Sciencaj informoj

Plasto pli firma ol ŝtalo

Sciencistoj el la Univeristato en Bufalo imitante perlojn prilaboris leĝeran plaston, kiu estas signife malpli mola ol ŝtalo. Ĝi povas servi en kugloimunaj veŝtoj kaj aliaj kirasoj. Ĝi baziĝas sur polietinelo Dyneema servanta por la produktado de grimpakcesoraĵoj, kugloimunaj veŝtoj kaj  elementoj de endoprotezoj. La novkreiĝinta plasto havas eksterordinare malmolan eksteran kruston kun elasta interna bazo, kiu kapablas deformiĝi kaj absorbi kugloforton. Estis difinte, ke la nova plasto estas 14-oble malpli mola ol ŝtalo. Ĉar la materialo perfektas por haltigi kuglojn, ĝi povos esti aplikebla en la kugloimunaj veŝtoj, kaskoj kaj alispecaj personaj kirasoj, ankaŭ en protektokirasoj de militistaj veturiloj, ŝipoj kaj helikopteroj. Malsame al kirasoj ŝtalaj kaj ceramikaj la inventita plasto estas facile modifebla laŭ dezirinda formo. Dum eksperimentoj estis ankaŭ pruvite, ke post la aldono de nanoelemento de silicia monoksido eblas fajnigi la proprecojn de la materialo kaj krei ankoraŭ pli firman kruston. Tio ebligos krei leĝerajn kirasojn de nova generacio.

El la elsendo 15.10.2019. Legas Barbara – 1’35’

Audio clip: Adobe Flash Player (version 9 or above) is required to play this audio clip. Download the latest version here. You also need to have JavaScript enabled in your browser.

 Nur en Usono kaj Kanado je 3 miliardoj da birdoj malpli

Laŭ la artikolo en „Science” ekde la 1970-a jaro en Usono kaj Kanado la nombro de birdoj malkreskis je 29 procentoj, tio estas je tri miliardoj. La ĉefaŭtoro de la esploroj Ken Rosenberg el Cornell University gvidis kolektivon de esploristoj el 7 institutoj de ambaŭ landoj. Ili analizis longdaŭrajn kaj ankaŭ satelitajn donitaĵojn pri 529 birdospecioj. Oni notis la malkreskon de la birdonombro en ĉiuspecaj ekosistemoj. La populacio de arbaraj birdoj malkreskis je unu miliardo, la nombro de herbejaj birdoj malkreskis je 50 procentoj, t.e. je 700 milionoj. Laŭ la esploristoj la ĉefa kaŭzo de ĉi tiu situacio estas perdo, malapero de birdovivejoj. La plej signifaj malkreskoj estis notitaj inter la plej popularaj birdospecioj kaj 90 procentoj de la nombromalkresko koncernis apenaŭ 12 birdofamiliojn inkluzive de paseroj, fringoj, ikteredoj aŭ paruliedoj. Samtempe en ĉi tiu 50-jara periodo trioble kreskis nombro de tiaj rabobirdoj kiel agloj aŭ akcipitroj, kio ligiĝis kun la malpermeso uzi la kontraŭinsektan preparaĵon DDT kaj kun la malpermeso ĉasi la rabobirdojn. Je 50 procentoj grandiĝis la nombro de akvobirdoj dank’ al pluraj protektoprogramoj, kiuj al ili rilatis. Laŭ Ken Rosenberg ĉi tiuj sukcese ekzameniĝintaj protektoprogramoj povas servi kiel modelo por protekti herboterenojn kaj iliajn birdojn. Tamen sukceso dependas de la tuja entrepreno de la protektopaŝoj.

El la elsendo 08.10.2019. Legas Gabi – 2’33’

Audio clip: Adobe Flash Player (version 9 or above) is required to play this audio clip. Download the latest version here. You also need to have JavaScript enabled in your browser.

Memorlerteco grizaĝe

Iam la suko el acidaj ĉerizoj, alivorte grioto estis rekomendata kaze de problemoj kun endormiĝo, por malgrandigi dolorojn de artikoj kaj muskoloj ĉe kancermalsanuloj aŭ kaze de la postfortostreĉa peno. La antaŭnelogaj esploroj elmontris, ke acidĉeriza suko grizaĝe lertigas la memorkapablon kaj kognajn funkciojn. Sciencistoj el la universitato Delaware esploris 34 plenkreskulojn 65- ĝis 73- jaraĝajn, kiuj en du grupoj dum 12 semajnoj trinkis 480 mililitrojn da acideĉeriza suko   de la specio Montmorency du fojojn tage aŭ ricevis placeban trinkaĵon. Ĉiuj volontuloj estis sanaj – sen diagnozitaj kormalsanoj, diabeto, kancero aŭ psikiatriaj problmeoj – ili ne uzis medikamentojn, kiuj povus influi la cerbofunkciadon. Ili ne ŝanĝis por la daŭro de la eksperimento sian dieton nek fizikan aktivecon. Antaŭ kaj post la eksperimento oni mezuris iliajn kognofunkciojn kaj subjektivan memoron, por kio estis uzitaj diverspecaj testoj kaj  enketoj. Evidentiĝis, ke post la eksperimento personoj trinkantaj la ĉerizacidan sukon havis pli bonajn rezultojn, se temas kognofunkiado kaj subjektiva memoro. Je 5 procentoj kompare al la placeba grupo kreskis ilia satisfakcio pri la parkerokapablo, je 4 procentoj mallongiĝis iliaj movoj en provo je vidsignalo kaj je 23 procentoj malkreskis nombro de eraroj dum vidtesto pri epizoda memoro. Krome kompare kun la antaŭeksperimentaj donitaĵoj je 3 procentoj pliboniĝis ilia longdaŭra koncentriĝo kaj je 18 procentoj malkreskis eraroj dum testo pri labora spaca memoro. Kvankam estas necesaj pliaj ekzamenadoj laŭ profesoro Sheau Ching Chai salubran influon de acidĉeriza suko eblas ligi kun ĝiaj bioaktivaj konsisteroj kiel polifenoloj kaj antocianoj. Povas esti, ke tio ligiĝas ankaŭ kun la efikado de acidĉerizoj, konstatita en pli frua ekzamenado inter la samaj volontuloj, je malaltigo de sangopremo. Nome sangopremio influas la sangoalfluon al la cerbo.

El la elsendo 01.10.2019. Legas Maciek – 2’33’

Audio clip: Adobe Flash Player (version 9 or above) is required to play this audio clip. Download the latest version here. You also need to have JavaScript enabled in your browser.

1  2  3  4  5  6 7 8 9 10 11 12 13