Novaĵoj

Sur la varsoviaj stratoj la 1-an de marto reaperis la urbaj bicikloj funkciantaj en la lusistemo Veturilo. Tiel Veturilo komencis la 5-an jaron de la funkciado. Pasintjare oni luis biciklojn preskaŭ du milionojn da fojoj. En la jaroj 2012-2015 en Veturilo-ststemo oni luis biciklojn pli ol 6 milionojn da fojoj kaj la nombro de la uzantoj superis 370 mil personojn. La trimonata vintra paŭzo servis por la konservado de la sistemo, riparado de bicikloj kaj loĝistika preparo por la sezono 2016. Dum ĝi bicikloŝatantoj disponas pri 3039 bicikloj lueblaj en 204 Veturilostacioj. Krome eblas lui 10 bi-biciklojn, kiuj pasintjare ĝuis popularecon. En Varsovio aldoniĝis krome la lustacio „Veturilko” la unua en la mondo stacio de publikaj bicikloj por infanoj. Kvankam nur 5-jara la sistemo Veturilo subiĝos al ŝanĝoj, ĉar estas konstatita la foruziĝo same de la bicikloj kiel ankaŭ de la lustacioj. Pri tio okazos, kiun antaŭis sociaj konsultoj. Aldonendas, ke en la daŭro de la plej proksimaj du jaroj en Varsovio kreiĝos pliaj  120 kilometroj da biciklaj vojetoj. Nun la pola ĉefurbo disponas pri ilia 450-kilometra reto. Biciklojn eblas lui tagnokte. La 20-minuta luo estas senpaga, sekvaj 40 minutoj kostas unu zloton (ĉ. 25 cendojn). La dua horo kostas tri zlotojn, la tria – 5 zlotojn. La kosto de ĉiu plia horo egalas al 7 zlotoj.

El la elsendo 08.03.2016. Legas Tomek – 1’45”

Poloj ne rapidas al la eŭrosfero. Laŭ enketado de TNS Polska el la komenco de junio 55 procentoj de la ekzamenitoj asertis, ke akcepto de eŭro fare de Pollando ne estos bona decido. Kontraŭan opinion deklaris 12 procentoj de la enketitoj kaj laŭ 23 procentoj temus pri solvo nek bona nek malbona. Oni demandis polojn pri la ĝenerala pritakso de la encirkuligo de eŭro, preferata dato por akcepti la komunan eŭropan valuton kaj pri la antaŭvideblaj sekvoj de valutsanĝo por la hejmaj mastrumejoj, pola mastrumado kaj ankaŭ la nacia identeco. Eĉ 66 procentoj de la respondintoj asertas, ke enkonduko de eŭro malavantaĝe influos la staton de iliaj hejmaj mastrumejoj. Malsaman opinion havas nur 12 procentoj de la enketitoj. Laŭ 9 procentoj tio estus sensignifa. Negativajn sekvojn de enkonduko de eŭro por la pola mastrumado antaŭvidas 51 procentoj de la enketitoj, ĉiu kvina – entute 21 procntoj deklaras, ke la influo estos avantaĝa, por 8 procentoj eŭro havus neniun influon. 48 procentoj de la enketitoj deklais, ke la membriĝo en eŭrosfero negative influos la nacian identecosenton, malan opnion esprimis 13 procentoj. Entute 47 procentoj de la juniaj enketitoj decide kontraŭas la encirkuligon de eŭro, 37 procentoj esprimis komence de junio malsaman opinion. TNS Polska notas, ke kompare al la antaŭa enketatdo je 8 procentoj malkreskis la nombro de pledantoj por eŭro kaj samtempe je 5 procentoj kreskis la nombro de personoj konvinkitaj, ke eŭro neniam devus esti en Pollando enkondukita.

