Pro la marŝo “Sub la standardo de paco” la heroo de nia felietono, Feliks Nowowiejski estis premiita en Londono en 1898. Li estas pola komponisto, dirigento, orgenludisto-virtuozo, organizanto de la muzika vivo kaj la papa ĉambelano. Tio ne estis la unua komponaĵo de la talenta 26–jarulo. Havante 10 jarojn li komponis Suiton de facilaj klasikaj kaj nuntempaj dancoj por fortepiano (polonezo, menueto, polko, valso, galopdanco, mazuro kaj krakoviako). Tio i.a. decidis ke la gepatroj direktis sian filon al la plej fama en la regiono lernejo en Święta Lipka. Tie oni edukis lernantojn kiel orgenludistojn, muzikinstruistojn. Tie Feliks Nowowiejski lernis krome harmonion, pianludon, violonludon, violonĉelludon, kornoludon kaj unuavice orgenludon, per kiu li aparte distingiĝis. La 7-an de februaro 2017 pasis lia 140-a naskiĝdatreveno. Li naskiĝis en Barczewo en Varmio (la nordorienta Pollando), tiam pro la dispartigoj, troviĝanta sub la administracio de Prusio. La loĝantaro konsisitis ĉefe el la pola elemento, sed fine de la 19-a jarcento la prusa registaro komencis vastskalan germanigadon. La pola lingvo estis forigita el la lernejoj kaj preĝejoj. Reage sekvis la nacia revigliĝo. Kreiĝis Olsztyn-Gazeto, Societo de Popolaj Legejoj, Societo de Sciencaj Helpiloj, en 1893 poloj akiris mandaton en la prusa parlamento. Nowowiejski-familio estis ligita kun Varmio ekde la 17-a jarcento. La gepatroj de la komponisto sentis sin polaj patriotoj kaj en tiu spirito edukis siajn 11 gefilojn. La familio en 1893 translokiĝis al Olsztyn, kie Feliks enspezcele ludis en militistaj orkestroj helpante vivteni la familion. Tiam kreiĝis liaj unuaj komponaĵoj kaj amatoraj ensembloj. La menciita enkonduke premio de The British Musician esti la impulso por daŭrigi la studojn. Unue en Konservatorio de Stern en Berlino, sekve post kurso en Lernejo de Eklezia Muziko en Ratisbono Feliks estis akceptita al la Lernejo de Majstroj en la Reĝa Akademio, kie li studis komponadon ĉe Max Bruch, samtempe en la universitato daŭrigante muzikologiajn studojn. Tiam kreiĝis liaj unuaj premiitaj seriozaj muzikverkoj. En 1902 Feliks Nowowiejski akiris la premion de Giacomo Mayerbeer – Prix de Rome pro la oratorio pri Disipema Filo kaj pro Romantika Uverturo. Kiel anekdoton ni aldonu, ke 8 jarojn pli frue similan premion en Parizo akiris pro la komponaĵo La disipa filo Debussy. La ligitajn kun la premio rimedojn Nowowiejski destinis por la dujara arta vojaĝo, kion cetere kondiĉis la premio, tra Germanio, Ĉeĥio, Aŭstrio, Italio, Afriko, Francio, Belgio. En ĝia daŭro li renkontiĝis kun Antonin Dvořak, Gustav Mahler, Camille Saint-Saënsens, Pietro Mascagni, Ruggero Loncavalli. En la jaroj 1905-07 Nowowiejski komponis du oratoriojn “La Retrovo de la S-ta Kruco” kaj monumentecan “Quo Vadis” kreiĝintan pro la inspiro de vojaĝo al Romo kaj la romano de Henryk Sienkiewicz. La premiero de “Quo Vadis” en Amsterdamo ĝuis grandan sukceson kaj baldaŭ estis prezentita sur la koncertaj estradoj de Nederlando, Germano, Svislando, Usono, unuavice en