Kulturkroniko

Posedantoj de plurfunkciaj poŝtelefonoj dank’ al senpaga aplikaĵo por la sistemoj Android kaj IOS povas virtuale viziti Muzeon de la Familia Domo de Johano Paŭlo la 2-a en Wadowice. Ĝiaj kolektoj estas prezentataj kiel filmoj pri elektitaj ekspozicisalonoj, kiel komputilaj animaĵoj, skanitaj eksponaĵoj en 3D, sondokumentoj kaj tekstoj. La apo ebligas ne sole rigardi muzeajn eksponaĵojn, sed krome konatiĝi kaj refreŝigi la konojn pri la figuro de la pola papo, lia aktivado kaj heredaĵo. La Muzeo de la Familia Domo de Johano Paŭlo la 2-a en Wadowice troviĝas en la brikdomo,  en kiu loĝis Wojtyła-familio,  kaj en kiu en 1920 naskiĝis Karol Wojtyła. Ĝi kreiĝis en 1984, sed en 2010 komenciĝis ĝia 4-jara alikonstruo. Temas pri la unua ĉi-speca ekspozicio pri Johano Paŭlo la 2-a en la mondo.

El la elsendo 29.12.2017. Legas  Tomek – 0’44”

En la artgalerioj de la Nacia Muzeo en Krakovo estas rigardeblaj multaj artverkoj ligitaj kun Kristnasko. I.a. temas pri la 16-jarcenta ikono bildiganta la enmondiĝon de Jesuo en la Palaco de Episkopo Erazm Ciołk kaj pentraĵo de Jacek Malczewski „La sankta Vespero en Siberio” rigardebla en la Draphaloj. Inter pli ol 600 objektoj kaj artverkoj en la ekspozicio „Heredaĵo” troviĝas historia la 18-jarcenta kripeto el la klostro de Karmelaninoj prezentanta en la biblia sceno ankaŭ polajn nobelojn. En ekspozicio dediĉita al Stanisław Wyspiański la kristnaskaj motivoj estas  admireblaj en la projekto de vitralo por la krakova Maria-preĝejo, kiujn faris komune Stanisław Wyspiański kaj Józef Mehoffer. Temas pri scenoj el la vivo de la Dipatrino „Kristnasko” kaj „Adorkliniĝo de Tri Reĝoj”. La vitralo estis muntita en Maria preĝejo en decembro 1891. Elektitaj filioj de la krakova Nacia  Muzeo funkcias en la dua tago de Kristnasko, t.e. hodiaŭ, dum  ĉiuj,  en la Festo de Tri Reĝoj, Epifanio la 6-an de januaro 2018.

El la elsendo 26.12.2017. Legas  Milada – 1’30”

En la Lernejo de la Pola Lingvo en la Silezia Universitato en Katowice studas personoj el 52 landoj alproprigante la polan lingvon kaj konatiĝante kun la polaj kulturo kaj tradicioj.  Plaĉas al ili la tradicioj ligitaj kun nialanda Kristnasko, festa menuo, bondezira kundividado de blanka oblato, la simbolo de interpaciĝo, pardono, amikeco kaj amo. Kundividado de ĝi dum la Sanktvespera Manĝo havas samtempe materian kaj spiritan emfazon reference al la Patronia pano, kiu signifas ritan panon, sed ankaŭ aludas ankaŭ al la deziro esti bona por la alia kiel pano. Eksterlandanoj volonte partoprenas la aranĝadon de Kristnaskaj Minispektakloj kaj tiuj, kiuj  dumfeste restas en Pollando ofte pasigas tiujn tagojn en la polaj domoj.

El la elsendo 26.12.2017. Legas  Milada – 1’04”

En la preĝejo de sankta Brigida en Gdansko estis inaŭgurita 13-metra Sukcena Altaro de la Patrujo kiel dankvoto pro la papado de Johano Paŭlo la 2-a kaj reakiro de sendependeco fare de Pollando en 1918. La konstruata ekde 2001 jaro altaro havas la surfacon de 120 kvadrataj metroj kaj ĝia plej grava elemento estas la bildo de Dipatrino-Protektantino de Laborhomoj en mantelo el tre rara  blanka sukceno. Kiel ĝia modelo servis bildo pentrita de pastro Franciszek Znaniecki baldaŭ post la masakro de laboristoj en decembro 1970. Ĝi estas la plej granda arkitektura verko el sukceno, pli malpli 50 procentojn pli granda ol la Sukcena Ĉambro kaj trioble pli alta ol ĝi. La sukcena altaro kreiĝis baze de metala kadro enkomponita en la antaŭaltaron, sur kiu estas instalitaj pluraj sukcenaj elementoj. Projektis ĝin eksa rektoro de la gdanska Belarta Akademio, profesoro Stanisław Radwański kaj gdanska sukcenartisto Mariusz Drapikowski, kiuj aŭtoras ankaŭ plimulton de la elementoj. La sukceno uzita por la altaro ne estis aĉetata, sed venis kiel oferdono de sukcenartistoj, loĝantoj de Gdansko kaj de la tuta Pollando.

