POLA RETRADIO
nia komuna lingvomedioNovaĵoj
Procesminaco al la Muzeo de la Varsovia Insurekcio 1944
La Muzeo de la Varsovia Insurekcio 1944 ricevis leteron de la familio de hitlera generalo Reiner Stahel kun minacpostulo retiri la difinon de la eksa militista komandanto de Varsovio en 1944 militkrimulo. Alikaze la familio minacis per tribunala proceso. Laŭ direktoro de la muzeo, Jan Ołdakowski la fakto, ke Reiner Stahel ne estis tribunale kondamnita ne ŝanĝas la pritakson de lia agado dum la milito. Laŭ protokoloj el priaŭskultoj Stahel malferme deklaris, ke li komandis trupojn, kiuj mortigis civilulojn. Jam la 2-an tagon de la insurekcio li ordonis mortigi ĉiujn virojn en Varsovio, kiuj povus esti taksitaj kiel virtualaj insurgentoj kaj preni civilulojn kiel ostaĝojn utiligotajn kiel vivaj torĉoj en la batalo kontraŭ la varsoviaj insurgentoj. La unuan fojon en la historio de la Muzeo oni postulis de ĝi ŝanĝon de la pritakso de historiaj faktoj. La unuan fojon oni minacis per tribunala proceso. La ekspozicio pri la Varsovia Insurekcio 1944 estis prezentita en la berlina Muzeo pri Topografio de Teroro. Vizitis ĝin 280 mil personoj.
El la elsendo 11.11.2014. Legas Milada
Idoj de germana gneralo volas akuzi
Kverko de la marŝalo Józef Piłsudski
Lastvendrede en Bydgoszcz la nepino de la marŝalo Józef Piłsudzki, Joanna Onyszkiewiucz plantis kverkon omaĝe al sia avo. La arbo riĉigis la Aleon de Kverkoj, kiuj omaĝas la elstarajn personojn meritiĝintajn por la urbo kaj Pollando. Preninte parolon en la nomo de sia edzino Janusz Onyszkiewiicz atentigis, ke la kverko estas plantita kelkajn tagojn antaŭ la Festo de Sendependeco, kiu estis reakirita en 1918. Ĝi tamen postulas konstantan zorgon. Tiam ĝi postulis apartan zorgon, apartan engaĝiĝon ĝi bezonas ankaŭ hodiaŭ pro la situacio en Ukrainio. Onyszkiewicz memorigis la vortojn de marŝalo Piłsudzki „ke ne ekzistas libera Pollando sen libera Ukrainio”. Józef Piłsudski en Bygoszcz la 6-an de junio 1921faris unutagan viziton. Li dum ĝi akceptis militistan paradon, partoprenis patriotan manifestacion, vizitis lernejon de subleŭtentantoj, militistan hospitalon kaj fajrobrigadon kaj krome li rigardis teatran spektaklon.
El la elsendo 11.11.2014. Legas Milada
kverko omage al marsalo J. Pilsudzki
Muralo omaĝe al Soldatoj Rezistantaj
En Olsztyn [olŝtin] en la norda Pollando kreiĝas muralo omaĝe al Soldatoj Rezistantaj. Temas pri la postmilita pola sendependiga kaj kontraŭkomunista konspira movado rezitanta kontraŭ sovetigon de Pollando kaj subalternigon de ĝi al Sovetunio, batalanta kontraŭ sekurecservojn de Sovetunio kaj subalternaj al ili servoj en Pollando.
La muralo laŭ la ideodonintoj rolos kiel memoresprimo pri historio, pri soldatoj rezistantaj kontraŭ Sovetunion kaj proponas modernan patriotismon. La patriotaj medioj de Varmio kreante la muralon pensas pri ĝia eduka kaj instiga valoro por junaj poloj. Krom omaĝmesaĝo sur la muralo aperos figuroj de soldatoj mem. Laŭplane la malkoro de la muralo estis okazonta antaŭ la Festo de la Sendependeco.
