Novaĵoj

Budimex, estas la plej granda en Pollando konstrufirmao kiu avanas ankaŭ sur la konstrumerkato en la Centra-Orienta Eŭropo. Ĝia specializo estas infrastrukturaj servoj i.a. rilate la konstruadon kaj konservadon de aŭtovojoj, fervojoj, flughavenoj kaj komercaj konstruaĵoj. Ĝiaj laboroj ne limiĝas al tio. I.a. ĝi fariĝis konata pro siaj porsociaj projektoj.
Unu el la ĉi-lastaj, la 45-a Spaco de la Gepatro kreiĝis en kliniko en Slovakio. Temas pri la modernigita edukcentro por infanoj enhospitaligitaj en la kliniko de otolaringologio en la Nacia Instituto de Infanmalsanoj (NÚDCH) en Bratislavo. Temas pri la jam dua projekto realigita en ĉi tiu lando. Pasintjare Budimex kreis la Spacon de la Gepatro en la bratislava kvartalo Vajnory. Ambaŭ inciatoj respondas al realaj bezonoj de pacientoj kaj iliaj familioj, kiuj estadas en hopitaloj troviĝantaj en rekta najbareco de infrastrukturaj projektoj realigataj de Budimex.
La Spaco de la Gepatro estas la aŭtora iniciato de Budmex, kiu de pli ol 10 jaroj helpas al infanoj kaj iliaj gepatroj en polaj hospitaloj kaj ekde 2013 realigis kvardekon da tiaj projektoj en Pollando. La akirita sperto kaj iniciatoj ellaboritaj en la lando fariĝis la elirpunkto por similaj iniciatoj eksterlande, kie Budimex realigas investaĵojn.
En la ĵus moderngita eduakspaco en la kliniko de Bratislavo kreiĝis koloraj, sekuraj kaj komfortaj salonoj por infanoj same por la lernado kaj antaŭlerneja edukado. Al renovigo estis subigitaj plafonoj, estis restaŭritaj pordoj, kolorigitaj kaj tapetitaj muroj, estis instalitaj klimatizo. La kliniko estis ekipita per novaj mebloj. La dua Spaco de la Gepatro realigita ekster POllando estas ekzemplo de tio, ke la modelo de la porsociaj aktivadoj de Budimex estas rekonita ankaŭ eksterlande.

El la elsendo 20.08.2025. Legas Maciek – 02′ 14″

Pli ol 71 procentoj de poloj deklaras sin por tuteca malpermeso reklami alkoholaĵojn, inkluzive de biero. Pli ol 23 procentoj kontraŭas tion, kaj 5,7 procentoj de havas firman opinion pri la temo. Tio estas la rezultoj de la opinisondado de la Tutlanda Esplorgrupo GrowSpace.
La fondaĵo gvidanta la kontraŭalkoĥolan kampanjon „Nul procentoj da vero” deklaras sin por la plena malpermeso reklami alkoholajn dirnkaĵojn, eĉ de nulprocenta biero. La ĉi-speca reklamado ĝiaopinie firmigas drinkemkutimojn kaj faciligas sekve interesiĝon pri alkoholaĵoj altprocentaj.
Samtempe privataj televidtacioj en Pollando aparte vespere gvidas premanan reklamadon de biero de iuj konkretaj vendejretoj, en kies reklamoj aperas ne sole plenkreskuloj, sed ankaŭ gejunuloj.
Laŭ 47 procentoj de la enketitoj biero fariĝis en Pollando alkohola iniciatpordo por dekkeljaruloj kaj eĉ malpli aĝaj infanoj. En tiu kunteksto la landa konsultanto pri la infana kaj junulara psikiatrio indikas, ke gejunuloj, kiuj antaŭ la 15-a vivojaro komencas aventuron kun la drinkado estas eĉ kvinoble pli multe minacitaj de depresio kaj trioble pli ofte entreprenas memmortigajn provojn.

