Novaĵoj

Kiel skribis „Puls Biznesu” ne la marborda regiono, sed la orienta Pollando evidentiĝas esti la plej riĉa regiono por akirado de sukceno en Pollando. Laŭ informoj de la Ŝtata Geologia Instituto la plej novaj donitaĵoj el 2019 pri la tiel nomataj „bilancaj geoologiaj provizoj” de sukceno en la regiono de Lublin estas 25-oble pli grandaj ol en la pomeria vojevodio kaj egalas al preskaŭ 1,5 mil tunoj. La tieaj sukcentavoloj troviĝas ankaŭ en malpli granda profundo ol en la nordo de la lando. Tiu abundo logas ne mezajn sukcenplukantojn, sed seriozajn firmaojn. La unua estas Stellarium ekspluatanta la lublinajn sukcentavolojn laŭ la industria skalo. Ĝi estas aktuale la unusola en Pollando kaj en la Eŭropa Unio firmao gvidanta la akiradon de sukceno laŭ la industria skalo.

El la elsendo 05.05.2022. Legis Milada – 01′ 19”

Ĝis la komencaj tagoj de majo la Landa Fiska Administracio priservis pli ol 15 mil konvojojn kun humaneca helpo al Ukrainio. Samtempe ĝiaj funkciuloj priservis pli ol 3 milionojn da rifuĝintoj, 200 mil personaŭtormobilojn, 15 mil busuojn. Ĉe la pola-ukraina limo laboras 1400 doganfiskaj funkciuloj konantaj la ukrainan kaj anglan lingvojn, laborante tutdiurne dum 7 tagoj de la semajno. Laŭ raporto de Centro pri Analizoj kaj Esploroj de la Unio de la Polaj Metropoloj la loĝantaro de Pollando kreskis. Grandiĝis populacioj de unuopaj polaj urboj. Ekzemplodone la populacio de la urbo Rzeszów grandiĝis je 53 procentoj, de Varsovio je 15 procentoj. Jam antaŭ la milito en Pollando troviĝis pli ol 1 miliono 500 mil ukrainoj ne kalkulante infanojn ĝis la 15-a vivojaro.
Laŭ la informoj de la pola vicministro por la internaj aferoj kaj administracio Paweł Szefernaker jam pli ol unu miliono da ukrainaj rifuĝintoj ricevis la identigan numeron PESEL. Ĝi enhavas i.a. la naskiĝdaton, informon pri sekso de persono al kiu ĝi apartenas. Preskaŭ 48-procente ricevis ĝin infanoj kaj junuloj ĝis la 18-a vivojaro, preskaŭ 45 procentoj virinoj en la aĝo inter la 18-a kaj 65-a vivojaroj. Virinoj kaj viroj post la 65-a vivojaro formas 3,4-procentan grupon.
En Pollando daŭras la abiturientaj ekzamenoj. La deziron subiĝi al la pola abiturienta ekzameno deklaris 47 ukrainoj. Decida plimulto – dek kelkaj mil – partoprenos la abiturientan ekzamenon, por kiu Pollando certigas organizan helpon.

El la elsendo 05.05.2022. Legis Barbara kaj Maciek – 02’12”

En la kunteksto de la pasinta la 3-an de Majo Nacia Festo omaĝanta la proklamon de la 3-maja Konstitucio en la Reĝa Kastelo en Varsovio daŭras porokaza ekspozicio „Stanisław Małachowski. Heroo. Mito. Simbolo”. Ĝi memorigas la silueton de tiu elstara politikisto kaj lian rolon dum la debatoj de la 4-jara Sejmo kaj la proklamo de la fama Konsitucio, la unua en Eŭropo. Lian kontraŭstaron kontraŭ la perfidula Targowica-komploto el la 27-a de aprilo 1792, kiu laŭ la instigoj kaj patroneco de la rusa carino Katarina celis kontraŭ la reformoj de la 4-jara Sejmo kaj la Konstitucio.
La ekspozicio ne sole omaĝas marŝalon Małachowski kiel unu el la plej gravaj ŝtatviroj de sia epoko, kreskinta al la rolo de patriota simbolo. Ĝi ankaŭ bildigas la aperon en Pollando de la estetikaj tendencoj propraj al klasikismo.

El la elsendo 05.05.2022. Legis Milada – 01’19”

La 31-an de marto 2022 oficiale finiĝis Expo 2020 Dubai. La Pola Pavilono estis distingita per arĝenta medalo pro la aranĝo de internoj en la kategorio de mezgrandaj pavilonoj. La premion atribuis Oficejo de la Mondaj Ekspozicioj, interregistara organizo respondeca pro ilia organizado. La premioj havas longan tradicion, kiu radikas en 1851, kiam okazis la unua Monda Ekspozicio.

