Kulturkroniko

Ankoraŭ en la nuna jaro en Lodzo estos malfermita la sidejo de la nova institucio „Urban Forms Museum of Street Art.”, „Muzeo de la Stratarto Urban Forms”. Ĝi fariĝos renkontiĝospaco por kreantoj kaj ŝatantoj de la stratarto, loko de inspiriĝoj, dialogo kaj kreaj malkovroj. En ĝia sidejo okazos ekspozicioj, funkcios informcentro kaj vendejo kun memoraĵoj ligitaj kun la lodzaj stratartaj manifestiĝoj.
La unua en Pollando muzeo dediĉita al la stratarto estos malferimita en oktobro, kaj baldaŭ estos prezentita la programo ligita kun ĝia inaŭguro. Dume en interreto estas disponigitaj bitigitaj pli ol 150 murpentraĵoj troviĝantaj en la urba spaco de Lodzo.

El la elsendo 05.10.2025. Legas Maciek – 0′ 51″

La 30-an de septembro, la Muzika Akademio en Bydgoszcz – la norda Pollando – inaŭguris unikan eduk-kulturan komplekson, kiu kunligas la plej altkvalitajn arkitekturajn, akustikajn kaj ekologiajn normojn.
Ĝi ne nur ŝanĝas la bildon de la altlernejo, sed ankaŭ de la tuta urbo. La komplekso situanta en „Muzika kvartalo” kun la areo de tri hektaroj ĉe la bordo de la rivero Brda ligas modernan arkitekturon, altkvalitan akustikon kaj ekologiajn teknologiajn solvojn. La oketaĝa konstruaĵo enhavas preskaŭ 700 ejojn, inkluzive de 4 koncertaj salonegoj: simfonia, ĉambra, opera kaj orgena distingiĝantaj per la plej altaj akustikaj kvalitoj. En la konstruaĵo troviĝas krome studenta domo kun 46 ĉambroj, restoracio, didaktikaj, administraj kaj ripozaj spacoj.
La solena inaŭguro okazas sub la devizo „La nova sono de la urbo”. Okaze de la komenco de la studenta jaro, la 15-an de oktobro, estas planita koncerto kun la partopreno de la pola pianisto Rafał Blechacz (i.a. laŭreato de Internacia Chopin-konkurso 2005) kaj la sudkorea violonistino Bomsori Kim. La evento „New Start New Stars” – „Nova Komenco, Novaj Steloj” celas ne nur muzikŝatantojn, sed ankaŭ urboloĝantojn, kiuj nur nun komencos sian aventuron kun muziko.

El la elsendo 05.10.2025. Legas Barbara kaj Pamela – 01′ 55″

La urbo Łódź (Lodzo) en la centra Pollando komence de oktobro – inter la 3-a kaj la 12-a – denove fariĝos spaco de interkultura dialogo. La planita festivalo „Lodzo de Multaj Kulturoj” ofertos pli ol 40 eventojn ekde koncertoj kaj spektakloj, tra artaj instalaĵoj ĝis piknikoj logontaj la urboloĝantojn en rakonton pri la nuna urboidenteco.
Nunjare la festivalo en sia programo donas apartan atenton al tri temoj: kulturo de laboro, novaj geografioj kaj lodzaj biografioj. La riĉa festivala oferto estos realigita ne nur en muzeoj, teatroj kaj artgalerioj, sed ankaŭ fabrikoj, parkoj kaj lodzaj loĝkolonioj. La festivalan antaŭguston donas i.a. planita por la 21-a de septembro Vjetnama Tago, dediĉita al unu el la plej aktivaj lodzaj diasporoj.
La festivalo „Lodzo de Multaj Kulturoj” radikas en cikla evento el la komenco de la 2-milaj jaroj „Dialogo de Kvar Kulturoj”. Kun nova ŝildo „Lodzo de Multaj Kulturoj” la festivalo desegnas urbon de estonteco – malferman, akcepteman, varian kaj konscian.

El la elsendo 25.09.2025. Legas Maciek – 01′ 20″

Dum la 32-a Internacia Festivalo „Oregeno de la Arkitatedralo” en la Arkidioceza Katedralo de s-ta Johano Baptisto en Varsovio, profesoro Tomasz Kalisz ricevis la premion de la Prezidanto de la Konferenco de la Pola Episkoparo, nome la „Arĝentan Fajfilon”. Profesoro Tomasz Kalisz, muzikologo kaj komponisto, de jaroj servas kiel la ĉefa orgenlludisto en la varsovia preĝejo de la Plej Sankta Savanto. Li krome gvidas seminariojn pri la plenumo de la malnova muziko, kaj en la Studumo de la Eklezia Muziko ĉe la Teologia Fakultato en Varsovio, li instruas orgenludon, harmonion, kontrapunkton, orgenan imporovizadon, muzikajn formojn, orgenologion kaj harmoniigon de la religiaj kantoj. Profesoro Tomasz Kalisz estis jam distingita per la medalo pro la Meritoj por la Varsovia Arkidiocezo kaj estis honorita de la pola kulturministerio kiel Meritiĝinto por la Pola Kulturo
La premio de la Prezidanto de la Konferenco de la Pola Episkoparo „La Arĝenta Fajfilo” estis atribuita jam la 26-an fojon pro esenca kontribuo al la evoluo de la religia muziko en Pollando.

