Novaĵoj

Kadre de plurjara registara programo „Sendependa Pollando” al la polaj lernejoj estis disponigitaj 20 historitemaj filmoj. Temas pri la verko de la Produktejo de Dokumentaj kaj Beletraj Filmoj, kiu pere de ĉirkaŭ 15-minutaj filmoj prezentas la historion de Pollando baze de tolaĵoj de Jan Matejko. La mapli granda projekto enhavanta 10 filmojn traktas la polan historion pere de pentrajoj de aliaj polaj artistoj. Ilia komuna titolo estas „La sendependa Pollando – historio laŭ vivigitaj pentraĵoj”. La filmoj celas atrakciigi la historilecionojn gvidatajn de historiistoj, instruistoj de la pola lingvo, de la kulturanimantoj, amantoj de la  historio kaj kulturo. Ĉiu el la filmoj estas vivigita bildo disvolviĝanta laŭ la scenaro rilata al la historia evento, kiun finas la prezento de la koncerna tolaĵo. La prezentociklon inaŭguris filmo „La ĵuro de Kościuszko sur la krakova foirplaco 1794” baze de la samtitola tolaĵo de Wojciech Kossak. Dum la porokaza leciono en la varsovia Ĝeneralkleriga Liceo de Reĝo Vladislavo la 4-a oni diskutis pri la genezo de la insurekcio, socia situacio sur la polaj teritorioj fine de la 18-a jarcento kaj pri elementoj de la materia kulturo el la fino de la 17-a jarcento.

El la elsendo 01.05.2018. Legas Milada – 1’56”

Vendrede matene la gvidanto de la Suda Koreio Mun Dze In bonvenigis ĉe la limo de senmilitarigita sfero la gvidanton de la Norda Koreio Kim Dzong Un. Ambaŭ politikistoj dum preskaŭ du horoj interparolis malantaŭ la fermita pordo en la Pacodoomo en Panmundżom. En la fino de la pintrenkonto ili deklaris komenciĝon de nova erao, la erao de paco inter la du koreaj ŝtatoj.  Posttagmeze ili partoprenis la plantadon de piceo simbolonta pacon kaj bonstaton sur la Korea Duoninsulo. Kiel estas skribite en la koncerna dokumento la Suda kaj Norda Koreioj konfirmis la komunan celon, kiu estas libera de la atoma armilaro Korea Duoninsulo atingota pere de plena sennukleigo. Ambaŭ ŝtatoj devontiĝis al aktiva strebado al triflankaj interparoloj kun Usono kaj kvarflankaj kun la partopreno de Ĉinio por deklari finon de la korea  milito kaj konstrui longdaŭran kaj firman pacon. La koreaj gvidantoj devontiĝis al klopodoj favore al solvo de humanecaj problemoj rezultintaj el la divido de la lando, inkluzive ebligon de renkontiĝoj al dividitaj parencoj okaze de la tago de liberigo, la 15-an de aŭgusto nunjare. Kim kaj Mun decidis „gvidi oftajn kaj sincerajn diskutojn pri la ŝlosilaj problemoj por la korea nacio” pere de „regulaj renkontoj kaj rektaj telefoninterparoloj”. Tio celas firmigi reciprokan fidon kaj helpi klopodojn plibonigi la duflankajn rilatojn, kiel ankaŭ pacon, bonstaton kaj unuiĝon de la Korea Duoninsulo. En tiu kunteksto prezidento Mun Dze In vizitos ĉi-aŭtune Pjongjang.

El la elsendo 27.04.2018. Legas Barbara – 2’10”

