Kulturkroniko

La varsovia Nacia Muzeo engaĝiĝis al la helpkampanjoj por la rifuĝintoj el Ukrainio. Ekde la 2-a de marto, ĉiuj ukrainaj rifuĝintoj povas viziti la Muzeon senpage. Por infanoj estis pretigitaj senpagaj okupoj en la lingvoj pola kaj ukraina. Gvidas ilin laborantino de la Muzeo flue parolanta ambaŭ lingvojn. Krome kunlabore kun la landaj kunordigantoj la varsovia Nacia Muzeo organizis kolektadon de materiala helpo. La konkretaj bezonoj estas aktualigataj kaj afiŝataj en la retejo de la muzeo. La muzeo ne organizis monkolektadon.

El la elsendo 11.03.2022. Legas Maciek – 0′ 37″

La pola kulturministerio en sia retejo informas pri la polaj kulturinstitucioj, muzeoj, arkivejoj, bibliotekoj, artaj lernejoj kaj altlernejoj, kiuj engaĝigas al helpo por Ukrainio. Temas same pri materiala helpo (laborofertoj, stipendioj, rezidejoj por homoj de kulturo kaj arto), kiel ankaŭ pri helpo en la kultura sfero (koncertoj, ekzpozicioj, spektakloj kaj edukoferto). Inter la menciitaj helpoformoj troviĝas speciala programo de reta senpaga psikologia helpo de la Nacia Instituto de Muziko kaj Danco. Ĝi estas adresita al ĉiuj ukrainaj artistoj sendepende de la praktikata artbranĉo kaj iliaj proksimuloj. Multaj kulturinstitucioj gvidas samtempe por ukrainaj rifuĝintoj monkolektadon kaj kolektadon de materiala helpo.

El la elsendo 11.03.2022. Legas Maciek – 0′ 52″

La nunjaraj koncertoj okaze de la 212-a naskĝdatreveno de Frederiko Chopin, pasinta la 1-an de marto estis dediĉitaj al la ukrainaj militviktimoj. En ilia daŭro okazis kvestado favore al la ukrainaj rifuĝintoj kaj favore al la humaneca helpo en Ukrainio mem. Dum la porokaza gazetara konferenco la pola vicministro pri kulturo informante pri tio reliefigis, ke poloj bonege scias, kiom grandan rolon plenumas kulturo por spirita mobiliziĝo batali kontraŭ agresiton, kontraŭ tiranecon. La partoprenanta la konferencon Bruce Liu, la venkinto de la 18-a Internacia Pianista Chopin-konkurso deklaris, ke por li estis afero absolute natura dediĉi siajn koncertojn al la militviktimoj en Ukrainio, kie li plurfoje prezentiĝis kaj havas multajn amikojn. Bruce Liu koncertis en la Nacia Filharmonio la 1-an kaj la 2-an de marto.

El la elsendo 04.03.2022. Legas Barbara – 1′ 17″

Lastlunde pere de unu el la sociaj komunikiloj en simbola maniero la kulturministroj de Pollando, Litovio kaj Ukrainio – Piotr Gliński, Simonas Kairys kaj Ołeksandr Tkaczenko subskribis deklaracion pri kunlaboro koncerne kulturon kaj historian heredaĵon. En la deklaracio ili rilatigis sin al situacio en Ukrainio agnoskante la Rusan Federacion kiel agresinton rilate Ukrainion kaj decide kondamnis ĝiajn agadojn, inkluzive de tiuj, kiuj endanĝerigas la kulturan heredaĵon kaj kulturan proprecon de Ukrainio. Ili devontiĝis entrepreni ĉiajn eblajn klopodojn por ekskludi Rusujon el internaciaj organizaĵoj, komitatoj kaj programoj. Grava elemento de la kieva-vilna-varsovia deklaracio estas skizitaj agadoj kaj kunlaboro por paca tempo.

El la elsendo 04.03.2022. Legas Maciek – 0′ 54″

Pola Instituto de la Filmarto solidare kun Ukraina Filmakademio aliĝis al la kunbojkoto de la rusa kinematografio. Ĝi instigas ĉiajn filminstituciojn en Pollando, Eŭropo kaj la mondo aliĝi al la kampanjo. En la deklaro la Pola Instituto de la Filmarto substrekis, ke „ne eblas allasi al la situacio, en kiu la agresanto atakanta demokratan ŝtaton, havas rajton sen ajnaj konsekvencoj anonci siajn filmojn por internaciaj festivaloj kaj partopreni kulturajn eventojn”. Ukraina Filmakademio adresis sian alvokon i.a. al la Eŭropa Konsilio, al FIAPF, CEPI kaj CFP-E. La alvoko entenas krome peton pri malebligo, ke en festivalaj programoj estu prezentitaj filmoj produktitaj de Rusa Federacio kaj en kunprodukto kun ĝi.

