Novaĵoj

Post la fermo de lernejoj en 160 landoj unu miliardo da lernantoj en la mondo ektroviĝis ekster la lernejaj muroj. La kronvirusa pandemio alkondukis al la plej grandaj damaĝoj en la edukado, konstatis la ĝenerala sekretario de UNo, Antonio Guterres. Unuiĝintaj Nacioj taksas, ke la pandemio tuŝis pli ol unu miliardon da studentoj en la tuta mondo. 40 milionoj da infanoj en la kritika antaŭlerneja aĝo devis ĉesigi la lernadon. Laŭ Guterres la longiĝanta fermo de lernejoj povas plie kreskigi problemojn de multaj lernantoj, se temas pri aliro al la lernado. La plej grava prioritato devas do esti refunkcigo de lernejoj kaj edukinstitucioj. Malgraŭ klopodoj daŭrigi la instruadon en la krizotempo – pere de lecjonoj en radio, televido kaj rete – multajn lernantojn oni ne sukcesis atingi. En plej malfacila situacio troviĝis lernantoj neplenlertaj, membroj de malplimultoj, infanoj de rifuĝintoj kaj transloĝigitoj. Guterres akcentis la neceson apliki bitajn teknologiojn kaj modernajn instruprogramojn kun samtempa subteno de instruistoj kaj lokaj sociaj.

El la elsendo 11.08.2020. Legas Milada – 1’40”

Komence de julio la Eŭropa Komisiono nomumis laŭvicajn 24 konscorciojn, en kies konsiston eniras 165 institucioj de la supera edukado el 26 membraj ŝtatoj kaj el aliaj landoj partoprenantaj la Programon Erasmus+. En ilian konsiston eniris ankaŭ  la polaj altlernejoj – Min-Fandindustria Akademio en Krakovo, la Varsovia, Poznana kaj Silezia Politeknikoj kaj la Silezia Universitato de Katowice. La Eŭropaj Universitatoj formas specifan supernacian aliancon de la institucioj de la supera instrusistemo el la tuta Eŭropo. Tiu reto de la altlernejoj sur la unia teritorio ebligos al studentoj akiri diversajn sciencajn gradojn dank’ al la ebleco ligi studojn en kelkaj landoj de la Eŭropa Unio, tiel kontribuante al evoluo de la internacia kokurenco inter la eŭropaj superaj lernejoj. En 2019 estis elektitaj 17 tiaj konscorcioj.  Entute 41 eŭropaj univeristatoj inkluzive de la novaj ricevos el la unia buĝeto subvencion en la alteco de 287 milionoj da eŭroj.

El la elsendo 04.08.2020. Legas Maciek – 1’16”

En julio kelkajn varsoviajn kvartalojn plagis voremaj aziaj noktopapilioj. Temas pri tre invada specio Cydalima perspectalis traiĝinta al Pollando kun buksostikaĵoj el Germanio, kie oni konstatis ĝin en 2006. Ĝi dekumas niajn buksojn kaj tiel endanĝerigas la tutan ekosistemon. Kvankam aziaj noktopapilioj ne estas minacaj por homo ili kapablas ĝene, eĉ amaskvante invadi domojn ankaŭ dumtage. Multaj personoj havas rezerovojn neniigi la insektojn, sed aliflanke – kiel argumentas sciencistoj – ĉiu ekzemplero de la neniigita nociva insekto povas signifi kelkajn savitajn buksoarbustojn.

El la elsendo 28.07.2020. Legas Maciek – 0’47”

Per 167 milionoj da zlotoj estos kromfinancitaj el la uniaj fondusoj tri projektoj en marhavenoj de Szczecin, Gdynia kaj Świnoujście. Temas pri profundigo de ennaviga kanalo al la haveno en Gdynia, aĉeto de moderna fajrobrigada ŝipo kaj  alirfaciligo al la havenoj en Szczecin kaj Świnoujście. Realigo de tiuj investaĵoj altigos la konkurencon de la polaj havenoj kaj de la transkarga sektoro kaj krome altigos la mediokvaliton kaj navigsekurecon. La valoro de la nun daŭrantaj investaĵoj en la mara mastrumado egalas al preskaŭ 10 miliardoj da zlotoj. Ĝis la 2030-a jaro estas planitaj pliaj projektoj kun la suma valoro de 15 miliardoj da zlotoj.

