POLA RETRADIO

nia komuna lingvomedio

Novaĵoj

La valoro de la pola helpo por Ukrainio

La pola fiancministro, Teresa Czerwińska informis, ke la valoro de la pola helpo por ukrainanoj egalis en 2022 al 30 miliardoj da zlotoj. Tio signifas unu procenton de la Landa Produkto Brutte (malneta enlanda produkto). Temas pri rimedoj el la centra buĝeto, helpofonduso por Ukrainio kaj rimedoj de la komunuma administracio, temas parte pri militista helpo. Ŝiaopinie malfacilas taksi, ĉu ĉi tiu valoro kreskos en 2023, ĉar tio dependas ankaŭ de la skalo de militista helpo kaj de tio, kiom da ukrainaj rifuĝintoj troviĝos en Pollando.

El la elsendo 30.03.2023. Legas Maciek – 0′ 42″

Caritas Polska por la viktimoj de la tertremoj

Caritas Polska kolektis sume 11 milionojn da zlotoj por la viktimoj de la tragika tertremo, kiu la 6-an de fabruaro trafis Turkion kaj Sirion. La elementa plago konsumis 55 mil mortintojn kaj 129 mil personoj estis vunditaj. Laŭ pritaksoj la sekvojn de la tertremo suferis pli ol 20 milionoj da personoj. En Sirio mem preskaŭ unu miliono da viktimoj perdis siajn hejmojn. La kolektitaj 11 milionoj da zlotoj por Sirio kaj Turkio estas destintaj por la surloka helpo en kunlaboro kun la partneraj organizaĵoj el la reto Caritas.

El la elsendo 20.03.2023. Legas Maciek 0′ 42″

La pola aviada trafiko normaliĝas

En la nunjara januaro la trafiko ĉe la varsovia flughaveno atinigis la 95-procentan nivelon kompare kun la rekorda jaro 2019. Simile estis kun transitaj pasaĝeroj. La flughaveno Chopin notas ilian kreskon kaj proksimiĝas al la nivelo el 2019. Samtempe en la daŭro de tri lastaj jaroj ŝanĝiĝis la karaktero de la pasaĝeroj utiligantaj la varsovian flughavenon. De merkatista al turista. Tiujn donitaĵojn prezentis antaŭ kelkaj tagoj dum la gazetara konferenco prezidanto de la Ŝtata Entrepreno Aerhavenoj. Oni informis krome i.a., ke ekde somero 2023 en Chopin-flughaveno aperos novaj transportaj aviadkompanioj proponante novajn celokojn. Ryanair priservos flugojn al Bruselo Charleroi, Majorko, Bilbao, Alicante, Pafos. Play priservos la flugojn al Rejkjaviko kaj Wizz Air al Sevilo. En tiu kunteksto aldonendas, ke en 2022 la duono de turistoj partoprenintaj la organizitan turisman ripozon (preskaŭ 3,1 milionoj da personoj) forveveturis eksterlanden utiligante ĉartan transporton.

El la elsendo 20.03.2023. Legas Milada – 1′ 40″

Kresko de importo el Ukrainio

La rapide kreskanta importo de kortbirda viando kaj ovoj el Ukrainio al la Eŭropa Unio surprizas la kortbirdan produktobranĉon. La portalo wiadomościhandlowe.pl bildigas tiujn informojn per la rilataj statistikaĵoj. Ili baziĝas sur la donitaĵoj de AVEC pro la unuaj ok semajnoj de la nuna jaro. La importo de la kortbirda viando el Ukrainio, kreskis je 94 procentoj kompare al la sama periodo de la 2022 kaj egalis al 32 306 tunoj. Tio koncernas same viandon frostigitan kiel ankaŭ freŝan. La importo de ovoj el Ukrainio al la Eŭropa Unio egalis al 4457 tunoj, kio signifas kreskon je 1370 procentoj kompare al la unuaj ok semajnoj de 2022. Ĉi-rilate temis unuavice pri importo de ovoj freŝaj.