El la elsendo 20.08.2025. Legas Maciek – 01′ 31″

Pollando okupis la 4-an lokon kune kun Japanio en la landa klasifiko de la 66-a Internacia Matematika Olimpiko en Sunshine Coast en Aŭstralio. Polaj lernantoj akiris tri orajn kaj tri arĝentajn medalojn. Similan rezulton kaj la 4-an lokon Pollando akiris antaŭ 50 jaroj en la konkurseldono okazinta en Sovetunio. En la nuna jaro la unuan lokon okupis Ĉinio, sekvis laŭvice Usono kaj la Suda Koreio.
Entute oni atribuis 67 orajn medalojn, 103 arĝentajn kaj 145 bronzajn. Estis distingitaj 132 partoprenintoj. La matematikan olimpikon 2025 partoprenis entute 630 personoj el 110 landoj.
La unua Internacia Matematika Olimpiko okazis en 1959 en Rumanio, kiam partoprenis ĝin 7 ŝtatoj. Pollando partoprenas ĝin ekde la unua eldono akrinte en ĉi tu periodo 37 orajn, 101 arĝentajn kaj 144 bronzajn medalojn. Venontjare la Internacia Matematika Olimpiko okazos en Ŝanghajo, Ĉinio.

El la elsendo 10.08.2025. Legas Gabi – 01′ 28″

Komence de aŭgusto – inter la 9-a kaj 11-a de la monato – kadre de la nunjara eldono de Edinburgh International Festival estis planita inaŭguro de la ciklo da koncertoj popularigantaj la polan muzikon Focus on Poland (Fokuso al Pollando) dum la nunjara eldono de la festivalo. Temas pri la unua evento dediĉita al la pola muziko en la 78-jara historio de la festivalo.
Edinburgh International Festival ĉiujare prezentas la plej renomajn atingaĵojn koncerne muzikon, operarton, teatron kaj dancon. La nunjara festivaleldono okazas sub la devizo „The Truth We Seek” (La Vero, kiun ni serĉas).
Fokuso al Pollando estas parto de la daŭranta ĝis novembro Brita/Pola Sezono 2025, kiu proksimigas al la publikoj en Britio kaj Pollando la plej valorajn aspektojn de la plej interesaj fenomenoj sur la artaj scenejoj de ambaŭ landoj – de filmarto tra teatro kaj vidartoj ĝis dezajno kaj muziko. La eventojn en Pollando organizas British Council kaj en Britio Adam Mickiewicz-Instituto, Instituto de Pola Kulturo kaj British Council.

El la elsendo 10.08.2025. Legas Maciek – 01′ 19″

Interncia Laborgrupo pri Rotacia Sismologio okazigas siajn konferencojn ĉiun trian jaron por interŝanĝi spertojn, prezenti la plej novajn atingaĵojn kaj komune serĉi respondojn al defioj de la nuntempa sismologio.
Ĉi-foje la konferenco – la 7-a laŭvice – okazis en Politekniko de Opole – la sudokcidenta Pollando. Partoprenis ĝin 50 ekspertoj pri sismologio el Italio, Ĉinio, Hinda Unio, Usono, Francio, Germanio kaj Pollando.
La rotacia sismologio akiris apartan signifon post la konferenco en la usona Menlo Park en Kalifornio en 2007. Ĝi esploras ĉiujn aspektojn de rotaciaj grundmovoj rezultantaj el tertremoj, eksplodoj kaj atmosferaj perturboj. Ĝi okupiĝas ankaŭ pri la mezurado de la rotaciaj movoj de konstruelementoj. La ĉi rilataj spertoj de sismologoj havas vastan aplikeblon. Dum la konfereco en Opole estis prezentitaj la esplorrezultoj de pola sciencistoj ligitaj kun la aplikado de dedektoroj/dedektiloj de rotacirapideco por monitori la staton de konstruaĵo. Tio ebligas i.a. lokalizi kaj taksi difektojn en ŝtalbetonaj traboj.