El la elsendo 20.07.2016. Legas Maciek – 1’58”

Varsovio plenplenas jam de junaj partoprenantoj de la Monda Renkontiĝo de Junularo, komenciĝonta post unu semajno en Krakovo kaj daŭronta ĝis la 31-a de julio. La 27-an de julio al Krakovo venos papo Francisko. Sed buntaj grupetoj de junaj katolikoj jam de kelkaj tagoj svarmas en flughaveno, sur la varsoviaj stratoj, en komercaj centroj. Hodiaŭ en Varsovio kaj en aliaj urboj komenciĝas iliaj renkontiĝoj  kun gastigantoj en diocezoj. La renkontoj daŭros ĝis la 25-a de julio. En Varsovio speciale por junaj pilgrimantoj estis inaŭgurita hodiaŭ en aparte aranĝita pavilono ĉe la Krakowskie Przedmieście-strato ekspozicio de la Muzeo de la Historio de Pollando. Ĝi estas dividita je kelkaj spacoj dediĉitaj al plej gravaj eventoj de Pollando ekde la bapto antaŭ 1050 jaroj ĝis la nuntempo. La ekspozicio „Johano Paŭlo la 2-a. La fontoj” daŭros ĝis la 15-a de aŭgusto.

El la elsendo 20.07.2016. Legas Krystyna – 1’08”

Preskaŭ 4 mil volontuloj komence de julio aperis ĉe la itineroj de Tatry-montaro partopreninte la kampanjon „Pura Tatry-montaro”, kiu nunjare okazis la 5-an fojon. Laŭ la organizantoj kun ĉiu jaro kreskas la konscio de turistoj kaj sekve de tio estas ĉiam malpli da malpuraĵoj lasataj de senzorgaj pseŭdoturistoj. Ĝis nun la kampanjojn partoprenis 11 mil volontuloj. La kampanjon subtenas artistoj, sportistoj kaj ĵurnalistoj. Inaŭgurita en 2012 iom post iom ĝi ĉirkaŭprenis ankaŭ aliajn turisme atrakciajn regionojn , kiel baltikajn plaĝojn kaj nunjare ĝi okazis ankaŭ en la montoĉeno Beskidy. Ĉiujare la polan parton de Tatry-montaron vizitas ĉirkaŭ 3 milionoj da turistoj. La plej populara estas la itinero al la lago Morskie Oko kaj la valaj promenitineroj. Turistojn logas ankaŭ la montopintoj Giewont (1894 metroj super la marnivelo) kaj Kasprowy Wierch (1987 metroj super la marnivelo).

El la elsendo 20.07.2016. Legas Maciek – 1’12”

Lastlunde okazis solenaĵoj omaĝantaj la 75-jariĝon de la forbruligo de la Granda Sinagogo en Bialistoko fare de germanoj. Troviĝis en ĝi laŭ diversaj fontoj inter 800 kaj du mil judoj. La solenaĵoj daŭris la tutan tagon. Tagmeze estis metitaj floroj kaj florkronoj ĉe la monumento memorindiganta la viktimojn. Ĝi havas la formon de metala kupolo, kiu simbolas la konstruaĵon de la forbruligita sinagogo, kiu situas sur la soklo en la formo de Davida Stelo. La prezidanto de Bialistoko, Tadeusz Truskolaski diris, ke necesas kondamni tiun krimon kaj memori pri ĝiaj viktimoj. La 27-a de junio 1941 estis nomita kiel „nigra vendredo”. Tiam germanoj  eniris Bialistokon post la proklamo de soveta-germana milito. Laŭ historiistoj per la forbrugligo de la Granda Sinagogo komenciĝis la ekstermo de la juda socio en Bialistoko. La solenaĵojn partoprnis i.a. delegacio de la reganta partio Juro kaj Justeco.  Jarosław Kaczyński en sia elpaŝo substrekis, ke ni memoris kaj memoros pri la viktimoj. Laŭ lia vortoj per tiu ĉi terura evento estis inaŭgurita holokaŭsto.

