Kulturkroniko

La varsovia publiko havas la okazon inter la 22-a kaj la 26-a de oktobro profundigi siajn konojn pri la latinamerika kinoarto kadre de la evento LATIN FILM FEST. Dum la semajno estos prezentitaj filmproduktoj el diversaj latinamerikaj landoj de Meksikio ĝis Ĉilio. Inter 8 filmprezentoj troviĝas titoloj agnoskitaj dum prestiĝaj internaciaj festivaloj, kiel Cannes kaj Guadalajara, sed ankaŭ filmoj malpli famaj, sed same ravaj.
La semajno de la Latina Kinoarto limiĝas ne sole al Varsovio. En novembro ĝian repertuaron rigardos filmŝatantoj en Vroclavo, kaj en decembro filmŝatantoj de la latinamerika kinoarto en Poznano kaj Krakovo.
LATIN FILM FEST.estas organizata de la varsovia Kinejo Muranów kunlabore kun Cervantes-instituto en Varsovio. La honoran patronecon super la evento transprenis Cervantes-instituto en Krakovo.

El la elsendo 15.10.2025. Legas Maciek – 01′ 03″

Ekde la mezo de septembro 2025 en la Muzeo de Historio kaj Arto en la franca Meudon daŭras retrospekta ekspozicio, dediĉita al la kreado de Sara Lipska. Ĝi estis prilaborita kunlabore kun Muzeo de la Sankta Kruco en Poitiers kaj doktorino Ewa Zimebińska el la varsovia Muzeo de Xawery Dunikowski. Ŝi aŭtoras la biografion de Sara Lipska, eldonitan de la Instituto Polonia kaj la Nacia Muzeo en Varsovio.
La ekspozicio „Sara Lipska (1882–1973), skulptistino, pentristino, stilistino kaj dekoriistino” prezentas ĉirkaŭ 90 varistilajn verkojn de la artistino, devenantajn el diversaj periodoj de ŝia arta kreado. Post la 22-a de februaro 2026 la ekspozicio – riĉigita per eksterordinara kolekto de vestoj kaj akcesoraĵoj – estos prezentota ĝis la 27-a de septembro 2026 en la Muzeo de Sankta Kruco en Poitiers.

El la elsendo 15.10.2025. Legas Maciek – 01′ 07″

Ekde la lasta ĵaŭdo dum tri semajnoj 84 pianistoj el 20 landoj rivalas en la 19-a Internacia Chopin-konkurso en Varsovio. Dum la konkurstagoj oni serĉas la plej fidelan gardanton de la grandioza Chopin-muzika tradicio, kiu samtempe evoluigas ĉi tiun tradicion kaj proksimigos ĝin al la muzikŝatantoj en la mondo. Plej multnombre estas reprezentata Ĉinio kun 28 pianistoj, Pollando kaj Japanio havas po 13 reprezentantojn, Kanado kaj Usono po kvin, la Suda Koreio kvar, la ĉina Tajpej, Britio kaj Italio po tri, Francio po du. Po unu pianisto venis el Germanio, Portugalio, Malezio, Ĉeĥio, Hongkongo, Bulgario, Kartvelio, Hispanio kaj Vjetnamio.
La pianistojn pritaksas la 17-persona ĵurio sub la gvido de la legendeca usona pianisto, la gajninto de Chopin-konkurso en 1970, Garrick Ohlsson. Li de kvin jardekoj popularigas la muzikon de Frederiko Chopin en la tuta mondo, konstante revenante por koncerti en Pollando. Inter la ĵurianoj troviĝas elstaraj ŝopenologoj – eksaj konkurslaŭreatoj, pedagogoj, ekspertoj pri la vivo kaj kreado de Frederiko Chopin.
La konkurspriaŭskultoj okazas publike en tri etapoj – dum matenaj kaj vesperaj sesioj. La 1-a etapo daŭros ĝis la 7-a de oktobro kun la partopreno de ĉiuj pianistoj. Al la 2-a etapo daŭronta ĝis la 12-a de oktobro kvalifikiĝos 40 pianistoj. En la tria etapo prezentiĝos 20 pianistoj. Al la finalo inter la 18-a kaj 20-a de oktobro estos allasitaj 10 konkursintoj. La venkintoj de la 19-a Chopin-konkurso estos anoncitaj la 20-an de oktobro, post kio okazos la solenaĵo de premiatribuo kaj la koncerto de la unuaj 3 laŭreatoj. La koncerto de pliaj laŭreatoj okazos la 22-an kaj la 23-an de oktobro.
La organizanto de la konkurso estas la Nacia Instituto de Frederiko Chopin, la plej granda ŝopenologia centro en la mondo, kiu promocias, protektas kaj popularigas la muzikan heredaĵon de la pola komponisto.

