Novaĵoj

La urbo Świnoujście ricevis rimedojn el la unia Operaca Programo Infrastrukturo kaj la Medio 2014-2020 por elkonstrui tunelon, kiu ligos la insulojn Uznam kaj Wolin. Temas pri 85 procentoj de la valoro de la tuta investaĵo, 15 procentojn de la kostoj la urbo kovros el la propraj buĝetaj rimedoj. La longeco de la tuta investaĵo egalos al ĉirkaŭ 3,4 kilometroj. La longeco de la tunelo egalos al 1,44 kilometroj kaj enhavos la dudirektan aŭtovojon. Ĝia diametro egalos al 12 metroj. Funkcios krome la evakua tunelo. La unuaj aŭtomobiloj trafikos laŭe de ĝi lime de la 2021-a kaj 2022-a jaroj. Dum la unuaj kvin jaroj la uzo de la tunelo estos senpaga. Świnoujście estas la unusola urbo en Pollando situanta sur kelkdek insusloj el inter kiuj nur tri estas enloĝataj. Sur la insulo Uznam troviĝas administra-serva centro kaj apudmara kvartalo kun turisma-kuracloka infrastrukturo. Loĝas tie 80 procentoj de la loĝantoj de Świnoujście. La urbo disponas pri pramoj, sed ne havas konekton kun la reto de la landaj vojoj.

El la elsendo 31.01.2017. Legas Tomek – 1’19”

La Sejmo proklamis leĝon pri nova akvovojo tra la Vistula Remparego situanta ĉe la sudorienta bordo de la Gdanska Golfo (La norda Pollando). La nova akvovojo ligos la Gdanskan Golfon kun la Vistulrivera Akvobaseno. Ĝia konstruado komenciĝos en 2018 kaj daŭros ĝis la 2022 kaj ĝia kosto egalos al ĉirkaŭ 800 milionoj da zlotoj devenantaj el la ŝtatbuĝeto. Laŭ la projekto la naviga kanalo longos mil tricent metrojn kaj estos profunda 5 metrojn. Tio ebligos ennavigi la havenon en Elbląg marajn ŝipojn. La kanalo estos grava investaĵo por Elbląg, kiu fariĝos tiel la 5-a plenmara haveno en Pollando post Szczecin, Świnoujście, Gdynia kaj Gdańsk. Ĝi gravos por la orienta Pollando kaj ankaŭ por niaj orientaj najbaroj Belorusio kaj Ukrainio.

El la elsendo 28.02.2017. Legas Milada – 1’04”

La pola Sejmo amendis la punkodon, sekve de kio estos severigitaj punoj pro pezaj deliktoj kontraŭ la vivo, sano kaj libereco de la infanoj.  Kiam la nova leĝo enviviĝos kiel delikton oni traktos ankaŭ la neinformon de la punorganoj pri delikto kontraŭ la infanoj. La leĝo estis proklamita dank’ al la kunlaboro de la Oficejo de la Aferprezentanto de la Infanaj Rajtoj kaj la Prezidenta Kancelario de Andrzej Duda, kiu estis la formala ideodoninto de la projekto. Rezulte de la amendo estas severigotaj punoj i.a.pro vundo, forkonduko de la infano, ĝia forlaso aŭ pro infankomerco.

El la elsendo 28.02.2017. Legas Tomek – 0’40”

Laŭ la raporto de la Nacia Instituto pri la Publika Sano pri la vivolongo de poloj decidas klereco. Diplomita 30-jarulo vivas pli ol 12 vivojarojn pli longe ol lia samaĝulo finanta la lernadon sur la nivelo de la profesia lernejo. La sanstato de kleraj poloj en Eŭropo nur nesignife diferencas disde la sansato de similaj personoj en Okcidento. Grava diferenco aperas inter poloj malpli kleraj kaj iliaj samaĝuloj en la Okcidenta Eŭropo. Laŭ polaj esploristoj neniu alia socia faktoro tiel forte influas la sanstaton de poloj kiel la klerecnivelo. La plej grandaj diferencoj speguliĝas en la vivlongo. Ekde la komenco de la 90-aj jaroj poloj vivas ĉiam pli longe. Polinoj meze 82 jarojn, poloj 74 jarojn. La unuan fojon oni esploris la dependecon inter la vivolongo kaj klereco. Influas tion tiaj faktoroj kiel pli vastaj konoj pri la sanfavoraj kondutoj kaj la kapablo utiligi la sistemon de la sanprotekto kaj profilakto. Similajn kondludojn esploristoj de la Nacia Instituto tiras el statistikaj donitaĵoj pri obezeco kaj nutromaniero de poloj aŭ tabakfumado. Ekzemple obezon suferas ĉiu kvara polino kun baza klereco. Inter plej kleraj polinoj tiun problemon frontas nur 10 procentoj de ili. Inter viroj 14 procentoj de kleraj poloj suferas obezecon kaj eĉ 20 procentoj de tiuj, kiuj sian klerecon limigis al la profesinivela eduko.

