Novaĵoj

Je 18 procentoj kreskis la nombro de laborpermesoj eldonataj por civitanoj el la aziaj landoj. En 2019 tio estis  69 mil aziaj civitanoj pli ol en 2018. Plej multajn laborpermesojn ricevis nepalanoj pli ol 9 mil kaj civitanaj de Hinda Unio, 8 mil. Sur la listo troviĝas ankaŭ 7400 kartveloj. Tiuj donitaĵoj paliĝas kompare al la nombro de ukrainanoj ricevintaj pasintjare la laborpermeson  en Pollando. En 2019 la laborpermeson ricevis 330 mil ukrainanoj, tio estas je 38 procentoj pli ol unu jaron pli frue.

El la elsendo 02.06.2020. Legas Maciek – 0’42”

Ekspertoj el la Pola Ekonomika Instituto asertas, ke la pandemio grave influos la mondan komercon kaj la formon de la globskalaj liverĉenoj. Malkreskos spezoj, la komerco reakiros regionan karakteron,  kreskos protektismo kaj la rolo de Ĉinio malkreskos. Oni atentigas, ke Covid-19 senmaskigis la malfortaĵojn de la aktuala modelo, en kiu internaciaj korporacioj signifan parton de la plej laborrbaj produktoetapoj lokis en Ĉinio. La problemoj ligitaj kun certigo de liveroj de duonproduktoj el ĉinaj fabrikoj devigas ilin nun serĉi novajn solvojn. Inter ili estos diseriĝo de liverĉenoj, kio plibonigos sekurecon,  transmeto de pli granda parto de la produktado en la proksimecon de la lando, en kiu troviĝas la firmaa sidejo. Tio koncernas aparte strategiajn branĉojn, al kiuj lastatempe oni kalkulas produktadon de medikamentoj. Aparte subiĝema je la postpandemiaj ŝanĝoj estos produktado de komputiloj, elektroniko kaj optikaj elfaraĵoj, de elektraj aranĝaĵoj, motorizo kaj farmacio.

El la elsendo 26.05.2020. Legas Maciek – 1’16”

Lastatempe deputito Marek Jaubiak el Kukiz 15 atentigis pri ĉiam pli da judoj ricevantaj la polajn pasportojn. Se en 2002 la konsulo de Pollando en Telavivo eldonis al civitanoj de Israelo 836 polajn pasportojn, en pliaj jaroj tiu nombro kreskis. En la jaro 2014 temis jam pri 2526 paportoj, kaj ekde la 2015-a jaro tiu nombro superas tri kaj duonan milojn da polaj pasportoj ĉiujare. Novaj polaj civitanoj el Israelo rajtas entrepreni en la Eŭropo Unio laboron kaj studojn, investi kaj gvidi merkatistan agadon sen limigoj. Plimulto de la petintoj ne kaŝas, ke ili ne interesiĝas pri alveno al Pollando,  sed esperas libere veturi, labori kaj studi en aliaj uniaj landoj. Plimultaj personoj klopodantaj akri polan civitanecon apartenas al la tria generacio (malpli al la dua generacio) de personoj, kiuj venis al Isrealo el Pollando. En iuj kazoj ili entute ne konas la polan lingvon. Leviĝis la demando, ĉu judoj el Isrealo, kies prauloj devenas el Pollando por akiri polan civitanecon ne devus plenumi la samajn kriteriojn, kiel poloj loĝantaj en Oriento. Ĉi-lastaj kaj aliaj  por ricevi la Ĉarton de Polo devas pruvi sian ligon kun poleco almenaŭ pere de la baza kono de la pola lingvo kiel la gepatra, devas koni kaj kultivi polajn tradiciojn kaj kutimojn. Temas do pri  egalaj ŝancoj por ĉiuj idoj de la polaj civitanoj,  al kiuj la pola ŝtato devas morale certigi la akiron de la pola civitaneco.

El la elsendo 24.04.2018. Legas Milada – 2’09”

Pollando estas la 4-a en la mondo eksportanto de mebloj. La valoro de la meblo­eksporto en 2014 superis 8 miliardojn da eŭroj. Nia plej granda kliento estas Germanio, kreskas eksporto al Ĉeĥio kaj Francio. Pollando entute en ĉi tiu sfero estas bone notita ne nur en Eŭropo, sed ankaŭ en la mondo. Pasintjare sur ĉiuj merkatoj estis notitaj kreskoj. En la monda rangolisto de meblo­produktantoj Pollando okupas la 7-an lokon preterpasante tiajn branĉo­potenculojn kiel Kanado aŭ Brazilo.