El la elsendo 04.03.2022. Legas Maciek – 0′ 57″

La Nacia Programo pri Evoluo de Legemo 2.0 por la jaroj 2021-2025 celas plibonigi la staton de legemo en Pollando pere de firmigo de la publikaj, lernejaj kaj pedagogiaj bibliotekoj kiel lokaj centroj de la socia vivo kaj kontaktocentroj, alircentroj al kulturo kaj konoj. Ĝia buĝeto egalas al preskaŭ 1,1 miliardoj da zlotoj, inkluzive de 635 milionoj devenantaj el la ŝtata buĝeto. Inter la prioritatoj de la programo troviĝas plibongo de librooferto de publikaj bibliotekoj; investaĵoj en la infrastrukturon de publikaj bibliotekoj; aĉeto de eldonnovaĵoj por la invanvartejoj, lernejoj kaj pedagogiaj bibliotekoj; subvenciado de bibliotekoj kaj popularigado de legemo. Laŭ profesoro Rafał Wiśniewski el la Nacia Kulturcentro, kiu respondecas pro la programo aktuale ni legas paradokse pli multe, sed temas pri tekstoj mallongaj – ĝis 160-signaj kiel elektroniaj mesaĝoj, tviteraj informoj. Problemon al legantoj kreas kompaktaj tekstoj pli ol 4-paĝaj.

El la elsendo 25.02.2022. Legas Barbara – 1′ 31″

Radiostacio Gliwice estas la plej rekonebla historia objekto de la urbo Gliwice, en la suda Pollando. Konstruita en la 30-aj jaroj de la pasinta jarcento la antena radioturo estas la plej alta ĉi-speca objekto en Eŭropo. Ĝi konserviĝis kun komplekso de tri loĝistikaj konstruaĵoj enhavante parton de originala ekipaĵaro. La 31 – an de aŭgusto 1939 ĝi fariiĝis objekto de Gliwice-provoko, la entreprenita de germanaj sabotaĵo ĉe la limo de Pollando, rekte antaŭ la militeksplodo. Civile vestitaj SS-viroj atakis la radiostacion kaj murdis arestitan unu tagon pli frue germanan civitanon, silezian insurgenton deklarintan sin por poleco de la regiono. La provoko laŭ germanoj estis kredigonta al la internacia publiko respondecon de Pollando pro la militeksplodo. Aktuale en la historia objekto funkcias eta flilio de Gliwice-muzeo. Baldaŭ ĝi fariĝos unu el la plej gravaj muzeaj-edukaj centroj laŭteme ligitaj kun la 2-a mondmilito. La preparoj al modernigaj laboroj en tri historiaj konstruaĵoj kaj plej proksima ĉirkaŭaĵo jam komenciĝis. La vizitscenaro de la modernigota objekto havos tri veftojn. La unua, teknika estos ligita kun ĝia origina funkcio kiel radiostacio. La historia vefto koncentriĝos pri Gliwice-provoko kaj la eksplodo de la 2-a mondmilito. La tria, beletra vefto prokismigos la dramecan trapason de la provoko organizita de la specialaj servoj de la Tria Regno. Gliwice-radiostacio situante ĉe la Itinero de historiaj objektoj de la silezia vojevodio estas parto de la Eŭropa Itinero de la Industria Heredaĵo. Gliwice-radiostacio troviĝas krome en la Pola Listo de Historimonumentoj.

