Meze de februaro pasis la 60-a datreveno de la revenigo de parto de Wawel-kastelaj trezoroj el Kanado. Tiu fakto simbole fermis la mornan tempon de la germana okupacio kaj havis ne sole historian signifon. Ĝi grave rolis ankaŭ laŭ la vidpunkto en la socia psikologio. La preparoj al evakuo de Wawel-kastelaj trezoroj kaze de milito komenciĝis multe pli frue ol la germana atako kontraŭ Pollandon en 1939. Militkomence – pro la atakmarŝado de la germanaj trupoj en la profundon de la lando – 264 plej valoraj antikvaĵoj estis forveturigitaj tra Rumanio, Francio, Britio al Kanado. Estis inter ili i.a. 132 murtapiŝoj de reĝo Sigismundo la Maljuna, objektoj el la reĝa trezorejo, memoraĵoj ligitaj kun reĝoj de la Jagelona kaj Vasa dinastinoj, armilkirasoj, militistaj ĉevalrajdaj akcesoraĵoj, turkaj flagoj, orientaj tapiŝoj. En Otavo ili trovis sekuran rifuĝejon. Tamen la politikaj tranformiĝoj post la 2-a mondmilito malebligis ilian tujan revenigon. Situacio ŝanĝigis post la Poznanaj eventoj 1956 kaj la pliboniĝo de la polaj-kanadaj rilatoj. La 18-an de januaro 1959 kofroj kun parto de la polaj trezoroj, kiel diplomatia poŝto, estis ekspeditaj revenvoje al la lando. La 3-an de februaro ili jam troviĝis sur la pola teritorio kaj post kelktaga prezento en Varsovio ilia definitiva loko fariĝis la krakova Wawel-kastelo, kie ili estis dislokitaj en la reĝaj salonego. Inter 74 historiaj objektoj 43 devenis de ĉi tie. Krom kronglavo Szczerbiec estis pluraj aliaj armiloj kaj kaskoj ligitaj kun polaj aristokrataj familioj, arĝentaj kruĉoj kaj pokaloj de gdanskaj, torunaj kaj aŭgsburaj metiistoj, ornama manĝilaro, memoraĵoj ligitaj kun polaj reĝoj kaj klerigepokaj agantoj, malnovpresaĵoj, aŭtografoj de Chopin k.a. La 16-an de februaro 1959 la revenigitaj trezoroj estis prezentitaj en la orienta alo de Wawel kastelo . Du jarojn poste revenis la reĝaj murtapiŝoj.
El la elsendo 22.03.2019. Legas Maciek – 2’32”