El la elsendo 26.12.2017. Legas  Maciek – 1’20”

Vid-al-vide al la eniro al Oliwa-parko en Gdansko de kelkaj tagoj staras sabla kristnaska kripeto farita el 90 tunoj da sablo. Kreita de lokaj artistoj ĝi prezentas la Sanktan Familion kaj Tri Reĝojn en la akompano de ŝafidoj. Ĝi altas 3 metrojn, vastas 5 metrojn.  5-metra estas ankaŭ ĝia profundo. La sablo uzita por la publika artverko estis speciale selektita, tiel ke ĝi formas kompaktan bulon kaj ne similas al stranda sablo. La sablaj kristnaskaj kripetoj kreiĝas tiuloke ekde la 2013-a jaro. Oni esperas, ke la sabla konstruaĵo transdaŭros ĝis la 6-a de januaro, la tago de la Tri Reĝoj. Protektas ĝin kontraŭ pluvo kaj neĝo speciala tegmento. La 16-an de decembro la Fondaĵo Gdanska Komunumo planas organizi ĉe ĝi la Sanktan Vesperon, t.e. kristnaskan renkontiĝon de la loka socio. Estas invititaj ĉiuj loĝantoj kaj ŝatantoj de Oliwa. Multaj kunportos propramane pretigitajn festokazajn frandaĵojn.

El la elsendo 15.12.2017. Legas  Maciek – 1’06”

La Centro de la Pola Lingvo kaj Kulturo por Eksterlandanoj de la Varsovia Universitato „Polonicum”  jam la 12-an fojon honoris popularigantojn de la pola lingvo kaj kulturo, kiuj laboras eksterlande.  En novembro la premion Polonicum 2017 ricevis la Pola Biblioteko en Parizo, establita en 1838 fare de la membroj de la Granda Elmigrintaro por kolekti librojn, arkivaĵojn kaj nacimemoraĵojn. Ĝia kolekto enhavas nun pli ol 200 mil volumojn, inkluzive de manuskriptoj, mapoj, atlasoj, krokizoj kreiĝintaj inter la 16-a kaj 20-a jarcentoj. La Pola Biblioteko en Parizo estas la plej malnova pola institucio eksterlande. Distingita estis ankaŭ d-ro David Kolbaia el la Studumo pri la Orienta Kulturo de la Varsovia Universitato, estro de la Kaŭkazia Stacio de la universitato en Tbilisi, populariganto de la pola lingvo kaj kulturo en ĉi tiu urbo. Li retrovis perdiĝintan tradukon de „S-ro Tadeo” en la kartvelan lingvon el 1955, kompletigis ĝin, provizis per kritika komentario kaj pretigis por la preso. Alia distingito estas la funkcianta de 40 jaroj Polish Studies Center Indiana University Bloomington liganta sciencan agadon kun la popularigado de la pola kulturo.

El la elsendo 08.12.2017. Legas  Tomek – 1’30”

Ĝis la 25-a de februaro 2018, varsovianoj povos ĝui unu el siaj plejŝatataj promenadolokoj en tute nova eldono. Temas pri la Wilanów-Palaco en Varsovio, kies lumiga sistemo estis tute nove aranĝita. Dank’al lumiga sistemo estos kreitaj historiaj ĝardenaj pavilonoj kaj pergoloj, fontanoj kaj rozarbustoj – ĉio ĉi pere de profesie instalitaj novaj lumaranĝaĵoj. La nova lumigosistemo rilatiĝas al la bela arkitekturo kaj historio de la palaco. La ekspozicidetaloj enhavos elementojn de la blazona ikonografio de la pola reĝo Johano la 3-a Sobieski (la sama, kiu gvidis la venkan batalon kontraŭ la Otomana Imperio sub Vieno en la 1683-a jaro) kaj elementojn de la palaca arkitekturo. En la norda ĝardeno la vizitantoj vidos kreitan per la lumo ĝardenan padon kun 17-jarcenta altano. De ĝi eblos iri al teraso, sur kiu estos lumbildigitaj oranĝoarbetoj similaj al tiuj, kiuj iam kresiks en la reĝa oranĝejo. La organizantoj de la atrakciaĵo ne forgesis ankaŭ pri luma kadro por memorfotoj surfone de la palaco kaj pri tiel nomataj mapping, tio estas tridimensiaj bildoj utiligantaj kiel fonon la palacajn murojn.