El la elsendo 28.07.2020. Legas Maciek – 0’50”

La polaj fervojistoj ne forgesas pri someraj atrakciaĵoj por turistoj. Dum ĉiuj semajnfinoj de julio kaj aŭgusto funkcias en la suda Pollando retrotrajnoj laŭ la historia Galicia Transa Fervojo. La itinero kondukas de Chabówka ĝis Mszana Dolna tra la pitoreska Rabka-rivera valo, tra Rabka Zdrój. En la finstacio Mszana Dolna la halto daŭras 45 minutojn – ebligante fari mallongan promenon aŭ ĝui la gastronomiajn servojn, atendantaj la gastojn. En aŭgusto, se la epidemiologia situacio ebligos tion, la itinero estos plilongigita ĝis Kasina Wielka, unu el la plej belaj kaj plej alte situantaj fervojaj stacioj en Pollando. Tie eblos uzi la seĝan telferon al la pinto de Śnieżyca, de kie etendiĝas belega panoramo i.a. al la Insula Beskidy-montaro. La iama Galicia Transa Fervojo kondukanta tra la montoregionoj de Karpatoj havas pli ol 135 jarojn. Ĝia 77-kilometra segmento de Chabówka ĝis Nowy Sącz estas taksata kiel unu el la plej pitoreskaj fervojaj linioj ne sole en Pollando, sed ankaŭ en la tuta Eŭropo. Komence de la 90-aj jaroj de la pasinta jarcento ĝi ludis gravan rolon en la persona kaj vara transporto, ĝis kiam ĝian signifon priombris la aŭtomobila transporto. Plimulto de la stacikonstruaĵoj estas originalaj, eĉ se iom damaĝitaj. La trajnon konsisitigas vagonoj kaj lokomotivoj el la Parko de la Fervoja Veturilaro en Chabówka.

El la elsendo 21.07.2020. Legas Maciek – 1’40”

La varsovia artgalerio Kordegarda lige kun la 610-a datreveno de la venka batalo super teŭtonoj apud Grunwald – la 15-an de julio 1410 – pretigis la subĉielan publikan ekspozicion „Potenco de simbolo”. La venka batalo el 1410 estis la plej granda batalo de la mezepoka Eŭropo. Ĝia historio fariĝis la nacia mito kuraĝiganta polojn en la plej mornaj jaroj de la 18-jarcentaj dispartigoj ĉiam vekante esperon pri renaskiĝo kaj spronante dignosenton. La ekspozicio „Potenco de simbolo” rakontas pri la historio kaj legendo, pri la plej fama tolaĵo de  Jan Matejo, pri la sortoj de la bildo ligita kun la sorto de la lando. La ekspozicio  funkcios ĝis la fino de la monato. Ĝi estas prezentita ankaŭ en la reta versio libere elŝutebla kaj konigebla al kulturinstitucioj, komunumoj, lernejeoj, eksterregistarj organizoj kaj prsonoj privataj.

https://nck.pl/projekty-kulturalne/projekty/galeria-kordegarda/aktualnosci/potega-symbolu-wystawa-do-pobrania

El la elsendo 15.07.2020. Legas Maciek – 1’03”

La Eŭropa Komisiono atribuis al Pollando 28 milionojn da eŭroj por realigo de 6 projektoj rilatantaj al la naturprotektado. La rimedoj el la programo LIFE servos i.a. por kontraŭbatalado de aerpolucio kaj grandigo de la provizoj de trinkakvo. Ili estos realigataj i.a. en la krakova regiono, kie temos pri malatigo de la emisiado de la forcejaj gasoj. En la centra Pollando la rimedoj i.a. helpos revenigi la rezervujon de la trinkakvo kaj samtempe ripoziga akvotereno, kiu estas Akvoreceptaklo de Sulejów. La Nacia Fondaĵo por la Naturprotektado kaj Akva Mastrumado lige kun la laŭvica programo LIFE kun la buĝeto de 450 mlionoj da eŭroj atentigas koncernajn subjektojn interesiĝi pri la kromfinancado de iliaj projektoj el ĉi tiu programo.

