Novaĵoj

ManpowerGroup (internacia firmao pri personala konsilado) publikigis raporton „Nesufiĉo de talentuloj” el kiu rezultas, ke polaj firmaoj ne intencas daŭrigi la modelon de distanca laboro. Laŭ iliaj deklaroj eĉ 88 procentoj de laborantoj revenos al firmloka (oficeja) laboro kaj 9 procentoj ricevos proponon labori en hibrida maniero. Oni pravigas tion per zorgo pri la bonfarto de laborantoj kaj kvalito de la firmaa kunlaboro.
Eĉ preskaŭ ĉiu kvara labordonanto en Pollando supozas, ke laboro eksteroficeja malavantaĝe influas la bonfarton de laborantoj, ĉiun kvinan enzorigas kvalito de kunlaboro en distancaj laborkolektivoj. La rezervoj de la firmaoj koncernas ankaŭ malkreskon de produktiveco (18 procentoj) kaj de inventemo (12 procentoj), fine de la organiza kulturo (2 procentoj). Nur 22 procentoj de labordonantoj ne eprimas similajn rezervojn.
Kvankam la pandemio komencis revoluciajn ŝanĝojn en la rilato de labordonantoj al la distanca laboro nun ĉiam pli da ili revenas al la tradicia labormaniero. Labordonantoj antaŭvidas, ke dum laŭvicaj 6-12 monatoj 88 procentoj de iliaj laborantoj revenos al oficejoj kaj nur 9 procentoj ricevos proponon de hibrida laboro, el inter kiuj nur 5 procentoj povos labori distance dum pli granda parto de la semajno. Eĉ 39 procentoj de labrdonantoj intencas proponi elastajn horojn por komenco kaj fino de laboro kaze de firmloka (oficeja) laboro.
Samtempe, kiel klarigas la pola dungoeksperto de la grupo, laborantoj ne volas perdi la laborelastecon akiritan dum la pandemio. Kiel kompromisa ŝajnas esti vastskala envivigo aŭ konservo de la hibrida labormodelo. Tion atendas unuavice dungotoj en informteknika sektoro, laborontoj rilate priservadon de klientoj, rilate vendan kaj merkatikan sektorojn.

El la elsendo 03.08.2021. Legas Maciek – 02’09’’

Google Arts & Culture kreis malferman programaron, kiu esploras 10 indiĝenajn lingvojn. Woolaroo ebligas samtempe al la lingvosocioj protekti iliajn lingvojn kaj evoluigon. Tio signifas, ke Woolaroo i.a. ebligas vastigi la vortprovizon, aldoni sondokumentojn por helpi korektan prononcon.
Inter la poponitaj estas 10 indiĝenaj lingvoj i.a. luiziana-kreola-franca, kalabria grika, maoria, tamaziĝt’-a, sicilia, Yang Zhuang, rapanui kaj jida. Unusola lingvo, kiu havas rilaton kun Pollando estas la jida. Antaŭ la 2-a mondmilito ĝi estis la lingvaĵo de judoj loĝantaj en Pollando kaj en aliaj landoj de la Orienta Eŭropo. Laŭ la lastaj antaŭmilitaj donitaĵoj en 1931 la jida estis la gepatra lingvo por 79,2 procentoj de polaj judoj. Aktuale jida estas uzata inter la religiaj ĥasidaj komunumoj en Usono kaj Israelo.

El la elsendo 27.07.2021. Legas Maciek – 0’ 55’’

Preskaŭ 40 procentoj de poloj planas daŭre labori post la atingo de  emerita aĝo, ĉiu tria ne havas tiajn planojn kaj 32 procentoj de la enketitoj de UCE RESEARCH ankoraŭ ne havas firman opinion pri tio. Personoj, kiuj deklaris daŭrigon de profesia aktiveco post emeritiĝo ĝenerale havas la konscion pri minaco de malaltaj emerituroj. Kvankam estas ankaŭ tiaj faktoroj, kiuj ligiĝas kun la decido ĉesigi la laboron, kiel zorgado pri nepoj aŭ la deziro vojaĝi. Sed la financa konsidero estas unualoka.
Inter tiuj, kiuj deklaras la profesian aktivecon post la atingo de la emerita aĝo estas personoj enspezantaj inter 7 ĝi 9 mil zlotoj – temas pri 57,1 procentoj de la respondintoj. Sur la dua loko troviĝas personoj enspezantaj inter 5 kaj 7 mil zlotoj – temas pri 52,9 procentoj de la enketitoj. Plej multaj poloj, kiuj ne intencas daŭrigi laboron estas personoj, kies enspezoj ne superas 3 mil zlotojn. Temas pri 35, 5 procentoj.
Laŭ UCE RESEARCH personoj bone espezantaj bone konscias, ke estonta emerituro ne garantios al ili vivon sur la nivelo, al kiu ili kutimiĝis. Tio motivas la deziron plulabori.