La laŭreatoj en unuopaj kategorioj – arkitekturo kaj panoramo, aranĝo de internoj kaj interpreto de la temo estis deklaritaj dum la solenaĵo „BIE Day Awards Ceremony”. La interna aranĝo de la pola pavilono observis la devizon „Pollando, kreiveco inspirita de la naturo”. Dominis en ĝi natura ligno kaj blanka mobila instalaĵo  impresanta kiel flugantaj birdoj. Ĝia kroma atrakciaĵo estis la arta instalaĵo „La pola tablo” el 120 lignaj moduloj kaj  specialaj elementoj el kupro, aluminio, vitro kaj ceramiko, ĉe kiu povis renkontiĝi la gastoj de la pavilono. En la daŭro de Expo 2020 Dubai la polan pavilonon vizitis preskaŭ unu kaj duona milionoj da personoj. Preskaŭ 200 polaj firmaoj prezentis siajn novumajn kaj teknologie evoluintajn produktojn.

El la elsendo 25.04.2022. Legas Pamela – 1’30”

Nunjare pasas la 550-a datreveno de la historiaj rilatoj inter Azerbajĝano kaj Pollando. Komencis ilin en 1472 la reganto de la lando Uzun Hasan direktinte leteron al la reĝo de Pollando, Kazimiro Jagelonido pri komunaj agadoj kontraŭ la otomana dinastio. Tiuj kontaktoj daŭris ĝis 1477. Ambaŭ landoj ligis la diplomatiajn rilatojn en 1992, kelkajn tagojn post la malkomponiĝo de Sovetunio.
Okaze de la 550-jariĝo de ambaŭlandaj rilatoj en la Malnova Oranĝerio de la Reĝa Łazienki-Parko funkcias fotoekspozicio „Perloj de la pola heredaĵo en Azerbajĝano”. Ĝi omaĝas la kontribuon de poloj vivantaj kaj kreantaj en Azerbajĝano fine de la 19-a jarcento. Temas pri polaj arkitektoj, kiuj partoprenis la ampleksan elkonstruon de ĝia ĉefurbo Baku. Inter aliaj Józef Gosławski (1865-1904) kaj Kazimierz Skórewicz (1868-1950) lime de la 19-a kaj la 20-a jarcento kreis multajn reprezentajn bakuajn konstruaĵojn, kiel la Urban Oficejon, Palacon kaj teatron de Tagijew, oficejan domon de Rothschild-familio, sidejon de la Nacia Banko de Azerbajĝano.
Tiuepoke Baku estis la produktoloko de preskaŭ duono de petrolo. La akirataj rimedoj estis destinitaj por la konstruado de modernaj publikaj kontruaĵoj kaj modernaj brikdomoj. Tio kaŭzis, ke dum apenaŭ kelkaj jardekoj Baku transformiĝis en „Parizon de Kaŭkazio” i.a. dank’ al polaj arkitektoj, kiuj funkciis kiel la ĉefarkitektoj de la urbo. La esploristo de la pola arkitekturo en Baku, profesoro Elchin Alijew informis ke dum la sovetunia periodo la kultura heredaĵo de Azerbajĝano estis neniigata i.a. pere de laŭplana detruado de arkivaĵoj pri la pola arkitekturo en Baku. Tiam estis konataj nur kvar nomoj de polaj arkitektoj. Nun tiu listo ĉirkaŭprenas 18 polojn kaj ĉirkaŭ 80 konstruaĵojn levitajn dank’ al polaj arkitektoj. Estas tamen sciate, ke estis ĉirkaŭ 300-400 konstruaĵoj de polaj arkitektoj. Oni kolektas informojn kaj fotojn pri tiuj fakuloj partoprenintaj la konstruadon de la azerbajĝana ĉefurbo.

El la elsendo 25.04.2022. Legis Gabi – 02’48”

La ĉefaj laboroj en la kluzo de la naviga kanalo tra la Vistula Terlango (pole Mierzeja Wiślana) finiĝis. La kanalo ligos la Vistulan Lagunon kun la golfo de Gdansko. Aktuale daŭras tiaj finlaboroj kiel muntado de hidroteknika ekipaĵaro kaj testoj pri trafikinfrastrukturo. Post kvin monatoj povos jam laŭe de ĝi navigi ŝipoj.
La Vistulan Terlangon konsisitigas mallarĝa kaj longa terŝutaĵo kreiĝinta pro la efikado de marondoj, apartiganta la golfon de Gdansko disde la Balta Maro. Ĝi etendiĝas de Gdansko, Pollando okcidente ĝis markolo de Pilava en Rusio nordoriente. Por uzi la markolon polaj ŝipoj ĝis nun ĉiufoje devis peti aprobon de Rusio. La ĵus konstruita kanalo ebligas pri tio rezigni. Dank’ al la kanalo mallongiĝos ankaŭ la vojo de ŝipoj navigantaj el la Gdanska Golfo al la Vistula Laguno kaj al la Balta Maro.

