Novaĵoj

Pri rekonstruo de la monda heredaĵo ekde lundo debatas en la varsovia Reĝa Kastelo internacia konferenco. La dutagan eventon, organizitan de la pola kulturministerio kaj Nacia Instituto pri la Heredaĵo partoprenas reprezentantoj de ĉiuj Unesko-regionoj. Estis planitaj 20 prelegoj de reprezentantoj de i.a. Sirio, Bahrajno, Irako, Malio, Haitio, Japanio, Hinda Unio, Italio, Bosnio kaj Hercegovino, Kroatio, Usono, Biritio kaj ankaŭ de Barbadoso, Ekvadoro, Nepalo, Pollando kaj Ukrainio. La konferenco referencas al la deklaroj de la Komitato de la Monda Heredaĵo el 2017 dum la sesioj en Instambulo kaj Krakovo. Ĝi respondas al la defioj de nia tempo, en kiu militkonfiltoj aŭ naturaj katastrofoj, en diversaj mondpartoj, kaŭzas damaĝojn en lokoj kun eksterordinara signifo por la tuta homaro. La varsovia konferenco sumigas la ĝisnunajn diskutojn kaj prilaboras universalajn indikojn pri la traktado de la lokoj de la monda heredaĵo, kiuj estis detruitaj. La loko de la konferenco ne estis elektita hazarde. Kiel substrekis la organizantoj dum la 2-a mondmilito Pollando, kaj aparte Varsovio troviĝanta sur Unesko-listo, spertis la konscian, laŭplanan detruadon de la urba substanco.

El la elsendo 08.05.2018. Legas Milada – 1’56”

Kielce,  kiel la unusola pola urbo estis en 2018 premiita per Honora Distingo de la Konsilio de Eŭropo. Tiun distingon ricevas lokoj plenumantaj restrikatajn kondiĉojn rilate la medioprotektadon, infrastrukturon, utiligon de la uniaj rimedoj kaj vivkvaliton de la loĝantoj. Inter 33 eŭropaj urboj rivalantaj pri la distingo ricevis ĝin nur 7. Unu el la atribukriterioj estis la internacia kunlaboro. Kielce ne tenas nur formalajn kontaktojn, sed realigas konkretaajn kunlaborajn projektojn kun la urboj Gotha en Germanio, Winnica en Ukrainio kaj Orange en Francio. Honora Distingo de la Konsilio de Eŭropo estas atribuata de Eŭropa Komitato por la Sociaj Aferoj, Sanko kaj Ekvilibra Evoluo. Kielce jam pli frue ricevis Eŭropan Diplom kaj Flagon de Eŭropo.

El la elsendo 08.05.2018. Legas Maciek – 1’56”

Ekde hodiaŭ ĝis la 6-a de majo i.a. en la varsovia Reĝa Łazienki-Parko la ŝatantoj de la kavaleriaj tradicioj povas partopreni porokazajn eventojn lige kun la 5-a eldono de la Varsoviaj Tagoj de Kavalerio. En la jaro de la 100-jariĝo de la reakiro de suvereneco fare de Pollando ili havas apartan karakteron. I.a. la historiamantoj povas kunĝui la klimaton de la antaŭmilita Varsovio kaj emociojn ligitajn kun la rajdista rivalado. La kavalerio post la 2-a mondmilito cedis lokon al la mekanikigitaj militistaj unuoj, sed daŭre havas gravan lokon en la tradicio de la Polaj Armeaj Fortoj. Aktuale ĝi plenumas reprezentajn kaj edukajn funkciojn atestante pri la historio de la pola rajdistaro.

El la elsendo 01.05.2018. Legas Tomek – 0’49”

La valida ekde 1994 titolo historimonumento estas en Pollando unu el la protektoformoj de historiaj objektoj kun escepta signifo por la nacia historio kaj kulturo. Ĝis nun troviĝis sur ĝi 81 objektoj i.a. Krakovo kiel historia urbokomplekso, Biskupin kiel la arkeologia rezervejo, Częstochowa kun la paŭlena klostrokomplekso sur la Hela Monto, Wieliczka kun fama salminejo. Nun laŭ la rekomendo de la Nacia Instituto pri la Kultura Heredaĵo aldoniĝis sur ĝi 10 objektoj. La gdanska fortreso Wisłoujście, la palaca-parka komplekso Koszuty, la kastela-parka komplekso en Krasiczyn, kastelo de varmiaj episkopoj en Lidzbark Warmiński, katedrala altaĵo en Płock, la palaca komplekso kun ĝardeno kaj parko en Rogalin, komplekso de la iama klostro de norbertulinoj en Strzelno, pilgrimsanktejo en Święta Lipka kaj ruino de la kastelo Krzyżtopór. La ideo estas, ke lige kun la solenata nunjare 100-jariĝo de la reakirita suvereneco de Pollando sur la listo ektroviĝu entute 100 historiaj monumentoj.

