Novaĵoj

Antaŭnelonge okazis la pola-japana ekonomia simpozio “Why Poland Now?”. En ĝia daŭro la pola ĉefministro Mateusz Mazowiecki memorigis, ke en Pollando funkcias ĉirkaŭ 300 japanaj firmaoj, kiuj enaborigas proksimume 40 mil laborantojn en diversaj branĉoj de la mastrumado. La valoro de rektaj japanaj investaĵoj en Pollando en 2019 egalis al 25 milionoj da eŭroj. La reciprokajn rilatojn favoras rekta flugkonekto inter Varsovio kaj Tokio. Alia grava faktoro intimiganta la polajn-japanajn rilatojn estas kontrakto pri libera komerco inter Japanio kaj la Eŭropa Unio. Pola Agentejo de Investaĵoj kaj Komeco priservas aktuale 14 investoprojektojn de japanaj firmaoj.

El la elsendo 10.03.2021. Legas Maciek – 0′ 48″

Por 41 procentoj de aktivaj fizike poloj sportumado estas la plej efika rimedo por supervenki streson ligitan kun la pandemio. Por 79 procentoj tio estas metodo por ĝenerala bonfarto kaj alta laborefikeco. Tio rezultas el la enketo de MultiSport Index 2020. Tial i.a. multaj personoj pro la longiĝanta funkcimalpermeso de fortostreĉaj sportejoj komencis serĉi solvojn en la formo de retaj trejnadoj. La interesiĝo kreskis dinamike en la lastaj monatoj. Sampte dinamike kreskis kaj vastiĝis oferto de retaj fizikaj trejnadoj konsideranta atendojn kaj bezonojn de diversaj aĝgrupoj. Regas ĝenerala opinio, ke retaj trejnadoj konserviĝos ankaŭ en la postpandemia tempo kiel kompletigo de aktiveco realigata en sportaj objektoj. La enketado de MultiSport Index 2020 elmontris, ke antaŭ la pandemio 65 procentoj de poloj praktikis sportajn aktivaĵojon almenaŭ unu fojon monate. Pasintjara printempo kaj kronvirusaj rigoroj devigis preskaŭ la duonon de ili limigi fizikan aktivecoon. Kvankam la fizika ekzercado hejme, antaŭ la ekrano ne povas anstatŭi veran trejnadon kun la uzo de profesiaj aranĝaĵoj sub la gvido de instrukturo, tamen hejma trejnado ĝuas ĉiam pli grandan popularecon. Unu el la trejnplatformoj dum la lastaj kelkaj monatoj notis pli ol kvinoblan interesiĝon pri sia oferto flanke de sportemaj poloj. La esploro konfirmis ankaŭ, ke por personoj fizike aktivaj sporto estas grava elemento de psikoterapio helpanta fronti timojn, nervoziĝon, apation.

El la elsendo 10.03.2021. Legas Milada – 2′ 15″

Antaŭnelonge en la filioj de la Nacia Pola Banko aperis aŭtomatoj por ŝanĝo de moneroj en granda kvanto je papera mono. Ekde la nova jaro la rilataj monerŝanĝaj aŭtomatoj aperis en 16 regionaj filioj de la banko en la vojevodiaj urboj. Sufiĉas enŝuti en aŭtomaton monerojn sen la neceso grupigi ilin laŭ valoro kaj atendi ĝis kiam la maŝino kalkulos ilian valoron. Moneroj devas esti puraj kaj emisiitaj de Nacia Pola Banko. Monerŝanĝa aŭtomato liveras al kliento kvitancon baze de kiu en kaso eblas ricevi ekvivalentan sumon. Se temas pri moneroj unu, du- kaj kvingroŝaj valoras atenti pri la fakto, ke en 2014 la Nacia Pola Banko ŝanĝis la ajolon, el kiuj ili estis produktitaj. La mangana kupro estis ŝanĝita je ŝtalo kovrita de kuprtavolo. La malnovaj unugroŝaj moneroj enhavas preskaŭ unu gramon da pura kupro kaj tio ŝanĝas ilian efektivan valoron. Konsiderante, ke la 18-an de februaro nunjare la tuno da kupro en Londono kostis 8604 usonajn dolarojn la valoro de kupro en unu unugroŝa monero obligis sian valoron.