El la elsendo 25.02.2022. Legas Maciek – 2′ 02″

Mane skribitaj Koranoj kaj muzulmanaj preĝolibroj, kaj ankaŭ fotografaĵoj el la Centro de Edukado kaj Muzulmana Kulturo de Polaj Tataroj en Kruszyniany estis bitigitaj kaj disponigitaj rete. La centro kreiĝis en 2015 kaj estas parto de muzeo kolektanta memoraĵojn pri la historio, tradicio kaj kulturo de tataroj sur la polaj teritorioj. Ekde la komenco ĝia celo estis kolektadi dokumentojn ligitajn kun la tatara socio. Oni sukcesis kolekti plurajn materialojn el la tuta Pollando. Ekde la komenco la ideo estis pro la tatara kaj samtempe pola historio disponigi ilin publike. Dank’ al la komuna projekto de la Fondaĵo Tatara Kultura Societo kaj la Fondaĵo M.I.A.S.T.O. Białystok, estis bitigitaj jam pli ol 4 mil objektoj konsulteblaj ĉe la retejo de la Centro. Kiel la unuaj estis bitigitaj objektoj el la vitroŝrankoj de la centro laŭ la kategorioj – religio, kulturo kaj sociaj objektoj, la vivo de loĝantoj. Inter ili estas manskribitaj Koranoj el la 19-a jarcento kaj muzulmanaj preĝolibroj, ĉar manskribitaj dokumentoj estas grava kaj tre valora elemento de la tatara historio. Estis bitigitaj ankaŭ libregoj kun informoj pri solenaj atribuoj de personaj nomoj, pri nuptoj kaj sepultoj. Krome bitigitaj estis diversperiodaj kronikoj priskribantaj la vivon de tataroj en Kruszyniany kaj la regiono, komunikoj pri la tatara socio kaj ankau fotoj el la fino de la 19-a jarcento. La bitiga laboro estos daŭrigita en 2022.

El la elsendo 18.02.2022. Legas Barbara – 2′ 01″

Marta Gardolińska fariĝos la unua gastdirektisto de la Barcelona Simfonia Orkestro kaj Nacia Orkestro de Kataluiono. Tiun funkcion ekde la sezono 2022/2023 ŝi plenumos dum du jaroj. En Barcelono Marta Gardolińska debutis pasintjare direktante kantojn el la ciklo “Des Knaben Wunderhorn” de Gustav Mahler kaj “Malgrandan Suiton” de Witold Lutosławski. Sekve oni proponis al la pola direktistino daŭrigi kunlaboron. Kvankam la repertuaro de la venonta sezono ne estis publikigita Gardolińska informis, ke troviĝos en ĝi kaj la 20-jarcenta muziko ĝenerale kaj pola muziko. En la repertuaro troviĝos krome forgesita komponaĵo de kataluna komponisto. Barcelona Simfonia Orkestro kreiĝis en 1944. En ĝia repertuaro troviĝas gandaj simfoniaj verkoj kaj muziko de katalunaj komponistoj. Marta Gardolińska estas la muzika direktoro de Opéra National de Lorraine en Francio, la unua virino kaj polino estanta muzika direktoro de la franca operejo. Ŝi kunlaboris kun Bournemouth Symphony Orchestra kiel Juna Direktisto en Asocio. En Usono ŝi debtis kun Filharmonia Orkestro de Los Angeles kaj apud Gustavo Dudamela ŝi prezentiĝis kiel dua direktisto en la plenumo kaj surbendigo de la 4-a Simfonio de Charles Ives por Deutsche Grammophon. En la nuna sezono ŝi prezentiĝis kun Skota Ĉambra Orkestro dum festivalo en Edinburgo, kun Pariza Ĉambra Orkestro kaj la Nacia Filharmonio en Varsovio.

El la elsendo 18.02.2022. Legas Barbara – 2′ 03″

La historio de la kultivado de vito kaj vinproduktado en la antika Nubio, aktuale Sudano radikas en la 2-a jarcento antaŭ nia erao. Al ĝi estas dediĉita portempa ekspozicio en la Grenstaplejo „Blua Ŝafido” de Gdansko. Ĝis la 12-a de junio eblas konatiĝi tie kun la funkciado de nubiaj vinberpremejoj, produktado de vinamforoj kaj la vasteco de la vinkomerco inter la 2-a jarcento antaŭ nia erao ĝis la mezepoko. Inter la 4-a jarcento antaŭ nia era kaj la 6-a jarcento de nia erao sur ĉi tiu tereno troviĝis vasta Meroe-ŝtato, en kies komerca kaj kultura interŝanĝo gravan lokon okupis vino. La velko de la vinprodukta kaj vinkonsuma tradicio ligiĝas kun islamo, kiu sur la tereno de Nubio komencis disvastiĝi ekde la 15-a jarcento. Pri la vinprodukta kaj vinkultura tradicio en Nubio kaj evoluinta vinimporto el la regiono de Meditereaneo atestas arkeologiaj objektoj kiel i.a. restaĵoj de vinberpremejoj, restaĵoj de iamaj vindrinkejoj kaj staplejoj, amforoj, kruĉoj, kalikoj kaj pokaloj. Iuj el ili kiel elemento de tiu historio estas rigardeblaj en la ekspozicio „Vino en la historia Sudano”.

El la elsendo 18.02.2022. Legas Barbara – 1′ 39″