Lastvendrede en la Pola Instituto en Vieno okazis renkontiĝo de ministro Marek Suski, la estro de la politika kabineto de la pola ĉefministro, kun la diplomatia korpuso, aŭstraj parlamentanoj, amaskomunikilaj reprezentantoj, lokaj institucioj. Ministro Suski parolis i.a. pri la migropolitiko de Pollando. Kiel li atentigis Pollando akceptas la plej grandan kvanton da rifuĝintoj serĉantaj laboron baze de laborpermesoj eldonataj la unuan fojon. En 2016 Pollando eldonis 585 mil permesojn por la estado kaj portempa laboro. Germanio 505 mil, Francio 235 mil, Italio 222 mil. Plej multajn eldonis Britio, entute 865 mil. Ministro Suski prezentis vicon da solvoj proponataj de la pola registaro, kiuj –  se enkondukotaj en la tuta Unio –  solvus la nunajn uniajn problemojn ĉi-koncerne. Kiel la plej gravan solvon la pola ministro prezentis legalan enmigradon kun la helpo surloka, kie aperas problemoj, kompatigon de la limoj kaj strikatan kontrolon de personoj el aliaj mondpartoj celantaj la Union. Ministro Suski substrekis, ke Pollando  rolas kiel stabiliganto de la situacio en la Centra-Orienta Europo, ĉar ĝis nun Pollando akceptis grandajn kvantojn  da militrifuĝintoj ĉefe el Kartvelio kaj Ĉeĉenio kaj lastatempe el Ukrainio. Li ankaŭ akcentis, ke la ĉefa strebo de la pola registaro estas certigi sekurecon al civitanoj de nia lando. Liaopinie la zorgo pri la sekureco de la civitanoj devas esti ankaŭ la supera celo de la Eŭropa Unio.

El la elsendo 24.04.2018. Legas Milada – 2’12”

Kiel oni informis lastatempe la rektaj eksterlandaj investaĵoj en Pollando en 2017 atinigis la valoron de 12 miliardoj da eŭroj. Laŭ la pritakso de eksterlandaj investantoj en „Konjunktuta Enketo 2018” de la Pola-Germana Industria Ĉambro Pollando estas la dua plej atrakcia lando de Eŭropo. Laŭ la nombro de la kreataj laborlokoj ĝi akiris la unuan lokon, kio konfirmas, ke Pollando estas opiniata de eksterlandaj investantoj kiel tre atrakcia lando por rektaj investaĵoj. Ilian signifan nombron konsisitigas investaĵoj el la aziaj landoj (Japanio, la Suda Koreio), kiuj en siaj evolustrategioj akceptis la principon, ke Pollando funkcias kiel ekspansibazo kadre de la Eŭropa Unio. Signifaj estas ankaŭ investaĵoj el la uniaj landoj, aparte en la financa-asekura sektoro ligitaj kun Brexit. La  ĉefa atuto de Pollando ĉi-rilate estas bonege kvalifikita personalo.

El la elsendo 17.04.2018. Legas Milada – 1’20”

En la 8-a datreveno de la aviadila katastrofo apud Smolensko, Rusio dum la tuta tago daŭras en Varsovio oficialaj solenadoj. En la katastrofo apud Smolensko la 10-an de aprilo 2010 pereis 96 personoj, inkluzive de prezidento Lech Kaczyński kun la edzino, la lasta prezidento de Pola Respubliko en Elmigrejo Ryszard Kaczorowski, vicmarŝaloj de la Sejmo kaj Senato, grupo de parlamentanoj, komandantoj de ĉiuj formacioj de la polaj armeaj fortoj.  Kadre de la mardaj solenaĵoj okazas malkovro de la monumento de la Viktimoj de Smoleńsk-tragedio 2010, meto de la fondoŝtono en loko, kie kreiĝos monumento de prezidento Lech Kaczyński, solenaĵoj antaŭ la prezidenta palaco kaj vespera memormarŝo. Antaŭtage de la datreveno la Landa Prokuroraro prezentis novajn donitaĵojn pri la esploroj rilate ĉi tiun hororigan tragedion. La ĝisnunaj difinoj de ekspertoj en Pollando, kiuj laboris pri elterigo de la korpoj kaj iliaj sekcoj estas ŝokaj. En hermete fermitaj ĉerkoj venintaj el Rusio  – kun malpermeso ilin malkovri –  estis trovitaj 69 homaj restaĵoj de 26 personoj en ĉerkoj de aliaj viktimoj de la katastrofo. Okazis ŝanĝo de du korpoj. En multaj ekzamenitaj korporestaĵoj estis retrovitaj tiaj objektoj kiel sekcogantoj, plastaj sakoj, boteloj, ŝnuroj kaj vitrotubetoj post antisepsaj substancoj. Ĝin nun en Pollando okazis 77 elterigoj kaj sekcoj kaj pretigitaj 77 genetikaj raportoj. La kromaj 6 eletrigoj okazos inter la mezo de aprilo kaj majo nunjare. Dum la esplorado estis kontrolitaj krome 800 provaĵoj prenitaj dum sekcoj faritaj en Rusio, kiuj neniam poste estis ekzamenitaj. Nun ili estos ekzamenitaj laŭ la toksikologia kaj histopatologia vidpunktoj. Aldone elektitaj estos subigitaj al. fizikokemiaj esploroj. Ekspertoj konstatis, ke dum sekcoj en Rusio estis priskribitaj lezoj, kiuj ne estis konstatitaj kaj estis lezoj nepriskribitaj, kiujn oni konstatis dum sekcoj en Pollando. La unuaj skandaloj estis konstatitaj jam en la jaroj 2011-2012, kiam laŭ postulo de militista prokuroraro estis konstatitaj ŝanĝoj de 6 korpoj. Ĝis hodiaŭ Rusio ne redonis al Pollando la vrakon de la aviadilo nek la nigrajn kestojn. 