El la elsendo 02.03.2021. Legas Maciek – 1′ 19″

La vroclava universitato lanĉis la laŭvican fojon la postdiplomajn studojn, kiuj peredukas specialistojn pri la aktivigado de grandaĝaj personoj. Studentoj alproprigas konojn pri psikodietetiko, fizjologio, geriatria rekapabligado kaj flegado. Psikgerontologio konsideras la bezonojn de lerta kaj kompetenta priservado de klientoj en la senjora aĝo, kiu nun estas plej longdaŭra vivetapo, pli longa ol infaneco, juneco kaj matureco. Tial estas necese disponi pri specialistoj, kiuj en medio aĝe varia kapablu kunlabori ne sole kun homoj junaj, sed ankaŭ personoj 60+. La studoj ne formas medicinajn protektatojn de grizaĝuloj, sed estas adresitaj al personoj, kiuj interesiĝas pri laboro por aktivigi grandaĝulojn, pri prilaborado de programoj, kiuj inkluzivigas personojn 60+ en aktiva vivo, pri bita edukado de grizaĝuloj, pri intergeneracia kunlaboro. Ne laste la studoj celas personojn, kiuj volas aktivi kontraŭ diskriminacio kaj socia ekskludo pro grizaĝo. La studprogramo ekipas studentojn per konoj pri specifeco de la maljuniĝado en la nuntempa mondo, peras solvojn por altigi la vivkvaliton de personoj 60+. Ĝis nun dum 4 eldonoj de la vroclava studprogramo diplomitiĝis preskaŭ 60 personoj ne nur el Pollando, sed ankaŭ el Italio, Hispanio kaj Germanio. La pola diplomo pri psikogerontologio estas valida en la tuta Unio.

El la elsendo 02.03.2021. Legas Maciek – 1′ 39″

Laŭ la donitaĵoj de Eurostat prema plimulto de poloj – inter la 18-a kaj la 34-a vivojaroj – daŭre loĝas kun siaj gepatroj. En Pollando temas pri 59,6 procentoj de tiuaĝaj personoj, sed en la daŭro de la lastaj jaroj tiu indico malkreskis. Ĉi-rilate avanas aliflanke kroatoj kun la indico 75 procentoj kaj slovakioj – 69,7 procenoj. Pliajn lokojn okupas junaj grekoj kaj italoj superante 65 procentojn. Laŭ la donitaĵoj el 2018 en Pollando temis pri eĉ 2 milionoj da junaj personoj, kiuj loĝis kun almenaŭ unu el la gepatroj. Oni supozas, ke tiu kvanto kreskis, kion aldone povis firmigi la kronviusa pandemio. La ĉefan kaŭzon oni trovas en financoj. Kvankam eĉ 65 procentoj de poloj el la menciita aĝgrupo jam laboras kaj enspezas, sed iliaj salajroj ne ebligas la memstaran vivon. Aldoniĝas al tio daŭranta inflacio ligita kun kresko de la prezoj en vendejoj. Aldoniĝas la kreskantaj kostoj de loĝejoj ĝis tia nivelo, ke eĉ iom bonstataj poloj ne povas al si permesi la aĉeton.

El la elsendo 23.02.2021. Legas Maciek – 1′ 15″

„Geografia-statistika atlaso de Pollando” de Eugeniusz Romer el 1916, ankoraŭ antaŭ ol Pollando regajnis suverenecon, estis unu el la plej gravaj dokumentoj, kiuj ebligis al Pollando post la 1-a mondmilito reveni sur la mapon de la mondon. Ĝi ludis ŝlosilan rolon, se temas pri la limoj de la sendependa Pollando post 1918. En la 150-a naskiĝdatreveno de la elstara kartografo estis pretigita nova edukprojekto „Geografia-Politika Atlaso de Pollando. Pollando en la nuntempa mondo. Perspektivoj 2022”. Pere de instrumentoj propraj al geografo ĝi celas prezenti Pollandon kiel modernan ŝtaton kun riĉa pasinteco. Ĉe rilata retejo troviĝos senpage pretaj mapoj kaj priskriboj de geopolitikaj problemoj, lecionscenaroj kaj kuriozaĵoj pri Pollando. Dum la plej proksimaj du jaroj en elektitaj liceoj okazos demonstraj lecionoj por instruistoj de geografio, historio kaj sociaj konoj pri politika geografio. La organizantoj planas konkurson por komencantaj kaj spertoplenaj adeptoj de kartografio.