El la elsendo 05.10.2025. Legas Maciek – 02′ 26″

Ankoraŭ en la nuna jaro en Lodzo estos malfermita la sidejo de la nova institucio „Urban Forms Museum of Street Art.”, „Muzeo de la Stratarto Urban Forms”. Ĝi fariĝos renkontiĝospaco por kreantoj kaj ŝatantoj de la stratarto, loko de inspiriĝoj, dialogo kaj kreaj malkovroj. En ĝia sidejo okazos ekspozicioj, funkcios informcentro kaj vendejo kun memoraĵoj ligitaj kun la lodzaj stratartaj manifestiĝoj.
La unua en Pollando muzeo dediĉita al la stratarto estos malferimita en oktobro, kaj baldaŭ estos prezentita la programo ligita kun ĝia inaŭguro. Dume en interreto estas disponigitaj bitigitaj pli ol 150 murpentraĵoj troviĝantaj en la urba spaco de Lodzo.

El la elsendo 05.10.2025. Legas Maciek – 0′ 51″

La 30-an de septembro, la Muzika Akademio en Bydgoszcz – la norda Pollando – inaŭguris unikan eduk-kulturan komplekson, kiu kunligas la plej altkvalitajn arkitekturajn, akustikajn kaj ekologiajn normojn.
Ĝi ne nur ŝanĝas la bildon de la altlernejo, sed ankaŭ de la tuta urbo. La komplekso situanta en „Muzika kvartalo” kun la areo de tri hektaroj ĉe la bordo de la rivero Brda ligas modernan arkitekturon, altkvalitan akustikon kaj ekologiajn teknologiajn solvojn. La oketaĝa konstruaĵo enhavas preskaŭ 700 ejojn, inkluzive de 4 koncertaj salonegoj: simfonia, ĉambra, opera kaj orgena distingiĝantaj per la plej altaj akustikaj kvalitoj. En la konstruaĵo troviĝas krome studenta domo kun 46 ĉambroj, restoracio, didaktikaj, administraj kaj ripozaj spacoj.
La solena inaŭguro okazas sub la devizo „La nova sono de la urbo”. Okaze de la komenco de la studenta jaro, la 15-an de oktobro, estas planita koncerto kun la partopreno de la pola pianisto Rafał Blechacz (i.a. laŭreato de Internacia Chopin-konkurso 2005) kaj la sudkorea violonistino Bomsori Kim. La evento „New Start New Stars” – „Nova Komenco, Novaj Steloj” celas ne nur muzikŝatantojn, sed ankaŭ urboloĝantojn, kiuj nur nun komencos sian aventuron kun muziko.

El la elsendo 05.10.2025. Legas Barbara kaj Pamela – 01′ 55″

La urbo Łódź (Lodzo) en la centra Pollando komence de oktobro – inter la 3-a kaj la 12-a – denove fariĝos spaco de interkultura dialogo. La planita festivalo „Lodzo de Multaj Kulturoj” ofertos pli ol 40 eventojn ekde koncertoj kaj spektakloj, tra artaj instalaĵoj ĝis piknikoj logontaj la urboloĝantojn en rakonton pri la nuna urboidenteco.
Nunjare la festivalo en sia programo donas apartan atenton al tri temoj: kulturo de laboro, novaj geografioj kaj lodzaj biografioj. La riĉa festivala oferto estos realigita ne nur en muzeoj, teatroj kaj artgalerioj, sed ankaŭ fabrikoj, parkoj kaj lodzaj loĝkolonioj. La festivalan antaŭguston donas i.a. planita por la 21-a de septembro Vjetnama Tago, dediĉita al unu el la plej aktivaj lodzaj diasporoj.
La festivalo „Lodzo de Multaj Kulturoj” radikas en cikla evento el la komenco de la 2-milaj jaroj „Dialogo de Kvar Kulturoj”. Kun nova ŝildo „Lodzo de Multaj Kulturoj” la festivalo desegnas urbon de estonteco – malferman, akcepteman, varian kaj konscian.

El la elsendo 25.09.2025. Legas Maciek – 01′ 20″

Dum la 32-a Internacia Festivalo „Oregeno de la Arkitatedralo” en la Arkidioceza Katedralo de s-ta Johano Baptisto en Varsovio, profesoro Tomasz Kalisz ricevis la premion de la Prezidanto de la Konferenco de la Pola Episkoparo, nome la „Arĝentan Fajfilon”. Profesoro Tomasz Kalisz, muzikologo kaj komponisto, de jaroj servas kiel la ĉefa orgenlludisto en la varsovia preĝejo de la Plej Sankta Savanto. Li krome gvidas seminariojn pri la plenumo de la malnova muziko, kaj en la Studumo de la Eklezia Muziko ĉe la Teologia Fakultato en Varsovio, li instruas orgenludon, harmonion, kontrapunkton, orgenan imporovizadon, muzikajn formojn, orgenologion kaj harmoniigon de la religiaj kantoj. Profesoro Tomasz Kalisz estis jam distingita per la medalo pro la Meritoj por la Varsovia Arkidiocezo kaj estis honorita de la pola kulturministerio kiel Meritiĝinto por la Pola Kulturo
La premio de la Prezidanto de la Konferenco de la Pola Episkoparo „La Arĝenta Fajfilo” estis atribuita jam la 26-an fojon pro esenca kontribuo al la evoluo de la religia muziko en Pollando.

