Novaĵoj

Pasintjare en la polaj altlernejoj studis 77 mil eksterlandanoj, do je 27 procentoj pli ol du jarojn pli frue. Tio rezultas el la donitaĵoj de la Ĉefa Statistika Oficejo. Tio tamen estas unu el la plej malaltaj indicoj inter la landoj de la Organizaĵo de la Ekonomia Kunlaboro kaj Evoluo. Dume la indico pri la eksterlanda studentaro en altlernejo estas unu el la elementoj konsiderataj en la rangolisto de altlernejoj. Fine de la 2019-a jaro la plej multaj eksterlandaj studentoj en Pollando venis el Ukrainio, Belorusio kaj Hinda Unio. Multaj studentoj en polaj altlernejoj estis el Norvegio, Ĉinio, Svedio kaj Germanio. Plej ofte kiel la studobjekton ili elektadis kuracistan kaj stomatologian fakultatojn, administradon, informadikon kaj internaciajn rilatojn. Konforme al la plurjara plano de kunlaboro kun eksterlando de la pola edukministerio nunjare la nombro de eksterlandanoj en polaj altlernejoj devus kreski ĝis 100 mil personoj. Tamen laŭ la Ĉefa Statistika Oficejo tiu ĉi celo ne estos atinigita. La ĉefa obstaklo estas la daŭranta pandemio.

El la elsendo 16.03.2021. Legas Maciek – 1′ 20″

Antaŭnelonge okazis la pola-japana ekonomia simpozio “Why Poland Now?”. En ĝia daŭro la pola ĉefministro Mateusz Mazowiecki memorigis, ke en Pollando funkcias ĉirkaŭ 300 japanaj firmaoj, kiuj enaborigas proksimume 40 mil laborantojn en diversaj branĉoj de la mastrumado. La valoro de rektaj japanaj investaĵoj en Pollando en 2019 egalis al 25 milionoj da eŭroj. La reciprokajn rilatojn favoras rekta flugkonekto inter Varsovio kaj Tokio. Alia grava faktoro intimiganta la polajn-japanajn rilatojn estas kontrakto pri libera komerco inter Japanio kaj la Eŭropa Unio. Pola Agentejo de Investaĵoj kaj Komeco priservas aktuale 14 investoprojektojn de japanaj firmaoj.

El la elsendo 10.03.2021. Legas Maciek – 0′ 48″

Por 41 procentoj de aktivaj fizike poloj sportumado estas la plej efika rimedo por supervenki streson ligitan kun la pandemio. Por 79 procentoj tio estas metodo por ĝenerala bonfarto kaj alta laborefikeco. Tio rezultas el la enketo de MultiSport Index 2020. Tial i.a. multaj personoj pro la longiĝanta funkcimalpermeso de fortostreĉaj sportejoj komencis serĉi solvojn en la formo de retaj trejnadoj. La interesiĝo kreskis dinamike en la lastaj monatoj. Sampte dinamike kreskis kaj vastiĝis oferto de retaj fizikaj trejnadoj konsideranta atendojn kaj bezonojn de diversaj aĝgrupoj. Regas ĝenerala opinio, ke retaj trejnadoj konserviĝos ankaŭ en la postpandemia tempo kiel kompletigo de aktiveco realigata en sportaj objektoj. La enketado de MultiSport Index 2020 elmontris, ke antaŭ la pandemio 65 procentoj de poloj praktikis sportajn aktivaĵojon almenaŭ unu fojon monate. Pasintjara printempo kaj kronvirusaj rigoroj devigis preskaŭ la duonon de ili limigi fizikan aktivecoon. Kvankam la fizika ekzercado hejme, antaŭ la ekrano ne povas anstatŭi veran trejnadon kun la uzo de profesiaj aranĝaĵoj sub la gvido de instrukturo, tamen hejma trejnado ĝuas ĉiam pli grandan popularecon. Unu el la trejnplatformoj dum la lastaj kelkaj monatoj notis pli ol kvinoblan interesiĝon pri sia oferto flanke de sportemaj poloj. La esploro konfirmis ankaŭ, ke por personoj fizike aktivaj sporto estas grava elemento de psikoterapio helpanta fronti timojn, nervoziĝon, apation.

