La nomo de Odo Bujwid devus esti konata al ĉiu esperantisto, aparte tiu interesiĝanta pri la historio de la E-komunumo. Lian nomon kaj atingaĵojn menciis jam la Enciklopedio de Esperanto, sed mi ne certas ĉu ĉiuj scias ekzemple, ke en Krakovo troviĝas al li dediĉita muzeo. Elektriza do estas la sciigo, ke la 26-an kaj 27-an de majo 2018 ĝi estos malfermita por la vizitantoj. La establita en 1964-a jaro muzeo de Odon Bujwid laŭ la klopodoj de liaj nepoj funkciis nur ĝis la fino de la 90-aj jaroj. La nuna posedanto porokaze disponiganta ĝin al la publiko deklaras klopodi pri establo de la fondaĵo, kiu okupiĝus pri ĝia organizo, renovigo kaj popularigo. Aktuale la muzeo okupas du ĉambrojn en la brikdomo, en kiu loĝis Odo Bujwid. Troviĝas en ĝi originalaj mebloj, i.a. lia skibotablo, diversaj objektoj, kiel kuracista injekciigilo, dokumentoj, fotoj, familiaj taglibroj. Kiel akcentas la nuna posedanto tiu ĉi kolekto estas valora ne sole por Krakovo kaj Pollando, sed ankaŭ laŭ la monda skalo. Odo Bujwid naskiĝis en 1857 en Vilno kaj mortis en Krakovo en 1942. Li estis la unua pola bakteriologo, pioniro de higieno kaj profilakto, unu el la unuaj polaj sciencistoj okupiĝantaj pri la produktado de kuracinjekciaĵoj. Siajn medicinajn studojn li faris en Varsovio – dum kvar jaroj samtempe kun Zamenhof – post kiam liaj gepatroj Feliks kaj Berta ĉirkaŭ la jaro 1870 translokiĝis al Varsovio. Tie lia patro kiel oficisto laboris en la urba magistrato. Dum la varsovia studperiodo en la kuracista fakultato Odo Bujwid interesiĝis unuavice pri kemiaj esploroj kaj mikroskopio, verkante pri tio siajn unuajn studlaboraĵojn. Lia konkursvenka diertaĵo, pro kiu li ricevis oran medalon en 1884 „Mikroskopio kaj mikrokemio de sputaĵo en la malsanoj de la spirvojoj” servis poste praktike al la studentoj kaj kuracistoj. En 1855 Odo Bujwid kiel stipendiito de la Kaso de Józef Mianowski, la fondaĵo subtenanta sciencon, la plej granda kaj plej grava tiam pola scienca organizaĵo kreiĝinta en la rusa aneksoparto en 1881, forveturis al Berlino. Tie li partoprenis en la unua kurso de Robert Koch pri baktoriologio, tie li akiris specializon kiel kuracisto bakteriologo. Post la reveno al Varsovio dank’ al la kaso li establis en Varsovio bakteriologian laboratorion, gvidante kursojn por studentoj kaj kuracistoj, kiuj kursoj aperintaj prese en 1887 formis la unuan polan studlibron pri kuracista bakteriologio. Unu jaron pli frue Odo Bujwid kiel la unua polo lernis ĉe Ludoviko Pasteur metodikon de profilakta injekciado kontraŭ la rabio. Sekve de tio li kreis la unuan en Pollando kaj la duan en la mondo Institucion pri Profilakto kaj Kuracado de Rabio, specialistiĝante pri bakteriologio, mikrobiologio kaj ekzamenado de nutroproduktoj. En 1883 laŭ invito de la Kuracista Fakultato de la Jagelona Universitato Odo Bujwid fariĝis estro de la kreiĝinta tie katedro de hignieno. Al liaj taskoj apartenis instruado de bakteriologio kaj kuracista diagnozado. Ĉe sia katedro li establis la duan en Pollado Instituton de Pasteur-injekciadoj. En 1894 li sukcesis akiri la kontraŭdifterian antitoksinon antaŭ ol Emil Behring konigis la manieron ĝin akiri. Odo Bujwid ekzamenis ĝiajn kuracproprecojn kaj samjare en la Varsovio ĉe sia iama Pasteur-Instituto kaj ĉe la krakova Instituto li iniciatis ĝian produktadon. Poste li komencis