El la elsendo 16.02.2021. Legas Maciek – 0′ 58″

La Tutlanda Societo de Birdprotektado publikigis la aktualan version de la Ruĝa Registro de la Polaj Birdoj. Rezultas el ĝi, ke dum la lastaj 200 jaroj en Pollando formortis 16 birdospecioj kaj 47 pliaj estas mortminacitaj. Inter ĉi lastaj troviĝas kuleranaso, griza mevo, frugilego. Per analizoj estis ĉirkaŭprenitaj nur 230 birdospecioj regule nestantaj en Pollando, sen specioj nestantaj sporade aŭ ne regule. La Ruĝa Listo notas ankaŭ kazojn de populacia rekonstruo kaj de malkreskinta minacstatuso. Inter ok birdospecioj rilate kiujn oni malaltigis la minacstatuson troviĝas blankvosta maraglo kaj migra falko. Laŭ ornitologoj la plej efika maniero savi endanĝerigitajn birdospeciojn estas protekto de iliaj nestejoj.

El la elsendo 16.02.2021. Legas Maciek – 0′ 58″

Laŭ la donitaĵoj de la Esplorevoluiga Centro BioStat prema plimulto de poloj deziras liberigon de la propandemiaj rigoroj. Favore al malfermo de hoteloj kaj restoracioj deklaras sin 87 procentoj de poloj, ne plenaj 10 procentoj asertas, ke ili daŭre estu fermitaj. Preskaŭ 17 procentoj opinias, ke la restoracioj devus funkcii sen ajnaj limigoj, tamen pli ol 34 kaj duona procentoj deklaras sin por observo de distanco kaj maskouzo. Iom pli ol 8 procentoj konstatis, ke la restoraciojn povas viziti sole renasiĝintoj, personoj vakcinitaj aŭ kun negativa testo pri kronviruso. Entute pli ol 69 procennyoj de poloj deklaras la deziron reviziti restoraciojn. Favore al malfermo de vendejgalerioj (kiuj refunkciis ekde la 1-a de februaro) deklaris sin preskaŭ 90 procentoj de la enketitoj. Pli ol 85 procentoj deziras la funkciadon de skiterenoj, preskaŭ 83 procentoj de la respondintoj deklaras sin por funkciado de korplertigaj kluboj, pli ol 73 procentoj por la funkciado de naĝejoj. Pli ol 48 kaj duona procentoj de la respondintoj favoras refunkciigon de la noktaj kluboj kaj dancejoj, tamen laŭ preskaŭ 42 procentoj tiuj distrolokoj restu fermitaj.

El la elsendo 10.02.2021. Legas Maciek – 0′ 51″

Laŭ la ĵurnalo „Wall Street Journal” la 2020-a jaro kaŭzis, ke la dependeco de firmaoj kaj de privataj uzantoj de la ciferecaj servoj ofertataj de tiaj gigantuloj kiel Apple, Amazon, Facebook, Google aŭ Microsoft aldone kreskis kaj ili firmigis sian dominan pozicion. Tio ligiĝis kun la elspezoj por komputiloj, videoludoj, reta butikumado, reta reklamado kaj nuboservoj por la merkatista sektoro. En la periodo kiam vendejoj kaj flugkompanjoj batalis por transdaŭro la sumaj ensezoj de la kvin plej grandaj firmoj de Usono – Apple, Microsoft, Amazon, Facebook kaj Alphabet kreskis ĝis 1,1 biliono da dolaroj. Por iuj firmaoj la kresko de enspezoj ebligis grandigi la dungitaron. Amazon pasintjare enlaborigis 500 mil novajn laborantojn. Laŭ la ĵurnalo la kresko de la ciferecaj gigantuoj konserviĝos post la kronvirusa pandemio. Kiel asertas la prezidanto de Microsoft la elspezoj por novaj teknologioj duobliĝos tiam ĝis la nivelo de 10 procentoj de la Landa Produkto Brutte.

El la elsendo 10.02.2021. Legas Milada – 1′ 32″

Laŭ la donitaĵoj el la Ĝenerala Elektronika Sistemo de la Registrado de Loĝantoj, PESEL oni notis en 2020 tri rekordojn. La nombro de naskiĝoj, kiu egalis al 357,4 mil estis la plej malalta ekde 2004, samtempe la nombro de la forpasosj estis la plej alta post la 2-a mondmilito kaj egalis al 486,2 mil. La diferenco de 129 mil personoj estas tri kaj duoble pli alta ol en 2019. Laŭ la ministro por la familio, laboro kaj socia politiko, Marlena Maciąg la renversigado de la demografiaj tendencoj estas longdaŭra procezo. Necesas ankoraŭ atendi la rezultojn de la inaŭguritaj en 2016 kelkaj sociaj programoj. Nun en la fina fazo troviĝas pliaj programoj subtenontaj la familion. La demografian situacion en 2020 la gazeto „Dziennik Gazetra Prawna” pravigas aldone per la sekvoj de la kronvirusa epidemio kaj ĝia influo je la sanprotekta sistemo.

