Kulturkroniko

La troviĝanta en Bjalistoko Memormuzeo pri Siberiekzilado ricevis la Muzean Premion de la Konsilio de Eŭropo 2024. La premio estas atribuata ekde 1977 fare de la Eŭropa Federacio de Muzeoj kaj estas parto de la prograno Premio de la Eŭropa Muzeo de la Jaro. Ĝi estas atribuata al muzeo, kiu donas apartan atenton al la eŭropa perspektivo kaj reciproka traiĝado de la loka kaj eŭropa identeco, engaĝiteco kaj prezentado de la ŝlosilaj demokrativaloroj, kiel homaj rajtoj, interkultura dialogo, ligado de kulturoj kaj superado de sociaj kaj politikaj limoj. La ĉefa tasko de la bjalistoka Memormuzeo pri Siberiekzilado estas omaĝado, esplorado, dokumentado kaj popularigado de konoj pri sorto de personoj ekzilitaj al Siberio. „La tragikaj sortoj, kiuj pro la sovetunia reĝimo trafis la polan socion estas grava parto de la kolektiva eŭropa memoro”, i.a. atentigis la pola kulturministro. La enmanigo de la premio okazos en aprilo en Strasburgo, Francio.

El la elsendo 05.02.2024. Legas Maciek – 01′ 13″

En la lastaj semajnoj de 2023 la Reĝa Kastelo en Varsovio aĉetis desegnaĵon de Rafaelo „Batalanto” kaj ĝiaj kolektoj riĉiĝis krome je du pentraĵoj de Agostino Tassi. La desgnaĵo de Rafaelo estas lia unua verko en la polaj kolektoj post „Portreto de Junulo” perdita dum la germana okupacio dum la 2-a mondmilito kaj ĝis nun ne retrovita. Aldonendas, ke komence de oktobro la Kastelo inaŭguros ekspozicion dediĉitan al Rafaelo Santi. Dum ĝi eblos rigardi ses liajn tolaĵojn, kelkajn desegnaĵojn kaj pli ol 20 verkojn de liaj disĉiploj kaj el la rondo de liaj kunlaborantoj. Ĉi tiu ekspozicio kronos la 50-an jubileon de la rekonstruo de la Reĝa Kastelo. Kiel dirite la varsovia Reĝa Kastelo aĉetis pasintjare ankaŭ du pentraĵojn de Agostino Tassi (1578-1644) bildigantajn obskuran kaj iom romantikan realon. Tassi (Agostino Buonamici) estis malfrumanierisma itala pentristo, konata pro malgrandimensiaj pejzaĝoj.

El la elsendo 05.02.2024. Legas Gabi – 01′ 25″

La Nacia Muzeo de Przemyśl-regiono (en la sud-orienta Pollando) posedas unu el la plej grandaj kaj plej valoraj kolektoj de ikonoj en Pollando. Troviĝas en ĝi verkoj el la periodo inter la 15-a kaj 20-a jarcentoj. Nun al la muzeo revenis – post la sesmonata konservado – la lastaj 34 ikonoj subigitaj al la konservistaj laboroj kaj ampleksaj esploroj kadre de la projekto „Konservado de la plej malnovaj ikonoj el la kolektoj de la Muzeo”, kiu daŭris en la jaroj 2021, 2022 kaj 2023. La tuta entrepreno signis laŭvican etapon de longdaŭra projekto de konservistaj laboroj kaj ĉiuflankaj esploroj, kadre de kiu iom-post-iom estas subigataj la plej malnovaj ikonoj de la muzeo. Dank’ al tiuj specializaj laboroj, kiuj koncernis ikonojn el la 15-a kaj 16-a jarcentoj estos pretigita scienca prilaboraĵo kaj eldonota koncerna publikaĵo. Nun la revenigitaj ikonoj estas rigardeblaj en la ekspozicio „Credo je du voĉoj”.

El la elsendo 05.02.2024. Legas Maciek – 01′ 12″

Sur la usona libromerkato en februaro aperos „Historio de la pola literaturo” de Anna Nasiłowska. La pollingvan version de la verko aperigis la eldonejo de la Instituto de la Literaturaj Esploroj de la Pola Scienckademio en 2019. La libro estis bone akceptita de recenzantoj kaj legantoj. Pasitjare ĝia aŭtorino ricevis premion de la monatevuo „Nowe Książki” (Novaj Libroj) pro sia laŭvica libro „Mrożek. Biografio”. La anglalingvan tradukon de la „Historio de la pola literaturo” pretigis la loĝanta en Britio Anna Zaranko, kiu ankaŭ pasintjare estis premiita. Ŝi ricevis Found in Translation Award pro la traduko de „La kamparanoj” de la pola Nobel-premiito Władysław Reymont. La publikaĵo dediĉita al la historio de la pola literaturo en ŝia traduko aperos en la eldonejo Academic Studies Press en Bostono. Ĝi estas la unua post multaj jaroj kompleksa verko pri la pola literaturo sur la usona merkato. Pli frue aperis sur ĝi „Historio de la Pola Literaturo” aŭtorita de Czesław Miłosz.