El la elsendo 25.04.2022. Legis Milada – 01’22”

La pola vicministro por la internaj aferoj informis pasinstsemajne, ke je pliaj 60 tagoj estos longigita la periodo, en kiu polaj familioj povas kalkuli je financa helpo de la ŝtato por kovri la kostojn de la vivteno (loĝigo kaj nutro) de gastigataj ukrainaj rifuĝintoj. Laŭ la pola registaro la loĝigan kaj vivtenan helpon de polaj familioj utiligas 600 mil rifuĝintoj.
Baze de speciala leĝo en Pollando trovis enlaborigon 77 mil ukrainaj civitanoj. Laŭ la pola ministerio por familio kaj socia politiko plejmulto de ili laboras en varstaplejoj, gatronomiaj kaj hotelaj servoj. Baze de ĉi tiu leĝo ili ne bezonas iujn ajn laborpermesojn, tamen la dunganto devas informi pri tio koncernajn administrajn aŭtoritatojn.

El la elsendo 25.04.2022. Legis Milada – 01’18”

La Eŭropa Komisiono informis, ke aktuale ĝi planas neniujn novajn fondusojn por helpi al la uniaj landoj akceptantaj rifuĝintojn el Ukrainio. Pasintsemaje la unia komisaro por la buĝero Johannes Hahn diris dum la kunsido de la buĝeta komisiono de la Eŭropa Parlamento, ke li ne kredas, ke kadre de la nuna unia buĝeto eblus krei novan financan instrumenton por tiuj uniaj landoj, kiuj akceptas ukrainajn rifuĝintojn. Li aldonis „ke estas tro frue” por destini konkretan financan helpon al la uniaj landoj akceptantaj ukrainanojn.

El la elsendo 15.04.2022. Legas Krystyna – 0′ 44″

Kiel sciigis lastlunde, la 11-an de aprilo Uno, ekde la 24-a de februaro Ukrainion forlasis pli ol 4, 5 milionoj da personoj. Pollando daŭre estas la migra celloko de ukrainanoj. En la lastaj tagoj ilia migrointenseco kreskis. La limon kun Pollando transpaŝis jam pli ol 2 milionoj 700 mil personoj. La dua lando laŭ la vidpunkto de akceptataj fuĝintoj el Ukrainio estas Rumanio, al kiu venis pli ol 716 mil personoj. 470 mil ukrainanoj celis la teritorion de Rusio, 440 mil ukrainanoj translokiĝis al Hungario, 417 mil al Moldavio. Slovakio akceptis jam pli 326 mil personojn el Ukrainio kaj Belorusio 22 mil. En polaj amaskomunikiloj la informioj pri la dismetiĝo de ukrainanoj en aliaj eŭropaj landoj koncernas komencon de marto.

El la elsendo 15.04.2022. Legas Milada – 1′ 20″

UNo akuzis Rusion pri elvoko de monda nutraĵkrizo pro ĝia invado kontraŭ Ukrainion, kio povas kaŭzi malsatplagon. Reprezentanto de la organizaĵo atentigis, ke Ukrainio kaj Rusio apartenas al la plej grandaj produktantoj de greno respondante pro 30 procentoj de la monda eksporto de tritiko, pro 20 procentoj de la monda eksporto de maizo kaj 75 procentoj de la eksporto de sunflora oleo. Preskaŭ 50 procentoj de la aĉetata greno devenis el Ukrainio. Ekzistas timo, ke pro nesufiĉo de greno en la Proksima Oriento kaj la Norda Afriko povas eksplodi malsatplago. La ĉefaj importantoj de greno el Rusjo kaj Ukrainio estas Egiptio, Turkio, Bangladeŝo, Niĝerio, landoj kun multnombra loĝantaro. La konflikto minacas ankaŭ per malpliboniĝo de situacio en la landoj jam suferentaj humanisman krizon, kiel Afganlando, Jemeno kaj en la regiono de Afrika Korno (la Somalia duoninsulo).

El la elsendo 05.04.2022. Legas Maciek – 1′ 05″