El la elsendo 02.02.2021. Lagas Maciek – 1′ 10″

Laŭ la esploroj de Personnel Service 41 procentoj de personoj laborantaj distance portis kromajn kostojn ligitajn kun organizo de la hejma laborspaco, do aĉeto de skribotablo, taŭga seĝo, tekokomputilo aŭ presilo. Plimulto de firmaoj ne redonis al siaj laborantoj tiujn kostojn. Laŭ la esploroj plej ofte (64 procentoj) tiujn kostojn portis personoj inter la 18-a kaj la 24-a vivojaroj. En la aĝogrupo inter la 25-a kaj la 34-a vivojaroj tiujn elspezojn faris 28 procentoj de la enketitoj. Nur 4 je 10 labordonantoj partoprenis en la financado de laborinstrumentoj necesaj por la distanca laboro. Ankoraŭ malpli, ĉar nur 17 procentoj parte kovris la kostojn de la monata interreta ligo aŭ kurento, kiujn elspezis personoj distance laborantaj.

El le elsendo 26.01.2021. Legas Milada – 1′ 17″

135 polaj sciencistoj ricevis stipendiojn de la Nacia Agentejo por la Akademia Interŝanĝo por realigi kunlabore kun eksterlandaj sciencistoj en 26 landoj de la mondo sciencajn projektojn aŭ postdoktoriĝajn staĝojn. En la tria eldono de la stipendia programo, kies patrono estas profesoro Mieczysław Bekker plej multnombraj polaj sciencistoj, ĉar 21 staĝos en usonaj sciencaj centroj. Multnombre ili laboros ankaŭ en Britio kaj en Germanio. Krome en Aŭstralio, Aŭstrio, Belgio, Ĉeĥio, Danlando, Finnlando, Francio, Greklando, Hispanio, Hungario, Islando, Italio, Japanio, Kanado, Koreio, Meksikio, Nederlando, Novzelando, Portugalio, Slovenio, Suda Singapuro, Svislando, kaj Svedio. En la ĝisnunaj tri eldonoj la programon Bekker de la Nacia Agentejo por la Akademia Interŝanĝo oni atribuis stipendiojn al pli ol 400 sciencistoj.

El la elsendo 19.01.2021. Legas Gabi – 1′ 11″

La 6-an de januaro en la zooĝardeno de Vroclavo enmondiĝis hinda rinocero. Temas pri la filino de Maruŝka kaj Manas, rinoceroj el Ĉeĥio kaj el Francio. En la reta paĝo de la bestoĝardeno troviĝas filmoj pri la akuŝo kaj la unuaj vivmomentoj de la patrino kaj la ido. La sekvo de la 16-monata gravedeco havas enorman signifon por la transdaŭro de ĉi tiuj animaloj, ĉar en naturaj kondiĉoj ilia unusola rifuĝejo estas la Nacia Parko Kaziranga en la Hinda Unio. Bedaŭrinde ĉirkaŭas ĝin loĝkolonioj, vojoj, kultiveblaj kampoj, kio negative influas ĝian funkciadon. Ĝi frontas aktuale ankaŭ la sekvojn de la pandemio kaj de la kresko de la ŝtelĉasado. La hindaj rinoceroj troviĝas nur en 66 bestoĝardenoj de la mondo. En la lasta jaro enmondiĝis sole 7 idoj. La malgranda kvanto de naskiĝoj ligiĝas kun tio, ke la femaloj atingas la seksan maturecon havante 6-8 jarojn, ilia gravedeco daŭras eĉ 16 monatojn kaj la patrinoj flegas la idojn ĉirkaŭ tri jarojn. Kroman problemon konsistigas la bredokostoj ligitaj kun eksteraj moviĝspacoj, basenoj kaj kotaj terenoj. Alian defion kreas la nutrado. La hindaj rinoceroj bezonas ĉirkaŭ 25 kilogramojn da nutraĵoj tage. La vroclava bestoĝardeno de jaroj engaĝiĝas en protekton de hindaj rinoceroj en ilia natura medio en la naciaj parkoj Kaziranga kaj Manas.