El la elsendo 21.02.2017. Legas Milada – 1’40”

En 2018 ĉiuj polaj lernejoj estos konektitaj per la Interreto en la kadro de komuna Tutlanda Eduka Reto (OSE). La projekto realigata de la ministerioj por la bitigado kaj por la nacia klerigo ligos ĉirkaŭ 30, 5 mil polajn lernejojn kaj certigos al ĉiuj infanoj lernanataj en Pollando egalajn klerigŝanĉojn. La virtuala reto OSE estos financita el la komercaj rimedoj kaj el la publikaj rimedoj, aparte Operaca Programo Pollando Bitigita. La aldonaj rimedoj estis destintaj por la kodigoinstruado al instruistoj kaj lernantoj, ĉefe en la kamparaj kaj kamparaj-urbaj medioj. Ekde la pasintjara aprilo NASK, t.e. Scienca kaj Akademia Komputila Reto gvidas enkondukan programon OSE en la mazovia kaj podlahiaj vojevodioj. Ĝi ĉirkaŭprenas per la bita reto  kun la rapideco ĝis unu gigabajto je sekundo 26 lernejojn. Ĉiuj kostoj ligitaj kun la funkciado de OSE, inkluzive de livero de la servoj al la lenejoj en la unuaj jaroj estos kovritaj el la ŝtata buĝeto.

El la elsendo 21.02.2017. Legas Milada – 1’28”

La pola ŝtato pro la deliktoj sekvantaj el trompoj ligitaj kun la aldonvalora imposto perdas miliardojn da zlotoj. Nur en 2015 ili sumiĝis al preskaŭ 40 miliardoj da zlotoj. Dank’ al la amendo de la Punkodo subskribita lastlunde de la prezidento, Andrzej Duda la batalo kontraŭ trompistoj estos pli efika kaj la punoj pli severaj.

Pro la falsado de fakturoj pri aldonvalora imposto minacas ekde nun puno de eĉ 25-jara mallibereco. Punoj estas proporcioj al la skalo de la perdoj, suferitaj de la ŝtato. La amendo listigas gamon de novaj kategorioj, kiel prezentado de fikciaj fakturoj pri la aldonvalora imposto, falsado de ili kaj alifarado por akiri materialajn profitojn. Se la falsa fakturo rilatas al kvoto pli ol 5-miliona la antaŭvidita puno egalas al mallribeceo inter 3 kaj 15 jaroj. La falsado koncerne sumon pli ol 10-milionan estas minacita eĉ per 25-jara mallibereco. La leĝo ekvalidos la 1-an de marto 2017. Krom la amendo en la Punkodo ĝi enkondukas sanĝojn en la leĝoj pri polico, Centra Kontraŭkorupta Oficejo, Limgardistaro, Militista Ĝandarmaro kaj fiska kontrolo.

El la elsendo 14.02.2017. Legas Krystyna  kaj Barbara – 1’34”

La pola mastrumado en 2017 estos unu el ses plej rapide evoluantaj en la Eŭropa Unio. Tio sekvas el la prezentitaj lastlunde bazaj makroekonomiaj donitaĵoj koncerne la 2016-n jaroj kaj el la prognozoj por la nuna jaro.

La Komisiono konfirmis, ke pasintjare la pola Landa Pordukto Brutte (LPB) kreskis je 2,8 procentoj, kio estas rezulto identa kun la publikigita antaŭnelonge de la Ĉefa Statistika Oficejo. La Komisiono sciigis ankaŭ, ke la deficito de la publikaj financoj egalis nur al 2,3 procentoj de la LPB kaj estis la plej malalta ekde 2007. Laŭ unu el la fiskaj kriterioj de Maastricht-Traktato ĝi ne povas superi 3 procentojn. La deficito tamen estos envere je la duona procento pli alta, ĉar kiel atentigis Eurostat Pollando devas partigi 10 miliardojn da zlotoj de la buĝetenspezo pro la vendita frekvenco LTE. Malgraŭ tio la deficito ne superos Maastricht-kriterion.  Multe pli optimisma estas la prognozo de la Eŭropa Komisiono rilate la ekonomian kreskon en Pollando en la nuna jaro. Laŭ ĝi la LPB egalos al 3,2 procentoj, kio lokas Pollandon inter la ses plej rapide evoluantaj uniaj mastrumadoj.

