Sciencaj informoj
Efektivaj kaŭzoj de tumoroj
Eĉ 90 procentoj de tumoroj dependas de la eksteraj kaj ne genetikaj faktoroj. Sciencistoj prilaboris liston de faktoroj, kiujn necesas konsideri por ne malsaniĝi. Al la fundamentaj riskofaktoroj apartenas tabakfumado, troa konsumado de alkoholaĵoj, narkotaĵoj, malbona vivstilo kaj malbona dieto. Laŭ sciencistoj post 10 jaroj la nombro de personoj suferantaj tumorojn duobliĝos. La Eŭropa Principaro batali kontraŭ la kanceron listigas 11 principojn. I.a. ĝi mencias obezecon – kiu rekte aŭ malrekte kondukas al multaj malsanoj – inkluzive kanceron kaj al metabolaj perturboj, kiel diabeto.
El la elsendo 26.11.2013. Legas Tomek
Nova sukceso de la kliniko Vekhorloĝo
Jam la kvara paciento de la kliniko Budzik (vekhorloĝo) vekiĝis dum la lastaj du monatoj el komato. La 13-jaraĝa knabo eniris tiun ĉi staton antaŭ tri monatoj pro trafikakcidento kaj forlasis ĝin lastlunde. Laŭ la direktoro de la kliniko Andrzej Lach la rekonvalesko trapasas tre rapide. La kliniko funkcianta ĉe la Infana Sancentro en Varsovio komencis funkcii en decembro 2012. Speciala hospitala fako okupiĝanta pri la elkondukado de infanoj el komato kreiĝis dank’ al aktorino Ewa Błaszczyk kaj ŝia fondaĵo „Akogo”. Ŝi de jaroj engaĝiĝas al ĉi tiu batalo, post kiam unu el ŝiaj ĝemelaj filinoj falis en komaton.
El la elsendo 19.11.2013. Legas Barbara
Grafeno por la medicinaj celoj
En nia bulteno ni jam plurfoje parolis pri grafeno. Nun venas informoj atestantaj, ke ĝiaj proprecoj estas pli ampleksaj ol tiuj, pri kiuj ĝis nun ni parolis. Esploroj elmontras nome, ke tiu ĉi formo de karbono havas proprecojn kontraŭbakteriajn kaj desinfektajn. Lastatempe evidentiĝis, ke grafeno estas helpa en la kontraŭbatalado de tumoraj ĉeloj. Oni testas tion aktuale en la varsovia Agronomia Altlernejo. La rezultoj de la unuaj eksperimentoj estas esperodonaj rilate al novaj kontraŭtumoraj terapioj. Evidentiĝis, ke grafeno efike kontraŭbatalas la ĉelojn de unu el la cerbaj tumoroj gliomo. Dume temas pri esploroj sole sur la akademia nivelo, sed ili daŭros. Tamen la esperoj pri tuja medikamento ne estas realaj, ĉar tio povas daŭri ĝis dek kelkaj jaroj. Nun la esploroj koncentriĝas pri tia modifo de grafeno, ke ĝi estu laŭeble plej taŭga por la medicinaj celoj.
El la elsendo 19.11.2013. Legas Barbara
Tesco varbas klientojn per moderna teknologio
La vendejreto TESCO instalas la teknologion OptimEyes ebliganta dank’ al la skanaĵo de vizaĝo de kliento atendanta en la vico al la kaso dividi ilin je tri grupoj por trafi al ili kun konforma reklamkampanjo prezentante ĝin sur monitoroj. La klientoj atendantaj en la vico rigardos serion da 10-sekundaj reklamoj speciale al ili adresitaj. Unue la teknologio estos instalita en 450 benzinprenejoj de TESCO en Britio ĉe kiuj funkcias vendejoj de la reto. La nova teknologio konsideras ankaŭ kalendaron kaj taghorojn. Do matene al klientoj viciĝintaj al la kaso reklamo sugestos energiprovizajn trinkaĵojn, al mezaĝaj virinoj en la lunĉotempo estos proponataj reklame la kuirartaj publikaĵoj ks.
La kreinto de la teknologio OptimEyes asertas, ke ĝi povas revoluciigi la podetalan komercon. Ĝi ne funkcias kiel la stratkamerao, do ne staplas fotojn kaj ne celas identigi homojn, sed logos klientojn al pliaj elspezoj.
El la elsendo 12.11.2013. Legas Milada
Sukcesoj de la kliniko Budzik (vekhorloĝo)
La terapeŭta kolektivo el la pola kliniko Budzik (vekhorloĝo) konfirmis fine de oktobro la vekiĝon el komato de sia laŭvica pacientino. Temas pri la 16-jara junulino, kiu en marto, en la tago de sia naskiĝdatrevo estis frappuŝita de aŭtomobilo dum ŝi estis transiranta la pasejon por piedirantoj. Ŝi vekiĝis post 6 monata komato.
La kliniko Vekhorloĝo estas la unua en Pollando hospitalo por infanoj post pezaj cerbolezoj, falintaj en komaton. Ĝi funkcias ĉe la varsovia Centro de la Infana Sano. Ekde julio ĝi komencis akcepti junajn pacientojn, tri el inter ili jam vekiĝis al la vivo.
