Kulturkroniko

Fine de septembro finiĝos laboroj pri la malkovro kaj restaŭro de pentraĵoj, ornamintaj la Kurban Salonon en la Kastelo Książ (la sudokcidenta Pollando). La Kurba Salono estas unu el la plej malnovaj salonoj de la tiel nomata supra kastelo, aparteninta al unu el la plej belaj. Ĝia aspekto, simile kiel de aliaj kastelaj ĉambroj estis preskaŭ plene detruita dum milita alikonstruo gvidata de la germana organizo Todt. Ĝian malfrugotikan kaj renesancan aspekton kaj anglastilajn dekoraĵojn Arts & Craft la organizo surpentris kaj kovris per plafono. La surpentritaj pentraĵoj estis malkovritaj dum la konservistaj laboroj. Pri la iama brilo de la salono atestas la konserviĝinta renesanca kameno el la griza sabloŝtono. Ornamas ĝin tri portretaj basreliefoj ĉirkaŭitaj de girlandoj subtenataj de puttoj. En la restaŭro helpas tre detalaj fotografaĵoj el la arkivoj de la kastela kuirestro, el la privataj kolektoj de princo Bolko von Pless kaj de la artkonservisto el la tempo de la 2-a mondmilito.

El la elsendo 04.09.2020. Legas Maciek – 1′ 12″

Sciencistoj el la Min-fandindustria Akademio en Krakovo konstruis specialan barilon de orkestriono, loko en operejo aŭ teatro destinita por orkestro, certiganta pli bonan muzikpercepton en la spektejo kaj fajniganta la laborkomforton de muzikistoj. La nun proponita solvo ŝanĝis la kvaliton de la muzikpercepto dank’ al natura sononda reflekto sen la uzo de elektroakustikaj helpiloj. Tiel la modernigita orkiestrono plibonigis la akustikajn rilatojn inter la scenejo, orkestro kaj spektejo. La kunlaboro de esploristoj el la Min-fandindustria Akademo kun la Krakova Operejo datiĝas ekde la komenco de la elkonstruo de la operejo en 2007. Sciencistoj la tutan tempon pretigas i.a. akustikajn opiniojn kaj ekspertizojn.

El la elsendo 04.09.2020. Legas Maciek – 0′ 58″

Ekde la 20-a de julio la trezorejo de la katedralo en Gniezno (la unua ĉefurbo de Pollando) estas vizitebla virtuale (https://wzgorzelecha.pl). En aŭgusto eblos viziti krome la tiean historian preĝejon de la Gardantoj de la Tombo de Kristo sub la alvoko de s-ta Johano, unu el la plej interesaj polaj gotikaj preĝejoj. Ekde februaro eblos virtuale viziti ankaŭ la katedralon mem kaj la proksiman preĝejon de s-ta Jerzy (Georgo). La nuna virtuala vizito en la katedrala trezorejo kreiĝis kadre de la programo de la Nacia Kulturcentro „Kulturo en la reto”. La ĉefa celo estis ebligi la virtualan viziton en la Muzeo de la Arkidiocezo en Gniezno, popularigi la historion de la ĉefa urbo de la polaj Primasoj kaj certigi konstantan kontakton kun la kulturo. La virtuala vizito estas senpaga kaj eblas dum ĝi uzi la aŭdiokomentojn priskribantajn la rigardatajn objektojn aŭ informantajn pri la historia kunteksto de ilia kreiĝo. La virtuala vizito estas vizitebla ankaŭ de surduloj. La Muzeo de la Arkidiocezo en Gniezno enhavas la plej valorajn kaj plej malnovajn objektojn el la oraĵumistaj metiejoj de Pollando. Troviĝas en ĝi  i.a. kaliko de s-ta Wojciech (Adalberto) el la 10-a jarcento,  devenanta el Bizanco.

El la elsendo 21.08.2020. Legas  Maciek – 1’41”

La 7-an de aŭgusto estis lanĉita virtuala  ekspozicio „Kastelo Książ en teknikoloro”. Por ĝiaj bezonoj estis elektitaj kaj profesie kolorigitaj – post la konsulto kun arthistoriisto – 30 fotografaĵoj el la kastela arkivo  kaj el la Fondaĵo de la Prinico Daisy von Pless. La virtuala fotoekspozicio proksimigas kaj priskribas la splendoron de la iama rezidejo Książ en Wałbrzych, la historion de la rezidejaj internoj, ilian ekipaĵaron kaj aplikitajn stilojn. Krom fotoj subigitaj al teknikolora tekniko estas prezentitaj pli ol 150 akompanaj fotoj en plimulto antaŭe nepublikigitaj. En grava parto la fotoaŭtoro estas la kortega kuiristo de la princa familio, Louis Hardouin loĝanta en la Kastelo Książ en la jaroj 1909-1932.