El la elsendo 10.03.2023. Legas Maciek – 01′ 03″

Oro por individuaj klientoj

La kompanio KGHM Polska Miedź S.A. (KGHM pola kupro, akcia kompanio) konsideras la eblon vendi oron al individuaj investantoj. Oro kun la enhavo de pli ol 99,95 procentoj estas reakirita el la orporta ŝlimo produktita en la procezo de arĝenta elektrorafinado en la formo de stangoj pezaj de la duona ĝis dek du kilogramoj. La kompanio en la unuaj tri kvaronoj de 2022 produktis preskaŭ du tunojn da oro. La tuta metalproduktado de KGHM estas vendata al komercaj kaj instituciaj klientoj, sed la oraj staboj estas tro grandaj por la bezonoj de individuaj investantoj. KGHM okupiĝas pri la minado kaj prilaborado de metalaj ercoj, ĉefe kupro, kaj estas unu el la ĉefaj produktantoj de ĉi tiu metalo kaj arĝento en la mondo. Ĝi ankaŭ produktas kelkajn aliajn metalojn troviĝantajn en kupraj ercoj, kiel molibdeno, renio kaj nikelo.

El la elsendo 10.03.2023. Legas Milada 01′ 27″

Polinoj ĉe la estraj postenoj

Pola Ekonomia Instituo baze de donitaĵoj de Eurostat informis, ke aktuale en Pollando la misproporcio ĉe la estraj postenoj inter virinoj kaj viroj ne estas signifa kaj egalas al 43 procentoj. Samtempe ĉi-rilata mezumo en la uniaj landoj egalas al 35 procentoj. Pli bonaj donitaĵoj rilatas nur al Latvio, kie virinoj okupas 46 procentojn de la estraj postenoj. En Svedio, same kiel en Pollando temas pri 43 procentoj, en Estonio – pri 41 procentoj. Po 38 procentoj de virinoj laborantaj ĉe la estraj postenoj troviĝas en Bulgario, Irlando, Portugalio, Francio kaj Islando. Plej malmultaj virinoj ĉe la estraj postenoj laboras sur Kipro (21 procentoj), en Luksemburgio – 22 procentoj kaj Nederlando – 26 procentoj. Virinoj dominas ĉe la estraj postenoj en komerco, publika administracio kaj industrio. En Pollando en 2021 la estrajn postenojn okupis 459 mil virinoj. Ĉiu tria laboris en komerco (126 mil personoj).

El la elsendo 10.03.2023. Legas Milada 01′ 41″

Poloj por la kontanta mono

Kiel informis komence de februaro 2023 Radio Z, baze de opinisodado komisiista de ĝi al la laborejo IBRIS pli ol 80 procentoj de la enketitoj kontraŭas la forigon de la kontantaj pagendecoj. Temas pri la opinio same de la plej aĝa kiel ankaŭ la plej juna generacioj. Nur ne plenaj 16 procentoj de la enketitoj dezirus, ke pagendeco per karto, telefono aŭ poŝhorloĝo plene anstataŭigu kontantan monon. Decide por forigo de la kontanta mono deklaras sin 3,4 procentoj de la enketitoj, 12, 4 procentoj de la repondintoj „preferus” tiun solvon.

El la elsendo 25.02.2023. Legas Maciek – 0′ 47″

La geedzoj Żabińki, la patronoj de la varsovia bestoĝardeno

Ekde la 1-a de januaro 2023 la patronoj de la varsovia bestoĝardeno fariĝis Antonina kaj Jan Żabiński, legendecaj figuroj konstante ligitaj kun ĝia historio.
La geedza paro eniris la historion de Varsovio kiel arkitektoj kaj kreintoj de la moderna bestoĝardeno, kiel elstaraj herooj, kiuj dum la 2-a mondmilito estis savantaj judojn el la Varsovia Getto kaj soldatojn de la konspira Landa Armeo (AK) donante al ili rifuĝejon sur la tereno de la bestoĝardeno.
Jan Żabiński estis la organizinto de la varsovia ZOO-ĝardeno kaj ĝia unua direktoro. Tiun ĉi funkcion li plenumis ekde 1929 ĝis marto 1951, kiam li estis demisiigita pro sia dummilita konspira agado en AK. La 11-an de marto 2023 oni solenos la 95-an datrevenon de la establo de la varsovia Bestoĝardeno.