El la elsendo 15.09.2025. Legas Barbara – 01′ 36″

Gravaj kulturaj eventoj ne okazas sole en grandaj kaj famaj lokoj, kiel Varsovio aŭ Krakovo. Ĝis la 9-a de oktobro la ekspozicion de unikaj bildoj de Nikifor – fama pola primitivisto – eblos rigardi en la Muzeo de Lubuŝa-regiono en Zielona Góra, en la okcidenta Pollando.
La ekspozicio „Nikifor. La originala talento” estas organizita en la 130-a naskiĝdatreveno de la artisto. Ĝi baziĝas sur la privata bildokolekto de Robert Dowhan, en kiu la plimulto el 50 verkoj de Nikifor, devenas el la intermilita periodo. Ĝi estas agnoskita kiel la plej bona etapo en la kreado de la artisto. Troviĝas en ĝi interalie verkoj kalkulataj al liaj plej valoraj bildocikloj, kiel arkitekturaj pejzaĝoj de imagitaj urboj, etosplenaj panoramoj de Krynica, en la suda Pollando – kun karakterizaj lignaj vilaoj kaj pensionoj – plurfiguraj scenoj en sanktejinternoj kaj vilaĝaj ĉambroj, aŭtoportretoj, sanktulbildoj. La kolekto enhavas ankaŭ apartan verkon de Nikifor, kiun formas almozletero. Tio estas la unika arta formo de Nikifor konsistanta el kombino de teksto kun bildo pentrita aŭ algluita super la teksto.
Nikifor Krynicki, alie Epifaniusz Drowniak estas agnoskita kiel ikono de la tiel nomata naiva realismo. Li estis aŭtodidakta pentristo dum jaroj vivanta en mizero kaj izoliĝo. Kun la tempofluo lia arto estis agnoskita ne sole en Pollando, sed ankaŭ eksterlande. Liaj bildoj spegulas perfektan kolorsentemon kaj emanas per la verkpasio.

El la elsendo 15.09.2025. Legas Maciek – 01′ 50″

Varsovio aldoniĝis la 4-an de septembro al tiaj urboj kiel Novjorko, Pekino aŭ Singapuro, malferminte la unuan urbobibliotekon en metroo. Tiuloke kruciĝos en la ĉiutaga vivo de varsovianoj literaturo, kulturo kaj teknologio.
La legantoj disponas pri 16 mil libroj ekde novaj eldonaĵoj, tra romanoj kaj biografioj, gvidlibroj, publikaĵoj ligitaj kun Varsovio, konsillibroj ĝis la infana kaj junulara literaturo.
La biblioteko spaco estas dividita por infanoj kaj por plenkreskuloj. Ĉiu garantias komforton. Funkcias ripozospaco, eblas uzi tekokomputilojn. Unika elemento de Metroteka estas la sengrunda kultivado de plantoj, dank’ al la artefarita lumo. Verdaj kaj aromaj aranĝaĵoj el floroj kaj kuracherboj donas al la interno freŝecon kaj agrablan etoson.
La varsovia Metroteko ne limiĝas al la libropruntado. Ĝi estas kultureduka centro, la spaco por aŭtoraj renkontiĝoj, ekspozicioj, laborrenkontoj. Multmedia interaktiva ekrano ebligas la organizadon de modernaj lecionoj kaj prezentoj. La malferma formulo de la Metroteko certigas, ke temas pri loko por ĉiu.

El la elsendo 15.09.2025. Legas Milada – 01′ 47″

Amsterdamo nunjare solenas la 750-jariĝon. Al la pli ol 700-jara komuna historio de Pollando kaj Amsterdamo referencas la tiuokaza ekspozicio „Polaj spuroj en Amaterdamo”. Ĝi estis pretigita de la fondaĵo Polish Culture NL kaj funkcias ĝis la 21-a septembro en la historia preĝejo Keizersgrachtkerk.
Ĝi dokumentas la plurjarcentajn kaj plurdimensiajn ligojn de Pollando kaj Amsterdamo, de komercado per sukceno kaj ligno, tra polaj spuroj kaj inspiroj en la pentroarto de Rembrandt, tra la agado de la pola komercisto kaj historiisto Stanisława Lubienieckiego ĝis helpo de polaj soldatoj en liberigo de Nederlando dum la 2-a mondmilito. La ekspozicio traktas ankaŭ polaj arkitekturajn spurojn en Amsterdamo. Temas pri Hotel Krasnopolsky aŭ Teatr Tuschiński, kun kiuj eblas konatiĝi pli proksime dum la akompanaj al la ekspozicio organizitaj promenoj tra la urbo.

El la elsendo 05.09.2025. Legas Barbara – 01′ 23″