El la elsendo 19.01.2021. Legas Maciek – 1′ 48″

Statistika polo drinkas jare 6 litrojn da vino dum ekzemple francoj 50. Malgraŭ tio la pola vinkonsuma merkato estas la plej promesoplena en Eŭropo. Pravigas tion daŭra ĉiujara kresko de la vinvendo je ĉirkaŭ 5-6 procentoj. Laŭ ekspertoj vera vinvenda eksplodo estas antaŭ ni, kio ligiĝas kun la prefero de junaj personoj por vino kaj biero. Tiu ĉi tendenco plej verŝajne firmiĝos, kun kio povos ligiĝi interesiĝo pri vinoj ĉiam pli kostaj. En la lastaj 12 monatoj la vendo de vino en Pollando kreskis je 9 procentoj, kaj oni elspezis por ĝi la rekordan sumon de 3,2 miliardoj da zlotoj ne kalkulante gastronomian sektoron kaj publikajn eventojn. Laŭ la Ĉefa Statistika Oficejo poloj plej ofte konsumas vinon dum manĝoj, dum societumaj eventoj, dum ripoza periodo. La kvanto de la konsumata vino estas konstanta (ĉirkaŭ 4 kalikoj) kaj sendependa de aĝo. Per tio diferenciĝas la konsumado de vino en Pollando rilate al biero kaj vodko. La konsumado de la du lastaj malkreskas kun la altiĝanta aĝo. Poloj preferas ruĝajn, sekajn vinojn (ili konsisitigas 80 procentojn de la vinvendo). Nur poste sekvas vinoj duonsekaj, duondolĉaj kaj dolĉaj. Kreskantan popularecon akiras ŝaŭmvinoj – la itala Prosecco kaj la hispana Cava. Evidentiĝas samtempe, ke poloj en plimulto ne konsideras vinon kiel alkoholaĵon. Kiel alkoholaĵon ili traktas vodkon (89 procentoj) kaj viskion (85 procentoj). Tio sekvas el la enketrezultoj de la esplorinstituto IBRIS.

El la elsendo 19.01.2021. Legas Maciek – 1′ 49″

Ŝatantoj de historio el la Historia-Esplora Grupo Wales malkovris sur la tereno de Toruń-distrikto 38 svedajn arĝentajn monerojn el la 16-a/17-a jarcentoj. La esplorata tereno ŝajnis komence ne tro atrakcia, sed iom hazarde retrovita pli frue unu arĝenta monero spronis plian serĉadon. La moneroj, kiuj kuŝis tie de 400 jaroj troviĝis relative malprofunde, ĉar nur 10 centimetrojn sub la grundo kaj ligiĝas kun la svedaj invadoj kontraŭ Pollandon, kadre de kiuj la bataloj okazis ankaŭ en la regiono de Toruń. La moneroj, kiuj estis transdonitaj al la konservisto de historiaj objektoj plej ofte prezentas la bildon de Gustavo la 2-a Aŭgusto, la sveda reĝo en la jaroj 1611-1632. Krome troviĝis inter ili moneroj emisiitaj dum la regado de Vasa-dinastio.

El la elsendo 15.01.2021. Legas Maciek – 0′ 56″

La 2021-a jaro estis proklamita kiel Interacia Jaro de Kavernoj kaj Karsto. Lige kun tio la Universitato de Vroclavo, unu el pli gravaj centroj en la Centra Eŭropo okupiĝanta pri la esplorado de kavernoj planas vicon da eventoj. Unuavice estas preparata speciala retejo dediĉita al vaste planita eduka kaj sciencpopulariga agado ligita kun la mistera kaj malluma mondo konata unuavice al vespertoj. La retejo servos kiel platformo de konferencoj, lekcioj, filmprezentoj. Post malapero de la pandemio estas planataj ankaŭ renkontiĝoj ligitaj kun la vizitado de tiuj objektoj, regionaj konferencoj kaj sciencaj tendaroj. Al la prgramo la vroclava universitato invitis administrantojn de la regionaj kavernoj, kiuj estas disponigitaj al turistoj – Niedźwiedzia kaj Radochowska. Kun sciencistoj kunlaboros speleologoj kaj organizaĵoj okupiĝantaj pri la protektado kaj esplorado de karsto. Por la vastskale planita laboro kreiĝos internaiaj sciencistaj kolektivoj kun partopreno de poloj, ukrainajoj, ĉeĥoj kaj alilandaj kunlaborantoj.

