Ne mankas informoj pri minaco de nekonataj ĝis nun malsanoj kaj nia komuna lastatempe sperto estis sendube la kovima pendemio, pri kies daŭraj sandetruaj postsekvoj ni ekscias el esploristaj laboratorioj. La iamaj plagoj, kiel lepro, ne plu aparas en la socia konscio, kvankam ĝi daŭre aperas. Eĉ 50 procentojn de infektiĝokazoj oni notas en Barato krome en la Sud-orienta Azio, en la Ekvatora Afriko, en la Suda Ameriko. Eble aŭskultantoj scias, memoras pri Josef Kondor, esperantisto el Hungario/Germanio, kiu dum jaroj gvidis kampanjon por helpi la leprulojn. Nun pri lepro kiel nekuracebla plaga malsano eblas legi sur la bibliaj paĝoj, ĉar nun eblas ĝin sukcese kuraci. Ne tiel estis en la epoko de nia heroo, kiu estas agnoskita kiel pioniro de moderna medicinista protekto super personoj trafitaj de ĉi tiu terura malsano. Jan Beyzym naskiĝis en Beyzymy Wielkie en Wołyń-provico kiel la plej aĝa filo el inter kvin infanoj de grafoj Jan kaj Olga. Kiam li havis 13 jarojn lia patro, sekve de la partopreno en la kontraŭcara, liberiga Januara Insurekcio 1863 estis ekzilita. Ilian biendomon en Onackowice forbruligis kozakoj, la havaĵo estis konfiskita. Tiam la patrino kun la infanoj translokiĝis al Kievo. Jan zorgis pri la gefratoj, helpis al la patrino vivteni la familion per heplecionoj, kopiado de dokumentoj. Li denove li povis ekfrekventi gimnazion, en kiu li finis la lernadon en 1871 kun la decido eniri sacerdotigan seminarion. La sekvan jaron li traiĝis al Galicio, kie en decembro kiel 22-jarulo li fariĝis jezuita novico en la loko Stara Wieś. Tie li subiĝis al la humanismaj kaj filozofiaj studoj. Sekve teologion li studis en Krakovo. Post la sacerdotiĝo li estis edukisto en la jezuita monaĥejo en Tarnopol kaj ekde 1886 la rolon de edukisto li plenumis en la jezuita Scienc-Kleriga Instituto en Chyrowo. Tie li instruis ankau la francan kaj rusan lingvojn kaj krome estris subalternan al li kuracejon, daŭre pensante pri laboro por lepruloj. Li estis tre ŝatata de siaj subalternuloj, ĉefe pro siaj koloraj rakontoj, anekdotoj. Personoj, kiuj bone lin konis atestas pri lia aparta impresiĝemo je naturbeleco, je la planta kaj besta mondoj. Aliflanke pri lia skulptista talento atestas pluraj skulptaĵoj ĝis nun troveblaj en la jezuita muzeo en Stara Wieś, en la karmelanina klostro en Krakovo kaj sur Madagaskaro. Oni rememoras ankaŭ lian rolon en la spirita kaj arta eduko de Antoni Wiwulski, poste unu el la plej grandaj polaj skulptistoj kaj arkitektoj, la aŭtoro de monumento omaĝe al la venka Grunwald-batalo el 1410 en Krakovo. Antoni estis ofta gasto ĉe patro Beyzym, kiu disponis en sia ĉelo pri skulptista stablo kaj instrumentoj. Beyzym mem konfirmis, ke Wiwulski la unuajn provojn de sia skulptista vokiĝo praktis en lia ĉelo. La pensoj pri misiista laboro ne forlasis patron Jan Beyzym. La permson iri al Madagaskaro – tiam la franca kolonio – li ricevis jam kiel 48-jarulo. En oktobro 1898 li por ĉiam adiaŭis Pollandon direktiĝante al Francio kaj de tie komence de novembro pasaĝerŝipo kondukis lin el Marsejlo al Madagaskaro. La 30-an de decembro Jan Beyzym atingis la ĉefurbon de la lando. Tuj li estis direktita al la ekzistanta ekde 1873 leprulrifuĝejo en Ambahivoraka. La tiea laprulizolejo konsistis el kvar konstruaĵoj, en kiuj 150 malsanuloj, senigitaj je medicinista protekto