Kulturkroniko

Ekde la mezo de oktobro ĝis la mezo de januaro 2024 en la Nacia Muzeo de Varsovio funkcias ekspozicio titolita „Picasso”. Inter 120 eksponaĵoj – grafikaĵoj, ceramikaĵoj kaj ilustraĵoj troviĝas tiaj liaj verkoj kiel „Portreto de virino en ĉapelo”, „Faŭno inter branĉoj”, „Jacqueline leganta”. La ekspozicio estas realigata okaze de la 50-a mortodatreveno de la artisto kaj lige kun nuna prezidanteco de Hispanio en la Eŭropa Unio. Kunorganizita kun Cervantes-instituto ĝi prezentas laboraĵojn de la artisto devenantajn el la kolekto de la Naskiĝdomo de Picasso (Museo Casa Natal Picasso) en Malago. La ekspozicio estas dividita je kvar sektoroj: Retrovita belo; Heredaĵo de mitoj, Ceramikaj aspektoj;Polaj akcentoj. 60 procentoj de la eksponaĵoj devenas el Museo Casa Natal Picasso en Malago, 40 procentojn de ĉiuj eksponaĵoj oni disponigis el la kolekto de la varsovia Nacia Muzeo.

El la elsendo 05.12.2023. Legas Maciek – 01′ 13″

En la varsovia Arkidioceza Muzeo ĝis la 7-a de januaro 2024 eblas rigardi pentraĵojn de unu el la plej elstaraj polaj simbolistoj, Jacek Malczewski. La ekspozicitemo estas „La vizio de Ezeĥielo”, ganda pentrista ciklo kreiĝinta dum la 1-a mondmilito kaj finita, kiam Pollando jam regajnis suverenecon en 1918. La ekspozicio ebligas enpensiĝi pri la historifilozofio de Malczewski kreiĝinta dum la junaĝe spertita Januara Insurekcio 1863, kontakto kun romantikulaj poetoj, aparte Juliusz Słowacki. Grava elemento de la ekspozicio estas delonge neprezentata en la pola ĉefurbo unu el la ŝlosilaj artverkoj de Malczewski „Post la rikoltfesto”. Jacek Malczewski kreis plurajn krokizojn, desegnaĵojn kaj ĉirkaŭ du mil oleopentraĵojn, el kiuj konserviĝis 1200. Ili reliefigas la belecon de la patrujaj panormaj, la hejmlandan folklon. En lia kreado estas facie deĉifreblaj patriotaj kaj religiaj veftoj. Jacek Malczewski, mortinta la 8-an de oktobro 1929 du jarojn antaŭ sia morto perdis la vidkapablon. La 50-jariĝon de lia arta laboro omaĝhonoris ekspozicioj en Krakovo, Poznano, Varsovio kaj Lvovo.

El la elsendo 05.12.2023. Legas Maciek – 01′ 37″

La gotika kolegiata preĝejo el la 13-a/14-a jarcento en la svisa Friburgo fieras pri unu el la plej belaj secesistilaj vitraloj, kiujn aŭtoras pola pentristo, grafikisto, Józef Mehoffer. En 1895 la 25-jaraĝa pola artisto el Krakovo en spektakleca maniero venkis la internacian konkurson, en kiu rivalis 47 artistoj. La ciklo de liaj 21 vitraloj postulis la 41-jaran laboron kaj finfine fruktis kiel la viverko de Józef Mehoffer. Liaj vitraloj estas taksataj kiel artverko de la monumenteca arto el la limperiodo de la 19-a kaj 20-a jarcentoj en la eŭropa skalo. Per siaj vitraloj Józef Mehoffer enkondukis en la gotikan preĝejon originalan stilan formon, kiu ligas same al la nuntempa al li ideo de la pola nacia stilo, kiel ankaŭ al la populara tiam en la tuta Eŭropo secesistilo. La pola artisto samtempe en noveca maniero prezentis la tradician kristanan ikonografion. Nun la kompleto de la vitralprojektoj de Mehoffer en la formo de 21 monumentecaj kartonoj estas rigardebla en la Nacia Muzeo de Krakovo, kiu apartan zorgon donas al la artkolektoj ligitaj kun la stilo Juna Pollando. La venintaj ĵus al Krakovo lastaj vitralkartonoj de Mehoffer altigas la tuton kolekton al la plej supera rango.

