La heroo de nia hodiaŭa felietono estas unu el la plej grandaj polaj mondvojaĝantoj de la 19-a jarcento Stefan Szolc-Rogoziński, kiu malgraŭ la fakto, ke Pollando ne ekzistis sur la mapo de la mondo realigis la unuan polan esplorekspedicion al la okcidenta Afriko. Nunjare pasis la 155-a naskiĝdatreveno de la homo, kiu i.a. esploris Kamerunion. Szolc-Rogoziński naskiĝis la 14-an de aprilo 1861 en la loko Kalisz. Lia patro, Ludwik Scholtz estis la tiea industriisto, la patrino Malwina familie Rogoziński – filino de konata varsovia advokato. Spite la deziron de la patro en 1878 – unu jaron post la morto de la patrino – kiel la volontulo li eniris la Akademion de Marino en Kronszdat, kie post du jaroj li akiris la oficiran gradon. Tiam li realigis sian unuan ralion laŭ la bordoj de Afriko sur la ferdeko de militista velŝipo „Generał Admirał”, kiu metis fundamenton al lia enamiĝo al ĉi tiu kontinento. En 1881 post la alveno al Parizo li estis akceptita al la tiea Geografia Societo, en Neapolo li prilaboris planon de ekspedicio en la profundon de Kamerunio, en kiu akompanis lin du amikoj – geologo, Klemens Tomczek kaj meteologo, etnografo Leopold Janikowski, kiuj ekde la komenco entuziasme rilatigis sin al la ekzotika veturo. Necesis tamen trovi financan bazon por realigi la revon. La patro rifuzis helpon, Stefan Szolc-Rogoziński destinis por ĝi la heredaĵon ricevitan post la morto de la patrino kaj en Varsovio li entreprenis vastan subtenokampanjon diskonigante ekspedicion kiel nacian mision, kiu kaptu la rigardon de la mondo al poloj. Subtenis lin i.a. konataj literaturistoj Henryk Sienkiewicz kaj Bolesław Prus. Por reliefigi la polecon de sia ekspedicio li poligis la germanan nomon de la patro, al kiu li aldonis la familian nomon de sia patrino. Stefan Szolc-Rogoziński aĉetis en Francio la ŝipon Łucja Małgorzata (Lucia Margareta), kiu eknavigis el la franca Havro sub la flirtanta franca flago kaj la flago de la ŝipposedanto kun la blazono de Varsovio, Sireneto. La navigitinero kondukis tra Madero, Kanariaj Insuloj, landoj de la okcidenta Afriko, t.e. Liberio, la hodiaŭa Eburborda Lando, Ganao kaj la insulo de Fernando Po. Ĉe la bordoj de Kamerunio Stefan Szolc-Rogoziński aĉetis kontraŭ nigra jako, cilindro kaj tri kestoj da ĝino li aĉetis la insulon Mondoleh, kiu servis kiel bazo de iliaj esplorekspedicioj. Al la plej gravaj sukcesoj kalkuliĝas la malkovro de la Elefanta Lago (Marombi Mbu) kaj detala esploro de la fluejo de la rivero Mungo. Ĉeokaze ili sukcesis surgrimpi unu el la plej altaj montoj de la okcidenta Afriko, ĝis nun funkcianta vulkano Fako (Kameruno) troviĝanta 4095 metrojn super la marnivelo. Rekone por liaj meritoj en 1885 Stefan Szolc-Rogoziński estis akceptita kiel membro de la prestiĝa Reĝa Geografia Societo en Londono. Plurfoje li estis revenanta al la okcidenta Afriko – i.a. kun sia edzino Helena Janina Boguska, literaturistino verkanta sub la plumnomo Hajota. Ili vizitis la Gvinean Golfon kaj la insulon de Fernando Po. Li mem veturis ankaŭ tra Egipto kaj vizitis vicon da eŭropaj landoj. La kolektitajn dum la ekspedicioj eksponaĵojn li donacis al la establita de si varsovia Etnografia Muzeo. En 1893 Stefan Szolc-Rogoziński revenis al Pollando ne ĉesante esperi pri pliaj ekspedicioj. Lia tiucela vizito al Parizo finiĝis tragike. Havante nur 35 jarojn Stefan Szolc-Rogoziński pereis tie en stratakcidento en 1896. Dum pli ol 100 jaroj la loko de lia entombigo ne estis konata, finfine dank’ al esploroj de la Protektosocieto pri Tomboj kaj Historiaj Monumentoj en Francio lia sepultoloko estis identigita en unu el la parizaj nekropoloj. La nomon de Stefan Szolc-Rogoziński portas nun stratoj en Varsovio, Krakovo, Poznano, Vroclavo, en Przemyśl, Gliwice, Pruszcz Gdański. En lia naskiĝurbo Kalisz troviĝas ne sole strato portanta lian nomon, sed ĉe la Ĉefa Urboplaco estas enmasonita la basreliefo kun lia portreto troviĝanta apud la portretoj de poeto Adam Asnyk kaj verkistinoj Maria Konopnicka kaj Maria Dąbrowska.
El la elsendo 23.06.2017. Legas Barbara – 6’37”
