Novaĵoj

La 6-an de julio komenciĝas la 30-a Internacia Festivalo de la Orgena kaj Ĉambra Muziko en la cisterciana arkiabatejo en Jędrzejów en la suda Pollando. Ĝiajn senpagajn koncertojn eblos partopreni dum ĉiuj sabatoj kaj dimanĉoj de la someraj monatoj julio kaj aŭgusto. Temas pri la ĉiujara evento, kies celo estas kolekti rimedojn por la restaŭro de la 12-a cisterciana klostro, en kiu konserviĝis la unika 18-jarcenta orgeno, artverko en la eŭropa skalo. Baze de ĝi estis kreita fama orgeno en Oliwa – en la norda Pollando. Dum la koncertoj prezentiĝos artistoj el Pollando, Francio, ankaŭ el Ukrainio. Estos inter ili Krystyna Giżowska, Alicja Węgorzewska, Jean Marie Leroy, Georgij Agratina, Marianna Laba, kaj la urba koruso de Jędrzejów. La finalo okazos la 25-an de aŭgusto kadre de la religiaj solenaĵoj honore al la beata 12-jarcenta episkopo Wincenty Kadłubek, kronikisto de la Pola Historio, unu el la plej gravaj figuroj en la pola literaturo kaj historigrafio. En la cisterciana sanktejo en Jędrzejów troviĝas lia tombo en la arkitektura formo difinata >confessio<, do sepulta loko sub la ĉefaltarao kun altiĝanta super la baldakeno.

El la elsendo 30.06.2024. Legas Maciek – 01′ 32″

Post 25-jaraj klopodoj la pola lingvo en Litovio denove aperis dum la nunjaraj abiturientaj ekzamenoj. 778 liceodiplomitoj subiĝis al la ekzamenoj pri la pola lingvo kaj literaturo. Tiel la ekzameno pri la pola lingvo reakiris la rangon de la ŝtata ekzameno en Litovio kaj la akirota poentado estos konsiderita dum la studentigaj ekzamenoj pri la pola filologio en litovaj altlernejoj. Ekde 1998 laŭ decido de la tiama litova klerigministro la rango de la abiturienta ekzameno pri la gepatra lingvo estis malaltigita al la rango de nedeviga lerneja ekzameno. La rilata ekzamenpoentato ne estis do konsiderata, kiam gejunuloj celis studojn pri la pola filologio en la litovaj universitatoj. Malgraŭ la tiama akra reago de la pola socio kolektinta kelkdek mil subskribojn ĉe la peticio al la litova registaro pri nuligo de la decido kaj multmilmembra publika protesto la litova registaro ne ŝanĝis la situacion. Dum la sekvaj jaroj la problemo de abiturienta ekzameno pri la pola lingvo estis levata de la pola flanko dum ĉiuj renkontiĝoj pri klerigo en Litovio kaj en polaj-litovaj oficialaj interparoloj. Nur en 2019 la klerigministroj de Litovio kaj Pollando subskribis deklaracion, kiu premisis la reanalizon de la situacio kaj unu jaron poste estis subskribita horaro pri la envivigo de la projekto, ke denove la abirutienta ekzameno pri la pola lingvo en Litovio okazu sur la ŝtata nivelo kaj ĝiaj rezultoj estu konsideritaj dum la studentigaj ekzamenoj al la fakultatoj pri la pola filologio en Litovio. En Litovio estas ĉirkaŭ 70 lernejoj kun la pola instrulingvo, kiujn frekventas pli ol 12 mil lernantoj.