El la elsendo 10.04.2018. Legas Barbara – 2’57”

Profundigo de la akvovojo inter la havenoj Szczecin kaj Świnoujście ĝis 12,5 metroj akiris la subtenon de la Eŭropa Komisiono. Tio ebligos al pli grandaj marunuoj ennavigi la havenon en Szczecin. Kun kontento estis ankaŭ akceptita la pola plano pri envivigado de nitrata direktivo, kiu rilatas al la protektado de akvoj kontraŭ poluciado fare de la nitratoj el fontoj ligitaj kun la agrikulturo. La komisaro por la medio, mara mastrumao kaj fiŝkaptado de la Komisiono pozitive rilatigis sin krome al la pola fiŝkapta politiko kaj konfirmis polajn celojn atentigi pri la protektoproblemo de Baltiko kaj tro intensa ekspluatado de ĝiaj provizoj.

El la elsendo 10.04.2018. Legas Milada – 0’55”

La ŝipfarejo en Szczecin (la nordokcidenta Pollando) intencas reakiri la iaman pozicion  en la monda ŝipkonstrua industrio. Dum la lastaj du jaroj estis surakvigitaj 84 marunuoj, la ŝipfarejo eniris la novan por si terenon de la t.n. offshor-konstruaĵoj, t.e. destinitaj por la instalado sur la maro, parte subakve, turbinoj kaj simile. Jare en Szczecin kreiĝas 70 mil tunoj da ŝipkonstraĵoj, pri kio laboras pli ol du mil personoj kaj daŭre dungataj estas novaj. La ŝipfarejo en Szczecin superis krizon, de du  jaroj ĝi estas profitdona. Ankoraŭ fone de Europo, tutaparte fone de Azio ĝi ne estas granda, sed kiel oni difinas – kompakta. Tio signifas, ke ĝi kapablas konstrui ŝipon komencante de kruda ledo ĝis marunuo. Ĝis nun temas pri ŝipoj malgrandaj, sed jam baldaŭ estos tie konstruataj ŝipoj grandaj. Sur la tereno de la ŝipfarejo laboras ĝiaj partneraj firmaoj, kaj helpproduktantoj. La ŝipfarejo dungas ĉ. 300 personojn kaj ĉ. 2 mil laboras en la firmaoj de la kreiĝinta antaŭ du jaroj Ŝipkonsorcio de Szczecin.

El la elsendo 10.04.2018. Legas Milada – 1’42”

En momento, kiam multaj uniaj landoj kaj Usono aplikas rilate Rusion diplomatiajn sankciojn lige kun pravigita suspekto, ke malantaŭ la atenco kontraŭ Skripal kaŝiĝas Kremlo, la germana ministro por la internaj aferoj deklaris, ke Rusio estas piliero de la monda ordo. Heiko Maas en „Bild am Sonntag” konstatis, ke Germanio pretas al dialogo kun Rusio malgraŭ la daŭranta krizo pro la provo venenmortigi en Britio Siergiej Skripal. La germana politikisto konstatis: „ni bezonas Rusion kiel partneron i.a. en la solvado de regionaj konfliktoj, en la procezo de senaramado kaj kiel gravan pilieron de la monda ordo”. Deklaro kontraŭ sankcioj rilate Rusion venis ankaŭ el Italio. La gvidanto de la itala dekstrula Ligo kaj ĝia kandidato por la ĉefministro deklaris, ke se li establos la registaro li klopodos forigi kontraŭrusajn sankciojn pro la anekso de Krimeo. Matteo Salvini deklaris, ke tiu embargo damaĝas en nepritaksebla maniero la italan mastrumadon. Jam pli frue Salvini kritikis la elpeton de  rusaj diplomatoj reage je kemia atako kontraŭ la duobla agento Siergiej Skripal en Britio.