Malgraŭ bonaj rezultoj la pola meblo­produkta sektoro devas zorgi pri daŭra evoluo, ligita kun dezajno, novumoj, konkurenco. Ĝi bezonas ankaŭ politikan apogon por daŭrigi la por­eksportaj klopodojn kaj konstrui novajn meblo­markojn. La polan meblo­produktan sektoron formas ĉ. 24 mil firmaoj, inter kiuj ĉirkaŭ 100 enlaborigas pli ol 250 personojn, ĉirkaŭ 350 havas inter 50-250 laborantojn kaj ĉirkaŭ 1500 dungas 10-50 personojn. La cetera merkato ligita kun la mebloprodukta sektoro apartenas al mikro­firmaoj.

El la elsendo 07.04.2015. Legas Milada

Pasintjare je 7 procentoj kreskis la nombro de turistoj vizitantaj Pollandon kaj ĝi egalis al 6,1 milionoj da personoj. Laŭ la Ĉefa Statistika Oficejo plej multnombre turistoj venis el Germanio, sekve el Britio kaj el Ukrainio. Entute ili mendis preskaŭ 15 milionojn da tranoktoj en turismaj objektoj almenaŭ 10-personaj. Turistoj el Germanio utiligis 5,4 milionojn da tranoktoj,  el Britio preskaŭ 1,1 milionojn. Turistoj el Ukrainio tranoktis en Pollando pli ol 868 mil fojojn. Tiun situacion favoris la geopolitika situacio. Turistoj volas ripozi sekure kaj tio estis unu el la motivoj de kresko de turisma interesiĝo pri Pollando. Aldone ŝanĝigis la percepto de Pollando kiel turisma produkto. Kreskon de turismaj vizitoj favoris en 2016 ankaŭ la kurzo de eŭro, pro kiu Pollando logis eksterlandajn gastojn per favoraj prezoj.

El la elsendo 07.03.2017. Legas Maciek – 1’02”

Preskaŭ unu miliono da loĝantoj de la tiel nomataj  popolaj respublikoj en la regiono de Donecko, alivorte teritorio kontrolata de porrusiaj separatistoj en la orienta Ukrainio disponas pri ukraina bioelktronika pasporto. Bioelektronikajn ukrainajn pasportojn ricevis krome 150 mil personoj loĝantaj sur la aneksita de Rusio Krimeo. Tiuspecaj pasportoj estas eldonataj en Ukrainio ekde 2015. Ili ebligas ekde junio 2017 la sendevizan persontrafikon kun la Eŭropa Unio. En aprilo 2019 la rusa prezideto Vladimir Putin decidis, ke la civitanecon de Rusio povas akiri laŭ faciligita proceduro ankaŭ ukrainanoj troviĝantaj sur la teritorio de Rusio, kiuj iam loĝis en la donecka regiono. La faciligita proceduro  i.a. signifis, ke la koncernatoj ne devas rezigni pri la ukraina pasporto.

El la elsendo 25.02.2020. Legas Milada – 1’19”

Poloj estas malfermaj je ŝanĝo de iuj kutimiĝoj kaj ĉiam pli ofte aplikas profilakton. Ĉiutagaj kutimoj ligitaj kun la manĝado, sporta aktivado aŭ dependiĝoj povas gravagrade influi tumorajn malsanojn. La esploroj konfirmas, ke la maniero kiel kaj kion ni manĝas, kiom ni dormas kaj kiel ni sukcesas superi streson influas la reziston de la organismo. Aktuale polaj ĉiam pli volonte subiĝas al morfologiekzamenoj, USG-ekzamenoj, profilaktaj ekzamenoj. Ĉiu dua polo subiĝas al ili almenaŭ unu fojon jare. Pli ofte virinoj kaj personoj post la 60-a vivojaro. Sed gravas ankaŭ, kiel elmontras specialistoj, pli regulaj memekzamenadoj, kiuj povas malkovri ŝanĝojn en la organismo. Tio koncernas aparte malsanoriskojn je mamkancero kaj testikokancero.

El la elsendo 25.02.2020. Legas Maciek – 0’55”

Sur la tereno de tri komunumoj en la okcidenta Pollando estis malkovritaj novaj provizoj de arĝento kaj kupro, kiuj troviĝas tamen en profundo pli granda ol unu kaj duona kilometroj. Dokumentis ilin kaj konfirmis la kanada firmao, kiu gvidis la serĉlaborojn apud la loko Nowa Sól ses jarojn. La ministan dokumentaron oficiale konfirmis la pola klimatministerio. La geologia dokumentaro de la provizoj „Nowa sól” estis konfirmita por la firmao Zielona Góra Copper, kiu eniras la konsiston de la kanada Miedzi Copper Corp. Temas pri provizoj enhavantaj 848 milionojn da tunoj da ercoj da kupro kaj arĝento, 11 milionojn da tunoj da kupro kaj 36 mil tunojn da arĝento. La elkonstruo de elteriga komplekso estas taksata je ĉirkaŭ 13-15 miliardojn da zlotoj.