El la elsendo 10.03.2021. Legas Milada – 2′ 15″

Antaŭnelonge en la filioj de la Nacia Pola Banko aperis aŭtomatoj por ŝanĝo de moneroj en granda kvanto je papera mono. Ekde la nova jaro la rilataj monerŝanĝaj aŭtomatoj aperis en 16 regionaj filioj de la banko en la vojevodiaj urboj. Sufiĉas enŝuti en aŭtomaton monerojn sen la neceso grupigi ilin laŭ valoro kaj atendi ĝis kiam la maŝino kalkulos ilian valoron. Moneroj devas esti puraj kaj emisiitaj de Nacia Pola Banko. Monerŝanĝa aŭtomato liveras al kliento kvitancon baze de kiu en kaso eblas ricevi ekvivalentan sumon. Se temas pri moneroj unu, du- kaj kvingroŝaj valoras atenti pri la fakto, ke en 2014 la Nacia Pola Banko ŝanĝis la ajolon, el kiuj ili estis produktitaj. La mangana kupro estis ŝanĝita je ŝtalo kovrita de kuprtavolo. La malnovaj unugroŝaj moneroj enhavas preskaŭ unu gramon da pura kupro kaj tio ŝanĝas ilian efektivan valoron. Konsiderante, ke la 18-an de februaro nunjare la tuno da kupro en Londono kostis 8604 usonajn dolarojn la valoro de kupro en unu unugroŝa monero obligis sian valoron.

El la elsendo 02.03.2021. Legas Maciek – 1′ 19″

La vroclava universitato lanĉis la laŭvican fojon la postdiplomajn studojn, kiuj peredukas specialistojn pri la aktivigado de grandaĝaj personoj. Studentoj alproprigas konojn pri psikodietetiko, fizjologio, geriatria rekapabligado kaj flegado. Psikgerontologio konsideras la bezonojn de lerta kaj kompetenta priservado de klientoj en la senjora aĝo, kiu nun estas plej longdaŭra vivetapo, pli longa ol infaneco, juneco kaj matureco. Tial estas necese disponi pri specialistoj, kiuj en medio aĝe varia kapablu kunlabori ne sole kun homoj junaj, sed ankaŭ personoj 60+. La studoj ne formas medicinajn protektatojn de grizaĝuloj, sed estas adresitaj al personoj, kiuj interesiĝas pri laboro por aktivigi grandaĝulojn, pri prilaborado de programoj, kiuj inkluzivigas personojn 60+ en aktiva vivo, pri bita edukado de grizaĝuloj, pri intergeneracia kunlaboro. Ne laste la studoj celas personojn, kiuj volas aktivi kontraŭ diskriminacio kaj socia ekskludo pro grizaĝo. La studprogramo ekipas studentojn per konoj pri specifeco de la maljuniĝado en la nuntempa mondo, peras solvojn por altigi la vivkvaliton de personoj 60+. Ĝis nun dum 4 eldonoj de la vroclava studprogramo diplomitiĝis preskaŭ 60 personoj ne nur el Pollando, sed ankaŭ el Italio, Hispanio kaj Germanio. La pola diplomo pri psikogerontologio estas valida en la tuta Unio.

El la elsendo 02.03.2021. Legas Maciek – 1′ 39″

Laŭ la donitaĵoj de Eurostat prema plimulto de poloj – inter la 18-a kaj la 34-a vivojaroj – daŭre loĝas kun siaj gepatroj. En Pollando temas pri 59,6 procentoj de tiuaĝaj personoj, sed en la daŭro de la lastaj jaroj tiu indico malkreskis. Ĉi-rilate avanas aliflanke kroatoj kun la indico 75 procentoj kaj slovakioj – 69,7 procenoj. Pliajn lokojn okupas junaj grekoj kaj italoj superante 65 procentojn. Laŭ la donitaĵoj el 2018 en Pollando temis pri eĉ 2 milionoj da junaj personoj, kiuj loĝis kun almenaŭ unu el la gepatroj. Oni supozas, ke tiu kvanto kreskis, kion aldone povis firmigi la kronviusa pandemio. La ĉefan kaŭzon oni trovas en financoj. Kvankam eĉ 65 procentoj de poloj el la menciita aĝgrupo jam laboras kaj enspezas, sed iliaj salajroj ne ebligas la memstaran vivon. Aldoniĝas al tio daŭranta inflacio ligita kun kresko de la prezoj en vendejoj. Aldoniĝas la kreskantaj kostoj de loĝejoj ĝis tia nivelo, ke eĉ iom bonstataj poloj ne povas al si permesi la aĉeton.