Carnegie Hall. La estado de Nowowiejski en Berlino ligiĝis ne sole kun la studoj. Tio estis la periodo, kiam firmiĝis la nacia identeco de la komponisto. Tie li profundigis konojn pri la polaj literaturo kaj historio. Li lernis la literaturan lingvaĵon, komencis komponi patriotajn verkojn, organizis koncertojn por 100-mila pola kolonio. Konvinkite, ke lia patrolando estas Pollando Nowowiejski revenis al la lando, al Krakovo kie li transprenis la postenon de la direktoro kaj orkestdirektisto de la Krakova Societo. En Krakovo la 15-an de julio 1910 en la 500ª datreveno de la venka batalo kontraŭ teŭtonoj ĉe Grunwald-kampoj antaŭ ĵus lanĉita Grunwald-monumento korusoj direktitaj de Nowowiejski plenumis lian komponaĵon por la teksto de Maria Konopnicka “Rota”. Tiu kanto kun solena, himenca karaktero, kreiĝinta proteste kontraŭ la perskutado de poleco en la prusa aneksoparto, ĝis nun estas plenumata. La eksplodo de la 1-a mondmilito surprizis Nowowiejski en Berlino, kie li gvidis klason pri komponado en la tiea muzika altlernejo. La milittempon li pasigis kiel subalternulo de la prusa reĝo en militista orkestro. En 1919 li revenis al la renaskiĝinta Pollando, al Poznano. Li lekciis en la tiea Ŝtata Konservatorio gvidante la orgenklason kaj direktante orkestron. En 1927 li rezignis pri ĉi tiu laboro dediĉinte sin ekskluzive al la komponado kaj koncerta aktivado. La jaroj pasigitaj en Poznano apartenis al la plej fruktoportaj en la vivo de la komponisto. Kreiĝis tiam liaj grandaj verkoj por la operscenejo kaj estrado. Temas pri liaj baletoj “Popolaj Pentraĵoj” kaj “Reĝo de Ventegoj”, la opero “Legendo de Baltiko” kaj skizoj de du aliaj operoj. Tiam kreiĝis liaj lernejanaj kantliboj kun regiona-patriota karaktero, multaj komponaĵoj por koruso kaj orkestro, inter ili “Patrolando” por la vortoj de elstara pola renesanca poeto Jan Kochanowski. Nowowiejski ne ĉesis verki orgenkomponaĵojn, kreiĝis multaj verkoj por orkestro kaj por solinstrumentoj kun orkestro, kantociklo por sopranulina voĉo kun fortepiano, la 2-a kaj 3-a Simfonioj. En 1936 pro sia agado li estis distingita per la plej alta ŝtata distingo La Komandora Kruco de la Ordeno Polonia Restituta. La eksplodo de la 2-a mondmilito signifis seriozan minacon por Nowowiejski flanke de la agresinta Germano pro lia patriota kreado kaj engaĝiĝo al plebiscito favore al aliĝo de Varmio al Mazurio. Liaj manuskriptoj trovis kaŝejon en Raczyński-Biblioteko. Li mem unue ricevis rifuĝejon en Elizabeta-monakinejo, poste kun la familio li translokiĝis al Krakovo. Tie kreiĝis liaj lastaj komponaĵoj, i.a. la 4-a Simfonio. La cerboemebolo fine de 1941 metis finon al la komponista kreado. Feliks Nowowiejski mortis la 18-an de januaro 1946. La nomon de Feliks Nowowiejski omaĝe portas la Simfonia Orkestro en Olsztyn, Muzika Akademio en Bydgoszcz, muzikaj lernejoj en i.a. Gdansko, Gniezno, Szczecin, Tuchola. En Poznano funkcias Societo de Feliks Nowowiejski, kiu de 23 jaroj organizas Internacian Orgenkonkurson.
El la elsendo 26.05.2017. Legas Barbara – 8’53”