El la elsendo 25.02.2020. Legas Milada – 1’14”

Laŭ la donitaĵoj de la pola Oficejo por la Elektronika Komunikado 70 procentoj de poloj utiligas la Interreton. Pli ol 91 procentoj aliras la reton helpe de la poŝtelefonoj. Ilin utiligas pli ol 9 je 10 respondintoj en la oficeja enketado. Pli ol la duono uzas krome en la poŝtelefonoj la bankan aplikaĵon. Iom alie aspektas la situacio, se temas pri senjoroj pli ol 60-jaraĝaj. Nur 30 procentoj de ili uzas la Interreton. Bremsas tion la timo fariĝi viktimo de la reta trompo kaj malkredo pri la kapablo lerni la retouzon. Nur 26,5 procentoj de la senjoroj deklaras la uzon de komputilo. Aliflanke preskaŭ 82 procentoj de poloj en la aĝo de 60 jaroj utiligas poŝtelefonon. Tio ne malhelpas, ke unu kvinono de la senjoroj daŭre disponas pri la firmloka, dratligita telefono. Kiel la motivon pli ol la duono de ili mencias „kutimiĝon”. Preskaŭ 90 procentoj de la instituciaj klientoj disponas pri interretaliro, kiu estas necesa por la komunikado kun la klientoj, por la interna komunikado kaj akirado de necesaj informoj. Laŭ la pola Oficejo por la Elektronika Komunikado pli ol 60 procentoj de la respondintoj konas la difinon „reto 5G”. Plimulto tamen asertas, ke la aktualaj parametroj uzi interreton el ilia firmao ne estas kontentigaj por ĝia apliko.

El la elsendo 18.02.2020. Legas Milada – 2’04”

Pollando notis en 2019 pozitivan bilancon en la eksporto de la agrikulturaj-konsumaj produktoj. Ĝia valoro egalis al 31,4 miliardoj da zlotoj kaj estis je 5,8 procentoj pli bona ol en la jaro pli frua. En ĝia strukturo plej altan pozicion okupis viando, ĝiaj alifaraĵoj kaj porkaro. Pasintjare oni notis ankaŭ pli altan importon kompare al 2018 je 5,2 procentoj. Tiel la saldo de la ekonomia interŝanĝo atingis la valoron de 10 miliardoj 400 milionoj da eŭroj. La polaj nutraĵoj celas unuavice la unian merkaton. Pasinjare la eksporto tien alportis 81 procentojn de la enspezoj pro la eksporto de la agrikulturaj-nutraĵaj produktoj. La ĉefa komerca partnero de Pollando restis tradicie Germanio. Gravaj klientoj de la polaj produktoj estis ankaŭ Britio, Niderlando, Italio kaj Francio. Eksporto al la ceteraj landoj – ekster la Unio kaj la Komunaĵo de la Sendependaj Ŝtatoj – kreskis je 12 procentoj kaj ĝia valoro egalis al 4,3 miliardoj da eŭroj. En ĉi tiu grupo apartan lokon okupis Usono, Saŭda Arabio, Israelo kaj Ĉinio.

El la elsendo 18.02.2020. Legas Maciek – 1’21”