El la elsendo 05.11.2013. Legas Krystyna
Kromosoma terapio por personoj kun Down-sindromo
Grupo de sciencistoj el la Medicina Lernejo de la Masaĉuseca Universitato konkludis, ke la kromosoma terapio por personoj kun Down-sindromo estas ebla. La esplorrezultojn de kolektivo gvidata de Jeanne B. Lawrence aperigis la prestiĝa Nature. La terapio kaŭzos, ke aldonaj kromosomoj, kiuj elvokas Down-sindromon estos “silentigitaj”. Tio donas nun novajn eblojn por la esplorado de la malsano. Estontece tiuj ĉi esplorrezultoj povos ligiĝi kun nova terapio de la Down-sindromo, kio estas tre grava por milionoj da personoj ĝin suferantaj.
El la elsendo 05.11.2013. Legas Krystyna
Poŝlampo por blinduloj
Meze de oktobro estis solenita Internacia Tago de la Blanka Bastono, la tago memoriganta blindulojn kaj homojn malbone vidantajn. Eblas diri, ke por ĉi tiu tago lernantoj el la loko Jastrzębie Zdrój preparis surprizon, nome la poŝlampon por blinduloj. Ĝi funkcias simile kiel la orientiga senso de vespertoj.
La aranĝaĵo enhavas la sentivilon je la infraruĝa radiado, kiu informas la nevidanton, ke tiu proksimiĝas al baraĵo. Kiam ĝia proksimeco malgradiĝas la aranĝaĵo enŝaltas sonalarmon, kiu aŭdiĝas kun ĉiam pli granda frekventeco. Tiun poŝlampon por blinduloj lernantoj laborataj sub la gvido de instruisto Krzysztof Smyczek prezentis dum la ekspozico de inventaĵoj en Varsovio. Nun la poŝlampon testas blinduloj dum junuloj laboras pri aliaj plibonigoj.
El la elsendo 29.10.2013. Legas Gabi
Obezeco influas demencon
La obezeco influas negative la cerbon kaj ekspertoj difinas ĝin kiel bombon, kiu kaŭzas demencon. Dume laŭ la donitaĵoj de la Monda Sanorganizo en ĉiuj eŭropaj landoj pli ol la duono de la plenkreskuloj estas superpeza aŭ obeza. La plej malbonajn rezultojn oni notas sur malgrandaj insulaj landoj de Pacifiko, kie vivas 80-92 procentoj de la superpezaj personoj. 70 procentojn de la superpezo havas loĝantoj de la Proksima Oriento kaj preskaŭ samtiom la loĝantoj de Usono. Oni parolis pri tio dum Eŭropa Kongreso pri Obezeco en Liverpulo. El ekzamenoj rezultas, ke personoj kun granda superpezo pli ofte suferas demencon aŭ Alzheimer-malsanon. Ĉe homoj kun klinika obezeco la risko estas kvaroble pli granda. Ĉe personoj kun nur ioma la risko daŭre estas granda, tio estas 71-procenta.
El la elsendo 29.10.2013. Legas Gabi
Malkovroj gravaj por Alzheimer-malsanuloj
Laŭ novjorkaj sciencistoj dormo kaj ligita kun ĝi cerbofunkciado povas helpi en kuracado de Alzheimer-malsano. Sciencistoj el Rocherster-Univeritato konkludis tion ekzameninte la cerbojn de musoj. Evidentiĝis, ke dum la dormo la cerboĉeloj malgrandiĝas kaj la interĉela spaco kreskas eĉ je 60 procentoj. Dank’ al tiu kroma spaco estas forigataj pli facile la emisiataj de neŭronoj malbonefikaj substancoj. Unu el ili estas “beta amyloid”, peptido havanta rolon en la evoluo de Alzheimer-malsano. Dum la eksperimento ĝi estis forigata duoble pli rapide. Tiuj konoj laŭ la usonaj sciencistoj povas helpi al kreo de novaj medikamentoj kiel tiaj, kiuj helpas en la forigado de metaboloproduktoj ne nur dum la dormo, sed ankaŭ dum maldormo. Tion asertas i.a. la aŭtorino de komentario en la periodaĵo “Science”, doktorino Suzana Herculano-Houzel el la brazila universitato Rio de Janeiro. Ankaŭ aliaj sciencistoj samopiniis, ke donitaĵoj liveritaj de novjorkaj sciencistoj malfermas vojon al tute nova ĉapitro en esploroj pri fiziologio kaj demenco.
Laŭ la elsendo el la 22.10.2013. Legas Krystyna
Eŭropa Tago kontraŭ la Mamkancero
Regula mamekzamenado kaj profilakto jen la devizo de la hodiaŭ solenata (la 15-an de oktobro) Eŭropa Tago kontraŭ la Mamkancero. Temas pri la plej ofta tumoro dokumanta virinojn en Pollando. Kancerkondukajn ŝanĝojn eblas malkaŝi helpe de mamografio, tial en Pollando okazas regulaj senpagaj kampanjoj adresitaj al sinjorinoj inter la 50-a kaj la 69-a vivojaroj, kiuj dum la lastaj du jaroj ne subiĝis al ili. Krome tra la tuta lando veturas – ne nur lige kun la tago – mamekzamenaj busoj. La sinteno de polinoj varias, iuj ne subiĝas al la mamografiaj ekzamenadoj, la aliaj faras tion regule ĉiun duan jaron. En Pollando ĉiujare pro la mamkancero mortas 15 mil virinoj.
El la elsendo 15.10.2013. Legas Barbara