El la elsendo 27.07.2021. Legas Maciek – 01’25’’

Kiel elmontras la lasta opinisondado preskaŭ 60 procentoj de plenkreskaj poloj engaĝiĝas en la bonfarajn kampanjojn. Plej aktivaj ĉi-rilate estas personoj en la aĝo inter la 36-a kaj la 55-a vivojaroj kun monataj enspezoj egalaj al pli ol 9 mil zlotoj. Ili meze destinas por tiu ĉi celo dum diversspecaj kvestadoj inter 50 kaj 300 zlotoj jaroj. Laŭ ekspertoj dank’ al tio ĉiujare la grupo de homoj plej bezonantaj ricevas eĉ kelkcent milionojn da zlotoj. Samtempe tamen preskaŭ 40 procentoj de poloj frontas problemojn senprunte transvivi monaton. La enketintoj de la portalo szczytny-cel.pl tre pozitive taksas la rezultojn de sia enketado, laŭ kiuj evidentiĝas ke poloj estas precipe impresiĝemaj je personoj troviĝantaj en bezono. Eĉ personoj kun modesta buĝeto pretas subteni homojn trafitajn de veraj tragedoj. Plej senavaraj estas viroj destinante por alies helpo de 400 ĝis pli ol 500 zlotoj jare. Samtempe en Pollando viroj daŭre enspezas pli ol virinoj, ne eblas do miri pri tiu situacio. Krome ĝuste viroj plej ofte administras la familibuĝetojn. Ne eblas do konkludi, ke polinoj estas pli avaraj.

El la elsendo 13.07.2021. Legas Maciek – 1′ 24″

Unu el la ĉefaj celoj de la fondaĵo Our Future Foundation estas atribuo de stipendioj al talenta pola junularo por kovri kostojn de eksterlandaj studoj. La misio de la fondaĵo estas egaligi ŝancojn por junuloj el neprivilegiitaj medioj akiri kleriĝon sur la plej alta monda nivelo. Nunjare ricevis stipendiojn 20 laŭvicaj talentuloj, kiuj krome troviĝas sub la protekto de spertoplenaj mentoroj konsilantaj en elekto de konforma karierovojo. La mentoroj mem estas diplomitoj kaj studentoj de la plej renomaj mondaj altlernejoj, kiuj i.a. dividas siajn spertojn pri la aspirvojo al la eksterlandaj universitatoj. Our Future Foundation havas jam 4-jarajn spertojn en helpado al talenta pola junularo. Dank’ al ĝi pli ol 90 junaj poloj povis komenci studojn en tiaj universitatoj kiel Oxford, Stanford, New York University, University of London aŭ Berkley.

El la elsendo 13.07.2021. Legas Milada – 1′ 24″

Wolsztyn en la okcidenta Pollando apartenas al lokoj aparte bone konataj al la ŝatantoj de la fervojo. Ĝi famas pro siaj malnovaj lokomotivoj, kiuj priservas la pasaĝeran trafikon pere de normalaj reloj. Inter ili troviĝas tri daŭre funkciantaj vaporlokomotivoj. Nun kreiĝis plano establi en Wolsztyn la fervojan urbeton kun atrakciaĵoj por infanoj kaj plenkreskaj amantoj de la fervojo. Ĝi troviĝos en la rekta proksimeco de la lokomotivejo. I.a. oni planas krei ĝardenvagonareton kaj atrakciaĵojn por infanoj laŭteme ligitajn kun la fervojo. Troviĝos en ĝi ankaŭ la funkcianta dum la tuta jaro ekspozicio de historioj lokomotivoj. La urbeto laŭ promenitineroj ligiĝos kun la lokomotivejo kaj plezurpasejoj laŭe de la proksima Berzyńki-Lago. La urbeto estos ekipita per konforma infrastrukturo ofica, gastronomia, ekspozicia. En la planoj estas restaŭro de parto de ne plu funkciantaj lokomotivoj. Ĉiu kun adekvata klariga informo povos esti vizitata de interesiĝantoj.