Dum la antaŭnelonga Monda Ekonomia Forumo en Davos oni konsideris la statuson de virinoj kaj viroj unuavice el la ekonomia vidpunkto en la monda skalo. En la egaligo de la seksoŝancoj oni rimarkas pli bonan utiligon de talentoj kaj kapabloj, kio tradukiĝas al akcelita ekonomia evoluo de la mondo. La konkludoj ne estas optimimaj. Malgraŭ ŝanĝoj en la vira-virina egaleco necesa estas ankoraŭ unu jarcento, por ke virinoj egalpaŝu kun viroj konsiderante sian ekonomian pozicion. En la forumo estis prezentita raporto ilustranta diferencojn ĉi-sfere, kiuj nun egalas al 68,6 procentoj. Vera egaleco venos, kiam ĝi estos 100-procenta. La indico pri la ekonomia seksoegaleco kreiĝas baze de detalaj informoj kaj donitaĵoj ilustrantaj la partoprenon kaj la statuson de virinoj kaj viroj en kvar sferoj. Temas pri ekonomio, politiko, edukado kaj sano. Koncerne la mezuradon de la ekonomia statuso oni utiligas tiajn donitaĵojn, kiel ekzemple strukturon de la labormerkato, diferencon en salajroj ĉe la samaj laborpostenoj, altecon de la enspezoj (kun la konsidero de la aĉetopovo en la unuopaj landoj), partoprenon de virinoj ĉe superaj menaĝeraj postenoj. La eduka statuso estas difinata baze de donitaĵoj pri skalo de analfabeteco, kvanto de viroj kaj virinoj atingantaj laŭvicajn eduknivelojn. La pritakso de la sanstato dependas de la prognozata vivodaŭro de virinoj kaj viroj en la unuopaj landoj. La politika pozicio dependas de partoprenoproporcio en la parlamentoj, ĉe la registaraj postenoj. Konsiderante ĉiuj ĉi faktorojn en 153 landoj, en la monda skalo, de multaj jaroj avanas Islando. Sur pliaj lokoj troviĝas Norvegio, Finnlando kaj Svedio. La egalecindico en Islando estas difinita je 88 procentoj. Malgraŭ tre alta partopreno de islandaj virinoj sur la labormerkato kaj ilia kvanto en la firmaaj estraroj kaj en la politika vivo daŭre aperas tie diferencoj ĉe la analogaj laborpostenoj. Pollano ne apartenas al avanuloj, se temas pri la seksa egalecnivelo. La indico egala al 73,6 procentoj estas pli alta ol la meza en la mondo, kiu egalas al 68,6 procentoj, sed metas nian landon voste de la plimulto de la eŭropaj landoj. Analogan nivelon atingis Niderlando kaj Serbio. Temas pri la 40-a loko en la mondo. De la lasta raporto pri ĉi tiu temo Pollando avancis je  2 lokoj kaj ekde 2006 la de egalrajteco pliboniĝis je 5,6 procentoj. El pli detala analizo de la donitaĵoj pri Pollando rezultas, ke la malgrandiĝanta, sed daŭranta diferenco en la statuso de viroj kaj virinoj sekvas unuavice el la ĉeesto en la publika vivo sur altaj postenoj kaj multe malpli forta ekonomia situacio de virinoj. Signifa estas ankaŭ diferenco favore al viroj, se temas pri enspezoj. La fora loko de Pollando se temas pri seksoegaleco ligiĝas krome kun malmulta partopreno de virinoj en strukturoj administrantaj la laborentreprenojn kaj la ŝtaton.

El la elsendo 11.02.2020. Legas Milada – 4’35”

Poloj spertis antaŭ du jaroj veran ŝokon post la decido pri femitaj vendejoj dimanĉe. La ideo celis ebligi al vendistoj – aparte en grandaj komercaj centroj kaj ĉenaj vendejretoj – ĝui dimanĉon en la familia etoso. Pasintjare eblis butikumi nur en la lastaj dimanĉoj monate kaj en kelkaj pliaj, strikte difinitaj kazoj. En 2020  enviviĝis la tria etapo de la reformo, sekve de kiu nur 7 fojojn  en la jaro eblos butikumi dimanĉe. Tiuj limigoj ŝanĝis la kutimojn kaj oni rimarkis, ke klientoj ne rezignas pri butikumado dimanĉe, sed butikumas interrete. Ankaŭ la komerca sektoro reagis je novaj decidoj aplikante alternativajn solvojn por malkreskigi siajn perdojn. Temas plej ofte pri favora varoferto en la tagoj antaŭantaj la nekomercajn dimanĉojn, aparte vendrede. La Pola Konsilio de Komercaj Centroj aperigis en novembro 2019 socidiagnozan raporton. Laŭ ĝi  multaj klientoj estas malkontentaj pro la nekomercaj dimanĉoj, kiuj malebligis al ili pasigi dimanĉon en la komercaj centroj „plurdimensie”. Ili kutimiĝis, ke grandaj komercaj vendogalerioj ebligis al ili  ligi distron kun servoj, dimanĉan tagmanĝon en restoracio kun familia butikumado. La organizantoj elmontris negativajn ekologiajn sekvojn de la pli ofta interreta butikumado. Tio iliaopinie ligiĝas kun multeco de la uzataj pakumoj kaj varliveroj.

El la elsendo 04.02.2020. Legas Maciek – 1’44”

Internacia humaneca organizo Oxfam alarmas, ke sociaj malegalecoj grandiĝas laŭ hororiga ritmo. 1 procento de la plej riĉaj homoj en la mondo dispons pri riĉaĵoj superantaj pli ol duoble la havaĵojn de la cetera homaro. En raporto publikigita antaŭ la Ekonomia Forumo en Davos Oxfam, organizaĵo okupiĝanta pri kontraŭbatalado de malsato kaj helpo en la disvolviĝantaj landoj konstatis, ke registaroj amase malaltigas impostojn de riĉaj personoj kaj korporacioj dum la sektoro de la publikaj servoj estas subfinancita. La raporto atentigas, ke la „ekonomiaj malegalecoj eskapis la kontrolon”. En la 2019-a jaro  2153 miliarduloj havis pli da riĉaĵoj ol 4,6 miliardoj da homoj. Referencante al la esploroj de la Monda Banko Oxfam asertas, ke malkreskigo de malegalecoj havas pli grandan influon je malgrandigo de eksterma mizero ol ekonomia kresko. Laŭ ĝia analizo, se la landoj malgrandigus la enspezmalegalecojn je unu procento jare, tiam en 2030 la nombro de homoj vivantaj en ekstrema mizero malkreskus je 100 milionoj da personoj.