El la elsendo 07.07.2020. Legas Maciek – 1’03”

En la prestiĝa rangolisto de la plej bonaj altlernejoj de la mondo – QS World University Ranking – ĉi jare ektroviĝis 15 polaj superaj lernejoj. La plej bona evidentiĝis la Varsovia Universitato okupinta la 321-an lokon. Plej alte estis poentita ĝia renomo kaj opinio de la labordonantoj. Ĝi avancis kompare al la lasta enketo je 28 lokoj. La Jagelona Universitato el Krakovo avancis je 12 lokoj. Sian pozicion plibonigis ankaŭ la Varsovia Politekniko. Krome inter la 801-a kaj unumila loko ektroviĝis ceteraj 12 polaj altlernejoj. La ĉefajn lokojn okupis usonaj universitatoj. Entute oni pritaksis 5500 altlernejojn el la tuta mondo. En la listo troviĝas mil. La rangolisto kreiĝas baze de 6 kriterioj: prestiĝo en la akademia medio, prestiĝo inter labordonantoj, la rilato de la nombro de lekciantoj al la nombro de studentoj; kvanto de citaĵoj kaj nombro de eksterlandaj studentoj kaj laborantoj. Ĉiujare la brita firmao Quacquarelli Symmonds publikigas tri apartajn listojn, en kiuj estas taksita la tuto de la altlerneja funkcido, sciencaj fakoj kaj studdirektoj.

El la elsendo 30.06.2020. Legas Maciek – 1’24”

La porekologiajn sintenojn de poloj oni ekzamenis antaŭneloge laŭ la komisio de BIG InfoMonitor. Eĉ 82 procentoj de poloj konscias pri la ekologiaj problemoj kaj 44 procentoj envivigas la porekologiajn rekomendojn. Inter klimatkonscia parto de la socio dominas personoj en la aĝo 35+ kaj pli aĝaj, kiuj en la ĉiutaga vivo zorgas pri la sorto de la planedo. Por 65 procentoj de la enketitoj la medioprotektado estas „nepra”, kaj ĉiu kvina taksas ĝin grava. La plej grandan atenton donas al ĝi personoj pli ol 45-jaraĝaj. En la enketo plej ofte (73-procente) estis menciita la neceso de segredado de la forfalaĵoj. 58 procentoj de la respondintoj deklaris la uzon de ekologiaj sakoj (materialaj), 44 procentoj zorgas pri la neforĵetado de manĝaĵoj kaj ĉiu kvara limigas la kvanton de uzata akvo. Unu triono de la enketitoj deklars, ke ilia porekologia sinteno ebligas al ili ŝpari, por 30 procentoj la porekologia sinteno kostas nenion. Tamen 17 procentoj de la respondintoj deklaris kreskon de siaj elspezoj. La enketo elmontris krome, ke kompare kun aliaj eŭropaj landoj la produktado de la forfalaĵoj en Pollando ne estas granda. Temas pri 315 kilogramoj je persono, dum la meza eŭropa indico egalas al 487 kilogramoj. Aliflanke en iuj ŝtatoj la nivelo de la reciklado de la forfaloĵoj estas preskaŭ 100-procenta, ĉe ni nur 30-procenta.

El la elsendo 23.06.2020. Legas Maciek – 1’47”

La estro de la  germana diplomataro Heiko Maas post la renkontiĝo kun la iraela ministro por la eksterlandaj aferoj esprimis esprimis „serioznan maltrankvilon” de la berlinaj aŭotitatoj lige kun la planita de Israelo anekso de la palestinaj teritorioj ĉe la Okcidenta Bordo kaj avertis la isrealajn aŭtoritatojn kontraŭ ĉi tiun paŝon. La germana diplomatao substrekis, ke la deklarita de Benjamin Netanjahu anekso de preskaŭ unu triono de la palestinaj teritorioj signifus perforton de la normoj de la internacia leĝaro. Maas ne precizigis, kiel Germanio reagus kaze de anekto.

El la elsendo 16.06.2020. Legas Barbara – 0’47”