El la elsendo 06.07.2021. Legas Pamela – 1′ 22″

En majo je preskaŭ 40 procentoj krekis la nombro de permesoj eldonitaj al ukrainanoj por la portempa estado en Pollando kompare kun la analoga periodo de la pasinta jaro. Ankoraŭ en pli granda kvanto kreskis permesoj por longdaŭra estado kaj por konstanta estado. En ĉi tiuj kazoj la kresko de eldonataj permesoj egalis al pli ol 90 procentoj, respektive 55 procentoj. Laŭ la Oficejo pri eksterlandanoj en majo 2021 la permeson por la portempa estado ricevis 12 mil 100 ukrainanoj. La nombro de permesoj pri la estado sur la teritorio de Pollando eldonata al ukrainanoj kreskas sisteme ekde 2015. Dominas permesoj ligitaj kun laboro. La situacion favoras ankaŭ tio, ke civitanoj de Ukrainio utiligas la simpligitan proceduron dungiĝi sur la pola labormerkato.

El la elsendo 06.07.2021. Legas Milada – 1′ 16″

En la pandemia periodo ne malkreskas la interesiĝo de eksterlandaj konsumantoj pri portugalaj vinoj. Ĝia eksporto en la unua jarkvarono de la nuna jaro kreskie je 13 procentoj i.a. dank’ al la pola merkato. Tiujn informojn prezentis ViniPortugal. Laŭ ĝiaj statistikoj la plej grandan vendokreskon de la portugalaj vinoj oni notis en tiu ĉi periodo en Pollando – je 42,2 procentoj kaj en Finnlando – je 37,7 procentoj. La kresko de interesiĝo pri portugala vino ligiĝas kun ĝia populareco en familioj, kiuj ne povante – pro kovimrestriktoj – viziti restoraciojn kaj rapidmanĝejojn aĉetadis ĝin por la hejma konsumado. La valoro de la portugala vineksporto al Pollando inter januaro kaj aprilo 2021 egalis al 7,1 milionoj da eŭroj.

El la elsendo 29.06.2021. Legas Maciek – 0′ 58″

Eksa germana prezidento Joachim Gauck transprenis semajnfine en Varsovio la Premion de S-ta Wojciech pro la meritoj favore al paco, libereco kaj kunlaboro en Eŭropo. En la tempo de Germana Demokratia Respubliko li estis la opozicia aktivulo. Pravigante al atribuon de la premio la Fondaĵo de s-ta Wojciech substrekis, ke Gauk diris „ne” al la sistemo reganta en GDR. La Fondaĵo de s-ta Wojciech estis establita en 1989 lige kun la transformiĝoj okazantaj en Eŭropo. Ĝia premio estas atribuata ĉiun duan jaron alterne en Pollando, Germanio, Ĉeĥio, Slovakio kaj Hungario. Ĉiufoje ĝi celas personon, kiu laŭ la opinio de la fondaĵo en maniero eksterordinara meritiĝis por la firma unuiĝo de Eŭropo, por profundigo kaj flegado de la najbaraj rilatoj inter la nacioj.

El la elsendo 29.06.2021. Legas Milada – 1′ 18″

En la daŭro de la lastaj kvin jaroj la nombro de personoj en Pollando uzantaj la elektronikan poŝton kreskis je 11 procentoj, tio estas multe pli ol ĉe niaj sudaj najbaroj – slovakoj 4, ĉeĥoj – 6 procentoj. Tamen eĉ ĉiu tria polo ne uzas ĝin. Laŭ la donitaĵoj de Eurostat al la plej oftaj uzantoj de la elektronika poŝto kalkuliĝas loĝantoj de Danlando, Islando, Norvegio. Almenaŭ 90-procentan uzon de la elektronika poŝto oni notis krome en Nederlando, Svedio, Finnlando. La liston fermas Bosnio kaj Hercegovino (37 procentoj), Turko (34 procentoj) kaj Kosovo (29 procentoj). Tamen Pollando kun la 65-procenta rezulto troviĝas ekster la eŭropa mezumo, kiu egalas al 73 procentoj. La polaj uzantoj de la elektronika poŝto do signife postrestas la nombron de ĉiuj polaj internaŭtoj, kiu egalas al pli ol 83 procentoj. Oni taksas, ke la elektronikan poŝton en la mondo uzas 4 miliardoj da personoj. Ĝis la 2025-a jaro ilia kvanto povas kreski je pliaj 600 milionoj.