El la elsendo 12.01.2021. Lagas Gabi – 1′ 24″

La pola Sejmo decidis pri pliaj memoromaĝoj en 2021, kio tradukiĝas al diversspecaj eventoj en la socia vivo. I.a. oni donos apartan atenton al la 3-amaja Konstitucio el 1791 en la kunteksto de ĝia nuntempa aktualeco. En 2021 poloj solenas la memoron de la legendeca Primaso de Pollando, Stefan Wyszyński, engaĝiĝanta en la socian vivon de la nacio, reliefiganta en sia instruado, ke bono de homo devas troviĝi en la centro de la socia kaj ekonomia vivo. En 2021 pasas lia 100-a naskiĝdatreveno. Nunjare pasas ankaŭ la 100-a naskiĝdatreveno de la sekva patrono de 2021, Stanisław Lem. Li estas la plej elstara aŭtoro de la pola sciencfikcia literaturo, kies romanoj kaj rakontoj kalkuliĝas al la kanono de la monda literaturo. Ili estis tradukitaj en pli ol 40 lingvojn kaj aperis ĝis nun en 30-miliona eldonkvanto. En 2021 poloj omaĝas ankaŭ la memoron de tri poetoj – de Cyprian Kamil Norwid, en lia 200-a naskiĝdatreveno, de Tadeusz Różewicz kaj Krzysztof Kamil Baczyński en ilia 100-a naskiĝdatreveno.

El la elsendo 12.01.2021. Lagas Maciek – 1′ 21″

Per la nunjara premio Benemerenti atribuata de la Ordinaro de la Polaj Militistaj Fortoj estis distingitaj la pola Limgardistaro, La Centra Militista Biblioteko kaj Presejo de Specialaj Eldonaĵoj. La Pola Limgardistaro fariĝis la laŭreato de la premio i.a. pro la ĉiutaga protekto de la limoj de Pollando, pro agadoj kies celo estas antaŭmalhelpi kaj kontraŭi nelegalan migradon kaj kontrabandadon, pro la gardado de la interesoj de la ŝtato kaj ĝiaj civitanoj. La Centa Militista Biblioteko estis distingita i.a. pro popularigado kaj prezentado de la atingaĵoj de la nuntempa kaj iama militista penso, evoluigado de interesiĝoj de legantoj pri sciencoj ligitaj kun sekureco kaj defendo, pro edukagadoj en formado de patriotaj sintenoj. La lasta distingito Presejo de Specialaj Eldonaĵoj estis premiita pro la tuto de siaj atingaĵoj, inkluzive de pretigado de liturgiaj tekstoj dank’ al kio militistaj sacerdotoj povas servi al soldatoj en ilia religia vivo ankaŭ en malfacilaj atmosferaj kondiĉoj.
La premioj Benemerenti de la Ordinaro de la Polaj Militistaj Fortoj estas atribuataj ekde 1995-a jaro.

El la elsendo 12.01.2021. Lagas Milada – 1′ 48″

Preskaŭ 61 procentoj de la polaj patroj dum la pandemitempo komencis pasigi tempon kun siaj infanoj. Temas pri la testorezultoj okazigitaj de la Ministerio por la Familio kaj Socia Politiko kadre de la programo Tato.net. Ili elmontris kiel ŝanĝiĝis la modelo de la patreco en la lastaj monatoj. Pli ol 21 procentoj de la respondintoj elmontris, ke la pandemio ebligis al ili evoluigi sian patrecon. Negative la situacion taksis pli ol 16 procentoj de la patroj dum pli ol 62 procentoj asertis, ke la pandemio ne influis ĝin. Tamen eĉ 60,8 procentoj de la enketitaj patroj konfesis, ke dum la pandemiperiodo ili pasigas kun siaj infanoj pli da tempo ol antaŭe. Inter la kontentomotivoj la enketitoj unuavice elmontris bonajn rilatojn kun siaj infanoj. Krome temas pri ilia kontento pri la infanoj, pri la familio kaj la edzino kaj ĝenerale pri pli da tempo pasigta kun la familio. Tiuj rezultoj povas helpi al la registaraj kaj eksterregistaraj organizoj ellabori helpoformojn al la patroj konstrui pozitivajn rilatojn kun siaj infanoj.

