Novaĵoj

Centro de la Eŭropa Politiko en Friburgo (Germanio) publikigis lige kun la 20-jariĝo de la komuna valuto raporton pri tio, kiu profitis kaj kiu perdis post la enkonduko de eŭro. Per la esplorado estis ĉirkaŭprenitaj 8 landoj – Germanio, Nederlando, Greklando, Hispanio, Belgio, Portugalio, Francio kaj Italio en la jaroj 1999-2017. Temas pri la periodo ekde la cirkuligo de la komuna valuto ĝis la jaro koncerne, kiun ekzistas definitivaj statistikaj donitaĵoj. La ĉefa profitanto de la komuna valuto evidentiĝis Germanio, kiu akiris preskaŭ 1,9 bilionojn da eŭroj. Sekvas Nederlando kun preskaŭ 350-miliarda profito, Greklando  kun dumiliarda profito. La ceteraj landoj notis perdojn. Pro la envivigo de la komuna valuto Belgio perdis 69 miliardojn da eŭroj, Hispanio 222 miliardojn, Portugalio 424 miliardojn, Francio 3,6 bilionojn kaj Italio pli ol 4,3 bilionojn da eŭroj. La ekzamenitaj landoj plej longe uzas eŭron kaj kvin el inter ili apartenas al la plej grandaj uniaj mastrumadoj. Laŭ la raporto publikigita fine de februaro la perdoj de ĉi tiuj kvin mastrumadoj de la eŭrosfero egalis al 8,4 bilionoj da eŭroj, do malgraŭ la profitoj de la germana kaj nederlanda mastrumadoj, la definitiva rezullto estas minusa kaj egalas al 6,4 bilinoj da eŭroj. La raporto de Centro de la Eŭropa Politiko en Friburgo ne estas do optimisma. Eĉ nun, kiam bona konjunkturo regas en la tuta eŭropa mastrumado la kresko de Malneta Enlanda Produkto en la landoj kun propraj valutoj estas ĝenerale pli alta ol en la landoj de la eŭrosfero.

El la elsendo 05.03.2019. Legas Milada – 02’32”

La prezidento Andrzej Duda subskribis la 25-an de februaro decidon pri la dato de balotoj al la Eŭropa Parlamento en Pollando. Ili okazos dimanĉe la 26-an de majo. Samtempe oficiale komenciĝis la balotkampanjo. En diversaj uniaj landoj la balotoj okazos inter la 23-a kaj 26-a de marto. La nombro de la polaj deputitoj al la Eŭropa Parlamento dependas de Briteliro.  Laŭ la anoncita dato Britio devintus forlasi la Union noktomeze inter la 29-a kaj la 30-a de marto, do ankoraŭ antaŭ la uniaj balotoj. Britio forlasante la union liberigos 73 mandatojn. Jam en junio 2018 estis decidite, ke la nombro de eŭromandatoj malkreskos ĝis 705. 46 mandatoj estos frostigitaj por la bezonoj de vastiĝonta Unio, 27 estis disdividitaj inter 14 uniaj landoj, kiuj nun estas subreprezentitaj. Po 5 kromajn mandatojn ricevos Francio kaj Hispanio, po tri Italio kaj Nederlando, du ricevos Irlando. Po unu mandaton ricevos Svedio, Aŭstrio, Danlando, Finnlando, Sloakio, Kroatio, Etonio, Rumanio kaj Pollando. Konforme al tio poloj elektos 52 deputitojn al la Eŭropa Parlamento. Se tamen ĝis la majaj  balotoj Britio ne forlasos la Union Pollando havos 51 mandatojn, same kiel dum la lastaj balotoj.  

El la elsendo 05.03.2019. Legas Maciek – 01’39”

Kvar produktantoj de jaktoj kaj boatoj reprezentas la polan branĉon dum la foiro en Dubajo (Unuiĝintaj Arabaj Emirlandoj)  daŭronta ĝis la 2-a de marto. Ekspoziciantoj el la tuta mondo prezentas tie la plej novajn solvojn en ĉi tiu sektoro kaj ankaŭ rilatajn ekipaĵaron kaj akcesoraĵojn. En la arabaj landoj ne malkreskas interesiĝo pri polaj jaktoj. Pollando kalkuliĝas al la plej bonaj mondaj produktantoj de jaktoj kaj ilia ekipaĵaro, kiujn oni alte taksas pro ilia kvalito kaj novumaj teknologiaj solvoj. En Pollando jare oni produktas ĉirkaŭ 22 mil jaktojn. La specializo de niaj ŝipfarejoj estas motorjaktoj kun la longeco de 6 ĝis 9 metroj. Pollando estas la dua post Usono produktanto en ĉi tiu kategrio. Inter  la klientoj de polaj jaktoj kaj boatoj dominas loĝantoj de Skandinavio, Norvegio kaj Nederlando. Pasintjare ili elspezis por la polaj jaktoj ĉirkaŭ 120 milionojn da eŭroj.