El la elsendo 25.01.2024. Legas Gabi – 01′ 21″

Ekde la 22-a de januaro 2024 en la roma baziliko de 12 Sanktaj Apostoloj funkcias ekspozicio „Memorbildoj. Labirintoj”, kiu prezentas koncentrejajn grafikaĵojn de Marian Kołodziej (1921-2009), malliberigito de Auchwitz. Ĝi estis organizita antaŭtage de la 79-a datreveno de la liberigo de la koncentrejo. La ekspozicio de Marian Kołodziej, plastikisto, teatra kaj filma scenografo prezentas la tragedion de la koncentrejaj malliberigitoj i.a. sankta Maksymilian Kolbe kaj kavaleria kapitano Witold Pilecki. Li mem trafis al Auschwitz en la unua transporto la 14-an de junio 1940. Al la dramecaj koncentrejaj travivaĵoj li revenis kvindek jarojn poste kreante grafikaĵojn kadre de la postapopleksia terapio kaj rekapabligado. Li desegnis ilin per krajono ligita al la mano. En la daŭro de 16 jaroj kreiĝis ciklo „Memorbildoj. Labirinto”. La ekspozicio de la grafikaĵoj de Marian Kołodziej en la pola, angla, itala kaj hispana lingvoversioj estas frukto de dokumenta filmo pri sankta Maksymilian Kolbe „Kavaliro”. La prezentataj en Romo grafikaĵoj devenas el pli vasta fiksloka ekspozicio, kiu troviĝas en la subterejoj de la franciskana preĝejo en la loko Harmęże apud Oświęcim en la suda Pollado kiel Centro de sankta Maksymilian.

El la elsendo 25.01.2024. Legas Maciek – 01′ 43″

Auschwitz-muzeo funkciigis novan retan librovendejon, kiu celas personojn intersiĝantajn pri la historio de la germana koncentrejo en la tuta mondo. La ĉefa interfaco – kiel ĝis nun – estas en la pola kaj angla lingvoj, sed la titoloj kaj priskriboj de unuopaj libroj estis prilaboritaj en dekkelkaj lingvoversioj. Dank’ al tio pli da klientoj el la tuta mondo povas konatiĝi kun multaj muzeaj eldonaĵoj. Estis aldonita la ebleco aĉeti e-librojn, inter kiuj estas rememoroj de la saviĝintaj personoj, popularsciencaj prilaboraĵoj, eduklibroj. Disponigeblaj estas fotoj pri la tereno de la eksa koncentrejo. En pli ol la 60-jara historio la muzea eldonejo publikigis pli ol 400 titolojn. Plimulto estas plurlingva, la plej popularaj troviĝas en pli ol 20 lingvoversioj. Germanoj instalis la koncentrejon en 1940 por poloj. Du jarojn poste kreiĝis Auschwitz II-Birkenau, kiu fariĝis ekstermejo por judoj. Inter la viktimoj estis ankaŭ romaoj, sovetuniaj militkaptitoj kaj alinaciaj malliberigitoj. En 1947 sur la tereno de Auschwitz kaj Auschwitz II-Birkenau estis establita muzeo.

El la elsendo 25.01.2024. Legas Maciek – 01′ 31″

Inter la 15-a de januaro kaj la 25-a de februaro pli ol 80 institucioj – muzeoj kaj artaj, esploraj kaj filmaj institucioj pretigis specialan kulturan oferton por la feriantaj infanoj kaj gejunuloj. En ĝi troviĝas plastikaj, dancaj, teatraj, historiaj, teksistaj, kaligrafiaj kaj fotoartaj laborrenkontoj. Krome en la oferto adresita al la feriantaj infanoj kaj gejunuloj troviĝas plurmediaj ekspozicioj, variaj temaj okupoj, filmprezentoj, teatraj spektakloj, ludoj kaj edukaj animacioj, koncertoj. La detalojn de ĉi tiu riĉa kulturoferto prezentas la retpaĝo de la pola kulturministerio.