vegetis en ekstrema mizero, mortante pli ofte pro malsato ol la malsano mem. Beyzym raportis, ke „katolikoj, paganoj, viroj, virinoj, infanoj estas kunpremitaj kiel bestoj”. Siajn ŝveligintajn, vundoplenajn vizaĝojn kaj korpolezojn ili kaŝis sub lintolaĵoj dumtage servantaj kiel vesto kaj nokte kiel littukoj. Jan Beyzym tuj entreprenis pezan kaj kvazaŭ senesperan laboron por plibonigi ilian fizikan kaj animan staton, por forigi la socian stigmatadon. Tie Jan Beyzym laboris 4 jarojn. Forlasante Ambahivoraka li direktiĝis perpiede – senkonsidere al la veterkondiĉoj pluvo aŭ varmego – al Fianarantsoa, troviĝanta en la distanco de 395 kilometroj. Ne ĝi estis lia celo, sed Marana, eta setlejo por lepruloj 7 kilometrojn for de la granda urbo. En 1892 gubernatoro de la lasta reĝino de Madagaskaro Ranavalona la 3-a disponigis 50-hektaran parcelon por iliaj bezonoj. Signifa estis tiumomente la alveno de patro Beyzym, kiu kunportis kun si la spertojn el la vivo inter la lepruloj en Ambahivoraka kaj plene konsciis, ke lepron necesas trakti kiel malsanon kaj orgnizi la vivon de lepruloj kvazaŭ ili vivus en hospitalo. Li decidis elkonstrui en Marana, veran hospitalon por 200 lepruloj. La kosto de 30 mil frankoj superis la tiamajn eblojn de la jezuita misio. Beyzym organizis vastskale planitan korespondan kvestadon inter poloj el Pollando, Aŭstrio kaj Germanio. Ĝis la fino de 1900 li kolektis 25 mil frankojn. Eblis komenci la konstruadon, kiu daŭris 8 jarojn. En la konstrulaboroj helpis ankaŭ lepruloj mem, se patro Beyzym aprobis tion konsiderante ilian sanstaton. En 1911 la leprulhospitalo por „nigraj birdoj” – kiel li difinis leprulojn – estis provizita per la fluanta akvo, estis dungita medicinista personalo. La hospitalo, kies patrono fariĝis la Nigra Madono, la Di-patrino de Częstochowa komencis funkcii. Ĝi funkcias ĝis hodiaŭ. Tiutempe la hospitalo apartenis al la plej bonaj kaj plej modernaj. En du aloj troviĝis salonoj por malsanuloj, kuirejo, manĝejo, povizejo, apoteko kaj banejoj, kiujn antaŭe oni tie ne konis. Ĉiu malsanulo disponis pri propra lito, validis higienaj principoj kaj taghoraro. Ĉiuj estis same vestitaj per blankaj ĉemizoj, pantalonoj aŭ jupoj. Krom la ĉefa zorgo, kiu estis la laboro kun lepruloj patro Beyzym aŭtoris artikolojn por la malagasa misiista gazetaro, samtempe li sukcesis verki ankaŭ la polan-malagasan vortaron. Post la efektivigo de ĉi tiu tasko Jan Beyzym malgraŭ siaj 60 vivojaroj planis veturi al Saĥaleno, por porti helpon al la tieaj polaj ekzilitoj. Tiu plano ne realiĝis. Patro Jan malsaniĝis je malario kaj jam pli frue infektita de lepro li mortis la 2-an de oktobro 1912 post longa suferiga periodo. Li estis entombigita en Marana. La inaŭgurita de patro Jan Beyzym verko daŭras kaj estas evoluigata. Apud la hospitalo estis elkonstruis domentoj, kie lepruloj vivas kun la tutaj familioj. La hospitalo estis modernigta kaj nun troviĝas en ĝi eĉ operacia bloko. Infanoj kaj junuloj frekventas lernejon kaj lernas profesion por – post la fina kuracado – aliĝi al la socia vivo. Dank’ al la kuracista helpo kaj moderna metodo kuraci lepron malsanuloj ne devas pasigi la tutan vivon en izoliteco. Ne mirige do, ke patro Jan Beyzym – nun ankaŭ beatulo – estas difinata kiel apostolo de Madagaskaro.
El la elsendo 15.03.2024. Legas Barbara – 10′ 47″