El la elsendo 01.05.2018. Legas Tomek – 1’10”

Kadre de plurjara registara programo „Sendependa Pollando” al la polaj lernejoj estis disponigitaj 20 historitemaj filmoj. Temas pri la verko de la Produktejo de Dokumentaj kaj Beletraj Filmoj, kiu pere de ĉirkaŭ 15-minutaj filmoj prezentas la historion de Pollando baze de tolaĵoj de Jan Matejko. La mapli granda projekto enhavanta 10 filmojn traktas la polan historion pere de pentrajoj de aliaj polaj artistoj. Ilia komuna titolo estas „La sendependa Pollando – historio laŭ vivigitaj pentraĵoj”. La filmoj celas atrakciigi la historilecionojn gvidatajn de historiistoj, instruistoj de la pola lingvo, de la kulturanimantoj, amantoj de la  historio kaj kulturo. Ĉiu el la filmoj estas vivigita bildo disvolviĝanta laŭ la scenaro rilata al la historia evento, kiun finas la prezento de la koncerna tolaĵo. La prezentociklon inaŭguris filmo „La ĵuro de Kościuszko sur la krakova foirplaco 1794” baze de la samtitola tolaĵo de Wojciech Kossak. Dum la porokaza leciono en la varsovia Ĝeneralkleriga Liceo de Reĝo Vladislavo la 4-a oni diskutis pri la genezo de la insurekcio, socia situacio sur la polaj teritorioj fine de la 18-a jarcento kaj pri elementoj de la materia kulturo el la fino de la 17-a jarcento.

El la elsendo 01.05.2018. Legas Milada – 1’56”

Vendrede matene la gvidanto de la Suda Koreio Mun Dze In bonvenigis ĉe la limo de senmilitarigita sfero la gvidanton de la Norda Koreio Kim Dzong Un. Ambaŭ politikistoj dum preskaŭ du horoj interparolis malantaŭ la fermita pordo en la Pacodoomo en Panmundżom. En la fino de la pintrenkonto ili deklaris komenciĝon de nova erao, la erao de paco inter la du koreaj ŝtatoj.  Posttagmeze ili partoprenis la plantadon de piceo simbolonta pacon kaj bonstaton sur la Korea Duoninsulo. Kiel estas skribite en la koncerna dokumento la Suda kaj Norda Koreioj konfirmis la komunan celon, kiu estas libera de la atoma armilaro Korea Duoninsulo atingota pere de plena sennukleigo. Ambaŭ ŝtatoj devontiĝis al aktiva strebado al triflankaj interparoloj kun Usono kaj kvarflankaj kun la partopreno de Ĉinio por deklari finon de la korea  milito kaj konstrui longdaŭran kaj firman pacon. La koreaj gvidantoj devontiĝis al klopodoj favore al solvo de humanecaj problemoj rezultintaj el la divido de la lando, inkluzive ebligon de renkontiĝoj al dividitaj parencoj okaze de la tago de liberigo, la 15-an de aŭgusto nunjare. Kim kaj Mun decidis „gvidi oftajn kaj sincerajn diskutojn pri la ŝlosilaj problemoj por la korea nacio” pere de „regulaj renkontoj kaj rektaj telefoninterparoloj”. Tio celas firmigi reciprokan fidon kaj helpi klopodojn plibonigi la duflankajn rilatojn, kiel ankaŭ pacon, bonstaton kaj unuiĝon de la Korea Duoninsulo. En tiu kunteksto prezidento Mun Dze In vizitos ĉi-aŭtune Pjongjang.

El la elsendo 27.04.2018. Legas Barbara – 2’10”

Lastvendrede en la Pola Instituto en Vieno okazis renkontiĝo de ministro Marek Suski, la estro de la politika kabineto de la pola ĉefministro, kun la diplomatia korpuso, aŭstraj parlamentanoj, amaskomunikilaj reprezentantoj, lokaj institucioj. Ministro Suski parolis i.a. pri la migropolitiko de Pollando. Kiel li atentigis Pollando akceptas la plej grandan kvanton da rifuĝintoj serĉantaj laboron baze de laborpermesoj eldonataj la unuan fojon. En 2016 Pollando eldonis 585 mil permesojn por la estado kaj portempa laboro. Germanio 505 mil, Francio 235 mil, Italio 222 mil. Plej multajn eldonis Britio, entute 865 mil. Ministro Suski prezentis vicon da solvoj proponataj de la pola registaro, kiuj –  se enkondukotaj en la tuta Unio –  solvus la nunajn uniajn problemojn ĉi-koncerne. Kiel la plej gravan solvon la pola ministro prezentis legalan enmigradon kun la helpo surloka, kie aperas problemoj, kompatigon de la limoj kaj strikatan kontrolon de personoj el aliaj mondpartoj celantaj la Union. Ministro Suski substrekis, ke Pollando  rolas kiel stabiliganto de la situacio en la Centra-Orienta Europo, ĉar ĝis nun Pollando akceptis grandajn kvantojn  da militrifuĝintoj ĉefe el Kartvelio kaj Ĉeĉenio kaj lastatempe el Ukrainio. Li ankaŭ akcentis, ke la ĉefa strebo de la pola registaro estas certigi sekurecon al civitanoj de nia lando. Liaopinie la zorgo pri la sekureco de la civitanoj devas esti ankaŭ la supera celo de la Eŭropa Unio.