El la elsendo 30.06.2024. Legas Maciek – 02′ 05″

La ubo Wolin sur la plej granda pola insulo en la nord-okcidenta landoparto ricevis novan turisman atrakciaĵon. Ekde la 23-a de marto funkcias tie la 32-metra panorama observejo. La ligna konstruaĵo kun la elrigarda teraso ĉe la 26-a metro estas la plej alta panoramrigarda loko ĉe Szczecin-akvoreceptaklo. Videbliĝas de sur ĝi tre varia panoramo, eĉ klifa marbordo troviĝanta nordokcidente. Sur la platfomo povas estadi samtempe 50 personoj, kion reguligas la nombranta mekanismo. Ĉirkaŭ la panorama turo kreiĝis ankaŭ alloga por turistoj ripoziga infrastrukturo. Wolin en la 10-a jarcento fariĝis la unua pola haveno ĉe Baltiko. En sia disflora periodo ĝi estis unu el la plej grandaj urboj en Eŭropo. Nun ĝi estas urbeto kun 5 mil loĝanoj. Ĉiujare en aŭgusto okazis tie Festivalo de Slavoj kaj Vikingoj.

El la elsendo 20.06.2024. Legas Maciek – 01′ 08″

Fine de aprilo ni informis, ke kiel la nunjara Eŭropa Arbo de la Jaro estis elektita la 200-jara fago el Pollando. Nun, dum la tuta monato daŭras interreta voĉdonado por la tutlanda konkurso – la Arbo de la Jaro 2024: https://drzeworoku.pl/. Al la finalo kvalifikiĝis 16 arboj: kverkoj, fagoj, piceo kun la specia nomo Pinus peuce Griseb, kaŝtanarbo, platano, frakseno kaj pirarbo. Inter ili troviĝas ankaŭ arbo el Varsovio, el la kvartalo Białołęka. Temas pri pli ol 350-jara tigfrukta kverko. Iam la kvartalo estis la apudvarsovia vilaĝo, kiu post la militdetruoj estis rekonstruita de la bernardenoj kune kun la tiamaj loĝantoj. En 1717 la monakoj rekonstruis la lignan preĝejon, kiu nun estas la plej malnova ligna preĝejo de granda Varsovio kaj la kreskanta tie arbo, unu el la plej malnovaj kverkoj. La konkuso por la Arbo de la Jaro estas organizata de 14 jaroj fare de la societo Klubo Gaja (laŭ la nomo de la greka diino de la Tero). La ĉiujara rivalado atentigas pri interesaj arboj, kiuj de generacioj akompanas la lokan socion, estas parto de la polaj kulturo kaj historio.

El la elsendo 20.06.2024. Legas Milada – 01′ 50″

En 2026-a jaro en Muzeo de Treblinka estos malfermita la novkreiĝanta pavilono, troviĝonta 500 metrojn ekster la tereno de la koncentrejo. Sur la surfaco de 500 kvadrataj metroj troviĝos konstanta ekspozicio kaj ekspozicio portempa kaj krome salono kun skulptaĵoj de Samuel Willenberg, malliberigito partopreninta proteston el la 2-a de aŭgustro 1943. La koncentrejon Treblinka II germanoj elkonstruis en 1942. La unua transporto kun judoj el la varsovia getto direktiĝis tien la 22-an de julio 1942, en la tago de la likvido de la getto. La koncentrejon en Treblinka germanoj likvidis en novembro 1943. Tiam estis malkontruitaj ĉiuj konstruaĵoj, la tereno traplugita kaj sur ĝia tereno semita lupeno. Ne estas konata preciza nombro de la ekstermitoj, tamen oni taksas, ke inter somero 1942 kaj aŭtuno 1943 pereis tie ĉirkaŭ 900 mil personoj. Inter la viktimoj troviĝis Lidia kaj Zofia Zamenhof. La Muzeo en Treblinka per sia agado kaj zorgo okupiĝas pri la tereno de la koncentrejo Treblinka II kaj la loko ĉe eksa fervoja stacidomo en la vilaĝo Treblinka, ĉe kiu haltadis ĉiuj transportoj kun deportitoj, terenoj post la labortendaro Treblinka kaj la t.n. Ekstermoloko. Ekde la 1-a de julio la Muzeo komencis sian laboron kiel aparta memorloko kun la nomo „Muzeo Treblinka. Germana nazia koncentrejo kaj labortendaro (1941-1944)”.

