Sen troa troigo eblas diri, ke la historio de ĉevaloj kaj ĉevalrajdado en Pollando estas impona. Dum jarcentoj niaj najbaroj kutimis aserti, ke sen ĉevalo polo estas kiel korpo sen animo, ke polo naskiĝas kaj mortas surĉevale.  Efektive ĉevaloj de pratempo akompanis polojn en farmista laboro, en arbara profundo, dum vojaĝoj, dum la sendependigaj bataloj. Hodiaŭ mi tamen volas turni vian atenton gesinjoroj al la ĉevalbredado en Pollando. La unua dokumento pri la 16-jarcenta bredanto de la pursangaj ĉevaloj koncernas reĝon Sigismundon Aŭguston, kies ĉevalbredejo troviĝis en la loko Knyszyn en la bjalistoka regiono (la nordorienta Pollando). La mencioj el la 16-a/17-a jarcentoj ne ebligas difini ĝian skalon. Alia dokumento pri tio, ke al Pollando estis venigataj originalaj arabrasaj ĉevaloj estas raporto de princo Roman Sanguszko pri ekspedicio al Arabio. La ekspediciojn al dezertaj arabaj regionoj gvidis pliaj generacioj de Sanguszko-familio kaj de aliaj magnataj gentoj. La arabrasaj ĉevaloj en la pola bredado komence de la 19-a jarcento dominis. Estis organizataj ekspedicioj al beduenaj triboj, komercistoj venigadis ĉevalojn el Istambulo aŭ Odessa. Elstaran rangon atingis la ĉevalbredejoj de la magnataj familioj Branicki, Sanguszko, Rzewuski, Dzieduszycki. Ĉi-lasta famiĝis pro la venigo de 7 virĉevaloj kaj 3 ĉevalaj femaloj. Ĉi-lastaj distingiĝis per aparta nobelco servante kiel elstaraj generaj reproduktantinoj. Iliaj idoj en 1920 trafis al la ĉevalbredejo en Janów Podlaski. Iliaj sekvaj plurgeneracioj idoj liveris amason da valoraj ĉevalidoj. Ilia genera materialo daŭre estas spurebla en polaj bredejoj. La ŝtata ĉevalbredejo en Janów Podlaski (en la regiono de Lublin, la orienta Pollando) estis establita en 1817. Ekde la komenco oni bredis tie pursangajn arabajn ĉevalojn kaj duonpursangajn angoarabojn, kiuj  estis vendataj al diversaj eŭropaj landoj. En la 30-aj/40-aj jaroj de la 19-a jarcento Janów Podlaski fariĝis grava ĉevalbreda centro sur la polaj teritorioj. Krom la bredejo funkciis tie veterinara lernejo, kaj ĉevalrajda lernejo.  Oni kolektis pokalojn, medalojn kaj aliajn distingojn. En 1885 estis konstruigita stalo por 85 ĉevaloj. Oni aĉetis multajn pursangajn arabajn kaj anglajn ĉevalojn. Komence de la 20-a jarcento Janów fieris pri sia propra ĉevalo kun tre bela karakteriozo.  Ĉion konsumis la 1-a mondmilito. Sed jam en aprilo 1919 al malplenaj kaj detruitaj staloj estis venigitaj pursangaj arabaj femaloj. En la intermilita periodo la duonsangpuraj virĉevaloj en Janów Podlaski servis al amasa bredadao de ĉevaloj por kavalerio. Ilin oni vendadis i.a. al Usono. La disfloron de la bredejo ĉesigis la 2-a mondmilito.  Dum la militagadoj en 1939 80 procentoj de ĉevaloj de Janów pereis. El la ceteraj la pola personaro dungita de la germana okupaciitno sukcesis restarigi en Janów la ĉevalbredadon. Daŭre oni bredas ĉi tie pursangajn arabajn kaj duonsangpuraj angla-arabajn ĉevalojn. La denova disfloro de Janów kiel ĉevalpredejo datiĝas al la finaj 50-aj jaroj de la pasinta jarcento. Meritiĝis ĉi-rilate aparte ĝia direktoro Andrzej Krzyształowicz ligita kun la ĉevalbredejo ekde decembro 1939. Li okupiĝis pri ĉevaloj forveturigataj de germanoj, li organizis aŭtune de 1969 la unuan aukcion de la pursangaj arabaj ĉevaloj. Ekde tiam oni vendis eksterlanden unu mil arabsangajn ĉevalojn. Al apartaj financaj sukcesoj apartenis vendo de virĉevalo El Paso kontraŭ unu miliono da dolaroj. Kvin jarojn poste oni akiris unu kaj duonan milionon da dolaroj  kontraŭ la femalo Penicylina. En 2015 pro la vendo de la femalo Pepita oni akiris unu milionon 400 mil dolarojn. Aktuale  en Pollando vivas 600 mil ĉevaloj, inter kiuj 60 procentoj kalkuliĝas al tiel nomataj malvarmsangaj. Similaj kvantoj da ĉevaloj estas en Germanio kaj Rumanio, je duono malpli en Francio, Italio kaj Hispanio. Pollado konsiderante la kvanton de ĉevaloj je 100 hektaroj havas bonan pozicion,se temas pri la eksporto de ĉevaloj kaj de la ĉevala viando, kiu en Pollano estas apenaŭ konsumata. En la lastaj jaroj krekis interesiĝo pri la uzo de ĉevaloj por ripozigaj kaj sportaj celoj. 98 procentoj de ĉevaloj apartenas nun al privataj posedantoj. Estas do organizataj kun la uzo kaj partopreno de ĉevaloj diversspecaj turismaj evenoj, ĉevalaj sledveturadoj, feriadoj kun ĉevaloj. Grandan popularecon  ĝuas ĉevalaj vetkuroj. Sed daŭre ĉevaloj servas en farmejoj kiel tirbestoj, en agrokturismo kiel atrakciaĵo por ripozantoj kaj en hipoterapio ĉevaloj havas ne subtakseblan raolon por infanoj kaj neplenlertuloj.

El la elsendo 12.06.2020. Legas Barbara – 7’24”