El la elsendo 08.12.2017. Legas  Barbara kaj Maciek – 1’28”

Ekde la 10-a de novembro en la polaj kinejoj eblis spekti la dokumentan filmon (pollingve Beksińscy. Album wideofoniczny), kies scenaro kreiĝis surbaze de sukcese venidĝanta en Pollando biografia libro Beksińscy. Duobla porteto (Beksińscy. Portret podwójny) de Magdalena Grzebałkowska. La premiero de la filmo okazis kade de la ĉi-jara, 57-a eldono de la Krakova Filmfestivalo, dum kiu ĝi ricevis apartan distingon de la ĵurio. La filmo estis prezentita ankaŭ dum aliaj polaj filmfestivaloj, interalie en Lodzo, Kazimierz Dolny kaj Sopot. Ĉie ĝi vekis grandan interesiĝon de la spektantaro kaj spronis al longdaŭraj, postprezentaj diskutoj kun la aktoroj. La emociajn reagojn de la publiko kaŭzas interalie la majstre prezentita ĉefa vefto de la filmo, nome la historio de la familio de Zdzisław Beksiński, fama pola pentristo. Liaj komplikaj rilatoj kun la filo Tomasz, suferanta pro depresio kaj plurfoje provinta ĉesigi sian vivon, en la filmo estis precize rekonstruitaj pere de privataj, ĝis nun nepublikigitaj sonaj, filmaj kaj fotografiaj arkivaĵoj de la familio Beksiński. Ĉio-ĉi eblis dank’al pli ol duonjarcenta pridokumentado de la vivo de sia familio fare de Zdzisław Beksiński. Nome, pere de leteroj, fotografioj, sonaj memoraĵoj kaj amatorecaj fimoj, la pentristo kreis siaspecan memorarkivejon de la familio; ĝiaj fragmentoj estis majstrece enplektitajn en la scenaron. Tiamaniere, la filmaj scenoj distingiĝas per altgrada realeco, per kiu la filmspektanto iĝas proksima atestanto de la suferoplena historio de Zdzisław Beksiński.

El la elsendo 01.12.2017. Legas  Barbara kaj Maciek – 2’07”

La 31-an de oktobro en la Nacia Muzeo en Vroclavo (en la sudokcidenta Pollando) estis inaŭgurita ekspozicio titolita Modo je Cranach (pollingve Moda na Cranacha) prezentanta la pentroarton el la periodo de la protestanta reformo en Vroclavo kaj en Malsupra Silezio. La verkoj de Lucas Cranach kaj de artistoj el lia rondo rolas kiel la interpretoŝlosilo por prezenti lian influon en la artan vivon de la regiono. Inter la kelkdekaj pentraĵoj de Cranach ekspoziciataj en Vroclavo troviĝas interalie Salome kun la kapo de Holoferno aŭ Adamo kaj Eva. La direktoro de la Nacia Muzeo en Vroclavo, Piotr Oszczanowski, substrekas, ke oni ne povas forgesi pri la grandega influo de la Cranach-familio en la arton de granda parto de Eŭropo kaj pri la krea fekundeco. Aldonendas, ke temas pri artistoj, kiujn nuntempe oni povus difini kiel lertajn artokomercistojn, pro kio iliaj verkoj troviĝas en multnombraj muzeoj, interalie en Vroclavo, kun kiu la familio Cranach havas ja ligojn. Nome, ĝuste en Vroclavo la filino de Lucas Cranach la Juna, edziniĝis al fama tiutempe kuracisto Johann Herman kaj kiel doto ŝi alportis al Vroclavo pentraĵojn aŭtoritaj de siaj patro kaj avo. Temis pri verkoj tiom kvalitaj, ke la imperiestro Rudolfo la Dua petis unu el ili por ekspozicii ĝin en sia kolekto de la Hradĉany kastelo en Prago. La vroclavanoj, tamen, respondis al la regnestro, ke eble li elektu alian pentraĵon: temis ĝuste pri la menciita kadre de la ekspozicio Salome kun la kapo de Holoferno, venigita al Vroclavo el Budapeŝto.

El la elsendo 01.12.2017. Legas  Barbara kaj Maciek – 1’57”

Ekde septembro en la krakova Manggha-muzeo funkcias ekspozicio „La japana mozaiko” proksimigante la bazajn informojn pri Japanio, ĝia geografio, kulturo, arto, ĉiutagaĵoj kaj kuirarto.  Tiu edukkaraktera ekspozicio celas ne sole infanojn. Dank’ al 9 ekspozicisegmentoj la vizitantoj konatiĝas kun pluraj faktoj  pri la japana geografio, demografio, religio kaj simboloj. Sekve oni prezentas japanajn festojn, kuirarton kaj teksaĵojn kaj laŭvice vizitanto eniras la mondon de japana kaligrafio kaj papero. Ne mankas popkultura segmento,  en kiu eblas konatiĝi same kun la tradiciaj, kiel ankaŭ nuntempaj ludoj kaj bildstrioj. La lasta parto, kiun oni eniras preterirante la miniaturajn arbojn bonsai kaj floraranĝojn ikebana, proksimigas la spacon de la tradicia japana domo kun tatamoj,  verando kun alrigardo al la ŝtonĝardeno zen. En la interno estas prezentitaj kirasoj kaj glavoj. Dum la ekspozicio daŭronta ĝis la 7-a de januaro 2018 estis planitaj multaj akompanaj aranĝoj dum kiuj eblas lerni kaligrafion, la preparadon de miniaturaj dolĉaĵoj wagashi (ŭagaŝi), la elfaradon de lignogravuraĵoj, de la tuketoj furoshiki (furoŝiki) aŭ kreado de paperpupoj washi ningo (ŭaŝi ningo).

El la elsendo 24.11.2017. Legas  Gabi – 1’50”