El la elsendo 23.02.2021. Legas Maciek – 1′ 15″

„Geografia-statistika atlaso de Pollando” de Eugeniusz Romer el 1916, ankoraŭ antaŭ ol Pollando regajnis suverenecon, estis unu el la plej gravaj dokumentoj, kiuj ebligis al Pollando post la 1-a mondmilito reveni sur la mapon de la mondon. Ĝi ludis ŝlosilan rolon, se temas pri la limoj de la sendependa Pollando post 1918. En la 150-a naskiĝdatreveno de la elstara kartografo estis pretigita nova edukprojekto „Geografia-Politika Atlaso de Pollando. Pollando en la nuntempa mondo. Perspektivoj 2022”. Pere de instrumentoj propraj al geografo ĝi celas prezenti Pollandon kiel modernan ŝtaton kun riĉa pasinteco. Ĉe rilata retejo troviĝos senpage pretaj mapoj kaj priskriboj de geopolitikaj problemoj, lecionscenaroj kaj kuriozaĵoj pri Pollando. Dum la plej proksimaj du jaroj en elektitaj liceoj okazos demonstraj lecionoj por instruistoj de geografio, historio kaj sociaj konoj pri politika geografio. La organizantoj planas konkurson por komencantaj kaj spertoplenaj adeptoj de kartografio.

El la elsendo 16.02.2021. Legas Maciek – 0′ 58″

La Tutlanda Societo de Birdprotektado publikigis la aktualan version de la Ruĝa Registro de la Polaj Birdoj. Rezultas el ĝi, ke dum la lastaj 200 jaroj en Pollando formortis 16 birdospecioj kaj 47 pliaj estas mortminacitaj. Inter ĉi lastaj troviĝas kuleranaso, griza mevo, frugilego. Per analizoj estis ĉirkaŭprenitaj nur 230 birdospecioj regule nestantaj en Pollando, sen specioj nestantaj sporade aŭ ne regule. La Ruĝa Listo notas ankaŭ kazojn de populacia rekonstruo kaj de malkreskinta minacstatuso. Inter ok birdospecioj rilate kiujn oni malaltigis la minacstatuson troviĝas blankvosta maraglo kaj migra falko. Laŭ ornitologoj la plej efika maniero savi endanĝerigitajn birdospeciojn estas protekto de iliaj nestejoj.

El la elsendo 16.02.2021. Legas Maciek – 0′ 58″

Laŭ la donitaĵoj de la Esplorevoluiga Centro BioStat prema plimulto de poloj deziras liberigon de la propandemiaj rigoroj. Favore al malfermo de hoteloj kaj restoracioj deklaras sin 87 procentoj de poloj, ne plenaj 10 procentoj asertas, ke ili daŭre estu fermitaj. Preskaŭ 17 procentoj opinias, ke la restoracioj devus funkcii sen ajnaj limigoj, tamen pli ol 34 kaj duona procentoj deklaras sin por observo de distanco kaj maskouzo. Iom pli ol 8 procentoj konstatis, ke la restoraciojn povas viziti sole renasiĝintoj, personoj vakcinitaj aŭ kun negativa testo pri kronviruso. Entute pli ol 69 procennyoj de poloj deklaras la deziron reviziti restoraciojn. Favore al malfermo de vendejgalerioj (kiuj refunkciis ekde la 1-a de februaro) deklaris sin preskaŭ 90 procentoj de la enketitoj. Pli ol 85 procentoj deziras la funkciadon de skiterenoj, preskaŭ 83 procentoj de la respondintoj deklaras sin por funkciado de korplertigaj kluboj, pli ol 73 procentoj por la funkciado de naĝejoj. Pli ol 48 kaj duona procentoj de la respondintoj favoras refunkciigon de la noktaj kluboj kaj dancejoj, tamen laŭ preskaŭ 42 procentoj tiuj distrolokoj restu fermitaj.

El la elsendo 10.02.2021. Legas Maciek – 0′ 51″

Laŭ la ĵurnalo „Wall Street Journal” la 2020-a jaro kaŭzis, ke la dependeco de firmaoj kaj de privataj uzantoj de la ciferecaj servoj ofertataj de tiaj gigantuloj kiel Apple, Amazon, Facebook, Google aŭ Microsoft aldone kreskis kaj ili firmigis sian dominan pozicion. Tio ligiĝis kun la elspezoj por komputiloj, videoludoj, reta butikumado, reta reklamado kaj nuboservoj por la merkatista sektoro. En la periodo kiam vendejoj kaj flugkompanjoj batalis por transdaŭro la sumaj ensezoj de la kvin plej grandaj firmoj de Usono – Apple, Microsoft, Amazon, Facebook kaj Alphabet kreskis ĝis 1,1 biliono da dolaroj. Por iuj firmaoj la kresko de enspezoj ebligis grandigi la dungitaron. Amazon pasintjare enlaborigis 500 mil novajn laborantojn. Laŭ la ĵurnalo la kresko de la ciferecaj gigantuoj konserviĝos post la kronvirusa pandemio. Kiel asertas la prezidanto de Microsoft la elspezoj por novaj teknologioj duobliĝos tiam ĝis la nivelo de 10 procentoj de la Landa Produkto Brutte.

El la elsendo 10.02.2021. Legas Milada – 1′ 32″