El la elsendo 04.02.2020. Legas Maciek – 1’25”

La pasinta lastdimanĉe religia festo de la Prezento de Jesuo en la Templo estis la okazo doni la atenon al personoj konsekritaj, alivorte gemonakoj en Pollando. La 2-a de februaro kiel Tago de la Konsekrita Vivo estis lanĉita en 1997-a jaro. La polaj gemonakoj konsisitigas ĉirkaŭ 32-milmembran socian grupon. Plimulton konsisitigas virinoj. Temas pri ĉirkaŭ 20 240 mil personoj, inkluzive de 1290, kiuj vivas en izoliteco. Monakinoj gvidas i.a. 400 antaŭlernejojn, 115 elementajn, superelementajn kaj specialajn lernejojn; 79 kleriĝejojn, kie infanoj pasigas tempon ekster la lernejaj okupoj jam post la forlaso de la hejmo, 64 protektoedukajn centrojn, inkluzive de infandomoj, 31 vivofenestrojn (kie eblas lasi bebon kun certeco, ke ĝi ricevos konforman vivprotekton); 29 protektodomojn, 33 manĝejojn por mizeruloj, 47 centrojn, en kiuj oni disponigas al bezonantoj nutraĵojn kaj 72 domojn de spirita koncentriĝo. Ĉirkaŭ 100 monakinoj laboras kun malliberigitoj. Monakinoj aktivas krome en la amaskomunikiloj gvidante ĉirkaŭ 500 interretajn portalojn, ĉirkaŭ 400 fejsbukajn  kaj tviterajn profilojn. Ili havas ankaŭ 6 eldonejojn.

El la elsendo 04.02.2020. Legas Milada – 2’04”

La unia organizaĵo ARLEM alarmas, ke ĉiuminute en Meditereaneon enfalas 30 mil plastaj boteloj. Tio signifas endanĝerigon de la marspecioj, ekosistemoj kaj nutroĉeno, kies parto estas ankaŭ homoj.  Samtempe la meditereanea regiono varmiĝas 20 procentojn pli rapide ol la cetera mondo. La raporto de ARLEM alvokas establi organizon de la meditereaneaj landoj sub la gvido de la Unio. Ĝi kompetentus pri direktivoj validaj por ĉiuj landoj de la regiono. La raporto pro la nuna stuacio kulpigas la aktivadon de homo, prognozante krome, ke en 2050 en la maroj estos pli da plastikaĵoj ol fiŝoj.

El la elsendo 28.01.2020. Legas Krystyna – 0’49”

Dum la lastlundaj solenaĵoj omaĝantaj la 75-an datrevenon de la liberigo de la eksa germana koncentrejo kaj mortotendaro Auschwitz-Birkenau partoprenis ĉirkaŭ 200 eksaj saviĝintaj  malliberigitoj kaj 60 delegacioj reprezentantaj ŝtatojn kaj internaciajn organizojn. Dum la porokazaj solenaĵoj la prezidento de Pollando, Andrzej Duda akcentis, ke la falsado de la historio de la 2-a mondmilito, kontestado de la krimoj de la hombuĉado, neado de holokaŭsto kaj ankaŭ instrumenta utiligado de Auschwitz por kiu ajn celo signifas senhonorigadon de la memoro de la viktimoj. Germanoj establis la koncentrejon Auschwitz por poloj en 1940. Du jarojn poste kreiĝis Auschwitz II-Birkenau, kiel ekstermoloko de judoj. Germanoj murdis tie ĉirkaŭ unu milionon 100 mil virinojn, virojn kaj infanojn, ĉefe judojn, sed ankaŭ polojn, romaojn, sovetuniajn ostaĵojn kaj homojn de diversaj naciecoj. La koncentrejon la 27-an de januaro 1945 liberigis la Ruĝa Armeo. La usona prezidento deklaris la 27-an de januaro 2020 la Nacia Tago de memoro pri la 75-a datreveno de la liberigo de Auschwitz. Li alvokis ĉiujn usonanojn soleni ĉi tiun tagon per specialaj programoj, solenaĵoj, preĝoj kaj rememoroj. La solenaĵojn sur la tereno de la koncentrejo Auschwitz finis komuna interreligia preĝo de kristanoj kaj judoj.

