Novaĵoj

Pollando estas la plej serioza komerca partnero de Finnlando en Eŭropo. La finnaj firmaoj investis en ĝi 30 miliardojn da eŭroj kaj enlaborigas 30 mil personojn. Laŭ la finna ministro por la eksterlanda komerco kaj evoluo, Lenita Toivakka Pollando apartenas al la plej gravaj komercaj partneroj de Finnlando en la Centra-Orienta Eŭropo. En Pollando funcias pli ol 200 entreprenoj kun la finna kapitalo. Ŝiaopinie novaj investaĵoj, kiel elkonstruo de la elektrohejtejo de la konzerno Fortum en la loko Zabrze konfirmas la tendencon intimigi la ekonomiajn rilatojn inter ambaŭ landoj. Tie estis metita lastlunde la fondoŝtono por nova elektrohejtejo de Fortum, kies valoro egalas al 870 milionoj da zlotoj. Ĝi estos finpreta fine de 2018, produktonte varmon por ĉirkaŭ 70 mil hejmaj mastrumejo en la urboj Zabrze kaj Bytom.  Nun jam 64 procentoj de la elekra energiproduktado de Fortum okazas sen la emisiado de karbona bioksido. La investaĵo en Zabrze estas konceptita tiel, ke ĝi krom karbo povu esti provizita – eĉ duone – per alternativa hejtilo aŭ biomaso, aŭ miksaĵo de la tri fueloj.

El la elsendo 14.06.2016. Legas Milada – 01’40”

La Eŭropa Komisiono akceptis lastvendrede la novan eŭropan programon favore al kapabloj. Motivis tion maltrakviligaj statistikaĵoj. Nome 70 milionoj da eŭropanoj ne disponas pri sufiĉaj kapabloj skribi kaj legi, ankoraŭ pli multnombraj estas tiuj, kiuj estas subkapablaj rilate matematikon. La celo de la programo estas, ke la eŭropanoj ekde la plej frua aĝo eveluigu diversajn kapablojn, kio helpos al ili estonte sur la labormrkato. En pli vasta perspektivo tio ebligos grandigi konkurencon kaj ekonomian evoluon en la Unio. En Pollando 19 procentoj de plenkreskuloj konfesas, ke ilia arto legi kaj skribi ne ests alta, 23 procentoj frontas problemojn kun matematiko, kaj eĉ 60 procentoj inter la 16-a kaj la 74-a vivojaroj ne havas bazajn kapablojn uzi ciferecajn aranĝaĵojn. Manko de tiu kapabloj signifas riskon de senlaboreco, mizero kaj socia ekskludo. Aliflanke multaj, kleraj eŭropanoj plendas, ke ili plenumas laboron sub siaj ambicioj. Samptempe 40 procentoj de la eŭropaj labordonantoj asertas, ke ne povas trovi laborantojn kun necesaj kapabloj por evoluigi  la agadon kaj enpraktikigi novumojn. La eŭropa programo favore al kapabloj estas helponta en akiro de kromaj kvalifikoj fare de la uniaj civitanoj.

El la elsendo 14.06.2016. Legas Milada – 01’54”

En Pollando sisteme kresas la konsumado de cidro. En 2013 ĝia konsumado egalis al du milionoj da litroj, unu jaron poste al pli ol 9 milionoj da litroj. Por la nuna jaro oni prognozas la konsumadon sur la nivelo de 15 milionoj da litroj. Post la paso de tri jaroj, kiam cidro aperis sur la pola merkato, ĉirkaŭ 30 procentoj de plenkresaj poloj deklaras, ke konas jam ĝian guston, kio egalas al polaj viskiokonsumantoj. Poloj alte taksas cidron pro tio, ke temas pri produkto natura, produktata el freŝa pomsuko. Nun intereso koncentriĝas pri cidrovarieco, do produktado de la drinkaĵo el diversaj pomspecioj. Pollando apartenas al la mondaj potenculoj, se temas pri la kultivado de pomoj. Pli ol 3 milionoj da tunoj da pomoj en Pollando egalas al la vinbera rikolto en Hispanio. Laŭ specialistoj la cidromerkato en Pollando povas evolui same, kiel la vinbera merkato en Hispanio, kie kreiĝis forta merkato de natura kaj regiona vinproduktado.