El la elsendo 28.06.2016. Legas Krystyna kaj Milada – 1’32”

Lastvendrede finiĝis la lernojaro 2015/2016. La lernantoj revenos al lernejoj la 1-an de septembro. Al la plej gravaj eventoj de la pasinta jaro apartenas la fakto, ke temis pri la unua kaj post la lastaj decidoj – la lasta jaralo de sesjaruloj devige komencantaj lernejanan karieron. Ekde sptembro 2015 la 1-an klason de la baza lernejo celis – la unuan fojon – devige la tuta jaralo de 6-jaruloj el 2009 kaj parto de sepjaruloj naskiĝintaj en la unua duono de 2008. Tio kaŭzis, ke en multaj lernejoj infanoj devis lerni laŭskipe, ke kelkloke funkciis eĉ 10 unuaj klasoj en unu lernejo. Nun la gepatroj reakiris la rajton mem decidi, ĉu ilia infano komencos la lernadon en la aĝo de 6 jaroj aŭ ne. Nun sesjaruloj aspirantaj al la 1-a klaso de baza lernejo  devas havi unujaran antaŭlernejan preparon aŭ se ne, ili devos akiri pozitivan opinion el la psikologia-pedagogia konsultejo pri la preteco komenci la lernadon. Laŭ la decido de la gepatroj el la nuna jaralo de sesjaruloj 82 procentoj restos en la antaŭlernejoj, al kiuj revenas la arto lerni la skribadon, legadon, nombradon. Malgraŭ rezervoj de la pasintjaraj reformemuloj en la bazaj lernejoj ne malaperos la unuaj klasoj. Lernos en ili entute 210 mil infanoj – 91 mil sepjaruloj, kiuj ankoraŭ ne komencis la lernadon, 74 mil sesjaruloj, kiuj komencas la lernadon laŭ la deziro de siaj gepatroj kaj 45 mil sepjaruloj, kiuj komencis la lernadon pasintjare kiel 6-jaruloj, sed laŭ la postulo de siaj geatroj ripetos la lernadon en la unuaj klasoj.

El la elsendo 28.06.2016. Legas Krystyna kaj Milada – 2’19”

La konsekvencoj de la brita referendumo estas la ĉefa temo de la unia pintrenkonto, kiu estis komenciĝonta marde posttagmeze. La gvidantoj de 27 ŝtatoj atendas, ke la brita ĉefministro David Cameron prezentos al ili almenaŭ enkondukan agadplanon. Merkrede interparoloj daŭros sen Britio. La pola ĉefministro dum la pintrenkonto prezentos la postulojn de Pollando koncerne reformon de la Eŭropa Unio. Kiel anoncis Beata Szydło ni proponos provizorajn agadojn, kiuj povos esti entreprenitaj antaŭ ol oni eldiskutos novan traktaton.  Pollando havas kritikan rilaton al la germanaj-francaj proponoj pri ŝanĝoj en la Unio. La estro de la pola diplomataro Witold Waszczykowski post la lunda renkontiĝo en Varsovio kun 9 uniaj ministroj por la eksterlandaj aferoj i.a. de Rumanio, Bulgario, Grekio, Hungario, Hispanio kaj la brita ŝtatsekretario por la eŭropaj aferoj diris, ke niaj proponoj estas signifaj, i.a. la deziro estas,  ke la Konsilio de Eŭropo tranprenu de la Eŭropa Komisiono la ĉefan rolon en la Unio. Temas ankaŭ pri nova traktato.

El la elsendo 28.06.2016. Legas Krystyna kaj Milada – 1’29”

