Kulturkroniko

Unikan ŝanĉon viziti la Oran Kapelon en la katedralo de Poznań (la okcidenta Pollando) kaj kliniĝi antaŭ la sarkofagoj de la unuaj regantoj de Pollando havos la fideluloj partoprenantaj tagmezan sanktan meson la 11-an de novembro. Kutime eblas enrigardi ĝian internon nur tra ornama krado. La tereno de Ostrów Tumski, sur kiu troviĝas la katedralo, estas la plej malnova kaj unu el la plej valoraj historie partoj de Poznano. Ĝi fariĝis la sidejo de la unuaj regantoj de Pollando en la 10-a jarcento. Princo Mieszko la 1-a establis tie sian palatinum, kastelon. Sur ĉi tiu tereno kreiĝis la unua katedralo, ĉe kiu en 968-a jaro estis establita la unua en Pollando episkopejo. La Ora Kapelo el la komenco de la 19-a jarcento estas la plej malnova kaj plej granda nekropolo de la polaj regantoj el la unua Piast-dinastio. Troviĝas tie la sarkofagoj de Mieszko la 1-a, Bolesław Chrobry, Przemysław la 2-a, Mieszko la 2-a, Kazimierz Odnowiciel, Władysław Odonic, Bolesław Pobożny kaj Przemysł la 1-a. La bizancostila kapelo laŭ la projekto de la pola, italdevena arkitekto Franciszek Lanci kreiĝis en la jaroj 1836-37. Vid-al-vide al la sarkofagoj de la princo Mieszko la 1-a kaj la reĝo Bolesław Chrobry staras la bronzaj statuoj de ambaŭ regantoj aŭtoritaj de Christian Rauch. En la kapelo troviĝas i.a. altaro kun bildo de la Ĉielpreno de Dipatrino kaj pentraĵo de Edward Brzostowski „Bolesław Chrobry kaj Oto la 3-a ĉe la tombo de sankta Wojciech”. La volbon ornamas la figuro de Dio-Patro kaj bildoj de polaj sanktuloj. La mozaikan plankon de la kapelo faris Liborio Salandri el Venecio. Kiel dirite, la Ora Kapelo estas malfermata nur lige kun la plej eksterordinaraj eventoj. La lasta okazis lige kun la 1050-jariĝo de la bapto de Pollando en 2016.

El la elsendo 09.11.2018. Legas Maciek – 2’11”

La koruso de la Silezia Operejo el Bytom (la suda Pollando) partoprenos la internaciajn solenaĵojn en Parizo ligitajn kun la 100-jariĝo de la fino de la 1-a mondmilito, kiuj okazos semajnfine.  Ĝi estis invitita de Cité de la musique – Philharmonie de Paris por partopreni ĉi tiun eksterordinaran artan projekton. La muzika estrecon super la Orkestro de la Pariza Filharmonio transprenos la arta direktoro de la Silezia Operejo, Bassem Akiki. Kadre de la projekto estis preparita la muzika spektaklo de Nicholas Lens „Shell shock, a requiem of war”. La temaro de la spektaklo oscilas ĉirkaŭ la posttraŭmata streso, kiun spertis la revenantaj el la milito soldatoj. Ĝia mesaĝo rilatas al la globskala alvoko por humanismo kaj zorgo pri paco. La parizajn solenaĵojn partoprenos reprezentantoj de la registaroj kaj ŝtatestroj.

El la elsendo 09.11.2018. Legas Milada – 1’12”

Ĝis la fino de januaro 2019 en la Palaco de Episkopo Eram Ciołek en Krakovo eblas rigardi 6 bildojn ilustrantajn la vivon de sankta Katerina Aleksandria kaj aliajn verkojn de Hans Suess el Kulmbach por la reĝa Krakovo. Inter tiuj aliaj de la renesanca germana artisto troviĝas la restaĵoj de la Mari-tema triptiko. Temas pri la troviĝanta  konstante „Fuĝo al Egipto” el la Paŭlana Klostro, la bildo de s-ta Katarina Aleksandria en la Muzeo de Czartoryski-princoj kaj retablo ilustranta la historon de s-ta Johano Evangelisto, pli precize predelo bildiganta lian eniron en tombon el la krakova Maria-baziliko. La kernajn ekspoziciverkojn kompletigas elektitaj pentraĵoj de aliaj germanaj artistoj laborantaj por Krakovo en la komenco de la 16-a jarcento, kiel Michael Lancz kaj Georg Pencz, orumitaj artverkoj en Nurimbergo. Ĉio ĉi proksimigas la tiuepokajn ligojn inter Krakovo kaj Nurimbergo reliefigante la brilon de la ĉefa urbo de la Pola Reĝolando dum la regado de Sigismundo la 1-a Maljuna. 