El la elsendo 11.11.2014. Legas Milada
Muralo omage al soldatoj rezistantaj
La 11-a de novembro, la Nacia Festo de Pollando
Proksimiĝas la 95-a datreveno de la reakiro de sendependeco fare de Pollando post la 123-jara dispartigo inter la najbaraj ŝtatpotencoj. La datrevenon omaĝos du grandaj marŝoj. La tiel nomata prezidenta „Kune por la Sendependa” kaj la alia „Marŝo de Sendependeco” organizita de naciaj medioj. La prezidenta marŝo okazanta la duan fojon celas esti gaja historia spektaklo. Laŭvoje la prezidento metos florojn ĉe monumentoj de meritiĝintaj poloj. Ĉe la lasta Bronisław Komorowski prezentos porokazan paroladon. Dum la marŝo estos aparte honorita memoro de la insurgentoj de la Januara Insurekcio lige kun ĝia 150-a datreveno pasanta nunjare. La alia, Marŝo de Sendependeco kunorganizita de TutPollanda Junularo kaj Nacia-Radikala Tendaro okazos la 4-an fojon. Florojn oni metos ĉe la monumentoj de Józef Piłsudzki kaj Roman Dmowski. La komuna tramarŝo celas emfazi komunan volon de batalo por forta kaj granda Pollando.
El la elsendo 08.11.2013. Legas Milada
La Pola Nacia Festo la 11-an de novembro
Balotoj en Popolaj Respublikoj de Donecko kaj Luhansko
Lastdimanĉe en respublikoj proklamitaj de porrusaj separistoj en la orienta Ukrainio Donecko kaj Luhansko okazis balotoj de parlamentoj kaj estroj de plenumaŭtoritatoj. Pli frue aŭtoritatoj de ambaŭ regionoj rifuzis okazigon de balotoj al la parlamento de Ukrainio, kiuj okazis la 26-an de oktobro. Post la dimanĉaj balotoj reprezentanto de la rusa parlamento deklaris, ke en ambaŭ regionoj estis elektitaj legalaj aŭtoritatoj kaj la Ŝtata Dumo kunlaboros kun ili. La balotrezultojn ne agnoskas Vaŝingtono nek Bruselo. Laŭ la estro de la unia diplomataro Federica Mogherini ili konsistigas malhelpon sur la vojo kondukanta al paco en Ukrainio. Similan starpunkton reprezentas la aŭtoritatoj de Ukrainio.
Hodiaŭ, t.e. made la ministro por la eksterlandaj aferoj de Ukrainio Pawel Klimkin deklarinte en la la ĵurnalo Bild, rekonkeron de la regionoj de Donecko kaj Luhansko alvokis Okcidenton severigi sankciojn rilate Rusion. La ukraina prezidento Petro Poroszenko deklaris kunvokon de la Konsilio por la Nacia Sekureco kaj Defendo cele priparolon de la situacio post la ne-agnoskataj de Kijevo rezultoj de la balotoj en la orienta parto de la lando.
El la elsendo 04.11.2014. Legas Milada
post balotoj en la orienta Ukrainio
Ĉamoj en Tary-montaro
En la plej altaj polaj montoj Tatry-montaro finiĝis pasintsemajne la nombrado de ĉamoj, kiun efektivigis laborantoj de la Nacia Parko de Tatry-montaro kaj iliaj kolegoj el simila organizo en Slovakio. La rezulto estas rekorda, ĉar oni notis 1400 ĉamojn, kio signifas la kreskon de ĉi tiuj animaloj je 200 ekzempleroj. Tio estas tre pozitivaj rezultoj, ĉar ankoraŭ antaŭnelonge en 1999 en la tuta Tatry-montaro temis nur pri 241 bestoj. En Pollando troviĝas malpli la ĉamoj ol en Slovakio.
La nombrado de ĉamoj en Tatruy-montaro konsistigas la plej malnovan natursciencan monitoradon okazigatan de du ŝtatoj samtempe.
El la elsendo 04.11.2014. Legas Milada
nombrado de camoj
Monumento de Johano Paŭlo la 2-a en Parizo
La 25-an de oktobro ĉe la pariza katedralo Notre Dame estis lanĉita monumento de Johano Paŭlo la 2-a. La solenaĵojn partoprenis la urbestro de Parizo Anne Hidalgo [ani_ dalgo], la arkiepiskopo de Parizo Andre Vingt-Trois [ądre vą-trua] kaj la metropolitestro de Lodzo, arĥiepiskopo Marek Jędraszewski.
La bronza statuo altas 3,6 metrojn kaj pezas unu kaj duonan tunojn. Aŭtoras ĝin kartveldevena skulptisto Zurab Cereteli, kiu donacis ĝin al la Pola Katolika Misio en Francio. La artisto tiamaniere emfazis sian dankemon pro la rolo de Johano Paŭlo la 2-a en la faligo de la sovetunia totalismo. Lia momunmto atendis 4 jarojn ĝustan lokalizon en Parizo. La origina ideo, ke ĝi estu lokita antaŭ la pola preĝejo de la Ĉielpreno de la Dipatrino en 2012 ne estis akceptita de la parizaj urboaŭtoritatoj. La definitiva lokalizodeciso ĉe la skvaro de Johano Paŭlo la 2-a apud la katedralo Notre Dame estis aprobita en julio 2014.