El la elsendo 26.02.2019. Legas Krystyna – 1’17”

Laŭ enkondukaj donitaĵoj de la Ĉeĥa Statistika Oficejo la valoro de la ĉeĥa importo de la nutraĵproduktoj el Pollando dum la unuaj 11 monatoj de 2015 kompare al la analoga periodo de la antaŭa jaro kreskis je preskaŭ 22 procentoj kaj egalis al 1,1 miliardoj da eŭroj. Eĉ 24 procentojn en la ĉeĥa importo el Pollando okupis kafo, teo, kakao, spicoj kaj spicproduktoj. Preskaŭ 23 procentojn okupis viando kaj viandalifaraĵoj. Sekvis laktoalifaraĵoj kaj ovoj, greno kaj grenelfaraĵoj, fine legomoj kaj fruktoj. La plej granda kresko de la importovaloro el Pollando koncernis kafon, teon kaj kakaon. Tiujn produktojn ĉeĥoj aĉetis eĉ je 126,4 procentoj pli. La plej granda malkresko de importovaloro el Pollando (je 4 procentoj)  rilatis al sukero, sukeralifaraĵoj kaj mielo.

El la elsendo 02.02.2016. Legas Milada – 1’19”

Kelkdek eksaj malliberigitoj partoprenos la solenaĵojn ligitajn kun la 71-a datreveno de la liberigo de la germana koncentrejo sur la tereno de Pollando, Auschwitz. Ili estos la plej gravaj gastoj de la morgaŭaj solenaĵoj disvolviĝontaj sur la tereno de la koncentrejo Auschwitz II-Birkenau. La ĉefajn solenaĵojn partoprenos ankaŭ la filo de kavaleria kapitano Witold Pilecki, la organizinto de la rezista movado en la koncentrejo, Andrzej. Antaŭtage Andrzej Duda estos unu el la herooj de speciala eduksesio pretigita de Internacia Edukcentro ĉe la Auschwitz-muzeo dediĉita al la dua transporto de malliberigitoj el la okupaciata Varsovio, en kiu venis i.a. Witold Pilecki. Post la demonstra proceso en 1948 li estis murdita de komunistoj. Li estis rehonorita en 1991. Postmorte prezidento Lech Kaczyński distingis lin per Ordeno de la Blanka Aglo. Honoran patronecon super la solenaĵoj transprenis prezidento Andrzej Duda. Germanoj establis la koncentrejon Auschwitz en 1940 kun la celo malliberigi en ĝi polojn. Auschwitz II-Birkenau kreiĝis du jarojn poste kaj fariĝis la plej granda pereigejo de eŭropaj judoj. Germanaj nazioj ekstermis sur ĝia tereno ĉirkaŭ unu milionon 100 mil personojn. Krom judoj ankaŭ polojn, romaojn, sovetuniajn ostaĝojn kaj alinacianojn. La 27-an de januaro 1945 la koncentrejo estis liberigita de soldatoj de la Ruĝa Armeo. Dank’ al klopodoj de malliberigitoj en 1947 sur la terenoj de eksaj tendaroj Auschwitz I kaj Auschwitz II-Birkenau estis establita muzeo. En la lastaj jaroj ĉiujare vizitas ĝin ĉ. 1,5 milionoj da personoj el la tuta mondo. En 2015 vizitis la terenon de la eksa germana koncentrejo Auschwitz i.a. pli ol 50 mil italaj lernantoj kaj studentoj. Tiuj vizitoj daŭras. Informis pri tio la itala klerigministro Stefania Giannini post la reveno el Pollando, kie ŝi en la ĵusaj tagoj akompanis laŭvican grupon de gejunuloj. Ekde 20 jaroj estas organizataj la t.n. Vojaĝoj de Memoro, kadre de kiuj mezlernejanoj el la tuta Italio vizitas Auschwitz-muzeon kaj Krakovon. Akompanas al ili italaj judoj saviĝintaj de la holokaŭsto. En la lasta grupo,  kiun akompanis la itala klerigministro partoprenis 130 lernantoj. En la krakova sinagogo Tempel ministro Giannini subskribis interkompreniĝon kun la itala asocio de judaj komunumoj pri la instruado pri holokaŭsto en lernejoj kaj universitatoj. Partoprenis la eventon la itala prezidantino de la Deputita Ĉambro, Laura Boldrini.