El la elsendo 07.06.2016. Legas Maciek – 0’13”

La instruado de religio en publikaj lernejoj en la eŭropaj landoj havas pli ol 200-jaran tradicion. En Aŭstrio, Hispanio aŭ en Germanio tio okazas konforme al iliaj Konsittucioj. Unu el ili difinas la instruadon kiel „peradon de la kultura heredaĵo al la juna generacio”. En 24 uniaj landoj religio estas instruata en publikaj lernejoj, dum en Francio, Nederlando, Liksemburgio kaj Slovenio sur la eklezia tereno. En 9 landoj – Aŭstrio, Kipro, Danlando, Finnlando, Greklando, Malto, Germanio, Svedio kaj Britio – religiinstruado estas deviga. En kelkaj landoj lernantoj povas subiĝi al abiturienta ekzameno pri religio. La abiturienta atesto en Aŭstrio, kvin federaciaj landoj de Germanio, Irlando, Finlando povas enhavi noton pri religio. Tio estas ebla ankaŭ en Ĉeĥio, kie religio estas libervola lernoobjekto. En ĉiuj landoj, en kiuj religio troviĝas en la ŝtata kleriga sistemo la instruado estas financata el la publikaj rimedoj. En Francio, kie en publikaj lernejoj religio ne estas instruata (krom de Alzaco kaj Lotaringio, kie ĝi estas deviga en la formo de antaŭ la 1871-a  jaro) ĉiu publika lernejo devas anaŭvidi unu liberan posttagmezon inter lundo kaj vendredo por la eksterlerneja instruado de religio. Al polaj lernejoj religiunstruado revenis en la lernojaro 1990/91.  El ekleziaj donitaĵoj de antaŭ unu jaro (majo 2015) religion lernas 97 procentoj de la lernantoj de bazaj lernenoj, 95 procentoj de gimnazianoj kaj 90 procentoj de lernantoj de la supergimnaziaj lernejoj.

El la elsendo 07.06.2016. Legas Milada- 0’13”

La trajno Vulcano, elkonstruita de la pola firmao Newag povas jam veturigi pasaĝerojn laŭ la trako ĉirkaŭ la vulkano Etna sur Sicilio. Ĝiscele post du monatoj trafikos tie kvar ĉi-specaj trajnoj. Laŭ la kontrakto italoj povos mendi aldonajn 6 Vulcan-ojn. Laŭ Alessandro Di Graziano, la ĝenerala direktoro de Ferrovia Circumetnea ekde la komenco la kunlaboro kun la pola partnero trapasis pozitive. La pola flanko devis adapti la veturilon al la malvastŝpura infrastrukturo kaj la motoron, ĉar plursegmente la veturilo suprenveturas tra la vulkandeklivo. La trajno de la pola Newag priservas fervojlinion, kreiĝintan antaŭ 120 jaroj. Dume utiligas ĝin loĝantoj el la ĉirkaŭlokoj de Etna, tamen por la priservado de turistoj servas malpli novaj, historiaj trajnoj. Vulcano estas dusegmenta klimatizita trajno, adaptita por transporti personojn kun limigita movkapablo. Ĝi povas veturi kun rapideco de 100 kilomentroj je unu horo tamen pro la terenkondiĉoj kelkoke ilia rapideco ne superos 35 kilometrojn. Trajnoj ĉirkaŭ Etno estas utiligataj unuavice de laborantoj kaj lernantoj celantaj – laŭ 111-kilometra pitoreska distanco – Katanion.

El la elsendo 31.05.2016. Legas Gabi – 1’36”

Por la evoluprogramo de la rusa militista industrio en la jaroj 2016-2020 la ŝtatbuĝeto de Rusio destinos unu bilionon 67 milionojn da rubloj, t.e. 16,7 miliardojn da dolaroj. Informis pri tio la vicĉefministro de Rusio Dmitrij Rogozin.  La unua celo estas la 100-procenta utiligo de teknika-produkta povo de la rusa  militista industrio, kiu nun egalas al. 97 procentoj. La dua celo estas enkonduko en la ekspluatadon de 929 novaj produktaj objektoj. La tria ligiĝas kun la 40-procenta partopreno de novumaj produktoj en la militista produktosektoro. La kvara estas prilaboro de almenaŭ 1300 teknologioj ĝis 2020 por la bezonoj de produktado kun militista karaktero.