El la elsendo 23.06.2021. Legas Maciek – 1′ 14″

Laŭ esploro de European Council on Foreign Relations farita en 12 uniaj ŝtatoj pli ol duono de germanoj, francoj, italoj kaj hispanoj opinias, ke la Unio ne funkcias. Tio signifas, ke en granda parto de la eŭropaj socioj regas la konvinko, ke la Unio estas neefika same rilate la vakcinadon, kiel ankaŭ la konraŭbataladon de ekonomia regreso. Laŭ la aŭtoroj de la esploroj tiun rezulton necesas trakti kiel averton. Aparte maltrankviligaj estas donitaĵoj el la du plej grandaj uniaj landoj Germanio kaj Francio, en kiuj 55, respektive 62 procentoj de la respondintoj tiel opinias. En Italio negativan pritakson esprimis 57 procentoj de la enketitoj, en Hispanio 52 procentoj kaj en Aŭstrio 51 procentoj. Pli pozitive la Eŭropan Union taksas poloj. Nur 33-procente ili esprimis sian negativan pritakson de la unia agado. Civitanoj de la uniaj landoj estas aparte malkontentaj pro la ekonomia regreso, kresko de senlboreco kaj neefike gvidata vakcina kampanjo.

El la elsendo 23.06.2021. Legas Milada – 1′ 39″

La plej novaj esploroj pruvas, ke sole 20 firmaoj respondecas pro la produktado de pli ol duono de ĉiuj unufojuzaj plastaj forfalaĵoj en la mondo. Tiuj produktoj preskaŭ ekskluzive estas kreataj el fosfueloj kaj estas malfacile reuzeblaj, apenaŭ 10-15-procente en la jara ciklo. En 2019 oni foruzis pli ol 130 milionojn da plasto preskaŭ tutece bruligante ĝin, enfosante en staplorubujojn aŭ rekte lasante en la natura medio. La analizo de konsorcio, en kiu troviĝas ankaŭ London School of Economics traktis mil fabrikojn de 20 petrolkemiaj firmaoj. Rezulte de tio oni sciigis, ke la usona firmao ExxonMobil estas la plej granda produktanto de la unufojuza plasto. Sekvas ĝin Dow, Sinopec, Indorama Ventures, Saudi Aramco, PetroChina, LyondellBasell, Reliance Industries, Braskem, Alpek SA de CV, Borealis, Lotte Chemical, INEOS, Total, Jiangsu Hailun Petrochemical, Far Eastern New Century, Formosa Plastics Corporation, China Energy Investment Group, PTT i China Resources. En la esploro estis taksitaj ankaŭ landoj, kiuj produktas plej multajn forfalaĵojn el unufojauza plasto je unu loĝanto. La unuan lokon okupis Aŭstralio, kiun sekvis Usono, Suda Koreio kaj Britio. La krizo ligita kun la plastaj forfalaĵoj kreskas kun ĉiu jaro. Post kvin jaroj la monda kapablo produkti originajn polimerojn por elfarado de unufojuza plasto povos kreski je 30 procentoj.

El la elsendo 15.06.2021. Legas Maciek – 1′ 55″

Laŭ esploro de European Council on Foreign Relations farita en 12 uniaj ŝtatoj pli ol duono de germanoj, francoj, italoj kaj hispanoj opinias, ke la Unio ne funkcias. Tio signifas, ke en granda parto de la eŭropaj socioj regas la konvinko, ke la Unio estas neefika same rilate la vakcinadon, kiel ankaŭ en la konraŭbatalado de ekonomia regreso. Laŭ la aŭtoroj de la esploroj tiun rezulton necesas trakti kiel averton. Aparte maltrankviligaj estas donitaĵoj el la du plej grandaj uniaj landoj Germanio kaj Francio, en kiuj 55, respektive 62 procentoj de la respondintoj tiel opinias. En Italio negativan pritakson esprimis 57 procentoj de la enketitoj, en Hispanio 52 procentoj kaj en Aŭstrio 51 procentoj. Pli pozitive la Eŭropan Union taksas poloj. Nur 33-procente ili esprimis sian negativan pritakson de la unia agado. Civitanoj de la uniaj landoj estas aparte malkontentaj pro la ekonomia regreso, kresko de senlboreco kaj neefike gvidata vakcina kampanjo.