El la elsendo 20.06.2024. Legas Maciek – 01′ 58″

Laŭ la opinisonda centro CBOS farita fine de majo por PAP-agentejo eĉ 49 procentoj de la respondintoj deklaris sin kontraŭ eŭro. Laŭ 13 procentoj de la respondintoj enkonduko de eŭro devus okazi en la daŭro de la plej proksimaj tri jaroj. Laŭ 22 procentoj – tiu periodo devas esti pli longa kaj egali al 10 jaroj. Multe pli longan perspektivon por la nova valuto vidas 10 procentoj de la respondintoj. La maja enketado mendita de la PAP-agentejo referencis al la membriĝo en la Unio antaŭ 20 jaroj. Iom aliajn donitaĵojn prezentis la sondado de United Surveys por la platformo Wirtuala Polska en aprilo de la nuna jaro. Laŭ ĝiaj rezultoj 66,8 procentoj de la repondintoj preferas konservi la polan nacian valuton, dum por akcepto de eŭro deklaris sin 27,3 procentoj de la enketitoj. Skeptikecon pri eŭro en Pollando prezentis same reprezentantoj de la opozicio kiel ankaŭ de la reganta koalicio.

El la elsendo 10.06.2024. Legas Maciek – 01′ 08″

La Nacia Agentejo por la Akademia-altlerneja interŝanĝo ĝis la 31-a de julio nunjare akceptas anoncojn al la programo „Promociado de la pola lingvo”. Pri la partopreno povas klopodi polaj altlernejoj kaj sciencaj institucioj entreprenantaj agadojn favore al popularigo de la pola lingvo sur la supera nivelo. Kadre de la programo estas financataj projektoj, agadoj kaj iniciatoj realigataj en Pollando aŭ eksterlande, kiuj celas popularigi la polan lingvon kiel la fremdan kaj altigi ĝian instrukvaliton. La projekto povas estis realigata de unu institucio, sed estas preferataj projektoj premisantaj internacian kunlaboron kun eksterlandaj altlernejoj aŭ sciencaj institucioj. Dum la ĝisnunaj kvin programeldonoj de „Promociado de la pola lingvo” estis realigitaj 73 projektoj kun la partopreno de 103 eksterlandaj partneroj. Ili devenis el Aŭstrio, Belgio, Brazilo, Ĉinio, Ĉeĥio, Ekvadoro, Estonio, Finnando, Francio, Greklando, Irlando, Kazaĥio, la Suda Koreio, Litovio, Latvio, Nederlando, Germanio, Peruo, Rusio, Serbio, Slovakio, Slovenio, Usono, Turkio, Ukrainio, Uzbekio, Hungario, Britio kaj Italio.

El la elsendo 10.06.2024. Legas Maciek – 01′ 28″

Fine de aprilo ni informis, ke kiel la nunjara Eŭropa Arbo de la Jaro estis elektita la 200-jara fago el Pollando. Nun, dum la tuta monato daŭras interreta voĉdonado por la tutlanda konkurso – la Arbo de la Jaro 2024 Al la finalo kvalifikiĝis 16 arboj: kverkoj, fagoj, piceo kun la specia nomo Pinus peuce Griseb, kaŝtanarbo, platano, frakseno kaj pirarbo. Inter ili troviĝas ankaŭ arbo el Varsovio, el la kvartalo Białołęka. Temas pri pli ol 350-jara tigfrukta kverko. Iam la kvartalo estis la apudvarsovia vilaĝo, kiu post la militdetruoj estis rekonstruita de la bernardenoj kune kun la tiamaj loĝantoj. En 1717 la monakoj rekonstruis la lignan preĝejon, kiu nun estas la plej malnova ligna preĝejo de granda Varsovio kaj la kreskanta tie arbo, unu el la plej malnovaj kverkoj. La konkuso por la Arbo de la Jaro estas organizata de 14 jaroj fare de la societo Klubo Gaja – laŭ la nomo de la greka diino de la Tero. La ĉiujara rivalado atentigas pri interesaj arboj, kiuj de generacioj akompanas la lokan socion, estas parto de la pola kulturo kaj historio.