El la elsendo 02.11.2018. Legas Maciek – 1’18”

Meze de oktobro Kazuyasu Kimura malkovris en Krakovo la memortabulon honore al sia avo, Bronisław Piłsudzki. Li estis pola Siberiekzilito, etnografo, elstara esploristo de la popoloj kaj kulturoj de la Fora Oriento, la frato de marŝalo Józef Piłsudzki. Nunjare pasas lia 100-a mortodatreveno. La tabulo troviĝas sur la muro de la domo, en kiu ambaŭ loĝis. Tiu ĉi solenaĵo estis unu el eventoj de la okazanta en Krakovo 4-a Internacia Scienca Konferenco dediĉita al la sciencaj atingaĵoj de Bronisław Piłsudzki, kiun partoprenis renomaj specialistoj pri sciencoj kaj kulturoj de la Fora Oriento, pri la atingaĵoj de Bronisław Piłsudzki. Ĝis la 20-a de januaro 2019 en la krakova Muzeo de la Japana Arto kaj Kulturo Manggha funkcias ekspozicio „Ajnoj, polaj Montaranoj kaj Bronisław Piłsudzki”.

El la elsendo 02.11.2018. Legas Maciek – 0’58”

Faksimilo, alivorte originalfidela kopio  de la Vroclava Psalmaro el ĉ. la 1265-a jaro riĉigis la kolektojn de la Urba Muzeo en ĉi tiu suda urbo de Pollando. Ĝia originalo troviĝas en la kolekto de Fitzwilliam Museum de la brita Cambridge. La Psalmaro kreiĝis laŭ la mendo de Anna Primislida (1204-1268), la edzino de la silezia, Piast-dinastia – princo Henriko la 2-a Pia. Ĝi konsistas el 294 paĝoj kun riĉaj ilustraĵoj sur la ora fono, kreiĝintaj en la rondo de Giovanni di Gaibana el Padovo (Italio). La manuskripto memoriganta la porteblan galerion de pentraĵoj el la limo de diversaj artaj tradicioj estas esprimo de la mecenateco kaj politikaj ambicioj de la princa paro. Ĝi estas unu el la plej riĉe ilustritaj psalmaroj konserviĝintaj el la mezepoko. La faksimilon faris laŭ la originalo specialistoj el la eldonejo Quaternio en la svisa Lucerno. Ĝian kongruecon kun la originalo konfirmis kuratoroj el la kembriĝa muzeo atestante tiel pri ĝia muzea valoro.

El la elsendo 26.10.2018. Legas Tomek – 1’18”

En la ĵusaj tagoj kadre de la 12-aj Tagoj de Japanio ĉe la Varsovia Univesitato en la Biblioteko de la varsovia Reĝa Kastelo funkciis ekspozicio de ikebano laŭ la tradicio de Ikenobō sub la titolo „Formo de libereco”. La unua en Pollando profesia ekspozicio de la ikebano Ikenobō sub la gvido de profesoro Katsuhito (kacuhito)Kurata referencis al la 100-a datrveno de la regajno de suvereneco fare de Pollando. Ĉiuj verkoj estis kreitaj en stiloj, kiuj permesis al la kreantoj plenan esprimliberecon (rikka – moderna, shōka – moderna, libera stilo). Inter aliaj eventoj akompanaj al la ekspozicio – sub la patroneco de la Japana Ambasado en Pollando – okazis laborrenkonto kun te-prepara  rito chanoyu kaj te-regalo kaj la spektaklo shimi kun dancoj de la teatro nō.

El la elsendo 26.10.2018. Legas Gabi – 1’08”

En la Artinstituto de la Pola Sciencakademio de Varsovio ĝis sabato daŭras la 47-a Muzikologia Konferenco de la Asocio de Polaj Komponistoj „Pasinteco en muziko, muziko fronte al la tradicio”. En la vendreda 6-a sesio gvidita de J. Katarzyna Dodak-Kozicka,  Arleta Nawrocka-Wysocka  proksimigis la repertuaron de polaj luteranaj kantlibroj laŭ kompara perspektivo; Michał Jaczyński prelegis pri la kolekto de  Salomon Sulzer „Schir Zion”,  kiel fundamento de nova tradicio de la juda muziko; Marek Nahajowski en la prelego riĉgita per sonfragmentoj proksimigis la signifon de la vortoj „Ni kunvenas kunkantante” reference al la muzikepokaj kantoj en la E-muzika kulturo.  Bożena Lewandowska prelegis pri la historiaj kaj milittemaj veftoj en la polaj urbfolkloraj kantoj. La altkvalita viedo-aŭda prelego de Marek Nahajowski en la prelego riĉgita per sonfragmentoj prolsimiginta la signifon de la vortoj „Ni kunvenas kunkantante” reference al la muzikepokaj kantoj en la E-muzika kulturo elvokis aparte viglan reagon de la publiko.