El la elsendo 04.04.2018. Legas Milada – 1’39”

La israela ĉefmnistro Benjamin Netanjahu neatendite deklaris lunde, ke dume li suspendas interkonsenton kun UN, apenaŭ lunde atingitan,  pri deportado de ĉirkaŭ 16 mil afrikaj enmigrantoj ĉefe el Sudano kaj Eritreo al kelkaj okcidentaj landoj, menciinte Kanadon, Italion kaj Germanion. Kiel motivon  li prezentis la neceson konsulti  la interkonsenton kun loĝantoj de la sudaj kvartaloj de Telavivo, en kiuj estadas plimulto de la enmigrantoj. Marde Netanjahu deklaris, ke li ŝiras interkosenton kun la Unuiĝintaj Nacioj. Pli frue la israelaj aŭtoritatoj intencis deporti enmigrantojn al Afirko, al Ruando kaj Ugando, kun kiuj Israelo diskrete interkompreniĝis. Laŭ oficialaj donitaĵoj en Israelo estadas ĉ. 42 mil enmigrantoj el Afriko.

El la elsendo 04.04.2018. Legas Milada – 1’09”

Hodiaŭ, tie estas dum la Sankta Vendredo konforme al la pola tradicio oni aranĝas en preĝejoj la Sinjorajn Tombojn, t.e. simbolajn tombojn de Jesuo. Tien post la sanktvendreda liturgio la Korpo de Kristo en Hostiujo estas transmetata en tian simbolan tombon. En Pollando de jaroj ilia ornamado, konstruelementoj referencas al la aktuala situacio en la lando kaj la mondo. Tio, pri kio oni ne parolas laŭte, oficiale estas legebla laŭ la tomboornamo kaj simbolaro. La tradicio de la aranĝado kaj ornamado de la Sinjora Tombo radikas en mezepoko, kvankam en la 18-a jarcento ĝi preskaŭ tutece malaperis en Eŭropo. Krom Pollando – kie ĝi disvastiĝis ĉirkaŭ la 16-a jarcento – ĝi konserviĝis en Aŭstrio, Hungario kaj en la suda Germanio. La tradicio de la ornamado de la Tombo de Kristo havas religian, simbolan kaj socian dimensiojn. En Pollando ĝi evoluis en maniero aparta fariĝante signo de malfacilaj kaj  suferoplenaj spertoj,  alparolante la imagopovon de la kredantoj. En diversaj historiaj epokoj  la simbolaj tomboj de Jesuo enhavis motivojn ligitajn kun la situacio en la lando. Tiu ligo inter la simbolaro de Sinjora Tombo kun la eventoj de la nacia vivo estas karakteriza sole por Pollando. Tiel estis en la epoko de la 18-jarcentaj dispartigoj, dum la germana okupacio en la tempo de la 2-a mondmilito, en la 80-aj jaroj de la pasinta jarcento, kiam en Pollando estis proklamita la  milita stato (1981-1983), post la aviadila akcidento 2010 apud Smolensko, en kiu pereis preskaŭ 100 personoj kun polaj gvidantoj.   La tombosimboloj kaj  motivoj estis spegulantaj la plej aktualajn, ĝisdatajn travivaĵojn de la pola nacio. Dum la Sanktaj Vendredo kaj Sabato miloj da poloj en la tuta Pollando vizitis  kaj daŭre vizitas la tombojn de Jesuo ne nur por preĝi, sed ankaŭ por deĉifri la tombosimbolaron kaj trovi la plej trafan.

El la elsendo 30.03.2018. Legas Barbara – 2’49”