El la elsendo 15.09.2025. Legas Barbara – 01′ 36″

Gravaj kulturaj eventoj ne okazas sole en grandaj kaj famaj lokoj, kiel Varsovio aŭ Krakovo. Ĝis la 9-a de oktobro la ekspozicion de unikaj bildoj de Nikifor – fama pola primitivisto – eblos rigardi en la Muzeo de Lubuŝa-regiono en Zielona Góra, en la okcidenta Pollando.
La ekspozicio „Nikifor. La originala talento” estas organizita en la 130-a naskiĝdatreveno de la artisto. Ĝi baziĝas sur la privata bildokolekto de Robert Dowhan, en kiu la plimulto el 50 verkoj de Nikifor, devenas el la intermilita periodo. Ĝi estas agnoskita kiel la plej bona etapo en la kreado de la artisto. Troviĝas en ĝi interalie verkoj kalkulataj al liaj plej valoraj bildocikloj, kiel arkitekturaj pejzaĝoj de imagitaj urboj, etosplenaj panoramoj de Krynica, en la suda Pollando – kun karakterizaj lignaj vilaoj kaj pensionoj – plurfiguraj scenoj en sanktejinternoj kaj vilaĝaj ĉambroj, aŭtoportretoj, sanktulbildoj. La kolekto enhavas ankaŭ apartan verkon de Nikifor, kiun formas almozletero. Tio estas la unika arta formo de Nikifor konsistanta el kombino de teksto kun bildo pentrita aŭ algluita super la teksto.
Nikifor Krynicki, alie Epifaniusz Drowniak estas agnoskita kiel ikono de la tiel nomata naiva realismo. Li estis aŭtodidakta pentristo dum jaroj vivanta en mizero kaj izoliĝo. Kun la tempofluo lia arto estis agnoskita ne sole en Pollando, sed ankaŭ eksterlande. Liaj bildoj spegulas perfektan kolorsentemon kaj emanas per la verkpasio.

El la elsendo 15.09.2025. Legas Maciek – 01′ 50″

Varsovio aldoniĝis la 4-an de septembro al tiaj urboj kiel Novjorko, Pekino aŭ Singapuro, malferminte la unuan urbobibliotekon en metroo. Tiuloke kruciĝos en la ĉiutaga vivo de varsovianoj literaturo, kulturo kaj teknologio.
La legantoj disponas pri 16 mil libroj ekde novaj eldonaĵoj, tra romanoj kaj biografioj, gvidlibroj, publikaĵoj ligitaj kun Varsovio, konsillibroj ĝis la infana kaj junulara literaturo.
La biblioteko spaco estas dividita por infanoj kaj por plenkreskuloj. Ĉiu garantias komforton. Funkcias ripozospaco, eblas uzi tekokomputilojn. Unika elemento de Metroteka estas la sengrunda kultivado de plantoj, dank’ al la artefarita lumo. Verdaj kaj aromaj aranĝaĵoj el floroj kaj kuracherboj donas al la interno freŝecon kaj agrablan etoson.
La varsovia Metroteko ne limiĝas al la libropruntado. Ĝi estas kultureduka centro, la spaco por aŭtoraj renkontiĝoj, ekspozicioj, laborrenkontoj. Multmedia interaktiva ekrano ebligas la organizadon de modernaj lecionoj kaj prezentoj. La malferma formulo de la Metroteko certigas, ke temas pri loko por ĉiu.

El la elsendo 15.09.2025. Legas Milada – 01′ 47″

Amsterdamo nunjare solenas la 750-jariĝon. Al la pli ol 700-jara komuna historio de Pollando kaj Amsterdamo referencas la tiuokaza ekspozicio „Polaj spuroj en Amaterdamo”. Ĝi estis pretigita de la fondaĵo Polish Culture NL kaj funkcias ĝis la 21-a septembro en la historia preĝejo Keizersgrachtkerk.
Ĝi dokumentas la plurjarcentajn kaj plurdimensiajn ligojn de Pollando kaj Amsterdamo, de komercado per sukceno kaj ligno, tra polaj spuroj kaj inspiroj en la pentroarto de Rembrandt, tra la agado de la pola komercisto kaj historiisto Stanisława Lubienieckiego ĝis helpo de polaj soldatoj en liberigo de Nederlando dum la 2-a mondmilito. La ekspozicio traktas ankaŭ polaj arkitekturajn spurojn en Amsterdamo. Temas pri Hotel Krasnopolsky aŭ Teatr Tuschiński, kun kiuj eblas konatiĝi pli proksime dum la akompanaj al la ekspozicio organizitaj promenoj tra la urbo.