El la elsendo 25.11.2023. Legas Maciek – 01′ 43″

Unu el la patronoj de 2023, proklamita de la pola Sejmo, estas Jerzy Nowosielski, elstara pentristo, desegnisto, scenografo, filozofo kaj artteoriisto. Nunjare pasis la 100-naskiĝdatreveno de la artisto, rekonita kiel unu el la plej renomaj nuntemaj ikonkreantoj. En la Muzeo de Ikonoj en Supraśl apud Bjalistoko ankoraŭ ĝis la mezo de decembro okazas artaj eventoj, inspiritaj de liaj ikonoj, krome fakula gvidado tra la ekspozicio kun liaj verkoj. Dum la tuta jaro en la muzeo de Supraśl okazis multaj ekspozicioj proksimigantaj la figuron kaj artajn atingaĵojn de Jerzy Nowosielski. Ĉiuj eventoj ligitaj kun Nowosielks-jaro ĝuis grandan interesiĝon kaj ĝis la fino de septembro vizitis ilin pli ol 45 mil personoj. Lime de novembro kaj decembro estas planitaj artaj laborrenkontoj „Laŭ la spuroj de Nowosielski”. Dum tri tagoj interesiĝantoj konatiĝos kun la kreado de la artisto prezentita en la muzea ekspozicio kaj sekve baze de ĝi mem kreos siajn laboraĵojn. Tiuj verkoj estos prezentitaj sekve publike inter la mezo de decembro kaj la 7-a de januaro 2024, kiam pasos la 101-a naskiĝdatreveno de Jerzy Nowosielski.

El la elsendo 25.11.2023. Legas Maciek – 01′ 34″

Ekde la 7-a de oktobro ĝis la komenco de 2024 en la varsovia Reĝa Kastelo estas prezentata „Portreto de junulo” pentrita de Ticiano, unu el la plej famaj kaj elstaraj italaj pentristoj de la 16-a jarcento. La lanĉon de la publika prezento antaŭis speciala sesio de la Internacia Ticiana Komitato dediĉita al la pentrista tekniko de Ticiano en la frua periodo de lia kreado. Ĉi tiu originala tolaĵo de Ticiano – kion konfirmis la komitato – estis pentrita en la komenco de la kariero de Ticiano inter la jaroj 1515 kaj 1530. Ĝi prezentas junan viron en blanka ĉemizo, malhela vesto kun bireto surkape. La pentraĵo estas tre spektakleca kaj emfazas la ticianan manieron kaj stilon pentri. Ĝi estis pruntita de la Reĝa Kastelo baze de ĝia privata posedanto el Eŭropo. La pentrajoj de Ticiano malofte estas prezentataj en Pollando. En 1998 en Muzeo de Czartoryski-familio en Krakovo eblis rigardi lian „Venuson el Urbino”, kiu estis pruntita el la firenca Uffizi-galerio. En septembro 2011 la itala ambasado organizis specialan prezenton de la pentraĵo de Ticiano „Portreto de Tomasso Mosti”. Ekde 2022 en la kolektoj de la Reĝa Kastelo ĉe Wawel-altaĵo en Krakovo troviĝas „Amalegorio” de Ticiano, agnoskita varianto de la datumita por la jaroj 1530-1540 „Alegorio de la geedza amo” el Luvro.

El la elsendo 25.11.2023. Legas Pamela – 01′ 56″

Dum la kvar unuaj semajnoj post la premiero de la kandidatigita por Oskar-premio filmo „Kamparanoj”, baze de la romano de Władysław Reymont, la filmon rigardis pli ol unu miliono da spektantoj. Tio ebligas konstati, ke la surekranigita la 13-an de oktobro filmo estas nunjare la plej bona pola kinobildo. La filmon „Kamparanoj” reĝisoritan de DK Welchman kaj Hugh Welchman akompanas la nova eldono de la romano, kiu estas ilustrita per filmscenoj. Aparte estis eldonita KD kun i.a. filma sontrako. La filmo „Kamparanoj” estis realigita baze de pentraĵoj el la periodo de Juna Pollando, kiuj fidele redonas la romanetoson. Sur la filma ekrano estas interpretitaj tolaĵoj de tiom renomaj polaj artistoj kiel Józef Chełmoński, Ferdynand Ruszczyc aŭ Leon Wyczółkowski.

El la elsendo 15.11.2023. Legas Maciek – 01′ 04″

Pli ol 400-jara figuro de Zorgoplena Kristo estas la ĉefobjekto de la ekspozicio „Tio, kio ne estas videbla” en la artgalerio de la pola kulturministerio, prilaborita de la Nacia Instituto pri la Pola Kultura Heredaĵo Eksterlande „Polonika”. Ĝis la 25-a de novembro dum unu monato ĝi prezentas kulisojn de la konservistaj laboroj pri la figuro, proksimigas specifecon de ĉiuetape disvolviĝintaj laboroj. La ĵus menciitan skulptaĵon la unuan fojon eblas rigardi deproksimie, ĉar ĝi kutime kronis la 30-metran kupolon de Boim-familia kapelo en Lvovo. En 2021 la pezanta 280 kilogramojn figuro estis demuntita kaj transportita al Pollando, kie ĝi estis subigita al la ĝisfundaj esploroj kaj konservado. La malfrurenesanca kapelo de Boim-familio situanta apud la katolika katedralo en Lvovo estas unu el la plej valoraj antikvaĵoj de la urbo. Neniam ĝi estis alikonstrata aŭ modifita, dank’ al kio ĝi estas aŭtenta ekzemplo de la 17-a arkitekturo kaj skulptarto. Ĝi estis konstruigita de lvova drapkomercisto, urbokonsilanto kaj sekretario de reĝo Stefan Batory kiel familia mauzoleo. Aktuale la kapelo estas la filio de la Lvova Nacia Artgalerio.