El la elsendo 26.01.2016. Legas Tomek kaj Milada – 3’16”

En tri Panoramaj Parkoj de la okcidenta vojevodio de Zielona Góra finiĝis la monitorado de blankaj cikonioj. Tie ili estas ĉiujare plej multnombraj. Kvankam ĝenerale estis malpli da kovoparoj, ili havis similan kvanton da cikonidoj, kiel en la pasintjara sezono. La plej favorajn kondiĉojn cikonioj ĝuis en la Panorama Parko de Pszczew, kie la nombro de la birdidoj estis nunjare duoble pli granda.  Kvankam la laŭvican jaron malkreskis la kvanto de kovoparoj en la Panorama Parko de Krzesin tio tamen ne speguliĝis en la kvanto de junaj birdoj, kiuj de tri jaroj egalas al 35. Sur la tereno de la Panorama Parko Riverbuŝo de Warta estis ringumitaj 85 junaj cikonioj el inter 159, kiuj prepariĝis al la forflugo. Nunjare la cikonioj el la regiono de Zielona Góra, simile kiel el aliaj regionoj de Pollando multe pli frue, ĉar meze je ĉirkaŭ 10-14 tagoj, forflugis al Afriko. Signifagrade influis tion atmosferaj kondiĉoj. Pro pli altaj temperaturoj pli rapide okazis rikolto, kio estis okazo por cikonioj ĝui pli abundan manĝooferton, i.a. ronĝulojn. Akiro de necesa energio antaŭ la forflugo efikis per pli frua malapero de la birdoj.

El la elsendo 25.09.2018. Legas Gabi – 1’41”

Laŭ  la israela stacio Arutz Sheva en la jaroj 2010-2017 pli ol 20 mil judoj akiris polan civitanecon, kio signifas 250-procentan kreskon. Laŭ la donitaĵoj de la Pola Respubliko en Israelo nur en la jaroj 2015-2017 eĉ 10 mil 820 israelanoj fariĝis poloj, kio estas pli ol sume en la 8-jara periodo 2002-2010. Tiuj donitaĵoj estis disponigitaj de la pola ministerio por la eksterlandaj aferoj post la interpelacio de Marek Jakubiak el la partio Kukiz’ 15. Novaj polaj civitanoj rajtas entrepreni laboron kaj studojn sur la tereno de la tuta Eŭropa Unio. Same ili ne havas limigojn por investi kaj gvidi merkatagadon.

El la elsendo 25.09.2018. Legas Milada – 1’03”

Pollando oficiale membriĝis en la grupo de evoluintaj landoj laŭ la klasifiko de FTSE Russell. La estis anoncita jam antaŭ unu jaro, sed nur lunde fariĝis fakto. La solenaĵo de akcepto okazis en la londona borso. Partoprenis ĝin reprezentantoj de la pola borso kaj merkatistaro. Pollando havas nun la saman statuson kiel Germanio, Francio, Usono aŭ Japanio. Ĝi estas la unua lando de post 10 jaroj, kiu membriĝis en ĉi tiu klubo kaj la unusola ŝtato el la Centra-Orienta Eŭropo. La statuso de la evoluinta merkato ŝanĝos la manieron kiel investantoj rigardas nian landon. Laŭ analizantoj laŭ pli longa perspektivo tio signifas interesiĝon pri la varsovia borso kaj pri la pola ŝtato kiel investoloko.

El la elsendo 25.09.2018. Legas Milada – 1’05”

Antaŭ 79 jaroj, la 17-an de septembro 1939 rompante la polan-sovetunian pakton pri neagreso la Ruĝa Armeo invadis la terenon de la Pola Respunliko realigante tiel difinojn el la konfidenca protokolo de la germana-sovetunia pakto, konata sub la nomo Ribbentrop-Mołotow. Tio okazis 17 tagojn post la invado de Germanio kontraŭ Pollandon kaj komenco de la 2-a mondmilito. Pollando frontis tiel la invadon de malamikaj trupoj de la okcidenta kaj de la  orienta flankoj. Inter la 3-a kaj la 6-a horo matene la 17-an de seprembro 1939 la trupoj de la Ruĝa Armeo transpaŝis la orientan limon de Pollando laŭ ĝia tuta longeco. Tiuj eventoj ŝanĝis la trapason de la 2-a mondmilito.

El la elsendo 18.09.2018. Legas Milada – 1’04”

Lastlunde en Bukureŝto, Rumanio komenciĝis dutaga debato de la landoj de la tn. Trimara Iniciato, kiun konsistigas 12 eŭropaj ŝtatoj situantaj proksime de Baltiko, la Nigra Maro kaj Adriatiko. Temas pri Estonio, Litovio, Latvio, Pollando, Ĉeĥio, Slovakio, Aŭstrio, Hungario, Slovenio, Kroatio, Rumanio kaj Bulgario. Oni antaŭvidis, ke 12 bankaj institucioj de la 12 membroŝtatoj  subskribos intencoleteron pri establo de investa fonduso, kiu financos strategiajn infrastrukturajn kaj energetikajn investaĵojn en la regiono. Ĝi disponos pri buĝeto en la alteco de 5 miliardoj da eŭroj rolonte kiel specifa investa vehiklo ebligonta generi investaĵojn kun la valoro de  almenaŭ 100 miliardoj da eŭroj.

El la elsendo 18.09.2018. Legas Milada – 1’07”