El la elsendo 25.02.2023. Legas Milada kaj Maciek – 01′ 07″

Homoj Labordependaj 2022

Ĉiujare lige kun la Monda Tago de Homoj Labordependaj, do Labormaniuloj aperas raporto de ADP, “Homoj en Laboro 2022: La globskala alrigardo al la laborforto”. Ĝi koncernas problemon kiam estas perturbita en la homa vivo la ekvilibro inter laboro kaj aliaj vivsferoj. Evidentiĝas, ke poloj ĉiam pli ofte laboras kromhore. Sekve laŭ esploroj dum unu semajno ili laboras averaĝe 5 horojn 48 minutojn senpage. Pli ol 25% laboras senpage de 6 ĝis 10 horoj semajne; Laŭ la antaŭa esploro, poloj laboris averaĝe 5 horoj 30 minutojn senpage. Ĉi-jare tiu mezumo altiĝis ĝis 5 horoj 48 minutoj. Pli ol 34 procentoj da poloj deklaras, ke ili pretas labori pli da horoj kaj tagoj semajne, se tio ligiĝus kun krompago. Laŭ la sama raporto de ADP en la monda skalo ĉiusemajne dungitoj laboras averaĝe je 8 horoj kaj 30 minutoj pli ol antaŭvidas laborkontrakto, en Eŭropo je 7 horoj kaj 45 minutoj. Kvankam post du pandemijaroj ŝajnis, ke laborantoj kutimiĝis al la distanca kaj hibrida laboro, kaj ke estis ellaboritaj normoj ebligantaj konservi ekvilibron inter la profesia kaj privata vivo, tamen tiel ne estas. La opinisonda firmo CBOS informis, ke en 2011 eĉ 11 procentoj da poloj luktis kun labordependiĝo. Psikologoj avertas, ke por nefronti sanproblemojn oni ne superu la 40-horan laborsemajnon kaj fiksu klarajn limojn, kiuj apartigas la privatan kaj profesian vivon.

El la elsendo 25.02.2023. Legas Milada – 2′ 25″

Preskaŭ ĉiuj enmigrantoj laboras

Laŭ esploroj de la Migroplatformo EWL, Studumo de la Orienta Eŭropo de la Varsovia Universitato kaj la fondaĵo EWL rezultas, ke preskaŭ ĉiuj ukrainaj emigrantoj en la produkta aĝo, kiuj esprimis tian deziron trovis laboron en Pollando kaj jam estas dungitaj. Tiu raporto estis prezentita dum la konferenco dediĉita al la helpo de Pollando al Ukrainio. Ekde la rusa invado kontraŭ Ukrainion ĉirkaŭ 900 mil enmigrintoj estis enlaborigitaj en Pollando laŭ simpligita formo. Laŭ la aferprezentanto de la Ĉefkomandanto de la Limgardistaro inter la 24-a de februaro kaj la 7-a de junio 2022 temis i.a. pri 432 mil ukrainaj civitanoj en la aĝo inter la 18-a kaj la 60-a vivojaroj. Laŭ oficialaj donitaĵoj en tiu ĉi periodo 1,5 milionoj da ukrainanoj ricevis la statuson de portempa helpo, kiu ebligas laboron en Pollando. Laŭ polaj ekspertoj ĉe la plia helpoetapo necesas cerigi al enmigrantoj eblon de la profesia avanco pere de instruado de la pola lingvo kaj profesia klerigo. La aŭtoroj de la raporto atentigas, ke preskaŭ sesoble pli da ukrainaj enmigrantoj estis enlaborigitaj en Pollando ol en Germanio.

El la elsendo 15.02.2023. Legas Maciek – 01′ 28″