El la elsendo 15.01.2024. Legas Maciek – 0′ 52″

En 2023 la ekspoziciojn de la Reĝa Kastelo ĉe Wawel-altaĵo en Krakovo vizitis rekorda nombro da personoj, entute 2,5 milionoj. Por ili estis organizitaj 16 ekspozicioj, el kiuj 10 en Wawel-kastelo mem. La krakovajn ekspoziciojn rigardis 2,3 milionoj da personoj, la ceteraj vizitis 6 pliajn ekspoziciojn en la muzeaj filioj en la lokoj Pieskowa Skała kaj Stryszów. Krom la ekspozicioj la Kastelo estis pasintjare la loko de koncertoj kaj muzeaj lecjonoj. Ĝi eldonis 27 librojn kaj katalogojn. Ĝi akiris 17 premiojn, inluzive de du „Sybilla”, per kiu estas premiataj muzeaj eventoj de la jaro. La laborantoj de la Kastelo dum unu mil horoj ricevis helpon de volontuloj. Pasintjare la Nacia Muzeo de Krakovo pretigis la plej grandan en sia historio ekspozicion dediĉitan al la „Bildo de la Ora Jarcento”, pri la lastaj regantoj el la Jagelona dinastio. Ĝi prezentis pli ol 400 objektojn el la tuta mondo kaj 30 deprenitajn de la plafono la tiel nomatajn Wawel-kapojn. La Wawel-kolekto riĉiĝis per renomaj verkoj de Ticiano, Bellini kaj Jan Brueghel la Juna, kaj ankaŭ per porcelanaĵoj el Maissen-manufakturo, inkluzive de naturdimensia porcelana vulpo, unu el la kvin konserviĝintaj en la mondo. Por la nuna jaro estas pretigataj 16 ekspozicioj kaj la krakova Reĝa Kastelo kalkulas je laŭvica vizitrekordo. La plej grava ekspozicia evento estas la funkcianta ekde la 4-a de januaro „Wawel Subtera. Lapidarium, t.e. ŝtonantikvaĵoj.” Ĉi tiu konstanta vizititinero rakontas pri la kreiĝo de la reĝa rezidejo kaj historio de ĝia konservado.

El la elsendo 15.01.2024. Legas Maciek – 02′ 16″

La loko Łańcut en la sudorienta Pollando unuavice vekas asociaciojn kun la 17-jarcenta magnata rezidejo de Lubomirski- kaj Potocki-familioj. Pli frue, inter la 14-a ĝis la unua de la duono de la 17-a jarcentoj ĝi estis rezidejo de Pilecki- kaj Stadnicki familioj. Ekde la pasinta jaro la Muzeo-Kastelo en Łańcut realigas la dujaran projekton „La historio de la Malnova Kastelo – forgesita heredaĵo”. Ĵus oni sumigis la unuan etapon de ĉi tiu projekto, dum kiu dank’ al la foslaboroj estis rekonstruita arkeologia materialo, i.a. restaĵoj de la defendomuroj. Oni esploris la grundsurtavoliĝojn post la unua rezidejo. Dum ĉiuj ĉi laboroj oni katalogis ĉirkaŭ 20 mil malpli grandajn historiajn objektojn, kiel ujoj, fornokaheloj, moneroj, pavimfragmentoj. La kastelo en Łańcut famas pro altklasaj loĝejaj internoj kaj eksterordinara kolekto de ĉevalveturiloj. La tuta komplekso estas ĉirkaŭita de malnova, pitoreska anglastila parko, en kiu troviĝas pavilonoj kaj mastrumkonstruaĵoj iam strikte ligitaj kun la ĉiutaga vivo de Łańcut-rezidejo.

El la elsendo 15.01.2024. Legas Milada – 01′ 43″

La 12-an fojon en Katowice (la suda Pollado) aperis „Kalendaro de Tri Religioj. Ĝi estas frukto de kunlaboro de kristanoj, judoj, muzulmanoj kaj krome sciencaj kaj kulturaj medioj.
Ĝia gvidmotivo en la nunjara eldono estas „Scienco-Sciencistoj-Transcendeco”, kiu kongruas kun la agadoj de la urbo ricevinta en 2024 la titolon de Eŭropa Urbo de la Scienco. La kalendaro memorigas sciencistojn el ĉiuj menciitaj religiaj medioj, kiuj kontribuis al la scienca evoluo kaj samtempe estis forte ligitaj kun Katowice kaj ĝia regiono. La ideo de la kalendaro kreiĝis dum la unua komuna scienca konferenco en Teologia Fakultato de la Silezia Universitato en Katowice, kiu celis komunan enpensiĝon pri la serĉado de vero.
La kalendaro aperinta la unuan fojon en 2013 estas prilaborata de reprezentantoj de la Katolika, Evangelia-Aŭgsburga, Ortodoksa Eklezioj, krome de la juda kaj muzulmana komunumoj kunlabore kun la Teologia Fakultato de la Universitato en Katowice.

El la elsendo 05.01.2024. Legas Milada kaj Krystyna – 01′ 28″