El la elsendo 10.06.2024. Legas Milada – 01′ 50″

Muzeo de la Popola Kulturo en la loko Kolbuszowa – en la suda Pollando – ricevis Grand Prix de la 44-a konkurso pri la Muzea Evento de la Jaro – Sybilla 2023. La distingo estis atribuita pro la sciencesplora projekto „Arbaro en la vivo kaj kulturo de la loĝantoj de Rzeszów-regiono”. Por la premio Sybilla de la jaro kandidatiĝis 18 projektoj realigitaj de 16 institucioj. Oni premiis centrojn el la tuta lando en ses kategorioj: konservado kaj protekto de la kultura heredaĵo, edukado, scienc-esploraj projektoj, novaj kaj modernigitaj konstantaj ekspozicioj, ekspozicioj portempaj kaj investaĵoj. En 2023 la duan fojon estis enmanigita la silueto de Sybilla de la muzea publiko. Ricevis ĝin la Reĝa Kastelo ĉe Wawel-altaĵo en Krakovo pro la ekspozicio „Bildo de la Ora Epoko”. Specialan premion pro siaj edukprogramoj ricevis Muzeo de Reĝo Johano la 3-a Sobieski en la varsovia Wilanów. Ĉiujara, tutlanda konkurso Sybilla estas unu el la plej gravaj konkursoj agnoskantaj la atingaĵojn de la polaj muzeoj. Ĝi elektas kaj popularigas la plej bonajn agadojn de la polaj muzeoj en koncerna jaro.

El la elsendo 10.06.2024. Legas Pamela – 01′ 33″

Ĝis nun plej ofte ni informis pri eksterlandanoj aĉetantaj domojn kaj loĝejojn en Pollando. Sed de kelka tempo ankaŭ poloj ĉiam pli ofte investas aĉetante domojn kaj apartamentojn eksterlande, kiel en Italio, sur Kipro kaj en Tajlando. Kiel informis „Puls Biznesu” reference al Registradores de Espana en la unua jarkvarono de la nuna jaro poloj aĉetis sur la Iberia Duoninsulo eĉ 800 domojn kaj apartamentojn. Tio estas ne nur je 21 procentoj pli ol unu kvartalon antaŭe, sed eĉ trioble pli ol en la antaŭpandemia 1-a jarkvarono de 2019. Klientoj el Pollando okupis tiamaniere la 9-an lokon inter eksterlandaj invetantoj. Kiel oni klarigas polojn aĉetantajn domojn kaj loĝejojn eksterlande motivas la pandemiaj spertoj, nova hibrida labormodelo, milito en Ukrainio. Por multaj poloj apartamento aŭ domo ĉe Costa del Sol signifas ne sole ferian lokazlizon, sed ĉiam pli ofte novan, firman vivlokon. Laŭ la doniaĵoj de Agnes Inversiones, la pola oficejo de nemoveblaĵoj ĉe Costa del Sol, kiujn citas la gazeto, en la 1-a jarkvarono eĉ 75 procentoj de la investaĵoj faritaj de poloj koncernis nemoveblaĵojn sur la ĉefmerkato. 65 procentoj de la kontraktoj koncernis apartamentojn 100-250 kvadratmetrajn. La ceteraj 35 procentoj rilatis al memstaraj domoj kun la surfaco de 250 ĝis 600 kvadrataj metroj.

El la elsendo 30.05.2024. Legas Maciek – 01′ 48″