Vico da interregistaraj interkompreniĝoj koncerne infrastrukturajn investaĵojn, i.a. rilate la ĉinan projekton de „Silka Vojo”, komercan interŝanĝon kaj sciencan kaj kulturan kunlaboron estas la frukto de la finiĝinta marde en Pollando vizito de la Ĉina Popola Respubliko, Xi Jinping.  Lunde la ĉina gasto renkontiĝis i.a. kun prezidento Andrzej Duda, ĉefministro Beata Szydło kaj marŝaloj de la Sejmo kaj Senato. Prezidanto Xi partoprenis Internacian Forumon de Nova Silka Vojo kaj la 4-an Polan-Ĉinan Forumon de Regionoj. La prezidentoj de Pollando kaj Ĉinio simbole inaŭguris fervojlinion laŭ la itinero Ĉinio-Eŭropo sub la marko de China Railway Express deklarante, ke Pollando povas ludi gravan rolon ĉe la komerca vojo Ĉinio-Eŭropo, kaj la ĉina iniciato de Nova Silka Vojo konsistigas grandan ŝancon por la mastrumadoj de ambaŭ landoj. Estis subskribita komuna deklaro pri starigo de ĉiuflanka strategia partnereco inter Pollando kaj Ĉinio.

El la elsendo 21.06.2016. Legas Milada – 1’26”

Aktuale en Pollando studas 57 119 eksterlandaj studentoj el 157 landoj, je 10 mil pli ol en 2015, kio signifas 23-procentan kreskon. Kaŭzis ĝin ĉefe senprecedenca kresko de studentoj el Ukrainio je 7197 personoj, kiuj nun konsisitigas 53 procentojn de ĉiuj eksterlandaj studentoj en Pollando. Oni konstatas kreiĝadon de ukraina monokulturo en kelkiuj polaj altlernejoj. Lige kun konstanta kaj dinamika kresko de ukrainaj studentoj ĉiam pli ofte oni parolas ankaŭ pri „ukrainigo” de polaj altlernejoj. La duan laŭ grandeco grupon de eksterlandaj studentoj konsistigas belorusoj – 4615 personoj, norvegoj – 1581, hispanoj – 1407 kaj svedoj – 1291. En la akademia jaro 2015/16 pli ol 83 procentoj de la eksterlandaj studentoj venis el Eŭropo. Kompare kun la mondaj donitaĵoj en Pollando studas malmultaj personoj el Azio, entute 6896. De du jaroj kreskas interesiĝo de afrikaj studentoj  kaj tiu grupokonsistas el 1197 personoj. Kreskas nombro de studentoj el Saŭda Arabio – 854 kaj Turkio – 1205. Malgraŭ signifa kresko de eksterlandaj studentoj  daŭre en Pollando laŭprocente studas malpli da personoj ol en evoluintaj okcidentaj landoj, ol en Ĉinio kaj eĉ najbaraj landoj, kiel Ĉeĥio, Slovakio, Latvio, Estonio, Hungario kaj eĉ Bulgario.En la mondo pli ol 4 kaj duona milionoj da studentoj lernas ekster la limoj de sia lando. Laŭ prognozoj ĝis 2020 ĉi tiu nombro duobliĝos.

El la elsendo 21.06.2016. Legas Tomek – 2’01”

Ekolot, la firmao el Krosno (en la sudorienta Pollando) povas baldaŭ inaŭguri serian produktadon de sia super malpeza, elektra aviadilo Elf. Ĝi estis prezentita nunjare dum la aviada foiro Aero en Fredrichshafen, kie ĝi vekis grandegan interesiĝon. Ĝia maso ne superas 120 kilogramojn kaj dank’ al faldeblaj elementoj ĝi estas tre kompakta, nome eblas ĝin senĝene faldi, transporti,  meti en bagaĝujon. Tio ne malhelpas, ke dum la tuta tempo temas pri aviadilo, kapabla atingi la flugnivelon de 4 mil metroj. La unupersona Elf longas 5,45 metrojn kaj etendeco de ĝiaj flugiloj  egalas al 10 metroj. Por starti ĝi bezonas herban grundzonon kun la longo de 100 metroj. Dum la flugo ĝi povas atingi la rapidecon ĝis 142 kilometroj je unu horo. En la procezo de la projektado la 15-kilograma brulmotoro estis anstataŭita per elektra, kiu pezas nur  6 kilogramojn.

El la elsendo 07.06.2016. Legas Tomek – 01’10”