El la elsendo 15.06.2021. Legas Milada – 1′ 38

Inter ĉiuj eŭropanoj la loĝantoj de Nederlando konsumas plej multe da viandaj substituaĵoj. La suma valoro de la eŭropa merkato de vegetaraj produktoj egalas al 3,6 miliardoj da eŭroj. La firmo Nielsen laŭ la komisio de la organizo ProVeg – lanĉanta konsumadon de plantproduktoj kaj 50-procentan redukton de viandkonsumado en la monda skalo ĝis 2040 – dum tri jaroj analizis la vendoofertojn de superbazaroj en 11 eŭropaj landoj. En ĉiu oni notis ankaŭ kreskon de la konsumado de legomoj. En la tuta Eŭropo temas pri kresko 49-procenta. El la esploroj evidentiĝis krome, ke nederlandanoj elspezas plej multe por legomsubstituaĵoj (17 eŭroj je unu persono) kaj ankaŭ manĝas plej multajn viandosubstituaĵojn (870 gramoj je unu persono). Tiaj nederlandaj markoj, kiel Vivera kaj De Vegetarian Slager evoluas fulmrapide. La polan merkaton eniris ĉi-jare la nederlanda marko Vegetarian Butcher. Tio ligiĝas kun la fakto, ke ĉiam pli ofte mezaj poloj, ne sole veganoj kaj vegetaranoj elektas plantproduktojn. Laŭ pritaksoj eĉ 45 procentoj de poloj limigas la konsumadon de viando en la ĉiutaga dieto.

El la elsendo 08.06.2021. Legas Milada – 1′ 50″

Fine de majo en Pollando estis inaŭgurita Collegium Intermarium, nova plurlingva altlernejo ligonta sciencistojn el la Centra Eŭropo. La ĉefa studobjekto estos juristaj sciencoj. Funkcios en ĝi ankaŭ programo de la anglalingvaj postdiplomaj studoj dediĉitaj al la homaj rajtoj. La altlernejo antaŭvidas vastan stipendian programon ebligontan liberigi elstarajn studentojn de kiuj ajn pagoj pro la studado. Dum la inaŭgura podia solenaĵo krom elstaraj politikistoj el la regiono partoprenis multaj elstaraj mondaj intelektuloj. Collegium Intermarium kreiĝis kiel reago je ĉiam pli profunda krizo en la akademia vivo. Ĝi referencas al la klasika kompreno de universitato kiel spaco de libera debato kaj kuraĝa serĉado de vero. Krom edukado ĝia tasko estas establi platformon de internacia debato kaj kuraĝaj esploroj pri ŝlosilaj sociaj, juraj kaj ekonomiaj defioj, kiujn frontas la Centra Eŭropo. La studoj komenciĝos en oktobro.

El la elsendo 08.06.2021. Legas Przemek – 1′ 08″

Ĉiujare en la mondo malaperas 10 milionoj da hektaroj da arbaroj, kio egalas al la surfaco de Islando. Problemon konsistigas ankaŭ la sengradigado de la grundoj, kio koncernas preskaŭ du milionojn da hektaroj. Tio estas surfaco pli vasta ol la Suda Ameriko. UNo kaj FAO alvokas al rekreado de la sengradigitaj terenoj. Kiel ekzemplo povas servi projekto Granda Verda Muro por Saharo kaj iniciato por Sehel. La Polaj Ŝtataj Arbaroj informis antaŭ kelkaj semajnoj, ke konforme al la projekto pri la grandsurfaca stato de la arbaroj arbaraj terenoj en Pollando okupas 29,6 procentojn de la landa surfaco. Ĉiu 8-a arbo en Pollando estas 100-jara. La Polaj Ŝtataj Arbaroj ĉiujare plantas en la lando 500 milionojn da arboj kaj por la bezonoj de la arbaroj en la arbaraj kultivejoj estas produktataj 800 milionoj da diversspecaj arbostikaĵoj. Tiuj homaj agadoj estas la unusola ŝanco por transdaŭro de multaj besto- kaj plantospecioj. En Pollando de jaroj estas realigataj diversaj speciprotektaj projektoj. Ili rilatas al eŭropaj bizonoj, urogaloj, tetroj, fiŝagloj kaj falkoj.