El la elsendo 10.08.2025. Legas Maciek – 01′ 24″

Laŭ la alvoko de la Internacia Unio de Ĝeneralaj Priorinoj – organizaĵo membriganta ĝeneralajn priorinojn de la institutoj de la konsekrita vivo en la tuta mondo – la hieraŭa tago, la 14-a de aŭgusto antaŭnta la feston de la Ĉielpreno de la Plej Sankta Maria Virgulino estis pasonta kiel monda Tago de fasto kaj preĝo favore al paco. La Unio kreigis en 1965 por subteni la spiritan kaj apostolan formiĝon de monakinoj kaj firmigi ilian komunumon sur la internacia nivelo.
Ilia ĵus direktita urĝa alvoko favre al paco estis formulita en la kunteksto de militoj kiuj daŭre tuŝas tiom multajn naciojn en la tuta mondo de Gazao ĝis Sudano, de Ukrainio ĝis Mjanama, de Haitio ĝis Demkratia Respubliko Kongo kaj Sirio. Monakinoj sian alvokon direktis ne sole al la monakaj komunumoj, sed al ĉiuj homoj de bona volo. En sia alvoko monakinoj el la Internacia Unio de Ĝeneralaj Priorinoj atentigis, ke ne eblas plu atendi kaj paco devas esti konstruata, konstruata komune.

El la elsendo 15.07.2025. Legas Barbara – 01′ 31″

La iniciato Eureka estas la plej granda en la mondo publika reto subtenanta la kunlaboron koncerne esplorojn, evoluon kaj novumojn kaj financanta ilin. Ĝi aktivas en 45 landoj de Eŭropo, Afriko, Azio kaj ambaŭ Amerikoj. Ĝian konsiston eniras la unusola membro el Pollando, t.e. Nacia Centro por Esploroj kaj Evoluo, NCEE. Ĝuste ĝiaflanke al la 7-persona Plenuma Konsilio de la Inciato Eureka estis vokita Agnieszka Ratajczyk por la 4-jara oficperiodo.
Agnieszka Ratajczak estas direktorino de la Oficejo por la Internacia Kunlaboro en NCEE. Ŝi estras fakon de internacia kunlaboro, fakon de la landa kontakto kaj NCEE-oficejon en Bruselo. Ŝi specialistiĝas pri la projektado kaj envivigado de programoj dediĉitaj al financado de projektoj rilataj al Esploroj kaj Evoluo kaj pri la intertraktado de internaciaj interkompreniĝoj. Direktorino Agnieszka Ratajczak estas multjara membro de internaciaj komitatoj kaj institucioj respondecaj pri Esploroj kaj Evoluo.

El la elsendo 30.06.2025. Legas Maciek – 01′ 15″

La establita en 2017 Nacia Agentejo por Akademia Interŝanĝo NAWA laboras favore al internaciigo de la pola scienco. Tion ĝi faras subtenante kaj stimulante internacian esplorkunlaboron kaj studentan interŝanĝon. En sia atento ĝi havas ankaŭ disvastigon de la pola kulturo kaj lingvo.
Ĝuste nun daŭras kampanjo dediĉita al promociado de la pola lingvo kiel lingvo fremda, kiu pere de konkretaj iniciatoj firmigas la pozitivan bildon de Pollando en la mondo. Ĝis la fino de julio estas atendataj projektoj realigotaj en Pollando kaj eksterande por lanĉi la polan lingvon kiel fremdan, fajnigi ĝian instrunivelon kaj atingi vastajn rondojn de personoj interesiĝontaj.
La kampanjo estas adresita al la polaj altlernejoj kaj sciencaj institucioj instruantaj la polan lingvon funkciantaj sur la akademia nivelo. La projektoj povas esti realigitaj en nur unu institucio, sed preferataj estas tiuj, kiuj premisas internacian partnerecon, ekzemple kun eksterlandaj altlernejoj kaj sciencaj institucioj.
Ĝis nun en la 6 prorameldonoj estis realigitaj 91 projektoj kun 136 partneroj el 32 landoj – i.a. Aŭstrio, Belgio, Brazilo, Ĉinio, Kazaĥio, la Suda Koreio, Tanzanio kaj Usono. La plej multajn – pli ol 10 projektojn – realigis la Universiato en Katowice, la Varsovia Universitao kaj la Instituto pri Literaturaj Esploroj de la Pola Sciencakademio.