El la elsendo 24.04.2018. Legas Milada – 2’12”

Kiel oni informis lastatempe la rektaj eksterlandaj investaĵoj en Pollando en 2017 atinigis la valoron de 12 miliardoj da eŭroj. Laŭ la pritakso de eksterlandaj investantoj en „Konjunktuta Enketo 2018” de la Pola-Germana Industria Ĉambro Pollando estas la dua plej atrakcia lando de Eŭropo. Laŭ la nombro de la kreataj laborlokoj ĝi akiris la unuan lokon, kio konfirmas, ke Pollando estas opiniata de eksterlandaj investantoj kiel tre atrakcia lando por rektaj investaĵoj. Ilian signifan nombron konsisitigas investaĵoj el la aziaj landoj (Japanio, la Suda Koreio), kiuj en siaj evolustrategioj akceptis la principon, ke Pollando funkcias kiel ekspansibazo kadre de la Eŭropa Unio. Signifaj estas ankaŭ investaĵoj el la uniaj landoj, aparte en la financa-asekura sektoro ligitaj kun Brexit. La  ĉefa atuto de Pollando ĉi-rilate estas bonege kvalifikita personalo.

El la elsendo 17.04.2018. Legas Milada – 1’20”

En la 8-a datreveno de la aviadila katastrofo apud Smolensko, Rusio dum la tuta tago daŭras en Varsovio oficialaj solenadoj. En la katastrofo apud Smolensko la 10-an de aprilo 2010 pereis 96 personoj, inkluzive de prezidento Lech Kaczyński kun la edzino, la lasta prezidento de Pola Respubliko en Elmigrejo Ryszard Kaczorowski, vicmarŝaloj de la Sejmo kaj Senato, grupo de parlamentanoj, komandantoj de ĉiuj formacioj de la polaj armeaj fortoj.  Kadre de la mardaj solenaĵoj okazas malkovro de la monumento de la Viktimoj de Smoleńsk-tragedio 2010, meto de la fondoŝtono en loko, kie kreiĝos monumento de prezidento Lech Kaczyński, solenaĵoj antaŭ la prezidenta palaco kaj vespera memormarŝo. Antaŭtage de la datreveno la Landa Prokuroraro prezentis novajn donitaĵojn pri la esploroj rilate ĉi tiun hororigan tragedion. La ĝisnunaj difinoj de ekspertoj en Pollando, kiuj laboris pri elterigo de la korpoj kaj iliaj sekcoj estas ŝokaj. En hermete fermitaj ĉerkoj venintaj el Rusio  – kun malpermeso ilin malkovri –  estis trovitaj 69 homaj restaĵoj de 26 personoj en ĉerkoj de aliaj viktimoj de la katastrofo. Okazis ŝanĝo de du korpoj. En multaj ekzamenitaj korporestaĵoj estis retrovitaj tiaj objektoj kiel sekcogantoj, plastaj sakoj, boteloj, ŝnuroj kaj vitrotubetoj post antisepsaj substancoj. Ĝin nun en Pollando okazis 77 elterigoj kaj sekcoj kaj pretigitaj 77 genetikaj raportoj. La kromaj 6 eletrigoj okazos inter la mezo de aprilo kaj majo nunjare. Dum la esplorado estis kontrolitaj krome 800 provaĵoj prenitaj dum sekcoj faritaj en Rusio, kiuj neniam poste estis ekzamenitaj. Nun ili estos ekzamenitaj laŭ la toksikologia kaj histopatologia vidpunktoj. Aldone elektitaj estos subigitaj al. fizikokemiaj esploroj. Ekspertoj konstatis, ke dum sekcoj en Rusio estis priskribitaj lezoj, kiuj ne estis konstatitaj kaj estis lezoj nepriskribitaj, kiujn oni konstatis dum sekcoj en Pollando. La unuaj skandaloj estis konstatitaj jam en la jaroj 2011-2012, kiam laŭ postulo de militista prokuroraro estis konstatitaj ŝanĝoj de 6 korpoj. Ĝis hodiaŭ Rusio ne redonis al Pollando la vrakon de la aviadilo nek la nigrajn kestojn. 

El la elsendo 10.04.2018. Legas Barbara – 2’57”

Profundigo de la akvovojo inter la havenoj Szczecin kaj Świnoujście ĝis 12,5 metroj akiris la subtenon de la Eŭropa Komisiono. Tio ebligos al pli grandaj marunuoj ennavigi la havenon en Szczecin. Kun kontento estis ankaŭ akceptita la pola plano pri envivigado de nitrata direktivo, kiu rilatas al la protektado de akvoj kontraŭ poluciado fare de la nitratoj el fontoj ligitaj kun la agrikulturo. La komisaro por la medio, mara mastrumao kaj fiŝkaptado de la Komisiono pozitive rilatigis sin krome al la pola fiŝkapta politiko kaj konfirmis polajn celojn atentigi pri la protektoproblemo de Baltiko kaj tro intensa ekspluatado de ĝiaj provizoj.

El la elsendo 10.04.2018. Legas Milada – 0’55”