El la elsendo 31.05.2016. Legas Barbara – 1’03”

Komence de majo la pola prezidento, Andrzej Duda subskribis leĝamendon,  konforme al kiu,  ĉiu polo fininte la 75-an vivojaron senkonsidere al sia ekonomia situacio rajtos ricevi senpagajn medikamentojn – inkluzive de tiuj, kiuj estas ligitaj kun la kuracado de grizaĝuloj, troviĝantaj en la registro de la sanministerio. Senpagaj estos por tiu aĝgrupo, nuraĵproduktoj kun aparta destino kaj aliaj medicinaj artikoloj. Pravigante la amendon oni elmontris, ke dank’ al ĝi kvankam grandiĝos publikaj elspezoj, pliboniĝos aliflanke la sanstato kaj vivkvalito de personoj grizaĝaj kaj estos limigitaj kostoj de enhospialigo pro la ekonomia maleblo aĉeti necesajn medikamentojn.

El la elsendo 31.05.2016. Legas Maciek – 0’49”

En Pollando viziton faras la Ĝenerala Sekretario de NATO Jens Stoltenberg. Interalie la temo de la interparoloj estas la julia pintrenkonto de la Pakto en Varsovio. Hieraŭ dum la renkontiĝo kun la pola prezidento Andrzej Duda en la palaco Belweder Jen Stoltenberg certigis, ke eventuala atako kontraŭ Pollandon estos traktata kiel atako kontraŭ la tutan Pakton. Andrzej Duda informis, ke Pollando aliĝas al. NATO-misio sur la Egea Maro direktante tien la fregaton „Kościuszko” por kontraŭbatali la kontrabandadon de homoj kaj migrikrizon. Dum la hodiaŭa interparolo kun la pola defendministro Antoni Maciarewicz la Ĝenerala Sekretario de NATO konfirmis, ke en Pollando kaj en la baltaj landoj garnizonos rotacie batalionaj NATO-grupoj.

El la elsendo 31.05.2016. Legas Barbara – 1’02”

Konsilanto de la turka prezidento Recep Tayyip Erdogan deklaris lunde, ke Turkio povas suspendi ĉiujn interkompreniĝojn kun la Eŭropa Unio, inkluzive de tiuj pri la dogana unio kaj denova akceptado de enmigrantoj, se la Unio daŭre aplikos „duoblajn normojn”. La 18-an de marto Turkio kaj la Unio subskribis interkompreniĝon pri solvo de la migrokrizo. Ĝi premisas, ke Ankaro reakceptos ĉiujn enmigrantojn, kiuj nelegale traiĝas sur la grekajn insulojn. Reciproke la Unio promesis financan subtenon kaj vizan liberigon, kondiĉe, ke Turkio plenumos 72 kriteriojn. Lunde interparolante kun Erdogan Merkel atentigis pri la neceso de ilia plenumo. Por certigi al la turkaj civitanoj senvizan persontrafikon kun la Unio estas necesaj i.a. ŝanĝoj en la kontraŭterorista leĝo.

El la elsendo 24.05.2016. Legas Krystyna – 1’05”

La firmao Ursus, la plej granda produktanto de traktoroj kaj agrikulturaj maŝinoj planas restariigi kontaktojn kaj akiri novajn klientojn, i.a. sur la skandinavia merkato. Ursus krome volas plibonigi sian pozicion sur la orientaj merkatoj kaj en tiaj landoj, kiel Ĉeĥio, Slovakio, Hungario, Nederlando, Slovenio kaj Kroatio, kie estas eksportataj elfaraĵoj el kompleksa oferto de la firmao. La planoj de Ursus ligiĝas ankaŭ kun la ekstereuropaj merkatoj. Pasintjare ĝi subskribis grandan kontrakton kun Tanzanio kun la valoro de 55 milionoj da dolaroj por la livero de 2400 traktoroj. Produktotaj en Pollando ili estos muntataj de tanzanianoj, kiuj estis instrukciitaj de poloj. La pola firmao en 2013 subskribis la unuan kontrakton en Afriko  kun la etiopa kompanio pri livero de traktoroj, ekipo de riparcentroj kaj livero de vicelementoj. Aktuale Ursus intencas instali la traktoran muntolinion en Alĝerio.

El la elsendo 24.05.2016. Legas Tomek – 1’36”