El la elsendo 20.06.2025. Legas Gabi – 01′ 59″

Tomasz Makowski, la direktoro de la pola Nacia Biblioteko estis elektita komence de junio 2025 kiel la prezidanto de la Konferenco de la Naciaj Bibliotekoj, CDNL.
La Konferenco, estas sendependa organizo membriganta pli ol 100 direktorojn de la Naciaj Bibliotekoj en la mondo. Ĝi kreiĝis por ebligi kunlaboron, spertointerŝanĝon kaj diskutojn pri komunaj temoj por ĉiuj naciaj librokolektoj. La prezidantino de CDNL en la periodo 2023-2025 estis Marie-Louise Ayres la direktorino de la Nacia Biblioteko de Aŭstralio kaj la vicprezidantino Leslie Weir la direktorino de la Nacia Biblioteko kaj de la Arkivoj de Kanado. Internacian Federacion de Societoj de Bibliotekistoj kaj Institurioj, IFLA reprezentis ekde 2024 prezidanto-elektito kaj direktoro, Tomasz Makowski.
Ĉiujare la renkontiĝo de CDNL okazas dum internacia kongreso de IFLA. Tio estas la funkcianta ekde 1927 senprofita interncia organizo, kiu aktuale havas 1700 membrojn en pli ol 150 landoj. Ĝia celo estas popularigado de altkvalitaj bibliotekaj kaj informaj servoj, komprenigado de valoro de bona biblioteko kaj informservoj, reprezentado de la membroj el la tuta mondo.
La Konferencon de la Naciaj Bibliotekoj – antaŭ la reprezentantino de Aŭstralio – prezidis direktoroj de la Naciaj Bibliotekoj el Nederlando, Finnlando, Svislando, Sudafrika Respubliko, Novzelando, Danlando kaj Brazilo.

El la elsendo 15.06.2025. Legas Gabi – 02′ 12″

Internacia Tago de Arkivoj estas solenata la 9-an de junio ekde 2007 en kelkdeko da landoj de la mondo. En sia historio ĝi transformiĝis en eventon, kiu daŭras la tutan semajnon. En 2025 ĝi okazas sub la devizo „Arkivoj alireblaj, arkivoj por ĉiuj” kaj disvoliĝas kadre de la t.n. Malfermaj Tagoj en 37 polaj urboj. Tiu ĉi iniciato celas memorigi, ke arkivoj ne estas fermitaj deponejoj de „malnovaj” dokumntoj, sed spaco por viva, reala edukado kaj intergeneracia dialogo.
La Ŝtataj Arkivoj en Pollando jam la 18-an fojon okaze de la Tago/Semajno organizas malfermajn tagojn, ekspoziciojn, laborrenkontojn kaj konservistajn demonstrojn. La nunjara eldono okazanta inter la 6-a kaj la 14-a de junio ligiĝas krome kun la premiera rivalado en la eduka tabulludo „Ankoraŭ plia somero 1914-1918”.
La eventoj ligitaj kun la Internacia Tago/Semajno de Arkivoj ebligas al partoprenantoj tuŝi aŭtenan historion kaj malkovri realan kulturheredaĵon enestantan en dokumentoj. Ĉiu, kiu tiuokaze transpaŝas la sojlon de arkivejoj fariĝas parto de la globskala reto de malkovrantoj de la kolektiva memoro.

El la elsendo 10.06.2025. Legas Gabi – 01′ 46″