El la elsendo 14.08.2020. Legas  Maciek – 0’59”

Al la Reĝa Kastelo ĉe Wawel-altaĵo en Krakovo, loko kun aparta historia kaj kultura signifo estis atribuita la ora medalo Cracoviae Merenti. La arĝentaj medaloj estis atribuitaj al la krakova Belarta Akademio – la plej malnova plastikista altlernejo en Pollando kaj al la loka Pedagogia Universitato. La medalo Cracoviae Merenti estas la plej supera distingo atribuata al personoj kaj institucioj aparte meritiĝintaj por Krakovo. Ĝis nun estis atribuitaj  6 oraj medaloj, kiujn ricevis: s-ta Johano Paŭlo la 2-a,  kiel la unusola  persono per ĝi distingita kaj krome la Jagelona Universitato, La Societo de la Pafista Kokofratularo, la Hospitalo de la Hospitala Ordeno de s-ta Giovanni di Dio, la Krakova Merkatista Kongregacio kaj la krakova Episkoparo. Pravigante la distingon por la Reĝa Kastelo ĉe Wawel-altaĵo per la ora medalo Cracoviae Merenti la krakovaj aŭtoritatoj konstatis, ke de jarcentoj ĝi estas simbolo de la pola ŝtateco difinanta polan nacian identecon.

El la elsendo 07.08.2020. Legas Barbara kaj Maciek – 1’07”

Por omaĝi la 500-an naskiĝdatrevenon de reĝo Sigismundo Aŭgusto la tn. Sigismunda Kapelo ĉe Wawel-kastelo en Krakovo ekde la lasta sabato (la 1-an de aŭgusto 2020) dum unu monato  estas vizitebla de la publiko. Normale ĝi estas rigardebla sole tra fermita krado. Malgraŭ la taga lumo, kiu enpenetras ĝin ne eblas admiri ĝian belon en pleno. La kapelo estas difinata kiel perlo de renesanco norde for de Alpoj. Ĝi estis projektita de la itala arkitekto kaj skulptisto Bartholomeo Berrecci. La Reĝo Sigidmuno la Maljuna fondis ĝin post la morto de sia unua edzino Barbara Zapolyi kaj estis fariĝonta la genta mauzoleo de Jagelonoj. Ĝi estis konstruita en la jaroj 1517-1533.  Turistoj vizitantaj Wawel-kastelon senpene starante sur la korto rekonas la silueton de la kapelo, ĉar ĝia tegmento laŭ la ordono de la reĝina Anna Jagelonidino en 1591 estis orumita. En la kapelo troviĝas reĝaj marmoraj sarkofagoj de Sigismundo la Maljuna projektita de Berecci kaj de lia filo Sigismundo Aŭgusto, kiun aŭtoris Santi Gucci. Ankoraŭ dum la vivo de la reĝino Anna en la kapelo estis starigita ŝia monumento, skulptita de Gucci.La kopulo interne estas dividita je  kelkdek kadroj kun malsimilaj plantrozetoj kaj ĉe la supro troviĝas alta lanterno, tra kiu la internenon enpenetras lumo. La eniron en la kapelon fermas la 16-jarcenta bronza krado kun blazonoj de Pollando, Litovio kaj de Sforza-familio. Ĝis nun el la origina ekipaĵaro konserviĝis i.a du kandelingoj. La restaŭritaj reĝaj sarkofagoj aktule troviĝas ne en la kapelo, sed en la katedrala kripto.

El la elsendo 07.08.2020. Legas Barbara kaj Maciek – 2’17”

„Poloj al la mondo. Konataj nekonataj” kaj „Polaj arkitektoj en la mondo” estas la unuaj libroj el la serio  „Poloj al la mondo” pri atingaĵoj de poloj nekonataj al la vasta publika opinio. La unua el la libro akompana al la ekspozicio „Konataj nekonataj – Poloj de la mondo” estis prilaborita de la pola ministerio por la eksterlandaj aferoj kunlabore kun la Arkivejo de la Pola Sciencakademio. Ĝi proksimigas la siluetojn de tiaj poloj kiel Wacław Sieroszewski – la esploristo de Jakucio, Antoni Patek – pioniro de horloĝproduktado aŭ Stefan Drzewieki – pioniro de la aviado kaj subakva navigado. La alia publikaĵo „Polaj arkitektoj en la mondo” en la formo de historia raportaĵo rakontas pri la plej meritiĝintaj polaj arkitektoj kreantaj konstruaĵojn de Peterburgo, Kijevo tra Siberio ĝis Azio kaj la Suda Ameriko. Temas pri elstaraj poloj, kiuj malgraŭ distanco disde la patrolando kore estis kun ĝi ligitaj, kvankam per sia menso kaj talentoj servis al aliaj nacioj.