El la elsendo 26.10.2018. Legas Barbara – 1’36”

Dum la tuta semajno en la Ŝekspira Teatro de Gdansko (la norda Pollando) daŭris Ĉina Semajno, kiun partoprenis 80 artistoj el Ĉinio. En la programo estis prezentitaj kvar spektakloj, inkluzive de Kunqu, unu el la plej malnovaj formoj de ĉina opero, ekspozicioj kaj filmprezentoj. La Ĉina Semajno, kreiĝinta dank’ al la kunlaboro de la gdanska teatro kun la aŭtoritatoj de  Ŝanhajo,  por la unua fojo proksimigis al la gdanskanoj ĉinajn tradiciajn kaj modernajn artojn same adresitajn al plenkreskuloj kiel ankaŭ infanoj. Unu el la plej grandaj atrakciaĵoj estis la spektaklo de la opero Kunqu „Mi, Hamleto”,  en kiu artisto Zhang Jun – plenumis kvar rolojn de Hamleto, Ofelia, La Spirito de la Patro kaj Sepultanto. Zhang Jun estis en 2011 proklamita kiel Artisto por Paco de Unesko.  Se temas pri aliaj spektakloj de ŝanghajaj artistoj la tiea pupteatro prezentis la spektaklon „La magio de pupoj”. Centro de la Dramartoj enscenigis la spektaklon „Blanka serpento”, rakontantan en moderna maniero pri la tradicia legendo de la Dinastio Tang – dum Danclernejo pretigis la spektaklon „La Vespero de la Tri Reĝoj”.

El la elsendo 19.10.2018. Legas Maciek – 1’26”

Ĉi-somere la Muzeon de la Bierfarejo en Żywiec (la suda Pollando), kiu funkcias de 11 jaroj,  vizitis la unumiliona gasto. Ĉiujare venas tien ĉirkaŭ 90 mil vizitantoj. La Muzeo funkcias en la historiaj keloj de la bierfarejo, en kiuj iam oni ripozigis la drinkaĵon. La muzeaj salonoj plenas je eksponaĵoj bildigantaj pli ol la 160-jaran historion de la bierfarejo. Temas i.a. pri vitraj akcesoraĵoj kiel boteloj kaj drinkpokaloj kaj iamaj varbafiŝoj, reklamafiŝoj. En la muzeo estis rekreita ankaŭ la loka strateto el la epoko, kiam Żywiec troviĝis en la aŭstra aneksoparto. Eblas en ĉi tiu parto de la muzeo viziti la bierdrinkejon, en kiu multmedia bierservanto rakontas pri bierkvalitoj. Estas rekreita ankaŭ la interno de elita bierdrinkeja bufedo el la 30-aj jaroj de la 20-a jarcento.  La Muzeo troviĝas ĉe Eŭropa Itinero de la Historia Heredaĵo. La bierfarejo en Żywiec estis establita en la mezo de la 19-a jarcento fare de arkiprinco Albrecht Frederiko Habsburg, kiu kiel princo de Cieszyn (ekde 1947) estis pledanto por la industria evoluo de la regiono. La registro de la bierfarejo de Żywiec kaj la unuaj litroj de la ora drinkaĵo estis venditaj en 1856.

El la elsendo 12.10.2018. Legas Barbara kaj Gabi – 1’15”

Centojn da surrokaj pentraĵoj, inter kiuj la plej malnovaj povas estis dekkelkmiljaraj malkovris la pola arkeologo Maciej Grzelczyk sur la tereno de la rezervejo Swaga Swaga en Tanzanio. Inter la plej interesoj estas pentraĵoj prezentantaj meteoritojn kaj kometojn. La rezervejon Swaga Swaga en la regiono  de  Kondoa en la centra Tanzanio enloĝas i.a. leonoj, elefantoj kaj ĝirafoj.  Ĝi foras disde grandaj  urboj kaj ne estas eloĝata, ne atingas ĝin multaj eksterlandaj ekskursoj. Ĝuste tie inter rokrifuĝejoj  la arkeologo el la Instituto pri Religiografio de la Jagelona Univeristato en Krakovo malkovris amason da surrokaj pentraĵoj. Nur dum la nunjaraj esploroj estis identigitaj pli ol 50 lokoj,  kun dekoj kaj eĉ kelkfoje centoj da diversaĝaj surrokaj pentraĵoj. La malkovro estas des pli interesa, ĉar la rezervejo Swaga Swaga troviĝas apenaŭ kelkdek kilometrojn for de la loko riĉa je surrokaj pentraĵoj,  kiuj  en 2006 trafis sur la Liston de la Monda Kulturheredaĵo de Unesko. Ili estis faritaj per ruĝa aŭ blanka kolorigilo. Tiuj ruĝkoloraj estas taksataj de arkeologoj kiel multe pli malnovaj, povantaj havi eĉ dek kelkajn mil jarojn. Ili estas tre variaj. Krom bildoj de animaloj troviĝas tie ankaŭ menciitaj meteoritoj aŭ kometoj. En la laboro de la pola arkeologo, kiu planas reveni al Tanzanio, helpis teknologio. Nur apliko de taŭga fotoaparata filtrilo ebligis rimarki la pentraĵojn, kies koloroj ne plu estas akraj. Maciej Grzelczyk konstatis, ke de ĉiuj rokrifuĝejoj, en kiuj troviĝas la rokpentraĵoj etendiĝas bona panoramo al la regiono kaj la pado, kiu gvidis al rifuĝejoj.

El la elsendo 12.10.2018. Legas Barbara kaj Tomek – 1’56”