El la elsendo 15.11.2023. Legas Maciek – 01′ 36″

En oktobro okazis la 2-a Internacia Chopin-konkurso per historiaj instrumentoj organizata de Nacia Instituto, Frederiko Chopin. La unuan premion akiris Eric Guo el Kanado, la duan polo Piotr Pawlak, la 3-an egalrangan lokon gajnis Angie Zhang el Usono kaj Yonghuan Zhong el Ĉiinio. La konkurson povis partopreni pianistoj naskiĝintaj en la jaroj 1988-2005 baze de alsenditaj registraĵoj. Estis elektitaj 35 pianistoj el 14 landoj. Inter ili plej multnombran 10-personan grupon formis japanoj, kiun sekvis poloj. La festivalon partoprenis krome reprezentantoj de Aŭstralio, Aŭstrio, Ĉinio, Francio, Kanado, Suda Koreio, Rusio, Usono, Hungario kaj Italio. Ilian virtuozecon taksis internacia ĵurio konsistanta el elstaraj muzikistoj specilistiĝantaj pri la historia muzikplenumo kiel Andreas Staier, Paolo Giacometti, Tobias Koch. La ludendan repertuaton konsistigis krom komponaĵoj de Chopin ankaŭ muzikverkoj de Johann Sebastian Bach, Wolfgang Amadeus Mozat, krome polonezoj de polaj komponistoj el la unua duono de la 19-a jarcento. La pianistoj disponis pri historiaj fotepianoj el la kolekto de la Nacia Chopin-instituto. Ili povis ludi ankaŭ uzante la kopiojn de epokinstrumentoj liveritajn el la amikiĝintaj eŭropaj kolektoj.

El la elsendo 05.11.2023. Legas Barbara – 01′ 52″

En la historia kontruaĵo Curia Iulia – la iama loko de la senatanaj debatoj en la antikva Romo ĉe Forum Romanum – funkcias ekspozicio „Kopernik kaj la mondrevolucio”. Temas pri granda itala-pola art-scienca iniciato okaze de la 550-a naskiĝdatreveno de la astronomo daŭronta ĝis la 29-a de januaro 2024. La ekspozicio prezentas la mondon de bildoj kaj imagoj spronitaj de Kopernik-revolucio, ĝiajn radikojn, ikonografion, polajn kaj italajn verkojn dediĉitajn al la astronomo kaj arkeologiajn objektojn. Realigita komune de la direkcio de Koloseo kun la Varsovia kaj Jagelona Universitatoj, kaj Astronomia-Kopernika Muzeo en Romo ĝi rakontas ankaŭ pri la estado de Mikołaj Kopernik en Romo en 1500, kie li faris gravajn esplorojn kaj gvidis lekciojn pri matematiko kaj astronomio. Krome ĝi memorigas la rolon, kiun en la scienca eduko de la pola astronomo ludis Italio, ĉar Kopernik studis en Bolonjo, Padovo kaj Ferrara. La triparta ekspozicio „Kopernik kaj la antikva mondo”, „Kopernik en Italio”, „La ŝatantoj de Kopernik kaj lia legendo” okazas sub la patroneco de la pola ambasado en Italio kaj La Pola Instituto.

El la elsendo 05.11.2023. Legas Maciek – 01′ 28″

Antaŭ 120 jaroj la Nacia Muzeo en Krakovo riĉiĝis per kolekto de eksterordinaj numismataĵoj de grafo Emeryk Hutten-Czapski, kiu enhavas entute 11 mil objektojn. Tiu ĉi elstara sciencisto, kolektisto kaj bibliofilo postlasis krome interesajn kolektojn de grafikaĵoj, armeaj memoraĵoj, teksaĵoj, distingoj, ceramikaĵoj, vitraĵoj kaj riĉan librokolekton. Ekde la 20-a de oktobro 2023 en la Nacia Muzeo en Krakovo eblas viziti eksterordinatran ekspozicion dediĉitan al liaj numismataĵoj „Brilo de oro. El la kolekto de la Numismata Kabineto”. Ĝi prezentas 600 orajn numismataĵojn, normale ne ekspoziciatajn. La ekspozicio „Brilo de oro” omaĝas ne sole lian memoron kaj tiun de aliaj donacintoj, sed ankaŭ prezentas la magion de oro en la formo de ravaj artverkoj. Al la plej malnovaj ĉi-specaj numismataj objektoj apartenas moneroj, krome temas pri oraj medaloj. En la krakova ekspozicio troviĝas ankaŭ apartaj numismataĵoj, la t.n. omaĝmoneroj ligantaj la karakteron de moneroj kaj medaloj. Karakterizas ilin manko de nominalo. En Eŭropo, en la Pola Reĝolando ili aperis en la 16-a jarcento, omaĝe al regantoj aŭ honore al batalvenkintoj. La Nacia Muzeo en Krakovo posedas la plej multnombrajn ĉi-specajn omaĝmonerojn en Pollando. Ĉiuj oraj omaĝmoneroj, entute 66 estas rigardeblaj en la nuna ekspozicio daŭronta ĝis la 7-a de julio 2024.

El la elsendo 05.11.2023. Legas Maciek – 01′ 54″