El la elsendo 28.01.2020. Legas Milada – 2’01”

Komisiono por la interna merkato de la Eŭropa Parlamento proklamis antaŭnelonge rezolucion, per kiu ĝi alvokas la Union, ke la evoluigon de la Artefarita Inteligenteco kaj Aŭtomata Alprenado de Decidoj (ADM) akompanu forta protekto de la konsumantoj. Aŭtomata alprenado de decidoj signifas procezojn de decidalprenado helpe de teknologiaj rimedoj sen la homa interveno (ekzemple en la interretaj bankoj). Eŭropaj deputitoj asertas, ke konsumantoj rilatantaj kun la sistemo ADM devas estis konforme informitaj kiel ĝi funkcias, kiel eblas kontakti homon kun decidkompetentoj kaj kiel eblas ekzameni kaj korekti la decidojn de la sistemo. La deputitoj alvokas ankaŭ la Eŭropan Komisionon prezenti leĝdonan propronon, alkonformigontan la uniajn sekurecregulojn rilate al produktoj por protekti konsumantojn. Ili alvokas ankaŭ prilabori taksosistemon de risko ligita kun la Artefarita Inteligenteco kaj Aŭtomata Alprenado de Decidoj. La rezolucipropono estos prezentita al la ŝtatoj membroj kaj Eŭropa Komsiono dum la plej proksima plensesio.

El la elsendo 28.01.2020. Legas Maciek – 1’18”

Hodiaŭ, la 1-an de oktobro pasas la 70-a datreveno de la proklamo de la komunista Ĉina Popola Respubliko. Tiuokaze en Pekino estis planitaj oficialaj solenaĵoj kaj granda militista parado. Ne ĉie regas festa etoso. La ĉinajn aŭtoritatojn enzorgigas la situacio en Hongkongo, kie la daŭrantaj de junio kontraŭregistaraj protestoj elvokis en ĝi  la plej grandan politikan krizon ekde kiam ĝi estis kunigita kun Ĉinio en 1997. Reuter-agentejo reference al diplomatoj laborantoj en Hongkongo informis, ke Ĉinio duobligis en la lastaj monatoj la grandecon de la militista garniozono en Hongkongo ne informante pri tio publike. Lastsabate, en la 5-a datreveno de la tiel nomata ombrelrevolucio, la pordemokrata movado, kiu en 2014 alkondukis al bloko de la urbocentro denove aperis kontraŭregistaraj sloganoj, aŭdiĝis pordemokrataj kantoj, okazis strattumultoj kaj interpuŝiĝoj kun polico. La registaro en Pekino akrigis en la lastaj monatoj retorikon pri protestoj en Hongkongo komprenigante, ke estas ebla militista interveno.

El la elsendo 01.10.2019. Legas Milada – 1’40”

Eĉ 69 procentoj de poloj asertas, ke ilia voĉo gravas en la Unio. La nombro de personoj konvinkitaj pri la reala influo je la funkciado de la Unio kreskis je 13 procentoj dum tri monatoj antaŭintaj la parlamentajn balotojn. La postbalota opinisondado de la unia esplorcentro Eurobarometr analizis ankaŭ problemojn, kiuj motivis la uniajn civitanojn partopreni la balotojn. La polaj respondintoj elmontris ekonomion kaj ekonomian kreskon (41 procentoj), la manieron en kiu la Unio devintus labori estonte (38 procentoj),  homajn rajtojn kaj demokration (32 procentoj). Inter pliaj motivoj poloj menciis sekurecon kaj defendon, kontraŭbataladon de klimataj ŝanĝoj kaj medioprotektadon kaj enmigradon. La balotojn al la Eŭropa Parlamento en 2019 partoprenis 50,6 procentoj de la balotrajtaj civitanoj, je 8 procentoj pli kompare al la lastaj balotoj. Plej granda kresko estis notita en Pollando, en kiu voĉdonis 46 procentoj de la balotrajtaj civitanoj. Temas pri la 22-procenta kresko kaj samtempe la plej alta balotfrekventeco en la historio de la eŭropaj balotoj en Pollando.

El la elsendo 24.09.2019. Legas Krystyna – 1’40”

Lastlunde en Novjorko komenciĝis klimata pintrenkonto antaŭtage de la debato de la Ĝenerala Asembleo de UNo. Partoprenas ĝin estroj de la registaroj kaj ŝtatoj el 60 landoj. Ili prezentas siajn ideojn pri limigo de la emisiado de la forcejaj gasoj kaj plibonigo de porekologia politiko. Pasintjare en la mondo la unuan fojon oni fermis pli da karboelektrejoj ol kreiĝis novaj. Laŭ Boomberg dum la lastaj 10 jaroj la produktado de karboenergio malkreskis en Eŭropo je ĉirkaŭ 25 procentoj, en la Norda Ameriko je 40 procentoj. Samtempe en Azio energio akirata el karbo kreskis je 63 procentoj. Kaze de Pollando la uzo de karbo en la energiproduktado malkreskas, sed daŭre ĝi estas la plej grava fuelo. Merkrede estos publikigita la plej nova raporto de la Internacia Kolektivo pri Klimatŝanĝo pri oceano kaj kriosfero en la ŝanĝiĝanta klimato.