El la elsendo 01.06.2021. Legas Gabi – 1′ 30″

Laŭ esploroj de BIG InfoMonitor 75 procentoj de poloj planas pasigi la somerumadon en la lando, ĉiu kvara eksterlande. Kvankam ĉiu kvina enketito ne planas someran forveturon, sed nunjare tiun intencon deklaras multe malpli da poloj. En 2020 temis pri preskaŭ 30 procentoj. La elekto de ripozloko unuavice estas ligita kun la financa situacio de la respondintoj. La eksterlandan ripozon planas 32 procentoj de personoj deklarantaj bonan financan situacion, sed ankaŭ 21 procentoj de personoj mezbonstataj aŭ en malbona financa situacio. Kompare al la pasinta jaro je tri procentoj kreskis procento de personoj, kiuj devos dum la somerumado ŝpari. Pli granajn elspezojn antaŭvidas 8 procentoj de la enketitoj. Unuavice temas pri personoj malpli ol ol 35-jaraĝaj kaj seninfanaj. Plej multaj, ĉar eĉ 56 procentoj antaŭvidas neniujn ŝparojn lige kun la somerumado. Plimulto de la enketiroj financos la eksterhejman ripozon el rimedoj jam ŝparitaj aŭ el ĝisdataj enspezoj. Ĉiu deka pravigas la nebezonon zorgi pri fiancoj pro la plano ripozi en la propra somerdometo aŭ ĉe la familio. En plimulto poloj ne ligas siajn somerajn ripozplanojn kun tio, ĉu ili estos vakcinitaj aŭ ne, tamen 30 procentoj serĉas ripozlokojn, en kiuj ne estos homamase. 18 procentoj decidis pri somerumado en malpli granda grupo de amikoj aŭ konatoj.

El la elsendo 01.06.2021. Legas Maciek – 1′ 37″

Pollando ricevis distingon dum la 41-a eldono de la Internacia Turisma Foiro FITUR en Madrido. Temis pri la unua mondranga foiro de la turisma sektoro organizita en tradicia formulo post la eksplodo de la pandemio Kovim 19. La eventon alireblan ankaŭ virtuale partoprenis reprezentantoj de 55 landoj kaj 5 mil firmaoj. Pollando partoprenis la foiron tradicimaniere, kiel esprimo de solidareco por reaktivigo de turismo en Eŭropo, lige kun la aplikoeblo de la tiel nomataj kronpasportoj. Lastvendrede en la akompana festivalo de turismtemaj filmoj Fitur „Travel Video Competition” la videaĵo prezentanta Krakovon estis agnoskita kiel la plej bona, en la kategorio de internaciskala popularigado de la urboj. Distingita estis ankaŭ la fimprodukto de la Pola Turisma Organizo „Polando. Official Trailer” en la katerorio de turismaj cellokoj. La pola nacia stando dum la foiraj tagoj prezentante riĉan oferton ĝuis grandan interesiĝon. Apud tradiciaj ekspoziantoj logantaj per la turismaj atrakciaĵoj de Varsovio kaj Krakovo kun la ĉirkaŭa regiono, aperis turismaj promociantoj el tiaj urboj kaj regionoj kiel Lublin, Wrocław, kaj la Malsupra Silezio. En Madrido estis ankaŭ la plej grandaj polaj turismaj oficejoj, kies oferto rilatis ĉefe al turisma urbovizitado, kultura turismo kaj turismo proksima al la naturo. La devizo de FITUR 2021 estis “Turismo por denova renkontiĝo”.

El la elsendo 25.05.2021. Legas Maciek – 1′ 44″

Kiel informis en la plej nova raporto Monda Sanorganizo la tro frua morto de 745 mil personoj ligiĝas kun tro longdaŭra laboro. La unua raporto pri ĉi tiu temo ligiĝas kun la doniaĵoj kolektitaj en 2016. El ĝi rezultas, ke la tralaboro de 55 kaj pli da horoj semajne altigas je 35 procentoj la mortoriskon pro cerboembolo kaj je 17 procentoj pro korinfarkto. La komparo estis farita rilate al personoj, kiuj laboris semajne meze de 35 ĝis 40 horon. Je la risko de trofrua morto ligita kun tro longdaŭra laboro estas elmetitaj unuavice viroj mez- kaj grandaĝaj. La aŭtoroj de la raporto atentigas, ke tro frua morto ne devas okazi tuj en la periodo de intensa laboro, sed poste. Laŭ ekspertoj de la Monda Sanorganizo la distanca laboro en la periodo de la pandemio aldone intensigis sekvojn de tro longa laboro. Konforme al akiritaj doniaĵoj la kvanto de tralaborataj horoj en ĉi tiu periodo kreskis je 10 procentoj. Frank Peg, la eksperto de la Monda Sanorganizo esprimis la opinion, ke mallongigo de la tagaj laborhoj estus avantaĝa por laborantoj kaj eĉ povus altigi ilian laborefikecon.