El la elsendo 05.01.2021. Legas Maciek – 1′ 14″

Pollando fariĝis en la Eŭropa Unio la plej granda bredanto de karpoj. La pola jara produktado konsistigas 30 procentojn de la unia karpobredado. En la kvanto de dek ok ĝis dudek mil tunoj jare polaj karpoj estas preskaŭ tutece destinitaj por la landa merkato. Laŭ la esplorinstituto Eurostat en 2018 en la Unio oni produktis 61 mil tunojn da karpo. Pollando liveris 16, 5 mil tunojn, Ĉeĥio ĉirkaŭ 18, 5 mil kaj Hungario ĉirkaŭ 11, 5 mil tunojn. Tamen la bredadrezultoj varias kaj en signfa grado dependas de la veteraj kondiĉoj. En Pollando ekzistas 3 mil matrumejoj okupiĝantaj pri la bredado de karpoj, unuavice en la suda kaj la okcidenta Pollando. Ĉi tiu fiŝo en la konscio de poloj intime ligiĝas kun la tradicio de la solena antaŭkristnaka Sanktvespera, Vigilia Vespermanĝo. Oni taksas, ke du semajnojn antaŭ la Kristnasko estas vendataj ĉirkaŭ 90 procentoj de la landaj karpoj. Kvankam polaj karpoj estias unuavice destinitaj por la interna merkato, tamen en 2019 ilia eksporto kreskis je 56 procentoj. Polaj karpoj en 2019 estis servataj plej grandkvante ĉe la unilandaj tabloj en Germanio, Francio, Estonio, Litovio kaj Britio.

El la elsendo 05.01.2021. Legas Milada – 1′ 51″

Ĉiam pli da polaj urboj reagas je alvoko limigi la rastadon de falantaj aŭtune arbofolioj. Inter ili estas Bjalistoko, Szczecin, Kielce, Rzeszów aŭ Vroclavo. En ĉi lasta urbo jam la duan jaron laŭvice okazas la socia kampanjo kun la devizo „folio ne estas balaaĵo”. Organizis ĝin la grupo La Vroclava Verdaĵo, al kiu aliĝis aliaj kiel la Ĉefurba Societo de Birdprotektado, La societo Rezino, Faŭno kaj Flaŭro Popovic.
La argumentoj de specialistoj reliefigas, ke la falintaj folioj signifas valoran naturan organikan sterkon, kiu influas la grundkvaliton kaj favoras multajn organismojn tie vivantajn. La tavolo de la falintaj teren folioj efike retenas kaj staplas akvon kaj limigas la akvovaporiĝon el la grundo. Tio estas grava por la protekto kontraŭ sekiĝo de la grundo kaj vivantaj en ĝi organismoj. La falintaj folioj krome efike izolas kaj rezistas la variadon de la temperaturo protektante grundorganismojn kaj plantojn kontraŭ frostiĝo. Sufiĉas malgrandaj ŝanĝoj en kutimoj de verdaĵadministrantoj aŭ ĝardenposedantoj. El tio sekvas la konsilo – rastu foliojn de sur la trotuaro kaj biciklaj vojetoj, sed lasu libere tiujn, kiuj kovras la parkajn kaj skvarajn terenojn.

El la elsendo 29.12.2020. Lagas Maciek kaj Barbara – 1′ 34″

Laŭ analizo de la Pola Ekonomika Instituto kreskas la konscio de poloj pri negativaj sekvoj de fumnebuloj super la urbo. 58 je 100 poloj interparolas pri aerpolucio, kaj 45 je 100 sekvas la kurantan situacion pere de apoj kaj interreto. Kreskas la kritika rilato al personoj, kiuj damaĝas la medion. Ĉiam pli ofte en la plej proksima najbarejo hejme kaj laborloke poloj ĉirkaŭas sin per plantoj, kiuj malaltigas la nivelon de aerpolucio – temas pri 48 procentoj. 25 procentoj aplikas la aerpurigilojn.
Tamen la raporto „Poloj kaj naturprotekto” elmontris, ke la edukado pri naturprotekto daŭre estas tre bezona. Nur du je tri testitaj poloj scias, ke la hejmaj fornoj estas la ĉefa fonto de aerpoluado malgraŭ la fakto, ke du trionoj asertas, ke konsideras influon de aerpoluado je la propra sano kaj tiu de siaj proksimuloj. La plej grandajn konojn pri la aerprotekto, pri la rezultoj de la spirado per la poluita aero kaj ĝiaj fontoj havas la loĝantoj de Kraków-regiono. Tie ekokonsilantoj aktivas en 62 komunumoj kaj donis en la lastaj jaroj preskaŭ 600 mil konsilojn. Krakovo mem gvidas plurajn edukkampanjojn por konsciigi la konsekvencojn de la fumnebulo. Aktivuloj el la organizaĵo Pola Fulmnebula Alarmo realigas projektojn, kiuj celas plibonigi la aerkvaliton.