El la elsendo 05.09.2025. Legas Barbara – 01′ 23″

Ŝtono akompanas homon ekde la pratemo kiel konstruelemento, armilo, sparkilo ebliganta akiri fajron. Tamen levante ŝtonon de la tero eblas rimarki ion pli – monton, akvofalon. Ŝtono vekanta imagon pri monto aŭ vico da montopintoj, estas unu el la plej popularaj formoj de la japana arto suiseki.
Ĝis la 5-a de oktobro nunjare eblas konatiĝi kun ĝi en la Krakova Muzeo Manggha. Suiseki devenas el Ĉinio kaj konsistas en la arta prezento de ŝtonoj, kiuj, laŭ sia formo aŭ surfaca bildo, spegulas la ĉirkaŭantan panoramon kaj aliajn naturformojn. En Japanio suiseki havas longan historion, ekde la epoko Kamakura (1192-1333).
Ŝatantoj kaj kolektantoj de la tradicia japana arto ne tiom interesiĝas pri la devenepoko de la ŝtono, kiom pri ĝia surfaco, vekanta asociaciojn kun naturfenomenoj, bestoj aŭ konstruaĵoj.
La internacia ekspozicio en la Muzeo Manggha estas dividita en du partojn. En la unua estas prezentita kolekto de la pola-ĉeĥa-slovaka grupo San Seki, kiu celas instrui kaj popularigi la japanan arton. Tie la vizitanto, moviĝante tra matoj, konatiĝas kun la japana arto prezenti ŝtonojn. En tiu parto ĉiuj ŝtonoj devenas el Eŭropo.
En la dua parto de la ekspozicio eblas rigardi la unuan nacian ekspozicion de suiseki. Formas ĝin ŝtonoj el interalie Japanio kaj Italio trovitaj de kelkaj polaj kolektanoj. En Eŭropo suiseki havas mallongan historion, kiu komenciĝis en la 1980-aj jaroj. En Pollando ĝi evoluis paralele al la arto bonsai, tio estas miniaturigitaj arboj kultivataj en potoj. La polaj suiseki la unuan fojon estis prezentitaj en Japanio pasintjare.
La ekspozicion kompletigas pentraĵoj de Aleksander Sikora kiu en siaj tolaĵoj traktas la temon „ŝtono”.

El la elsendo 05.09.2025. Legas Gabi – 02′ 42″

Michał Tokarczyk, talenta juna pianisto el la komunumo Dywity apud Olsztyn en la nordorienta Pollando, diplomito de la loka komunuma Muzika Lernejo, akiris la 2-an lokon en la prestiĝa konkurso V AEGIO International Piano Competition en Eŭropo. Sekve li ludis en la koncerto de laŭreatoj en Vieno kun reprezentantoj de Usono, Ĉinio, Aŭstrio kaj Pollando.
Tio estas plia sukceso de la 13-jaraĝa artisto, kiu triumfis nunjare ankaŭ en Golden Classical Music Awards, en kiu li gajnis la 1-an lokon en sia aĝgrupo. Kiel premio estis al li atribuita la ebleco koncerti en la fama Carnagie Hall en Novjorko. Koncertis tie i.a. Piotr Czajkowski, Maria Callas, Leonard Bernstein, kaj ankaŭ The Beatles. Aktuale okazas en ĝi ĉirkaŭ 250 muzikeventoj jare. Por multaj junaj muzikistoj temas pri la scenejo, kiu malfermas pordon al internacia kariero.

El la elsendo 05.09.2025. Legas Maciek – 01′ 04″

En Pietrasanta en Toskanio finiĝas la konstrulaboroj de la Muzeo de Igor Mitoraj. Estas entreprenataj klopodoj, ke la unua muzeo de la pola artisto mortinta en 2014 – dum jaroj vivanta kaj laboranta en la urbeto, ĝia honora civitano, tie sepultita – estu malfermita ĝis la jarfino.
Moderna, vitrumita blanka sidejo de la muzeo de la alte taksata en Italio artisto kreiĝis en la loko, kie troviĝis merkathalo konstruigita en la 60-aj jaroj. Ĝi konservas en modernigita formo la originalan arktekturan strukturon. La muzeo najbaras kun la historia urbocentro, difinata „malgranda Ateno” pro la fakto, ke en la regiono en kiu estas elfosata la fama Karara-marmoro laboris multaj skulptistoj. La Muzeo financita i.a. de la itala kulturministerio laŭ la lokaj amaskomunikiloj altigos aldone pli grandan internacian dimension de Pietrasanta.
Igor Mitoraj famas pro siaj multaj monumentecaj skulptaĵoj, prezentitaj en pluraj ekspozicioj de la mondo. Ĝis oktobro nunjare liaj skulptaĵoj estas ekspoziciataj diversloke en la itala Sirakuzo, Sicilio.

El la elsendo 25.08.2025. Legas Barbara – 01′ 32″