El la elsendo 25.05.2021. Legas Maciek – 1′ 23″

La pandemio kaŭzis multajn perturbojn sur la merkato, ŝanĝon de ĝeneralaj konsumkutimoj. Ankaŭ se temas pri alkoholaĵoj. Do kvankam laŭ iuj esploroj poloj drinkas malpli, sed multaj preferas ĉiam pli multekostajn drinkaĵojn, ili ĉiam pli ofte aĉetas viskion. Dum la lasta jaro la eksporto de viskio el Britio krekis je preskaŭ 40 procentoj. La eksportovaloro de viskio single malt notis preskaŭ 32-an kreskon. Laŭ ekspertoj la estonteco de viskio sur la pola merkato post la pandemio aŭguriĝas optimisme. Signifajn kreskojn eblas atendi aparte se temas pri luksaj viskioj. Laŭ iuj prognozoj dum la plej proksimaj 5-6 jaroj la valoro de tiu ĉi segmento de la alkoholaĵa merkato en nia lando triobliĝos. Laŭ IWSSR la konsumado de whisky super premium en Pollando kreskos ĝis ĉ. 4 procentoj de la tuta viskiomerkato. Tia estos en 2025 la eŭropa mezindico.

El la elsendo 25.05.2021. Legas Milada – 1′ 20″

La platformo kitco.com klasifikis 10 plej grandajn produktantojn de arĝento en la mondo en 2020. La pola fiskokompanio KGHM S.A. Pola Kupro akiris la unuan lokon produktinte ĉirkaŭ 1200 tunojn da arĝento. Tio estas flankprodukto ĉe la eleterigado de la kuproercoj. La borsa komuniko de la kompanio notis, ke la enspezoj de la 2020 egalis al 23,6 miliardoj da zlotoj kaj estis je 4 procentoj pli altaj ol en 2019. La operaca rezulto EBIDTA egalis al 6,6 miliardoj da zlotoj kaj estis pli alta ol la antaŭa je 27 procentoj. Pro la vendo de kupro en 2020 la pola kompanio akiris profiton en la alteco de 14,25 miliardoj da zlotoj, pro la vendo de arĝento ĝi akiris 3,45 miliardojn da zlotoj, preskaŭ 700 milionojn da zlotoj pro la vendo de oro kaj pli ol 200 milionojn da zlotoj pro la vendo de plumbo. KGHM S.A Pola Kupro notis en la pasinteco gravajn perdojn post la aĉeto de eksterlandaj aktivoj en 2012. Nur ŝanĝoj de ĝia estraro en 2016, aŭdito rilate eksterlandajn aktivojn kaj ripara programo alkondukis al la nun notita sukceso.

El la elsendo 18.05.2021. Legas Maciek – 1′ 28″

La kronvirusa pandemio kaj la rigoroj ligitaj kun la malpermeso uzi sportajn objektojn kaŭzis, ke en 2020 je 12 procentoj malkreskis elcento de poloj praktikantaj sporton kompare al 2019. Laŭ la esploroj de Sponsoring Monitor ARC Rynek i Opinia la malkresko estis rimarkita en ĉiuj aĝogrupoj. Samtempe la zorgon pri la fizika lerteco deklaris 69 procentoj de la ekzamenitaj virinoj kaj 70 procentoj de viroj. La duono de eketitaj personoj en la aĝo de 55-65 jaroj restas fizike aktiva. Plej multaj personoj praktikantaj sporton troviĝas inter plej junaj enketitoj, tio estas 87 procentoj. La duono de ĉiuj partoprenintoj en la enketo praktikas sportajn ekzercojn kelkfoje dum la semajno, ĉiu kvara respondinto 4 fojojn semajne kaj 13 procentoj ĉiutage. Plej ofte sportumadon deklaras loĝantoj de grandaj urboj – 74 procentoj, plej malofte loĝantoj de kamparo – 67 procentoj. Al la plej populara sporta aktivado kalkuliĝis biciklado kaj kurado, naĝado.