El la elsendo 29.12.2020. Lagas Maciek kaj Barbara – 1′ 44″

La Ĉefa Statistika Oficejo publikigis la nunjaran eldonon de la raporto „La informadika socio en Pollando”. Pli ol 90 procentoj de la polaj hejmaj mastrumejoj disponas jam pri aliro al la larĝbenda interreto. Temas pri pli ol 3,7 procentoj pli ol en 2019. Iom pli ofte la reton uzas la loĝantoj de la urboj, sed en la nuna jaro la plej granda kresko de la internaŭtoj okazis en la kamparo kaj en la mezdense enloĝataj lokoj. Tiu evoluo okazis dank’ al la Operaca Programo Bita Pollando, por kiu oni destinis 6 miliardojn da zlotoj. En la tuta Pollando estas realigataj projektoj, kiuj certigos al pli ol 2 milionoj da hejmaj mastrumejoj tre rapidan retkonekton. Krome la aliron al la larĝbenda interreto ricevos pli ol 10 mil lernejoj kaj pli ol 100 unuoj de la Volontula Kontraŭincendia Servo. En la daŭro de la lastaj 12 monatoj la servojn de la publika administracio rete uzis preskaŭ 42 procentoj de la loĝantoj de Pollando en la aĝo de 16 ĝis 74 vivojaroj. Preskaŭ 61 procentoj de la loĝantoj el la sama aĝgrupo butikumis rete. Pro la pandemio 25 procentoj de laborantoj en la aĝgrupo inter la 16-a kaj la 74 vivojaroj utiligis la ŝancon labori distance dank’ al la interreto.

El la elsendo 22.12.2020. Legas Milada – 2′ 01″

La 14-an de decembro okazis la solenaĵo en la prezidenta rezidejo dum kiu la pola prezidenta paro transprenis la Pacan Lumon de Bet Leĥem kiel simbolon de bono, frateco kaj servo. Ĝia nunjara devizo lige kun la kontraŭbatalado de la kronvirusa pandemio tekstas ĝuste La Lumo de servo. La disportadon de la Paca Lumo de Bet Leĥem oni komencis en 1986. Unu jaron poste la patronecon super ĝi transprenis aŭstraj skoltoj. Ĉiujare knabo kaj knabino transprenas la lumantan torĉon el la Groto de la Naskiĝo de Jesuo. Sekve el Vieno ĝi estas transdonata en multaj eŭropaj landoj al la loĝantoj de urboj aj reprezentatoj de skoltaj organizoj. Asocio de la Pola Skoltaro aliĝis al la kampanjo en 1991. La Pacan Lumon de Bet Leĥem polaj skoltoj ricevas de skoltoj slovakaj. La plia transdonado okazas alterne en Slovakio kaj Pollando. Polaj geskoltoj, kiel ĉenero en la disportado de la Lumo transdonas ĝin al skoltoj en Rusio, Litovio, Ukrainio kaj Belorusio, al Germanio kaj al Svedio.

El la elsendo 19.12.2020. Legas Milada – 1′ 32″

Pollando okupis la kvian lokon, avancinte de la 16-a, en la rangolisto de la landoj, en kiuj la kondiĉoj por la merkatista agado de virinoj estas la plej favoraj. Apud Svedio, kiu avancis de la 25 al la 8-a loko ĝi estas la 2-a lando, kiu en 2020 notis la plej grandan avancon. Pollandon antaŭis Israelo, Usono, Svislando kaj Novzelando. Temas pr la donitaĵoj el la kvara esploreldono de MIWE, kiu taksis la kontribuon de merkatistinoj el la tuta mondo al la socia kaj ekonomia vivo. Evidentan kreskon de la pozicio de Pollando oni notis ankaŭ en la parta rangolisto sumiganta la partoprenon de virinoj sur la labormerkato, inkluzive de ilia nombro sur manaĝeraj kaj specializaj postenoj. La raporto de MIWE prezentis krome enkondukan analizon de la pandemio je la vivo de virinoj gvidantaj la propran merkatistan agadon. Rezultas el ĝi, ke en la tutmonda skalo la gvidataj de virinoj entreprenoj pli forte suferis panedmikonsekvencojn. Eĉ 87 procentoj de la firmaoj gvidataj de virinoj suferis negativajn sekvojn de la krizo.

El la elsendo 15.12.2020. Legas Milada – 1′ 34″