El la elsendo 24.09.2019. Legas Barbara – 1’14”

Laŭ la disponeblaj donitaĵoj de la Ĉefa Statistika Ofiejo pri la spezoj en la eksterlanda komerco la kanada importo al Pollando en 2018 kompare kun 2016 kreskis je 28 procentoj atinginte la valoron de ĉirkaŭ 1,8 miliardoj da zlotoj dum la pola eksporto kreskis je 8 procentoj kaj atinigis la valoron de ĉirkaŭ 5 miliardoj da zlotoj. La kanada importo konsisitigis du dekonojn de procento de la tuta valoro de la pola importo, la pola eksporto egalis al duona procento de la tuta valoro de nia eksporto. Pasintsemajne en la periodaĵo CanadaExport aperis mallonga prolaboraĵo rilatanta al la komerca interŝanĝo inter la Eŭropa Unio kaj Kanado dum preskaŭ du jaroj de la portempa funkciado de la komerca interkonsento CETA. Ĝi enviviĝis la 17-an de septembro 2017 forigante 98 procentojn de doganpagoj en la reciproka komerco.  Eksporto de varoj el Kanado al la Unio dum 21 monatoj kreskis je 9,1 procentoj, importo el la Unio grandiĝis je 18, 1 procentoj. Laŭ la kanadaj donitaĵoj unu el la plej grandaj eksportokreskoj koncernis komercon kun Pollando, kiu kreskis je 22 procentoj ĉefe lige kun tiaj krudaĵoj kiel petrolo, tergaso kaj karbo.

El la elsendo 10.09.2019. Legas Milada – 1’54”

Laŭ la donitaĵoj de la Eŭropa Komisiono pri la 2017-a jaro Pollando, Malto kaj Kipro inter ĉiuj uniaj landoj plej efike batalis kontraŭ perdoj ligitaj kun trompoj pri  la aldonvalora imposto. Por Pollando la agadoj entreprenitaj de la registaro konkretiĝis en rekonstruo de la mastrumado. En la tuta Unio la manko – inter la atendataj kaj faktaj enspezoj lige kun perdoj pro la aldonvalora imposto egalis al 137 miliardoj da eŭroj. Plej grandajn perdojn notis la rumana registaro. Manko pro la aldonvalora imposto egalis al 36 procentoj de ĉiuj impostoenspezoj en ĉi tiu lando. Simile estis en Greklando (34 procentoj) kaj Litovio (25 procentoj). Konsiderante absolutan valoron plej grandan mankon en la aldonvalora imposto notis Italio. Ĝi egalis al ĉirkaŭ 33,5 miliardoj da eŭroj. Manko rilate aldonvaloran imposton malgrandiĝis en 25 uniaj ŝtatoj, en tri ĝi kreskis. La ŝtatoj, kiuj atingis tre bonajn rezultojn kaj signifan malkreskon de la perdoj estis Malta, kie ĝi malkreskis je 7 procentoj, Pollando, kie ĝi malkreskis je 6 procentoj kaj Kipro, en kiu malkresko egalis al 4 procentoj.

El la elsendo 10.09.2019. Legas Milada – 1’53”