El la elsendo 18.05.2021. Legas Milada – 1′ 35″

La truda eksloĝigado de palestinaj familioj el la Orienta Jerusalemo estas nelegala laŭ la internacia humeneca leĝaro, deklaris sabate Peter Sano, la aferprezentanto de la alta reprezentanto de la Unio por la eksterlandaj aferoj Josep Borrell. Kanado kaj la tn. Madrida Kvarteto (UNo, Usono, Eŭropa Unio kaj Rusio) kondamnis la perfortoaktojn sur la Sankteja Altaĵo en Jerusalemo kaj alvokis Israelon ĉesigi planojn transloĝigi palestinajn familiojn el la regino de la troviĝanta en la orienta Jeruslemo loĝkolonio Asz-Szajch Dżarrah. Du israelaj tribunaloj agnoskis la judajn pretendoj al ĉi tiuj teritorioj. Kontraŭ la eksloĝiga kampanjo deklaris sin la Eŭropa Unio kaj Usono, Jordanio, Turkio, Kataro, Egiptio, Unuiĝintaj Emirlandoj kaj Bahrajno. Pollando estas profunde maltrankviligita pro la eskalo de perforto en la Orienta Jerusalemo. En la lunda deklaro de la pola ministerio por la eksterlandaj aferoj ni legas: „Ni alvokas ĉiujn flankojn de konflikto entrepreni tujajn agadojn por malaltigi la tension kaj sindeten de la konfronta retoriko. La kresko de la tensio inter Israelo kaj palestinanoj havas ligon ankaŭ kun Ramadano, la sankta monato de islamo. Okazis pluraj interbataloj de israela polico kontraŭ palestinanoj klopodantaj preĝi ĉe la Sankteja Altaĵo, Haram al-Szarif, unu el la tri plej sanktaj lokoj por islamanoj post Mekko kaj Medino.

El la elsendo 11.05.2021. Legas Milada – 2′ 02″

La Geoparko de la Sanktakurca Monatro ricevis en aprilo la ateston de la Monda Geoparko de Unesko. Ĝi ampleksas la teritorion de kvin komunumoj en la suda Pollando, en kiu troviĝas i.a. unikaj naturrezervejoj: Kaverno Raj, kaverna komplekso de Kadzielnia, Wietrznia kaj Góra Miedzianka. La geologia valoro de la regiono estas ligita kun valoroj historiaj kaj kulturaj, inkluzive de la historiaj ministaj tradicioj. La atesto firmigas la turisman markon de Kielce kaj de ligitaj kun ĝi najbaraj komunumoj. Aktuale en la Monda Listo de Geoparkoj de Unesko troviĝis 147 centroj el 41 landoj, inkluzive de unu el Pollando. Tio estas la Panorama Parko Łuk Mużakowa en la okcidenta Pollando.

El la elsendo 11.05.2021. Legas Przemek – 0′ 53″

Aktuale en Pollando loĝas 134 mil personoj, kies havaĵo superas la valoron de unu miliono da dolaroj. En la ĉi rilata rangolisto de analizataj eŭropaj landoj laŭ la raporto de KPMG Pollando preterpasis Portugalion, Greklandon kaj Finnlandon. En 2019 ĝis pli ol 265 mil kreskis la nombro de bonstataj poloj, kies enspezoj monate superis 20 mil zlotojn brutte, kaj ĝis pli ol 69 mil la nombro de personoj riĉaj, enspezantaj pli ol 50 mil zlotojn monate. Malgraŭ la pandemio fine de la unua jarduono de 2020 la plena valoro de la havaĵo kolektita de la hejmaj mastrumejoj en Pollando kreskis je 8,4 procentoj atinginte preskaŭ 2,4 bilionojn da zlotoj. Samtempe laŭ la donitaĵoj de la Ĉefa Statistika Ofiejo en Pollando loĝas pli ol 1 miliono 600 mil personoj vivantaj en ekstrema mizero, kiuj disponas pomonate pri malpli ol 600 zlotoj.

El la elsendo 04.05.2021. Legas Maciek – 1′ 07″