produkti aliajn atitoksinojn, senĉese gvidane sciencajn esplorojn kaj publikigante artikolon pri bakteriologio kaj higieno. Dum la germana okupacio en la daŭro de la 2-a mondmilito lia laboratorio liveradis al poloj injekciaĵojn kontraŭ tifon. Lia famo kiel bakteriologo fine de la 19-a jarcento fariĝis firma. Odo Bujwid estis nomumita tiam membro de la scienca konsilio de la ministro por la internaj aferoj de la Aŭstro-Hungara Monarkio (Krakovo troviĝis ja en la aŭstra aneksoparto) kaj direktoro de la Ŝtata Instituto pri la Ekzamenado de Nutroproduktoj en Vieno. Translokiĝinte al Krakovo Odo Bujwd engaĝiĝis ankaŭ al. la socia agado. Kune kun sia edzino Kazimira li engaĝigis en la rekonstruon de la Reĝa Kastelo sur Wawel-altaĵo en Krakovo, rekone por kio ili ricevis omaĝan briketon. Kiel la krakova urbokonsiliano Odo Bujwid prezentis la ideon elkonstrui en la urbo kanalizon. Li estis ankaŭ senlaca populariganto de klerigo. Kune kun la edzino li establis Rondon de la Societo de Popolaj Lernejoj kaj ili fariĝis la organizintoj de la unua en la urbo knabina gimnazio. Li subtenadis la ideon de universitata kleriĝado de la virinoj. En 1899 li transprenis la taskon organizi kaj gvidis dum multaj jaroj Popolan Universitaton de Adam Mickiewicz. Lia filino Helena Jurgielewiczowa kiel la unua virino en Pollando akiris la diplomon de bestkuracisto en 1923 akirinte la plej bonan noton en la Akademio de Veterinaria Medicio en Lvovo. Kune kun la edzino Odo Bujwis logis junajn homojn kun modernaj vivkonceptoj gastigante en sia hejmo reprezentantojn de la progresema krakova inteligentularo. Odo Bujwid estis persono tre laborema kaj organizita. Laŭ unu el liaj filinoj (entute li havis ses geifanojn) li maltoleris pirgrecon, disipemon, kontraŭis la drikadon, tabakfumadon, kartoludon kaj tavernodiboĉadon. Lia edzino Kazimira, pioniro de la virinaj rajtoj, esperantistino estis fidela helpantino en liaj esperantistaj laboroj. En 1812 Odo Bujwid fariĝis la prezidanto de la 8-a UK en Krakovo, la lasta en kiu Ludoviko Zamenhof partoprenis oficiale kiel la lingvokreinto. Postmilte kiel la prezidanto de la Tutlanda Federacio de E-Societoj Odo Bujwid dank’ al siaj rilatoj kaj konatecoj en la polaj regantaj medioj akiris multajn favorojn por Esperanto kaj esperantistoj. Dank’ al liaj klopodoj Józef Piłsudzki, la prezidento de la Pola Respubliko fariĝis favoranto de Esperanto kaj akceptis patronecon super la 23-a UK en 1931. Pli fre en 1924 Odo Bujwid ekprezidis Polan E-Delegitaron. En la jaroj 1927/28 kiel delegito de Pollando Odo Bujwid faris esplorvizion en Brazilo por studi la vivon de la tieaj polaj aetliĝintoj. Pri multa helpo ricevita de esperantistoj en ĉi tiu tasko li skribis en siaj porregistaraj raportoj. En 1930 Odo Bujwid faris veturon al Nederlando, Danlando kaj Svedio por konatiĝi kun la kulturo kaj sanitara higieno de ĉi tiuj ladoj. Dum pluraj renkontiĝoj siajn prelegojn pri la pola kulturo kaj scienco li estis prezentanta en Esperanto. Li verkis multajn artikolojn en kaj pri Esperanto. Dum jaroj proprakoste li eldonadis la periodaĵon „Pola Esperantisto”. Odo Bujwid estis membro de la Lingva Komitato, Honora Membro de UEA, prezidanto de ISAE. Li apartenas al la ĉefaj, neforgesendaj figuroj de la pola kaj internacia E-movadoj.
El la elsendo 11.05.2018. Legas Barbara – 10’24”