El la elsendo 31.07.2020. Legas Barbara kaj Maciek – 1’19”

Ĝis la 26-a de julio en Lodzo daŭris la 16-a Internacia Trienalo de Teksaĵo en la Centra Muzeo de Teksado en Lodzo (la centra Pollando). Partoprenas ĝin i.a. japana artistino, Hiroko Watanabe, kiu donacis al la muzeo 100 mil dolarojn por la organizado de ekspozicioj dediĉitaj al la artteksado. Hiroko Watanabe estas profesoro de la tokia universitato Tama Art, ĵuriano de multaj ekspozicioj kaj internaciaj konkursoj.Internacia Trienalo de Teksaĵo okazanta jam 45 jarojn estas la plej malnova kaj la plej grava prezento de fenomenoj ligitaj kun la artteksaĵo en Pollando adresita al artistoj de la tuta mondo kaj la plej reprezenta ekspozicio dediĉita al la atteksaĵo. Laboraĵoj prezentataj el diversaj kulturregionoj dum la nunjara Trienalo  koncentriĝas pri unusola vefto, la superado de limoj. Ili tuŝas multajn problemojn de la nuntempo redifinantaj la identecon de nia civilizacio, de la etnaj, sociaj grupoj kaj de individuoj.  Ĉiuj prezentaĵoj alprenas apartan emfazon en la tempo de izoliĝo traktante universalajn facetojn de la homa komunikado – ligoj, kiujn nin unuigas kaj samtempe distanco, kiu nin dividas.

El la elsendo 31.07.2020. Legas Barbara kaj Maciek – 1’35”

La reakritaj de Pollando verkoj kune kun la historio de ilia sukcesa reakiro estas prezentitaj en la profilo de la pola kulturministerio ĉe Instagram. Antaŭnelonge revenis al la Nacia Muzeo en Varsovio la unua reakirita tolaĵo de la renoma pola pentristo Jacek Malczewski. Ĝi apartenas al unu el 500 militperdoj, kies reakiro sukcesis dum la lastaj 4 jaroj. Inter aliaj reakiritaj artverkoj troviĝas la bildo „Vintro en malgranda urbeto” de Maksymilian Gierymski el la Nacia Muzeo en Krakovo, kolekto de etnografiaj historiaj objektoj nun troviĝata en la Arkeologia kaj Etnografia Muzeo de Lodzo aŭ lekyt, la malnovgreka amforo por olivoleo aŭ likvaj parfumaĵoj el la 4-a jarcento antaŭ nia erao el la kolektoj de la Nacia Muzeo en Varsovio. En la lastaj tagoj eblis konatiĝi en la portalo  kun la tolaĵo „Historio de Apolono kaj Dafna” de Abraham Bloemaert. Temis pri la unua en la historio artverko perdita de Pollando dum la 2-a mondmilito kaj reakirita sekve de la gajnita civila proceso.

El la elsendo 25.07.2020. Legas Maciek – 1’16”

Rekorda nombro de aliĝoj, entute 150, venis por la nunjara Folklora Festivalo de Polaj Montaranoj, organizata kade de la 57-a Semajno de Beskidy-montara Kulturo. Partoprenos ĝin pli ol 20 muziktrupoj, 60 kantistaj grupoj, instrumentistoj kaj popolaj kantistoj. Entute la 51-an festivalon – nunjare pro pandemio okazonta rete – paroprenos pli ol 600 artistoj. La Semajno de Beskid-montara Kulturo daŭrigas la tradicion de la antaŭmilita Festo de la Montaro. Nunjare ĝi okazos inter la 25-a de julio kaj la 2-a de aŭgusto. Dum la lasta virtuala  koncerto estos prezentitaj laŭreatoj de Oraj Żywiec-regionaj Koroj. Post retaj realtempaj prezentoj la organizantoj proponas rete ciklon da kocertoj el tri lastaj jaroj.

El la elsendo 25.07.2020. Legas Maciek – 0’57”