Kiel ni jam informis, morgaŭ la 7-an de septembro 2019 en Pollando okazos laŭvica, la jam 8-a Tago de la Nacia Legado. Ekde la komenco patronecas al ĝi la polaj prezidentoj, ekde 2015 la prezidenta paro Andrzej kaj Agata Duda. La inaŭgurita en 2012 socia kampanjo popularigas la konon de la nacia literaturo en la vastaj sociaj rondoj, dum kiu ampleksaj fragmentoj de la elektitaj verkoj estas legataj publike,  ankaŭ en la amaskomunikiloj. Por la nuna tago estis elektitaj 8 polaj noveloj aŭtoritaj de Eliza Orzeskowa, Maria Konopnicka, Bolesław Prus, Bruno Schulz, Władysław Reymont, Stefan Żeromski, Henryk Sienkiewicz kaj Henryk Rzewuski. Ankaŭ nunjare al la evento kontribuos landaj kaj eksterlandaj esperantistoj.  Bjalistoka E-Societo tiuokaze lanĉas sabate la E-version de la proponitaj por la nuna jaro noveloj. En Krakovo estos lanĉita E-traduko de la novelo de Henryk Sienkiewicz „Sachem”. En la porokaza renkontiĝo partoprenos tradukintino Maria Majerczak kaj la aŭtorino de la kovrilpaĝo Barbara Jeziorek. La eventon riĉigos profesia muzika kadro en kiu Izabela Jeziorek kantos en Esperanto. Al la popularigo de la Tago inter eksterlandaj esperantistoj aparte kontribuis/as Maria Majerczak. Ĵus aperis ŝia broŝuro „Esperantistoj en la pola NACIA LEGADO 2016 – 2018 Invito por 2019”. Ĝi bildigas tiujn aktivadojn entreprenitajn tra la mondo en la jaroj 2016, 2017 kaj 2018 listigante la rilatajn aranĝojn en pluraj landoj, fotojn, spertojn, ligojn al filemtoj, informojn pri ilia eĥo en memovadaj amaskomunikiloj, oficialajn konfirmojn kaj reagojn en la formo de dankleteroj kaj porokazaj librodonacoj. Estas cititaj tradukitaj vortoj de la pola prezidenta paro pri la esperantista kontribuo dum la solenaĵo sumiginta la Nacian Legadon en 2018. La rete legebla kaj elŝutebla broŝuro de Maria Majerczak povas servi al esperantistoj kiel inspiro por ilia priliteratura aktiviĝo lige kun la pola Tago de la Nacia Legado.

El la elsendo 06.09.2019. Legas Barbara – 2’53”

Lunde finiĝis la oficiala vizito de la usona vicprezidento Mike Pence, kiu venis al Pollando por la solenaĵoj de la 80-a datreveno de la eksplodo de la 2-a mondmilito. Antaŭ la forflugo la usona gasto renkontiĝis kun la ĉefministro Mateusz Morawiecki. Ambaŭ politikistoj subskribis en la ĉefministra kancelario deklaracion pri sekureco de la konstruata reto 5G. La telekomunika reto de la kvina generacio estas nova, intense disvolviĝanta telekomunika normo, kies celo estas grandigi la rapidecon de la transmisiado de donitaĵoj kompare kun nunaj retoj 4G. La nova teknologio akcelos i.a. evoluigon de la interneto IoT, de la telemedicinaj servoj, aŭtomataj veturiloj kaj inteligentaj urboj. Post la subskribo la sekva paŝo estas sciencaj esploroj por krei sekureckadron por la nova reto de la poŝtelefona telefonio. Tio ligiĝos kun elekto de konkreta telefonia liveranto. Pasintĵaŭde la ĉefministro Morawiecki gastis en Svedio. Dum sia vizito li esprimis la konvinkon, ke la sveda Ericsson  decidis jam pri sia investaĵo  en Pollando lige kun la teknologio 5G.

El la elsendo 03.09.2019. Legas Krystyna – 1’25”

La lasta semajnfino en Pollando pasis sub la omaĝsigno pri la 80-a datreveno de la eksplodo de la 2-a mondmilito kaj ĝiaj viktimoj. I.a. ili okazis en la lokoj kiel unuaj atakitaj de germanoj frumatene de la 1-a de septembro 1939 – la Promontoro Westerplatte kaj la urbo Wieluń. La ĉefaj solenaĵoj okazis la 1-an de septembro en Varsovio. La ĉefparoladojn sur Piłsudzki-placo, kie troviĝis reprezentantoj de pli ol 40 ŝtatoj, inter kiuj estis la germana kanceliero Angela Merkel,  faris la prezidentoj de Pollando kaj Germanio – Andrzj Duda kaj Franz-Walter Steinmeier kaj la vicprezidento de Usono Mike Pens. Iliaj elpaŝoj reliefigis la historian veron pri la viktimoj – 6 milionoj da polaj civitanoj murditaj de germanoj kaj sovetunianoj. Kiel enorme gravaj estis akceptitaj la vortoj de la germana prezidento deklarinta plenan respondecon de la germana nacio pro la eksplodo de la 2-a mondmilito. La la gvidmotivo de la solenaĵoj estis la vortoj „Memoro kaj Averto”, kiuj aperis sur la rubando de la florkrono, kiu en la nomo de ĉiuj delegacioj estis metita ĉe la Tombo de Nekonata Soldato. Ili estas gravuritaj sur la sonorilego la unuan fojon eksoninta fine de la solenaĵo post 21 kanonaj salutpafoj, kiam per ĝia koro memore kaj averte frapis la pola, germana prezidentoj, la usona vicprezidento kaj reprezentantoj de ĉiuj ŝtataj delegacioj.

El la elsendo 03.09.2019. Legas Barbara – 1’56”