando. La ĉi-rilatan informtabuleton ĉe la plantita kverko akompanas la teksto: „Ĝi kresku estante la evoluoatesto de suverena, libera kaj justa Respubliko”. La plantataj kveroj estas la simbola dankesprimo kaj omaĝo al la samlandanoj, kiuj laboris por la sukceso de suverenec-reakiro. En la inaŭgura solenaĵo ĉeestis partoprenantoj de la konferenco „Lernejo – komunumo edukanta kaj formanta por la Suverena Pollando. Ĝi estis dediĉita al la rolo de patriota edukado kaj rolo de lernejo en la formado de nacia identeco ĉe infanoj kaj junularo, en la formado de sinteno emfazanta interesiĝon kaj respekton por la patrolanda kulturo kaj historio.

El la elsendo 23.05.2018. Legas Milada – 1’25”

Lastlunde la prezidento de Italio Sergio Mattarella anoncis, ke aŭ en Italio kreiĝos neŭtrala registaro aŭ en la plej proksimaj monatoj estos necesaj novaj balotoj. La tria raŭndo de la konsultoj gviditaj de Mattarella pri supervenko de la kabineta krizo post la balotoj el la 4-a de marto finiĝis per fiasko. La proponojn de la itala prezidento tuj rifuzis la centrodekstrularo kaj Movado de Kvin Steloj, la plej granda partio en la parlamento, subtenante sian posulon, ke jam somere estu anoncitaj novaj  balotoj. La subenon deklaris Demokrata Partio.

El la elsendo 15.05.2018. Legas Milada – 0’49”

Pollando estis la unua lando, kiun lastlunde vizitis la ĵurenoficigita pasintemajne estro de la hungara registaro Viktor Orban. La hungara ĉefministro renkontiĝis i.a. kun la pola samrangulo, Mateusz Mazowiecki kaj kun la pola prezidento Andrzej Duda. Dum la komuna gazetara konferenco la ĉefministroj de Pollando kaj Hungario rilatigante sin al la unia buĝeto substrekis, ke koncerne la politikon de kohereco kaj agrikulturo ilia starpunkto estas identa. Simile Pollando kaj Hungario havas unusignifan starpunkton pri migrado kaj rifuĝintoj. La interparoloj de la hungara gasto kun la prezidento de Pollando koncentriĝis pri du temoj. Tio estas  regiona kunlaboro kaj aparte infrastrukturaj demandoj, ligoj transportaj kaj energetikaj. La alia temo ligiĝis kun la geopolitikaj problemoj, la maniero en kiu ili perceptas sian pozicion en la eŭropa geopolitiko.

El la elsendo 15.05.2018. Legas Barbara – 1’12”

Laŭ informoj de la baza administracia strukturo de la Polaj Ŝtataj Arbaroj en Bielsko (la suda Pollando) la plej alta arbo en Pollando havanta 57 metrojn estas marborda duglaso, pinaca pseŭdocugo. Temas pri specio, origine kreskanta en la okcidenta parto de la Norda Ameriko, laŭplane enkondukita en la polan biocenozon. Ĝi kreskas en la montoĉeno Klimczok (klimĉok) en la Silezia Beskidy-montaro inter arboj ne multe malpli altaj, ĉar ĉiu superas 45 metrojn kaj almenaŭ kvar havas inter 53 kaj 55 metrojn. Ĝis nun kiel la plej altajn oni taksis du abiojn, kiuj estis tamen je kvin kaj duona metroj malpli altaj. La novan rekordulon oni malkovris helpe de la aviadila lasera skanado farita de la Centro pri Geodezia kaj Kartografia Dokumentado. Ĝia aĝo estas taksata je 115 jaroj.

El la elsendo 15.05.2018. Legas Maciek – 1’02”

Kelkdek palestinanoj pereis lunde en la interbataloj kontraŭ la israelaj fortoj en la Sfero de Gazo ĉe la limo kun Israelo. Ekde mateno daŭris tie protestoj kontraŭ la transloko de la ambasado de Usono el Telavivo al Jerusalemo. Temas pri la plej sangoverŝa tago post la milito en la Sfero de Gazo en 2014. La usona prezidento, Donald Trump la usonan decidon pri agnosko de Jerusalemo la ĉefubo de la juda ŝtato anoncis la 6-an de decembro 2017. Baldaŭ poste la Ĝenerala UNO-Asembleo proklamis rezolucion, per kiu ĝi postulis revoki tiun ĉi decidon. La internacia socio ne agnoskas Jerusalemon la ĉefurbo de Israelo.

El la elsendo 15.05.2018. Legas Milada – 0’57”

La unuan fojon lastlunde okazis la centraj solenaĵoj omaĝantaj la dummilitan martirologion de polaj infanoj. Antaŭ la monumento de Infana Martirologio, difinata ankaŭ Monumento de la Krevinta Koro en Lodzo, en la loko kie dum la milito troviĝis germana infana koncentrejo, estis omaĝita la memoro de la plej junaj viktimoj de la 2-a mondmilito. La funkcianta en la jaroj 1942-45 koncentrejo estis destinita por polaj infanoj kaj junuloj ekde la 6-a ĝis la 16-a vivojaroj. Troviĝis en ĝi ankaŭ infanoj kelkmonataj. Tra tiu ĉi unusola en Eŭropo labortendaro dummilite trapasis dek kelaj mil infanoj, kiuj estis regule pribatataj, subnutrataj kaj severe punataj. Fine de la germana okupacio en Lodzo, la 19-an de januaro 1945, estadis en ĝi 800 junulaj malliberigitoj.

El la elsendo 08.05.2018. Legas Barbara – 1’11”