El la elsendo 14.02.2017. Legas Krystyna  kaj Barbara – 1’35”

Lastvendrede komencis funkcii Pola Agentejo por Investaĵoj kaj Komerco. Ĝia celo estas ne nur la logado de investaĵoj al Pollando, sed ankaŭ helpo al polaj firmaoj eksterlande. Tiucele en la planoj estas funkciigo de 70 polaj komercaj oficejoj en la tuta mondo por diversigi la polan eksporton. La unua funkcias jam en Nairobi, kie i.a. instaliĝis la pola Ursus. Tio estis ebla dank’ al speciala kredito donita de la pola registaro. La agentejo ne rezignas ankaŭ pri sia origina misio, tio estas helpado al la eksterlandaj investantoj, kiujn bezonas la pola mastrumado. Nunjare la buĝeto de la Agentejo egalas al 36 milionoj da zlotoj, perspektive ĝi kreskos ĝis 200 milionoj.

El la elsendo 07.02.2017. Legas Krystyna – 0’54”

La estro de la germana registaro, kanceliero Angela Merkel marde faras viziton en Varsovio. Laŭ PAP-agentejo per sia vizito kancelieto Angela Merkel donas la signalon, ke ŝi interesiĝas pri plibonigo de la rilatoj kun Pollando, pri kio interesiĝas ankaŭ la pola registaro. Angela Merkel renkontiĝas kun la pola ĉefministro Beata Szydło kaj la prezidento de Pollando Andrzej Duda. La temo de la interparoloj estas i.a. aferoj ligitaj kun la eksterlanda politiko kaj politiko de sekureco. En la planoj de ŝia vizito estas renkontiĝo kun la prezidanto de Juro kaj Juteco, Jarosław Kaczyński, kiu estis planita en la varsovia hotelo Bristol. Inviton por la renkontiĝo kun la germana kanceliero en la germana ambasado en Varsovio ricevis la prezidantoj de la opoziciaj partioj Civitna Platformo, Grzegorz Schetyna kaj de la Pola Kamparana Partio, Władysław Kosiniak-Kamysz. Ambaŭ partioj kune kun CDU, kiun prezidas Angela Merkel troviĝas en la Eŭropa Kamparana Partio.

El la elsendo 07.02.2017. Legas  Milada – 1’24”

La unia programo de la studenta interŝanĝo Erasmus solenas nunjare la jubileon de sia 30-jariĝo. Laŭ la plej novaj donitaĵoj de la Eŭropa Komisiono en 2015 partoprenis ĝin 678 mil personoj kaj ilia nombro daŭre kreskas. En la daŭro de la 30-jara funkciado el la programo de studenta interŝanĝo ĝi evoluis al komplika programo financanta agadojn celitajn por junularo, edukado kaj evoluigado de la eŭropa identeco. Krom projektoj ligitaj kun la supera eduksistemo ĝi rilatas ankaŭ al volontulado, sporto aŭ socia integriĝo de enmigrantoj. Vastiĝis ankaŭ la geografoa bazo de la programo  de 11 ŝtatoj en 1987 ĝis 33 aktuale (ĉiuj uniaj landoj plus Turkio, Makedonio, Norvegio, Islando kaj Liĥtenŝtejno). Pri la sukceso de la programo, kiu de tri jaroj nomiĝas Erasmus+ atestas tio, ke en 2015 kadre de la programo 678 mil personoj forveturis eksterlanden por studi, labori aŭ volontuli. Samjare la unio investis 2,1 miliardojn da eŭroj en 19 600 projektojn, kiujn partoprenis 69 mil organizoj. En 2015 la sfero de Erasmus+ krome vastiĝis. La unuan fojon en la historio oni ebligis al institucioj de la supera eduksistemo interŝanĝi studentojn kaj laborantojn kun ekstereŭropaj altlernejoj, kion utiligis pli ol 28 mil personoj. La plej multnombraj partoprenantoj de Erasmus devenas el Francio, Germanio kaj Hispanio. Aliflanke Hispanio, Germanio kaj Brito estas landoj, kiuj akceptas kadre de la programo plej multajn personojn. 94 procentoj de Erasmus-partoprenantoj asertas, ke dank’ al la programo gramdiĝis iliaj kapabloj kaj 80 procentoj sentis, ke la partopreno en la programo influis tre pozitive iliajn eblojn de profesia kariero. Ĉiu tria persono staĝanta kadre de Erasmus+-programo ricevas laborofreton de enteprreno, kiu akceptis lin/ŝin por la staĝo. Eŭropa Komisiono premisas, ke en la jaroj 2014-2020 la programon utiligos 4 milionoj da personoj. La buĝeto de Eramus + por tiu periodo egalas al 14,7 miliardoj da eŭroj.

El la elsendo 31.01.2017. Legas Milada – 1’40”