La establita en Parizo en 1836 – laŭ la iniciato i.a. de Adam Mickiewicz – Pola Katolika Misio celis organizon de la spirita kaj socia vivo de poloj, kiuj post la novembra insurekcio de la 1830-a jaro elmigris al Francio. La nuna misio, en kiu servas 120 sacerdotoj sub la gvido de pastro Stanisław Jeż plenumas similajn funkciojn por la pola kolonio en Francio.
El la elsendo 31.10.2014. Legas Milada
Torĉoj de memoro en la okcidenta Pollando
Jam lastdimanĉe sur la terenoj de la okcidenta Pollando – dum la 2-a mondmilito enkorpigitaj en la germanan 3-an Regnon – ebrilis Torĉoj de Memoro. Tiu kampanjo omaĝis la memoron de 40 mil polaj civitanoj murditaj de germanoj dum la unuaj monatoj de la milito. Laŭ la iniciato de la Radio Merkury el Poznano kaj la poznana filio de la Instituto pri la Nacia Memoro oni bruligis torĉojn ĉe informtabuloj omaĝantaj viktimojn de stratpafadoj, ĉe individuaj tomboj de militviktimoj kaj ĉe amastomboj. La torĉoj ekbrulis ankaŭ en malgrandaj loĝlokoj, en la lokoj de la hombuĉado kaj en arbaroj, kie poloj estis amase murdataj. La kampanjo disvolviĝis konforme al la premiso, ke la plej elstara omaĝoakto favore al personoj, kiuj oferis sian vivon por Pollando estas senĉesa memoro kaj revenigado de memoro.
El la elsendo 31.10.2014. Legas Milada
Torcoj de memoro
Pollando ne tro vivkomforta
OECD – Organizaĵo por la Ekonomia Kunlaboro kaj Evoluo komparis la vivkomforton en ĉiuj membraj ŝtatoj, kio estas i.a. ĝia konstanta esplortereno. Laŭ la plej novaj donitaĵoj evidentiĝas, ke Pollando daŭre foras disde la monda elito. Oni faris pritaksojn en 9 kategorioj laŭ la skalo de 0 ĝis 10 poentoj. Pollando ne povas fieri. En la kategorio enspezoj Pollando ricevis 1,3 poentojn, ĉar la meza enspezo de polo superas iom jare 16 mil dolarojn. Tio lokas Pollandon post Ĉehio, Slovakio kaj Greklando. Malgraŭ videbla nudokule leĝejkonstruado Pollando okupas en ĉi tiu kategorio la 34-an lokon antaŭinte sole Turkion kaj Rusion.
El la elsendo 28.10.2014. Legas Tomek
Vivkomforto en Pl lau OECD
Poloj sentas sin feliĉaj
Laŭ septembraj esploroj de esplorinstituto TNS Polska „Feliĉo en la vivo de poloj” rezultas, ke eĉ 91 procentoj da poloj opinias sin feliĉaj. Evidentiĝis, ke en plej signifa grado la feliĉon influas persona vivo, la profesia vivo okupas iun el la lastaj lokoj. Plej granda elcento de feliĉaj poloj vivas en la okcidentaj vojevodioj, ĉar senton esti feliĉaj en la okcidentpomeria kaj en Lubusz-vojevodio deklaris eĉ 97 procentoj de poloj. En grandaj urboj feliĉosenton deklaras nur 88 procentoj de la enketitoj.
Kio kaŭzas la plej grandan feliĉon? La unuan lokon okupas nasko de la infano. Ĉiu dua virino deklaras, ke tio estis ŝia plej feliĉa tago en la vivo. La duan lokon okupas la geedziĝa tago, sed ĉi-rilate pli da viroj ol virinoj deklaras feliĉon. La enketa demando pri sumo, kiu kaŭzus feliĉosenton ĉe la duono de la demanditoj fruktis per difino de 6 mil zlotoj, kiun oni destinus por aĉeti aŭtomobilon, eksterlandan ekskurson, novajn meblojn, por renovigi loĝejon aŭ aĉeti komputilon. La enketo ebligis grupigi la respondintojn laŭ nivelo de ilia feliĉosento kiel: ekstremajn optimistojn, kontentulajn pri sia vivo, malfeliĉulojn sen perspektivoj, societemajn malŝparulojn, entreprenemulojn, bravajn emeritojn, eternajn malkontentulojn.
El la elsendo 28.10.2014. Legas Tomek
Poloj sentas sin felicaj